Γενικά

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: «Δεν υπάρχει όμως μεγαλύτερο κακό από την αναρχία.»

Ο Κρέοντας με αυτή του τη δήλωση, δε θέλει να φανεί ότι χαρίζεται σε συγγενείς με τη δικαιολογία ότι, αν δείξει επιείκεια στα συγγενικά του πρόσωπα θα αποδειχθεί μεροληπτικός και ασυνεπής. Κατά τον  Κρέοντα ο νόμος και τα διατάγματά του πρέπει να ισχύουν το ίδιο και προς τους ανυπάκουους συγγενείς του και προς τους απείθαρχους 3ένους.Θεωρεί ότι αυτός που είναι χρηστός πολίτης στην ιδιωτική του ζωή είναι και χρηστός πολίτης στη δημόσια ζωή. Δεν αντιλαμβάνεται το κίνητρο της πράξης της Αντιγόνης και έχει την ψευδή εντύπωση ότι η κακή και επαναστάτρια Αντιγόνη στόχευε στο να επιβληθεί στους άρχοντες. Η αυθαίρετη και παράνομη στάση της ηρωίδας εκλαμβάνεται ως προσπάθεια επιβολής σε αυτούς που ασκούν την εξουσία. Διατυπώνει αξιωματικά τη γνώμη ότι όλοι οφείλουν να υπακούουν στον άρχοντα σε κάθε του πράξη, ενέργεια και απόφαση, αρκεί να έχει τη θέληση να κυβερνά σωστά. Ο τύραννος , παρασυρόμενος από τον  από τον οίστρο της εξουσίας, πιστεύει πως όλες οι ενέργειες του στόχο έχουν τη σωστή διακυβέρνηση της πόλης. Διακηρύσσει την αξία και τη σημασία της πειθαρχίας, αφού η απειθαρχία και η αναρχία είναι πρόξενοι πολλών δεινών. Εξισώνει έτσι την αναρχία με την ανυπακοή στους νόμους και τονίζει τις τρομερές συνέπειες της.

ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΑΞΙΑ: Αξίζει να λεχθεί ότι οι γενικές θεωρητικές ιδέες και αρχές του Κρέοντα είναι λογικές και ισχύουν σε κάθε εποχή. Ο Σοφοκλής κατόρθωσε με τη φράση αυτή να θεμελιώσει ολόκληρα κράτη από τότε μέχρι και σήμερα. Η πειθαρχία και η υπακοή στους νόμους σώζουν τα άτομα, τις κοινωνίες και τα κράτη. Αυτό είναι μια τρανή αλήθεια που ισχύει σε κάθε εποχή και σε κάθε λαό. Στην εποχή μας. Κράτη με νομοταγείς πολίτες ευδοκιμούν σε όλους τους τομείς. Η εγκληματικότητα περιορίζεται σε μεγάλο βαθμό, οι πολίτες ζουν με αξιοπρέπεια και αλληλεγγύη. Συνεπώς, η πειθαρχία που διαμόρφωσε και διαμορφώνει ολόκληρες πολιτείες, θεωρείται η βασική αρετή για την επιτυχία και την ευτυχία όχι μόνο του ατόμου αλλά και μιας ολόκληρης κοινωνίας.

ΠΑΛΑΖΗ ΝΙΚΗ Β3

Η ερμηνεία της φράσης για την τραγωδία.

