οι στίχοι που αγαπήσαμε…

Μετάφραση: Δε γεννήθηκα για να συμμερίζομαι το μίσος,αλλά για να συμμερίζομαι την αγάπη.

Μετάφραση:

Γιατί κανένας θεσμός τόσο κακός δεν βλάστησε τόσο τους ανθρώπους όσο το χρήμα.

Σύμφωνα με την παραπάνω φράση για τον Κρέοντα το χρήμα είναι ολέθριος θεσμός και αιτία πολλών δεινών για τον άνθρωπο. Τα χρήματα δεν είναι από μόνα τους κακά γίνονται όμως κακά όταν αποκτώνται με παράνομο τρόπο η γίνεται κακή χρήση τους. Η κακή χρήση ή η παράνομη απόκτηση χρήματος είναι πολλές φορές αιτία αισχρών και ασεβών πράξεων .πιο συγκεκριμένα με τον χρηματισμό εκπορθούνται πόλεις ξεσπιτώνονται άνδρες διαστρέφονται οι συνετές σκέψεις των ανθρώπων ώστε να στρέφονται και να επιδίδονται σε κακές πράξεις και ασχολούνται με πονηρά έργα και μετέχουν σε ασεβείς πράξεις .Τα μίσθαρνα όμως έργα αργά η γρήγορα τιμωρούνται για τις ασεβείς και παράνομες πράξεις τους.

Το μυαλό του Κρέοντα πηγαίνει στους φιλοχρήματους ανθρώπους .Δεν μπορεί να φανταστεί ότι πέρα από το χρήμα υπάρχουν και άλλα κίνητρα που είναι δυνατόν να οδήγησαν τον άνθρωπο σε πράξεις και ενέργειες όπως αυτή της ταφής του νεκρού. Ο Κρέοντας είναι καχύποπτος και παντού βλέπει τα συμφέροντα.

Διαχρονικότητα

Με την παραπάνω φράση μπορούμε να διακρίνουμε την διαχρονικότητα που έχει. Ο άνθρωπος για να καλύψει τις ανάγκες του και να έχει μια καλή ζωή χρειάζεται τα χρήματα. Όμως κάποιες φορές οι άνθρωποι γίνονται άπληστοι και προκειμένου να αποκτήσουν περισσότερο χρήμα οδηγούνται στην διαφθορά στον χρηματισμό κ.α Έτσι  χάνουν το πραγματικό νόημα της ζωής και τις αξίες της .Για παράδειγμα οι πολιτικοί σήμερα νοιάζονται μόνο για το δικό τους οικονομικό συμφέρον με αποτέλεσμα να λειτουργούν σε βάρος των πολιτών άνθρωπος που κυνηγά το χρήμα δεν σέβεται τον συνάνθρωπο του δεν τον υπολογίζει διότι δεν λειτουργεί με συναίσθημα . αυτό αν το επεκτείνουμε γενικότερα βλέπουμε ότι έχει τραγικότερες διαστάσεις π.χ. επιχειρήσεις που προκειμένου να κερδίσουν δημιουργούν σοβαρά προβλήματα στην κοινωνία π.χ. μόλυνση περιβάλλοντος .

Μαίρη Ποργιοπούλου, Β3

Μετάφραση

Έρωτα, που δε γονάτισες ποτέ στον πόλεμο,
Έρωτα, που ορμάς και γεμίζεις την πλάση,
που στ’ απαλά τα μάγουλα
της κόρης νυχτερεύεις,
που σεργιανάς τις θάλασσες 785
και των ξωμάχων τα κατώφλια,
κανείς δε σου γλυτώνει
μηδέ θνητός
μηδέ αθάνατος.
φωλιάζεις στο κορμί και το μανίζεις.

