ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΑΚΟΥΡΤΗ

«η εορτή του πατρός μου», Ε. Ροϊδης ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΡΟΪΔΗΣ

ΘΕΜΑ: Η τυπικότητα των οικογενειακών σχέσεων, που τελικά οδηγούν στο να μετατραπεί η γιορτή του πατέρα σε γελοία φάρσα.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ: κοινωνικό, με χιουμοριστικό τρόπο

ΒΑΣΙΚΗ ΙΔΕΑ: Η υποκρισία στις ανθρώπινες σχέσεις, που οδηγεί τελικά στο γελοίο.

ΕΝΟΤΗΤΕΣ:

1η : «Την ερχόμενην Πέμπτην… Γιάννη»: Η υπενθύμιση της γιορτής του πατέρα.

2η:  «Οκτώ ημέρες… εκπλήξεως». Οι προετοιμασίες και οι δοκιμές για την προσφώνηση.

3η: «Τέλος πάντων… τριακοσίας εξήντα πέντε ημέρας». Η γελιοποίηση της τελετής.

ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ

Αφήγηση (πρωτοπρόσωπη).Κυριαρχεί στο διήγημα, καθώς το παιδί αφηγείται τα γεγονότα που συμβαίνουν σπίτι του.

Διάλογος. Ελάχιστα δείγματα  διαλόγου υπάρχουν. Για παράδειγμα,  «Πώς! Είναι σήμερον η εορτή μου! Εγήρασα ακόμη έναν χρόνον…»

Περιγραφή. «Το απόγευμα υπήγαμε εις την Αγία Ειρήνη…δια μίαν και εξήντα πέντε» Αισθητοποιούνται τα γεγονότα στο ανθοπωλείο και άλλα περιστατικά.

Εσωτερικός μονόλογος. Για παράδειγμα, «Έπρεπεν άρα να σταθώ…τα κόκκινα γένια του πατρός μου;». Ζωντανεύει τις σκέψεις του παιδιού.

ΕΚΦΡΑΣΤΙΚΑ ΜΕΣΑ

Μεταφορές, π.χ. «απελέκητες ελληνικούρες»

Παρομοιώσεις, πχ. «ως ήσαν ψάρια»

Υπερβολή, π.χ. «μου το ενθυμίζει δέκα φορές τουλάχιστον την ημέραν..»

Εικόνες, π.χ.  το επεισόδιο στο ανθοπωλείο.

Ειρωνεία για π.χ. Δεν ηξιώθην ποτέ να λάβω βραβείον καλλιγραφίας…»

Κλιμάκωση, π.χ. «Ο ανθοπώλης ήτο άνθρωπος με ολίγην υπομονήν  και ολιγοτέραν ανατροφήν»

Αντίθεση, π.χ. «ανέτειλεν  η επίσημος ημέρα…πριν φέξει.»

Ασύνδετο, π.χ. «Ενύσταζα, εκρύωνα, έσταζεν η μύτη μου»

ΓΛΩΣΣΑ: Απλή καθαρεύουσα, δεν ακολουθεί πιστά τους κανόνες ( χρήση λέξεων- φράσεων  της δημοτικής)

ΥΦΟΣ: Κομψό και ειρωνικό, απλό, λιτό, χιουμοριστική διάθεση.

ΚΩΜΙΚΗ ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ

Το γέλιο προκαλείται  με δύο τρόπους: α)με τη χρήση της γλώσσας ( καθαρεύουσα, στομφώδεις εκφράσεις κλπ. ) και β) με τα γεγονότα που περιγράφονται ( το περιστατικό στο ανθοπωλείο και άλλα).

ΥΠΟΚΡΙΣΙΑ

Η υποκρισία υπάρχει σε όλο το διήγημα , αλλά κορυφώνεται στην τελευταία ενότητα όπου το παιδί τη μέρα της γιορτής δίνει  την παράσταση για την οποία είχε κάνει τόσες πρόβες και ο πατέρας προσποιείται τον έκπληκτο για την τελετή την οποία ήξερε και περίμενε.

ΕΙΡΩΝΕΙΑ ΚΑΙ ΑΥΤΟΣΑΡΚΑΣΜΟΣ

Η ειρωνεία υπάρχει παντού διάσπαρτη. Ο αφηγητής ειρωνεύεται την ψεύτικη τελετή, τη σπουδαιότητα της γιορτής του πατέρα, την προσφώνηση, τις προετοιμασίες, τη μεγαλομανία και τη ματαιοδοξία (=επιδίωξη μάταιης δόξας), την υποκριτική έκπληξη του πατέρα στα δώρα. της μητέρας.

Αυτοσαρκασμός ( ο αφηγητής ειρωνεύεται τον εαυτό του) υπάρχει σε πολλά σημεία.  Ο αφηγητής εκδηλώνει την άγνοιά του για τις τελετές, την πιθανότητα να τα κάνει θάλασσα, την ανικανότητά του να γράψει καλλιγραφικά, την  εξωτερική του εμφάνιση και τη γενικότερη αδεξιότητά του που οδήγησε στη μούντζα και τη σφαλιάρα.

ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΣ ΠΡΟΣΩΠΩΝ:

– ΜΗΤΕΡΑ: Κουραστική, επίμονη, διδάσκει την υποκρισία στο γιο της, έχει αυταρχικές παιδαγωγικές αντιλήψεις, είναι ιδιότροπη,αυστηρή, απαιτητική, δύστροπη.

– ΠΑΤΕΡΑΣ: Έχει χιούμορ, αστεία εμφάνιση, υποκρίνεται άγνοια και έκπληξη, είναι οξύθυμος, αξιοσέβαστος, αυστηρός, ολιγόλογος και φαίνεται απόμακρος και επιφυλακτικός προς το παιδί του.

– ΑΦΗΓΗΤΗΣ: Ψυχρός παρατηρητής, ακριβής στις κρίσεις του, με σαρκαστικό χιούμορ, καταπιεσμένος, υποχείριο της μητέρας του.

Σχέσεις παιδιού- γονέων: 

• Συμβατικότητα και εξωτερικοί τύποι που επιβάλλει η κοινωνία
• Συμπεριφορά παιδιού που επιβάλλεται καταπιεστικά από τους γονείςà αποξένωση
• Υποχρεωτική επιβολή σεβασμού, υπακοήςà φόβος, αμηχανία( παιδί), έλλειψη τρυφερότητας(γονείς)

Παιδαγωγικές αντιλήψεις εποχής:

• Αυστηρότητα, ψυχική και σωματική βία, υποτιμητικές προσβολές και εξευτελισμοί

Φύλλα εργασίας

1^ο φύλλο (κοινό)

• Ποια χαρακτηριστικά του διηγήματος εντοπίζετε στο κείμενο;

** χαρακτηριστικά διηγήματος:

1. Συντομία. Μικρή έκταση με ολοκληρωμένη υπόθεση (έχει αρχή, μέση και τέλος)
2. Λίγα πρόσωπα, ένας πρωταγωνιστής
3. Συγκεκριμένος τόπος και περιορισμένα χρονικά πλαίσια
4. Ένα κύριο γεγονός
5. Υπάρχει αληθοφάνεια. Μπορεί η ιστορία να είναι πλαστή, αλλά είναι επηρεασμένη από την πραγματικότητα και συχνά περιέχει αυτοβιογραφικά στοιχεία.
6. Αλληλουχία περιστατικών που διαμορφώνουν την πλοκή
7. Κλιμάκωση συμβάντων που οδηγούν σταδιακά στην κορύφωση, δηλαδή το ανώτατο σημείο ενδιαφέροντος και συγκίνησης. Αυτό βρίσκεται προς το τέλος του διηγήματος.
8. Επιδιώκει να δώσει μια ιδέα, ένα δίδαγμα, μια στάση ζωής.

• Ποιο είναι το θέμα του διηγήματος;

• Να δώσετε έναν τίτλο για κάθε ενότητα:

«Την ερχομένην Πέμπτην … ονομάζεται Γιάννης»:

«Οκτώ ημέρες … της εκπλήξεως»:

«Τέλος πάντων … τριακοσίας εξήντα πέντε ημέρας»:

• Α) Ποιος αφηγηματικός τρόπος κυριαρχεί στο κείμενο και σε τι εξυπηρετεί; Να δώσετε ένα παράδειγμα .

Β) ποιο είδος αφηγητή διακρίνετε;

6) Να χαρακτηρίσετε τη γλώσσα και το ύφος του κειμένου:

7)  α. Ποιο ήταν το σχέδιο της μητέρας για να τιμήσει ο γιός τη γιορτή του πατέρα του;

β. Εφαρμόστηκε με επιτυχία το σχέδιο της μητέρας; Να δικαιολογήσετε την απάντησή σας

 2ο  φύλλο εργασίας

1^η ομάδα

• Yπάρχουν σημεία μέσα στο κείμενο που σας έκαναν να γελάσετε; Ποια είναι αυτά; Πώς πέτυχε ο συγγραφέας να δώσει αστείο τόνο στην αφήγηση;

2^η ομάδα

• Πώς αντιμετωπίζει ο αφηγητής όλη την τελετή της γιορτής του πατέρα του;

3^η ομάδα

• Ποια σχέση φαίνεται να υπάρχει ανάμεσα στον αφηγητή και τους γονείς του; Απαντήστε με αναφορές στο κείμενο.

4^η ομάδα

• Yπάρχει στο διήγημα ειρωνεία και αυτοσαρκασμός; Αιτιολογήστε την απάντησή σας.

5^η ομάδα

1. Όπως φαίνεται στο διήγημα, η τυπικότητα και η υποχρέωση χαρακτήριζαν σε παλαιότερες εποχές τη σχέση παιδιών-γονέων. Σχολιάστε τες, συγκρίνοντάς τες με τη σημερινή πραγματικότητα.

ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΟΙΝΗ: Ναχαρακτηρίσετε τα βασικά πρόσωπα του διηγήματος.