Στα λόγια αυτά, που διατρανώνουν το ήθος της τραγικής ηρωίδας και αποκαλύπτουν την αδιέξοδη ψυχολογική της κατάσταση, διαφαίνεται ένα παγκόσμιο μήνυμα αγάπης και αδελφοσύνης μεταξύ των ανθρώπων. Μέσα στο αιματοβαμμένο παλάτι του Οιδίποδα και στην καταραμένη γενιά του Λάβδακου, μετά από ανίερες πράξεις, άδικους σκοτωμούς και παραβιάσεις των ηθικών κανόνων, ανθίζει μια ελπίδα ανθρωπιάς μέσα από την Αντιγόνη και την ομολογία της:  «Γεννήθηκα για να αγαπώ και όχι για να μισώ». Η ηρωίδα, έτσι, γίνεται ακόμα πιο συμπαθής στα μάτια των θεατών, οι οποίοι ξέρουν ότι αυτή η υπέροχη ψυχή σε λίγο θα σβήσει. Παράλληλα, φωτίζεται μεταξύ της Αντιγόνης και του Κρέοντα, ο οποίος φαντάζει πιο σκληρός, πιο αυταρχικός, πιο δεσποτικός. Δημιουργείται, έτσι, στους θεατές μία ακολουθία συναισθημάτων που κινούνται ανάμεσα στα όρια της αποδοχής, συμπάθειας, θαυμασμού αλλά και οίκτου (για την Αντιγόνη). Έτσι επέρχεται η κάθαρση, που είναι και πρωταρχικός στόχος της τραγωδίας σύμφωνα με τον Αριστοτέλη. Επομένως, μέσα από τα λόγια της Αντιγόνης εκδηλώνεται όλη η διάθεση του ποιητή να περάσει μήνυμα ανθρωπιάς, προκαλώντας την συγκίνηση του Αθηνα’ι’κού λαού, ο οποίος θα κρίνει και το έργο του. Γίνεται, έτσι, η συγκεκριμένη τραγωδία ένα έργο-σύμβολο κατά του πολέμου και της εχθρότητας και αφετηρία αισιοδοξίας για μια ζωή όπου θα πρωταγωνιστεί η αγάπη.

Η διαχρονική αξία της φράσης

Η συγκλονιστική ομολογία της τραγικής κόρης, που είχε για πατέρα και αδερφό της το ίδιο πρόσωπο, τα δυο της τα αδέρφια άδικα αλληλοσκοτωμένα και μια μάνα εξίσου τραγική, που αυτοκτόνησε κάτω απ’ το συντριπτικό βάρος των ενοχών της, είναι ένα αιώνιο μήνυμα αθωότητας, αγνότητας και ανθρωπιάς. Μέσα σε ένα κόσμο βρώμικο, όπου κυριαρχεί ο υλικός ευδαιμονισμός και έχουνε χαθεί οι βασικές ανθρώπινες αξίες, τα λόγια αυτά ηχούν παράδοξα παρηγορητικά. Είναι μια ανάσα ανθρωπισμού και αμπιστοσύνης σ’ αυτό που μπορεί να προσφέρει ο άνθρωπος στον συνάνθρωπο. Άλλωστε η αγάπη μέσα σε έναν κόσμο που μοιάζει με ζούγκλα είναι μια πράξη αναρχική, επαναστατική, που σπάει τις σιδεριές που κρατούν αιχμάλωτα τα ανθρώπινα συναισθήματα. Σαν μια φράση, λοιπόν, που αντιστρατεύεται ένα παγκόσμιο καθεστώς αντιπαλότητας, η φράση «γεννήθηκα για να αγαπώ και όχι για να μισώ» μπορεί να γίνει πρότυπο για την νέα γενιά, καθώς από μια ντελικάτη και τόσο συναισθηματικά ευάλωτη ψυχή, πλημμυρισμένη από αγάπη, βγαίνει τέτοια δύναμη αντίθεσης στον αυταρχισμό και τόση αξιοπρέπεια, που πραγματικά συγκλονίζει.

Έτσι, μια απλή ομολογία αγάπης γίνεται μανιφέστο πίστης των παραδοσιακών ανθρωπιστικών αξιών, που διαχρονικά ανά τους αιώνες σμιλεύουν ολοκληρωμένες προσωπικότητες. Εμείς ως μαθητές οφείλουμε να παραδειγματισθούμε από την πορεία ζωής της συνομήλικης μας Αντιγόνης και να μάθουμε να αγαπάμε με πάθος όπως αυτή, κόντρα στους  «Κρέοντες»> αυτού του κόσμου.

Κωνσταντίνα Χίτζιου, B4

Μετάφραση:

Γιατί κανένας θεσμός σαν το χρήμα δεν φύτρωσε ανάμεσα στους ανθρώπους τόσο ολέθριος

Η σημασία του:

Ο Σοφοκλής δεν κατακρίνει γενικά την χρήση του χρήματος, αλλά πιστεύει ότι η κακή χρήση προξενεί πολλές δυστυχίες, επειδή παρασύρει τους άνθρωπος στο κακό . Όταν λοιπόν ο Κρέων λέει ότι το χρήμα προξενεί πολλές συμφορές, εκφράζει απόψεις του ποιητή, που στην απόλυτη του σημασία είναι σωστές.
Αυτές όμως οι δηλώσεις, καθώς ακούγονται από το στόμα του Κρέοντα παίρνουν ένα άλλο νόημα. Προσπαθεί με αυτές να βρει να κίνητρα του δράστη της ταφής και να δικαιολογήσει την τιμωρία του . Με τον επιτηδευμένο λόγο του προσπαθεί να καλύψει τις προθέσεις του. Συμβαίνει , δηλαδή, άλλα να λέει και άλλα να εφαρμόζει.