Ερμηνευτική ανάλυση

Η ωδή ανοίγει με τη λέξη Έρως, που επαναλαμβάνεται στην ίδια θέση του επόμενου στίχου, και τελειώνει με το όνομα της Αφροδίτης (ζει θεός Αφροδίτα). Ο χορός σκιαγραφεί τα χαρακτηριστικά του προσωποποιημένου φτερωτού θεού: α) είναι ανίκητος στη μάχη, άρα παντοδύναμος, β) «γεμίζει» με την ορμή του την πλάση, γ) ξενυχτά στα τρυφερά μάγουλα των κοριτσιών, δ) σεργιανά στις θάλασσες και στων ξωμάχων τα κατώφλια, ε) κυριεύει θνητούς και αθάνατους, χωρίς διάκριση, στ) τρελαίνει όποιον πιάσει στα δίχτυα του. Όπως είναι φανερό, τονίζεται η παντοδυναμία του Έρωτα, η κυριαρχία του στην επίγεια και την υπέργεια πλάση. Η σκληρότητα του ακατανίκητου θεού εναλλάσσεται με τη λεπτότητα και την τρυφερότητά του, με την αγνότητα και την ομορφιά του ερωτικού σκιρτήματος της νεότητας. Η έκταση της κυριαρχίας του (σε γη, ουρανό και θάλασσα) συνεκφαίνεται με την ένταση με την οποία επενεργεί. Τα κινητικά ρήματα (ορμάς, σεργιανάς), τα προσδιοριστικά επίθετα (ανίκατε, υπερπόντιος) και οι εναργείς εικόνες αισθητοποιούν το ακατανίκητο του Έρωτα.
Η κορύφωση της ιδέας, η τρέλα στην οποία οδηγεί ο Έρωτας (ο δ’ έχων μέμηνεν), οδηγεί με φυσικότητα στην Αντιστροφή. Υπογραμμίζεται, συγκεκριμένα, ότι: α) ο Έρωτας «ξεστρατίζει» το νου των δικαίων, β) έφερε την αντιδικία (το νείκος) στη βασιλική οικογένεια του Κρέοντα, γ) ο «λαγαρός των βλεφάρων πόθος» νικά και ο Έρωτας πλέον, ως συμπάρεδρος των μεγάλων θεσμών (:Αιδούς, Δίκης, Νεμέσεως), υπερβαίνει τη δύναμη των φυσικών και των ηθικών νόμων που ρυθμίζουν την τάξη του σύμπαντος. Ο ΄Ερωτας, με συνεργό του την Αφροδίτη, κατακτά διαστάσεις υπερκόσμιας δύναμης με ακατανίκητη ισχύ.
Αν και το νόημα της ωδής βιώνεται καλύτερα σε αναφορά και συγκριτική αντιπαράθεση με άλλους ύμνους στον Έρωτα, που συναντώνται σε σωζόμενες τραγωδίες, ο συγκεκριμένος ύμνος ανήκει ταυτόχρονα στα χορικά άσματα που μπορούν να αυτονομηθούν και να λειτουργήσουν αυτοτελώς. Η ποιητική φαντασία του Σοφοκλή φαίνεται να υπακούει στην παραδεδομένη τεχνική σχετικών με τον Έρωτα ύμνων, τροφοδοτείται όμως από όσα προηγήθηκαν, κυρίως από τη ρήξη Κρέοντα-Αίμονα, η οποία υπόκειται προφανώς στους στίχους 793-4, όπου σκιαγραφείται η καταστροφική μορφή του Έρωτα. Είναι ενδιαφέρον ότι ο χορός συλλαμβάνει στο σημείο αυτό και προβάλλει το βαθύτερο κίνητρο της συμπεριφοράς του Αίμονα, τον έρωτά του για την Αντιγόνη, αν και ο ερωτευμένος νέος είχε διαφυλάξει το συναίσθημα και είχε προβάλλει λογικά και πολιτικά επιχειρήματα. Υιοθετεί, επομένως, κριτική στάση ως προς τη δράση των ηρώων και βοηθά το θεατή να ερμηνεύσει την τελευταία σκηνή, την αποφασιστική, δηλαδή, καμπή της σύγκρουσης πατέρα-γιου, αλλά και να συλλάβει την προσήμανση του στίχου ήδ’ ουν θανείται και θανούσ’ ολεί τινα (751), που εκφέρεται από τον Αίμονα ως απάντηση στην πατρική απειλή ότι ποτέ δεν πρόκειται να παντρευτεί την αγαπημένη του.

Παρακάμπτοντας τα σχετικά ερμηνευτικά ζητήματα που προκύπτουν από το γενικό και αμφίβολο τρόπο με τον οποίο εξακολουθεί να εκφράζεται ο χορός, θα μπορούσαμε να υποθέσουμε ότι αναφερόμενος ο τελευταίος στην παντοδυναμία του Έρωτα, επιχειρεί να μειώσει την ευθύνη του Αίμονα ως προς τη διασαλευθείσα (όπως πιστεύει) ηθική τάξη. Η συμπεριφορά του Αίμονα θεωρείται αποτέλεσμα της επίδρασης του Έρωτα, στον οποίο ούτε οι θεοί μπορούν να αντισταθούν. Πίσω όμως από το χορό ο Σοφοκλής, που βλέπει το δίκιο στην πλευρά του Αίμονα, διδάσκει ότι ο Έρωτας ενδυναμώνει το άτομο στον αγώνα του κατά της αδικίας. Αν συνυπολογίσουμε ότι και η Αντιγόνη κυριαρχείται από τον έρωτα προς τον Αίμονα και ταυτόχρονα από την αδελφική αγάπη, όπως και η Ισμήνη, κατανοούμε ότι η αγάπη συνέχει τα τρία πρόσωπα του έργου, ενώ θέτει σε απέλπιδα αντίθεση τον Κρέοντα. Η πτώση του τελευταίου προσημαίνεται. Ο Κρέων θα πληρώσει τελικά στο θεό Έρωτα με το θάνατο του Αίμονα. Η ηθική της αγάπης θα θριαμβεύσει πάνω στην ηθική της ιδιοτέλειας και του υπολογισμού. Το θέμα του Έρωτα σπονδυλώνει έτσι το κεντρικό στάσιμο του έργου, υποκαθιστά την έλλειψη μιας σκηνής μεταξύ Αντιγόνης και Αίμονα και αποτελεί προοίμιο του κομμού που ακολουθεί, όπου η ιδέα του Έρωτα θεωρείται πλέον από την πλευρά της Αντιγόνης. Υποκαθιστώντας όμως ο Σοφοκλής μια τέτοια (ερωτική) σκηνή -στην οποία θα επέμενε το σύγχρονο θέατρο- με τη δραστική λιτότητα του χορικού άσματος, αρνείται να αφεθεί στον εύκολο δρόμο της προβολής του ερωτικού συναισθήματος και να διαλύσει το τελευταίο μέσα στα ατέλειωτα λόγια μιας λογομαχίας.
Αν δεχτούμε, όπως συνάγεται από τη λογική ανάλυση, ότι η Αντιγόνη είναι μια τραγωδία της ανθρώπινης μωρίας, ότι ο Σοφοκλής δραματοποιεί την κατάληξη της αλαζονείας και του λάθους με ενορατική και διεισδυτική ικανότητα, ότι τονίζει με έμφαση την υπευθυνότητα των ανθρώπων, τότε το χορικό αυτό φαίνεται να παρεκκλίνει από τη λογική αυτή. Ο χορός θεωρεί ως αιτία για τη διασάλευση της ηθικής τάξης τον Έρωτα και όχι την ύβρη που εκφράζει ο Κρέων, αποσιωπώντας μάλιστα τη δραστική σημασία που αποδίδει ο ποιητής στο χαρακτήρα του ήρωα. Ο Σοφοκλής, όπως κάθε μεγάλος ποιητής, δεν επιλέγει εύκολες λύσεις. Ο στόχος του είναι να μας αναγκάσει να στοχαστούμε πάνω στην ανθρώπινη δράση. Να προσμετρήσουμε το μερίδιο του Έρωτα στην επαναστατικότητα του ατόμου, στην εκρηκτική ορμή της ψυχής, που προσπαθεί να αποκτήσει την ελευθερία της απέναντι σε μια αυταρχική εξουσία. Ο Έρωτας αποβαίνει λοιπόν η υπερκόσμια δύναμη που ενισχύει την επαναστατική ισχύ του πολίτη. Οπλίζει τον Αίμονα και την Αντιγόνη, τους ήρωες που επιχειρούν να αποτινάξουν την κρατική αυθαιρεσία η οποία εμποδίζει την ελεύθερη αναπνοή τους. Η τιμωρία του Κρέοντα καταδικάζει την ύβρη της τάξης του και ο θάνατος των δύο ηρώων υπογραμμίζει, ίσως, το χρέος των ανθρώπων να υπερασπιστούν την ελευθερία της κοινότητας, στην οποία ανήκει και η ζωή τους, αν χρειαστεί. Οι Αντιγόνες και οι Αίμονες αποτελούν, επομένως, την υπόσχεση και την απαίτηση μιας καινούργιας κοινωνίας, φτιαγμένης στα μέτρα της ελευθερίας του ανθρώπου, όπου η εξουσία, περιορισμένη στο σωστό της ρόλο, θα είναι πια ο εγγυητής της ελευθερίας, όπου ο Κρέων και η Αντιγόνη, συμφιλιωμένοι στην ιστορία, θα εγγυώνται με την ισορροπία τους την ελευθερία του ανθρώπου μέσα στους κόλπους μιας κοινότητας ορθοφρονούσας και δίκαιης. Ο ρόλος του Έρωτα, τη δύναμη του οποίου ψάλλει ο χορός του Σοφοκλή, διαγράφεται καταλυτικός μέσα στη νέα ανθρώπινη κοινότητα. Ο θεός του Έρωτα οδηγεί στην πτώση τον Κρέοντα και αποδεικνύεται πιο καταστρεπτικός από κάθε άλλη δύναμη. Ο Σοφοκλής κατορθώνει να αποδώσει στον Έρωτα το maximum του μεγαλείου του. Η ερωτική μανία, που εμπνέει η Αφροδίτη, γίνεται η «θεία μανία» που ξανακάνει τον κόσμο κόσμημα, όπως τον οραματίστηκαν οι ποιητές, «όμορφο από την αρχή, στο σχήμα της καρδιάς».

Διαχρονική σημασία σήμερα

Η Αγάπη είναι το υπέρτατο συναίσθημα. Τη θεωρώ ως τη μεγαλύτερη δύναμη του Ανθρώπου. Η Αγάπη είναι σαν τη φωτιά: Όμορφη σαν την κοιτάς από μακριά, ζεστή όταν την πλησιάζεις, καίγεσαι αν την αγγίξεις. Θεωρώ ευτυχείς όσους έχουν νιώσει το υπέροχο αυτό συναίσθημα και τις συνέπειές του, έστω κι αν αυτές είναι οδυνηρές, καθώς η αληθινή Αγάπη, μπορεί να είναι ζωοδότρα, αλλά και θάνατος μαζί, κάποτε, να οδηγήσει κάποιον στην τρέλα, ακόμα και στο θάνατο. Η ιεροτελεστία αυτή, που είναι το υψηλότερο και το ευγενέστερο των αισθημάτων, του ανθρώπου, κοστίζει τόσο ακριβά (ενώ δεν κοστίζει τίποτα στην πραγματικότητα), ορισμένες φορές, και είναι τόσο σπάνια, ειδικά, στις μέρες μας.