Η διαχρονική αξία του:

Το χρήμα είναι το μέσο το οποίο χρησιμοποιούμε για να διευκολύνουμε την ζωή μας και να ικανοποιήσουμε τις ανάγκες μας, αλλά όταν γίνεται αυτοσκοπός έχει καταστρεπτικές συνέπειες. Ο Σοφοκλής πολύ σωστά κατακρίνει την κακή χρήση του χρήματος γιατί οδηγεί στο κακό, κακό που μπορεί να αφορά τον ίδιο τον άνθρωπο αλλά και την κοινωνία μέσα στην οποία ζει. Ραφαήλ Παπαδόπουλος,Β3

Στίχος 312:οὐκ ἐξ ἅπαντος δεῖ τὸ κερδαίνειν φιλεῖν.

Μετάφραση: Γιατί από τα αισχρά κέρδη μπορείς να δεις οι πιο πολλοί να καταστρέφονται παρά να σώζονται.

Σε αυτό το σημείο του επεισοδίου ο Κρέοντας μονολογεί ύστερα από την είδηση του φύλακα ότι διαπράχθηκε το έργο της ταφής. Ο Κρέοντας οργισμένος γιατί κάποιος παράκουσε την εντολή του, θεωρεί ότι υπαίτιος γι’ αυτή τη ταφή είναι κάποιος ο οποίος παρακινήθηκε από την αγάπη για τα χρήματα. Μάλιστα η πεποίθηση του ότι το κίνητρο του δράστη ήταν το χρήμα, του κάνει να αρχίσει μια ηθικολογική διάλεξη περί διαφθοράς με την οποία πετυχαίνει να αποδείξει το πόσο μακριά είναι από τη πραγματικότητα. Στο συγκεκριμένο στίχο που αποτελεί και γνωμικό υπογραμμίζει ότι τα κέρδη τα οποία αποκτήθηκαν με αισχρό τρόπο περισσότερο καταστρέφουν παρά ωφελούν τους ανθρώπους. Θεωρεί λοιπόν ο Κρέοντας ότι αυτά που αποκτούνται με δόλιο και παράνομο τρόπο αργά ή γρήγορα θα φέρουν δυστυχία σε αυτόν που τα απέκτησε.
ΔΙΑΧΡΟΝΙΑ
Στη σημερινή κοινωνία είναι αλήθεια ότι τα χρήματα είναι αρκετά σημαντικά για την αξιοπρεπή ζωή του ανθρώπου. Ο καθένας τα επιθυμεί και γι’ αυτό το λόγο εργάζεται και κοπιάζει προκειμένου να τα αποκτήσει. Αρκετά συχνά όμως παρατηρείται ότι ορισμένοι άνθρωποι καταφεύγουν στα παράνομα κέρδη για να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της εποχής. Το γεγονός αυτό είναι επιζήμιο όχι μόνο γι’ αυτόν που το πράττει αλλά και για το υπόλοιπο κοινωνικό σύνολο. Συγκεκριμένα όταν αποκτάει κάτι κανείς χωρίς κόπο και χωρίς να καταβάλλει έργο χάνει την ουσία και την αληθινή χαρά της δημιουργίας. Παράλληλα γίνεται άπληστος γιατί θέλει να αποκτήσει περισσότερα. Απ΄την άλλη υπάρχουν οι νομικές κυρώσεις που βαρύνουν τέτοιου είδους πράξεις. Επιπλέον αν ζούσαμε σε μία κοινωνία όπου ο καθένας θα μπορούσε να αποκτήσει εύκολο χρήμα όπως και όποτε ήθελε τότε θα ήτανε μια κοινωνία αναρχίας και χωρίς δικαιώματα για τους πολίτες.