Έρωτας είναι η Ζωή. Η λέξη από μόνη της αγιάζει καθετί που βρίσκεται σιμά της. Ο Έρωτας είναι ένας, δε γνωρίζει, σύνορα, φραγμούς, φύλλο, αποστάσεις. Δεν έχει μέτρα ούτε σταθμά.

Η Αγάπη, που, πολλές φορές, έρχεται και φεύγει, λυσσομανώντας, όπως ο άνεμος, αφήνει πικρή γεύση, σε τυχόν έλλειψη ανταπόκρισης, χωρισμό και χαμό της. Ως αρχέγονο συναίσθημα ανάγκης, δεν υπόκειται σε νόμους, δεν έχει όρια και δε δέχεται όρους, ενώ, ειδικά ο Έρωτας, μπορεί να φτάσει στο αντίθετο άκρο, εκείνο του μίσους, σε αντίθεση με την Αγάπη που μπορεί να ‘ναι άδολη.

Κατά τον Ησίοδο («Θεογονία»), ο Έρωτας γεννήθηκε με το σμίξιμο της Γης και του Χάους, ενώ, ο Σοφοκλής, στην «Αντιγόνη», έγραψε το περίφημο: «Έρως ανίκατε μάχαν», Για να συνεχίσει με τα λόγια της ίδιας της Αντιγόνης: «Ούτοι συνέχθειν, αλλά συμφιλείν έφυν», δηλαδή: Δε γεννήθηκα για να μισώ, αλλά για ν’ αγαπώ.

Μετάφραση= Αδύνατο να μάθεις ανθρώπου κανενός φρόνημα, γνώμη και ψυχή πρωτού να ακονιστεί στην εξουσία και στο νόμο.

Νόημα=     Με την φράση αυτή ο Σοφοκλής όπως και το γνωμικό που υπήρχε τότε  “αρχή  άνδρα δείκνυσι” δηλαδή η εξουσία είναι αυτή που δείχνει τον άνθρωπο, εννοεί ότι ο πραγματικός χαρακτήρας του ανθρώπου φαίνεται όταν αυτός παίρνει θέση στην εξουσία με την διοικητική του ικανότητα , την ετοιμότητα, την οργανωτική δεινότητα και την ηθική υπόσταση. Όλα αυτά κρίνονται όταν κάποιος έχει εξουσία γιατί μόνο τότε φαίνεται αν κάποιος τα έχει πραγματικά γιατι η εξουσία ως γνωστόν διαφθείρει και παρασέρνει το άτομο από το χρήμα και τη δόξα.

Συγχρονία – Διαχρονικότητα

Η συγχρονία από την μια αυτής της φράσης  είναι φανερή γιατί σε μια κοινωνία όπως την σημερινή που τα πάντα κινούνται γύρω από το χρήμα και την αναγνωρισημότητα, ο σωστός χαρακτήρας θα φανεί  μόνο αν συνεχίσει να είναι  σωστός ακόμη κι όταν εξουσιάζει και δεν θαμπωθεί από το χρήμα και τη δόξα και να κάνει ανυπόστατα πράγματα.

Από την άλλη η διαχρονικότητά της  είναι ότι όσο και να αλλάξουν τα πράγματα στις ερχόμενες κοινωνίες πάντα θα είναι << βασιλιάς>> το χρήμα και σίγουρα το περισσότερο θα συγκεντρώνεται πάντα σε αυτόν που εξουσιάζει. Επομένως ένας άνθρωπος θα φαίνεται ποιος πραγματικά είναι μόνο όταν εξουσιάζει και δεν θα παρασυρθεί από το χρήμα και τη δόξα για να αποκτήσει όλο και περισσότερα από αυτά.

MΑΡΙΑ ΜΠΑΧΤΣΕΒΑΝΙΔΟΥ Β3

Η παραπάνω φράση της Αντιγόνης σημαίνει <<Δεν έχω φίλο αυτόν που παραμένει στα λόγια>>.

Χρησιμοποιώντας την φράση αυτή η Αντιγόνη απορρίπτει την συμμετοχή της αδελφής της ,Ισμήνη, στην ταφή του αδελφού τους, αφού δεν είχε συμφωνήσει από το πρώτο κιόλας επεισόδιο να τη βοηθήσει στο σχέδιό της.

Ο Σοφοκλής ,μέσα από τα λόγια της Αντιγόνης ,μεταδίδει μια ακόμη γνώμη-άποψη για την φιλία.

Όπως και με τις προηγούμενες απόψεις του ,μέσα από το έργο Αντιγόνη, έχει ο στίχος 543 του 2^ου επεισοδίου έχει διαχρονικότητα.

Δηλαδή η πραγματική φιλία και γενικότερα η αγάπη είναι πάντοτε ίδια με την ανιδιοτελή προσφορά. Αυτό έχει αποδειχθεί πολλές φορές από την ιστορία, την καθημερινή ζωή και έχει αναφερθεί στην Ελληνική μυθολογία. Ο Προμηθέας, που νοιαζόταν πολύ για τους ανθρώπους και ήθελε να τους βοηθήσει, έκλεψε από τον Όλυμπο τη φωτιά και την έδωσε στους ανθρώπους για να ζεσταθούν.

Νίκος Τζεβελέκος ,Β4

Μεταφραση Η ψυχη αυτων που μηχανευονται ασχημες πραξεις στο σκοταδι συνηθως προδιδεται ως ενοχη.

Συγχρονία

Ο Κρέοντας ενοχοποιεί αυθαίρετα την Ισμήνη θεωρώντας την συνεργό της Αντιγόνης στην ταφή του Πολυνείκη και την απειλεί με βαρύτατη τιμωρία. Γι’ αυτό διατάζει την προσαγωγή της ενώπιον του, για να την ανακρίνει και να βεβαιωθεί για την παρανομία της. Την πεποίθηση του για την σύμπραξη της την στηρίζει σε ψυχολογικές διαπιστώσεις και παρατηρήσεις  δηλαδή που την είδε στο ανάκτορο ανήσυχη και σε έξαλλη κατάσταση ανίκανη να ελέγξει το λογικό της. Αυτή ακριβώς η συμπεριφορά της ήταν γι’ αυτόν απόδειξη της ενοχής της. Άλλωστε πιστεύει ότι όποιος μηχανεύεται το κακό προδίδεται από τις αντιδράσεις του προτού να το κάνει, τα χαρακτηριστικά του προσώπου του και οι ενέργειες του αποκαλύπτουν τις προθέσεις του. Είναι φανερή η καχυποψία αλλά και η τραγική πλάνη του Κρέοντα. Η Ισμήνη  ήταν πραγματικά ταραγμένη, όχι γιατί ήταν συνένοχη στην ταφή αλλά γιατί ανησυχούσε μήπως η αδερφή της συλληφθεί και θανατωθεί. Αυτό όμως δεν μπορεί να το διανοηθεί ο Κρέων. Το σκεπτικό του Κρέοντα έχει τυπική μόνο ορθότητα ,όχι όμως και αλήθεια. Τα φαινόμενα τον απατούν και τον παρασύρουν σε αυθαίρετη ερμηνεία. Ο Κρέοντας κάνει τον εξής συλλογισμό

1)ο επίδοξος κακούργος προδίδεται από την ταραχή του πριν από την πράξη του

2)η Ισμήνη ήταν ταραγμένη  άρα η Ισμήνη έκανε κάποιο κακό.

Διαχρονία

Ο ισχυρισμός του Κρέοντα ότι αυτός που έχει διαπράξει κάποιο κακό προδίδεται από τις αντιδράσεις του ισχύει μέχρι και σήμερα και χρησιμοποιείται από το εγκληματολογικό της αστυνομίας. Όμως στην περίπτωση του Κρέοντα μπαίνει στη μέση και το μίσος που τρέφει για την Αντιγόνη και την Ισμήνη και αυτό έχει ως συνέπεια να τον οδηγεί σε βιαστικά και λανθασμένα συμπεράσματα. Επίσης αυτός ο τρόπος χρησιμοποιείται από τις μητέρες για να καταλάβουν ποιος έκανε κάποια ζημία στο σπίτι.

Δημήτρης Τερζής, Β4

“Το δικό μου βέβαια και το δικό σου αδερφό, αν εσύ δεν θέλεις· γιατί δεν θα κατηγορηθώ ότι τον πρόδωσα.”

Μέσα στον πρόλογο στους στίχους 45-46 ο Σοφοκλής αναφέρεται στον διάλογο των δύο αδερφών σχετικά με την ταφή του Πολυαγαπημένου τους αδερφού Πολυνείκη και στην αυστηρή διαταγή του Κρέοντα που απαγορεύει την συγκεκριμένη ταφή εξαιτίας της προδοσίας του απέναντι στην πατρίδα.

Στον στίχο 46 μέσα από την φράση “ου γάρ δή προδουσ’ αλώσομαι” η Αντιγόνη μειώνει την αδερφή της. Η Ισμήνη θα προδώσει τον αδερφό της. Η Αντιγόνη δεν είναι ψύχραιμη. Έχει αρχίσει να χάνει τον έλεγχο. Τίποτα δεν θα μπορέσει να την εμποδίσει από την εκτέλεση του χρέους της απέναντι στα αγαπημένα της πρόσωπα, ούτε η διαταγή του Κρέοντα. Η Ισμήνη προσπαθεί να εμποδίσει την αδερφή της τονίζοντας τις συνέπειες που, θα έχει η πράξη της, πιέζοντας την να σκεφτεί με σύνεση και φρόνηση. Η Αντιγόνη κατά την Ισμήνη εδώ κινείται στην σφαίρα του παράλογου, ενώ η ίδια ωθείται στα λόγια της από εκείνη τη λογική που αποδέχονται όλοι. Όμως η Ισμήνη δεν μπορεί να συλλάβει τον ιδεολογικό χώρο μέσα στον οποίο εντάσσεται η σκέψη της Αντιγόνης.