Νικολέτα Σαββίδου Β3

ἀλλ᾽ ἡ γὰρ ἐκτὸς καὶ παρ᾽ ἐλπίδας χαρὰ ἔοικεν ἄλλῃ μῆκος οὐδὲν ἡδονῇ, Στίχος {392-393}

‘Ομως η ξαφνική και ανέλπιστη χαρά από όλες τις χαρές έχει περίσσια γλύκα

Στο β΄ επεισόδιο έχουμε το διάλογο μεταξύ Κρέοντα και φύλακα, όπου ο πρώτος ανακοινώνει στον Κρέοντα την σύλληψη της Αντιγόνης. Η συναισθηματική κατάσταση του φύλακα είναι διαφορετική από το α’ επεισόδιο όπου ήταν φοβισμένος και τρομαγμένος. Νιώθει ανακουφισμένος και παραδίδει θριαμβευτικά την Αντιγόνη καθώς έτσι απαλλάσσεται ο ίδιος από τις κατηγορίες. Νιώθει τόσο χαρούμενος και υπερήφανος για το κατόρθωμά του που δεν τον ενδιαφέρει για την κατάληξη της Αντιγόνης. Μάλιστα το γνωμικό των στίχων {392-393} [ Όμως η ξαφνική και ανέλπιστη χαρά από όλες τις χαρές έχει περίσσια γλύκα] εκφράζει όλη την χαρούμενη ψυχική διάθεση του που βρίσκεται σε πλήρη αντίφαση με την επικείμενη τιμωρία της Αντιγόνης.
Οι στίχοι αυτοί έχουν διαχρονική ισχύ καθώς σχετίζονται με την ανθρώπινη ψυχολογία και τα ανθρώπινα συναισθήματα τα οποία δεν αλλάζουν ουσιαστικά όσα χρόνια κι’ αν περάσουν. ‘Έτσι το συναίσθημα της χαράς μεγεθύνεται όταν αυτή είναι ξαφνική και απρόσμενη και αυτό το στοιχείο της έκπληξης δημιουργεί εντονότερα συναισθήματα. Ειδικά όταν μεταβαίνουμε από αρνητικά συναισθήματα όπως στενοχώρια, φόβος σε ανακούφιση και χαρά – όπως στην περίπτωση του φύλακα – τότε την χαρά την νιώθουμε πράγματι μεγαλύτερη. ΡΙΤΚΟΥ ΠΑΣΧΑΛΙΑ Β3

Στοιχεία για την παράσταση της Αντιγόνης που ανέβασε το Εθνικό Θέατρο με πρωταγωνίστρια τη Λυδία Κονιόρδου θα βρείτε αν περιηγηθείτε στον παρακάτω ιστοχώρο:

Μια «άλλη» συνάντηση των μαθητών και των μαθητριών των τμημάτων Β3 και Β4 του 1ου ΓΕΛ Σερρών με την Αντιγόνη του Σοφοκλή.

Μέσα από τις σελίδες ενός ψηφιακού ημερολογίου συνομιλούμε με το κείμενο και την ηρωίδα και πειραματιζόμαστε σε νέες διαδρομές ανακάλυψης και μύησης στο μάθημα της Αρχαίας ελληνικής Τραγωδίας.
Οι μαθητές και οι μαθήτριες ελεύθερα επιλέγουν και σχολιάζουν την αγαπημένη τους φράση από την τραγωδία συνθέτοντας με το λόγο και την εικόνα τη δική τους σελίδα για την Αντιγόνη.

Σύλια Ζέττα

Φιλόλογος,  1 ΓΕΛ Σερρών

Το Ημερολόγιο της Αντιγόνης φιλοδοξεί να γίνει η κιβωτός των αγαπημένων φράσεων ή στίχων των μαθητών από τα τμήματα Β3 και Β4 του 1ου Λυκείου Σερρών.
Αποφασίσαμε όλοι μαζί μετά από την πρόταση της φιλολόγου μας κ.Σύλιας Ζέττα να καταγράψουμε και να αναλύσουμε τους αγαπημένους μας στίχους από το κείμενο της Αντιγόνης του Σοφοκλή, οικοδομώντας μια πιο προσωπική σχέση με τα διαχρονικά νοήματα της τραγωδίας.