Στην σημερινή εποχή η αδερφική αγάπη αν και παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στον θεσμό της οικογένειας υπάρχουν πολλές φορές αντιπαραθέσεις και ρήξεις ανάμεσα στα αδέρφια με αποτέλεσμα να απομακρύνονται μεταξύ τους

Στην συνέχεια ο ενταφιασμός ενός πολυαγαπημένου ατόμου μέσα στην οικογένεια αποτελεί σημαντικό χρέος των συγγενών του, συγκεκριμένα χρέος που έχει τις ρίζες του στην θρησκευτική πίστη, στην παράδοση και στην ηθική αγωγή του ατόμου, δεν χωρούν αναστολές, ούτε περιορισμοί που στηρίζονται στην κοινή και ψυχρή λογική.

Όλγα Τριανταφύλλου,B4

Συγχρονία

Στους στίχους που έχουν προηγηθεί η Αντιγόνη, κόρη τοι Οιδίποδα και της Ιοκάστης καλεί την αδερφή της Ισμήνη έξω από το ανάκτορο στη Θήβα για να της ανακοινώσει την διαταγή του βασιλιά, του Κρέοντα, ο οποίος ήταν αδερφός της Ιοκάστης και θείος τους. Η διαταγή του Κρέοντα ήταν να ταφούν τ δύο αδέρφια τους, ο Ετεοκλής και ο Πολυνείκης, αντίστοιχα ο ένας με τιμές και ο άλλος αφού πρόδωσε την πατρίδα του να παραμείνει άταφος. Έπειτα η Αντιγόνη προσπαθεί να κεντρίσει τη φιλοτιμία της αδερφής της Ισμήνης έχοντας έτσι στόχο να την βοηθήσει να θάψει τον αδελφός τους Πολυνείκη. Μάλιστα στο σημείο αυτό η απόφαση της Αντιγόνης προοικονομεί την εξέλιξη του μύθου. Οι χαρακτήρες όμως των δύο αδερφών διαφέρουν, μπορούμε να χαρακτηρίσουμε την Αντιγόνη ” Φύση ισχυρή”, ατρόμητη ακόμα και μπροστά στο θάνατο, σκληρή και πείσμων μπροστά στην δειλία της Ισμήνης. Αντίθετα η Ισμήνη παρουσιάζεται πιο διστακτική, αδύναμη, προσαρμοσμένη στις νόρμες της ανθρώπινης εξουσίας ενώ παράλληλα αντιλαμβανόμαστε τον φόβο της απέναντι στο πρόσωπο του Κρέοντα και όλα αυτά αποδεικνύονται και από τον πονεμένο της μονόλογο στους στίχους 49 έως 68. Η Ισμήνη οπότε θέλει να βοηθήσει αλλά δεν μπορεί εξαιτίας της αδυναμίας του χαρακτήρα της, ενώ η Αντιγόνη ο θεατρικός αντίποδας της Ισμήνης και θέλει και μπορεί.

Διαχρονία

Είναι αλήθεια πως στην σύγχρονη εποχή οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν αρκετά προβλήματα και καθημερινά έρχονται αντιμέτωποι με διάφορα δειλίματα και σοβαρές αποφάσεις. Όπως ακριβώς και η Ισμήνη αναφέρει στην φράση της …Είναι καθάρια τρέλα να θέλεις ότι ξεπερνάει τη δύναμη σου.. έτσι και οι άνθρωποι στις μέρες μας φτάνουν συχνά στο σημείο να νιώθουν πως δεν μπορούν να καταβάλλουν άλλες προσπάθειες για να πετύχουν τους στόχους τους είτε πιστεύουν ότι μπορεί να τους πραγματοποιήσουν αργότερα και να αποδώσουν σ’ αυτούς είτε όχι. Έτσι δεν ρισκάρουν στην ζωή τους με αποτέλεσμα να μην γνωρίσουν ποτέ αν θα πετύχαιναν κάποιον από τους στόχους που ήθελαν να φέρουν σε πέρας. Βέβαια υπάρχουν και οι άνθρωποι που ρισκάρουν στην ζωή τους και καταβάλλουν δυνάμεις που υπερβαίνουν τις ήδη  υπάρχουσες τους έχοντας στόχο να πραγματοποιήσουν τα όνειρα τους και τις επιθυμίες τους, όπως ακριβώς και η Αντιγόνη.

Μητρούση Γεωργία  Β’ 3

Μαζί του αγαπημένη θα αναπαύομαι πλάι σε αγαπημένο , αφού διαπράξω μια ιερή παρανομία ,άγια κριματισμένη. Πιότερο χρόνο πρέπει να αρέσω στους νεκρούς παρά σε όσους ζούνε .

Οι παραπάνω στίχοι μας δίνουν την πεμπτουσία της πράξης της Αντιγόνης ,δηλαδή της ταφής του Πολυνείκη. Η Αντιγόνη εκφράζει την βαθύτατη αγάπη που νιώθει για τον αδερφό της ,λέγοντας ότι προτιμά να πεθάνει η ίδια ,παρά να αφήσει άταφο τον πολυαγαπημένο της αδερφό. Η Αντιγόνη παραβιάζει την επιταγή της εξουσίας, αλλά η πράξη της συμφωνεί με τη θεική επιταγή.

Πιο συγκεκριμένα η επανάληψη της λέξης μετά τονίζει ακόμα περισσότερο την αδερφική αγάπη , ενώ το οξύμωρο σχήμα-όσια πανουργήσασα- έρχεται να δείξει ότι η πράξη της Αντιγόνης είναι αντίθετη στους νόμους , εντούτοις συμφωνεί με τους άγραφους νόμους των θεών.

Η Αντιγόνη σπρωγμένη από την αδερφική αγάπη διαπράττει την ταφή ,ενώ αυτό που την κάνει ακόμα πιο σίγουρη για την πράξη της είναι το ότι κάνοντάς την θα γίνει αποδεκτή στον κάτω κόσμο ,τόσο από τον Πολυνείκη ,όσο και από τους θεούς. Ήσυχη στην σκέψη ότι στην άλλη ζωή θα είναι αιώνια πλάι στον αγαπημένο της αδερφό , καθώς και στο ότι θα κάνει μια πράξη ιερή , η οποία θα καταστήσει αθάνατη την  ψυχή της , προχωρά στην τέλεση της ταφής.

Έπειτα η Αντιγόνη αψηφά την επερχόμενη τιμωρία του Κρέοντα και δηλώνει ότι προτιμά τον θάνατο από το να αφήσει άταφο το σώμα του αδερφού της .Αυτό μας δείχνει τόσο την γενναιότητά της ,όσο και την ηθική που διακρίνει τον χαρακτήρα της Δηλώνει ότι είναι προτιμότερο οι πράξεις της να αρέσουν στους νεκρούς , παρά σε όσους ζούνε , καθώς η ζωή στον επάνω κόσμο είναι πολύ συντομότερη από την μεταθανάτια ζωή, η οποία είναι αιώνια.

Στην παραπάνω φράση της Αντιγόνης διακρίνουμε μια διαχρονικότητα. Η πράξη της Αντιγόνης μπορεί να χρήζει ποινής σύμφωνα με τις διαταγές του Κρέοντα, όμως είναι όχι μόνο αποδεκτή, αλλά και  απόλυτα ταιριαστή με τους νόμους των θεών. Η φράση αυτή μας οδηγεί στο να συνειδητοποιήσουμε ότι η τωρινή ζωή είναι παροδική και σύντομη σε σχέση με τη μεταθανάτια ζωή, η οποία είναι  αέναη. Οι  πράξεις μας κατά τη διάρκεια της ζωής μας θα κριθούν στην κατοπινή ζωή, μ αποτέλεσμα να συνίσταται ιδιαίτερη σύνεση στον τρόπο με τον οποίο συμπεριφερόμαστε. Οφείλουμε να διάγουμε μια ζωή που διακρίνεται από σύνεση , ηθικότητα ,ευγένεια και πάνω από όλα αγάπη.

Η ζωή είναι σύντομη και εμείς είμαστε απλοί περαστικοί. Πρέπει να διατηρούμε αναλλοίωτες  τις  ηθικές αξίες και τα υψηλά ιδανικά. Τι  είναι πιο δυνατό από την αδερφική αγάπη ,και την αγάπη γενικότερα, τίποτα. Έτσι όπως και η Αντιγόνη δεν πρέπει να δειλιάζουμε μπροστά στους νόμους , όταν αυτοί δεν συμβαδίζουν με τους άγραφους νόμους του Θεού. Καθώς μόνο έτσι θα μείνουμε αθάνατοι μέσω των πράξεών μας.

Μελικιάδου Χριστίνα,Β3

Είναι μία από τις πάμπολλες φορές  που ο Σοφοκλής κάνει  χρήση του όρου φίλος-φιλία , παραθέτοντας παράλληλα κι έναν ευρύ κύκλο συνωνύμων ( εὔνους , ἐμός , παρέστιος ). Οι λέξεις αυτού του κύκλου συνωνύμων χρησιμοποιούνται από όλα τα πρόσωπα του δράματος και είναι ίδιες για όλα. Με αυτές όμως κάθε πρόσωπο αναφέρεται σε κάτι άλλο. Άλλο εννοεί ο Κρέοντας όταν μιλά για φίλους , άλλο ο Αίμονας, κάτι άλλο η Ισμήνη και κάτι το εντελώς διαφορετικό η Αντιγόνη.

Το θέμα λοιπόν της αγάπης είναι ένας από τους βασικούς άξονες της εξέλιξης του δράματος γιατί η έκφραση και η πραγμάτωσή της σε ποικίλους βαθμούς και τύπους κινεί τη δράση των ηρώων. Ειδικά για την Αντιγόνη η αγάπη είναι πρωταρχική αξία, υπέρτατο ιδανικό και κίνητρο για τις πράξεις της. Ωστόσο οριοθετεί το σαφές πλαίσιο πραγμάτωσής της << Η αγάπη δεν είναι λόγια …είναι έργα , είναι έμπρακτη απόδειξη προσφοράς . >>

Διαχρονικά , η πραγματική αγάπη είναι πάντοτε συνυφασμένη με την προσφορά , τη θυσία και την ανιδιοτέλεια. Άπειρα τα παραδείγματα που επιβεβαιώνουν του λόγου το αληθές. Ο Προμηθέας, κινούμενος από αγάπη για τους ανθρώπους έκλεψε από τους Θεούς τη φωτιά , βελτίωσε τη ζωή τους και θυσιάστηκε γι’αυτούς. Η αγάπη αυτή και η θυσία του προεικόνισε  ( σύμφωνα με την θεωρία της ορθοδοξίας για το σπερματικό λόγο ) , τη σταυρική θυσία του Χριστού , που από μέγιστη αγάπη προσέφερε  τον εαυτό του << λύτρον ἀντὶ πολλῶν >> για να σώσει τους ανθρώπους από το προπατορικό αμάρτημα. Επίσης άνθρωποι , που σήμερα ονομάζουμε εθνικούς ευεργέτες και ήρωες με μεγάλο προσωπικό κόστος απέδειξαν την αγάπη τους στον άνθρωπο και στην πατρίδα και τέλος πάμπολλοι σημερινοί ανώνυμοι συνάνθρωποί μας στελεχώνουν κοινωφελείς οργανισμούς θυσιάζοντας χρόνο και καταβάλλοντας προσπάθεια για να προσφέρουν με ανιδιοτέλεια το περίσσευμα της αγάπης τους.

Βλέπουμε λοιπόν ότι η αγάπη επιμερίζεται και μπορεί να έχει πολλούς και διαφορετικούς αποδέκτες : την πατρίδα ,το Θεό, το συνάνθρωπο , το σύντροφο , τον αδερφό. Η κοινή παράμετρος όμως σε όλα αυτά τα διαφορετικά υποσύνολα είναι η έμπρακτη προσφορά, χωρίς ιδιοτελή κίνητρα, χωρίς απαιτήσεις για αναγνώριση και ανταπόδοση.

Συνεπώς η αγάπη είναι (για να χρησιμοποιήσω έναν μαθηματικό όρο) μονοσήμαντη αντιστοιχία (δίνω – προσφέρω ) και όχι αμφιμονοσήμαντη  ( δίνω – παίρνω ). Μόνο έτσι έχει καθαρτική δύναμη και μόνο με αυτόν τον τρόπο εξυψώνονται σε σύμβολα όπως η Αντιγόνη. Ο Χαλίλ Γκιμπράν έγραψε : << Αν αγαπάς και έχεις επιθυμίες , ας είναι μόνο αυτές. Να λιώσεις και να γίνεις σαν το τρεχούμενο ρυάκι , να γνωρίσεις τον πόνο της θυσίας, να πληγωθείς και να ματώσεις πρόθυμα και χαρούμενα. Η αγάπη δεν δίνει τίποτα παρά τον εαυτό της. Η αγάπη δεν κατέχει γιατί η αγάπη αρκείται μόνο στην αγάπη >>.

Σήμερα ωστόσο όλα αυτά ακούγονται ουτοπικά. Οι άνθρωποι εγκλωβισμένοι σ’ ένα τεράστιο οικονομικό αδιέξοδο και έχοντας παραμερίσει της ηθικές αξίες και τα ιδανικά τους, σφυρηλατούν τους δεσμούς τους κυρίως με βάση το συμφέρον. Κατά συνέπεια λοιπόν η πλειονότητα αγαπά με λόγια και για διάστημα ανάλογα με τη χρησιμότητα του άλλου ή μέχρι του σημείου που θίγονται τα ίδια οφέλη. Σαν την Ισμήνη είμαστε πρόθυμοι να αγαπήσουμε και να προσφέρουμε άπειρες διαβεβαιώσεις προσφοράς, μέχρι να ικανοποιήσουμε , πετύχουμε τους στόχους μας ή μέχρι να διαπιστώσουμε ότι κινδυνεύει κάτι από τα κεκτημένα μας. Κι έτσι είμαστε δέσμιοι της ιδιοτέλειάς μας και δεν αισθανόμαστε ουσιαστικά ποτέ τη χαρά και την ικανοποίηση έμπρακτης προσφοράς.

Αίτημα της εποχής μας και πρωταρχική προτεραιότητα είναι ο ανθρωπισμός, δηλαδή η έμπρακτη αγάπη προς το συνάνθρωπό μας. Αν ο καθένας μας στον τομέα προσφέρει το μέγιστο χωρίς να περιμένει ανταλλάγματα και χωρίς με λόγια <να τάζει τον ουρανό με τα’ άστρα > μόνο για να πετύχει κάτι , τότε όλες οι παράμετροι της ζωής μας, πολιτική, οικονομία , παιδεία, κοινωνική και προσωπική ζωή θα βελτιωθούν και θα ανακάμψουν αφού η κίνηση του <εγώ> προς το < εσύ > θα θεμελιώνει με έργα την ενότητα του <εμείς> που δυναμώνει και ισχυροποιεί τις ανθρώπινες σχέσεις.

Χατζηγρηγορίου Φεβρωνία,  Β’4