Τζένη Τζουμάκα

1. Το Σ.Δ.Ε. αποτέλεσε επιλογή για εσάς;

Χρειαζόμουν και άλλους λόγους; Έπεσα “με τα μούτρα” και  ομολογώ πώς η εφτάχρονη θητεία μου στο Σ.Δ.Ε Περιστερίου υπήρξε η ευτυχέστερη περίοδος της επαγγελματικής μου – και ίσως όχι μόνο – ζωής !

2. Ποιές οι διαφορές μεταξύ Σ.Δ.Ε και συμβατικού σχολείου;

Πολλές και σημαντικές, οι κυριότερες:

Α. Στα Σ.Δ.Ε οι ίδιοι οι εκπαιδευόμενοι με τους καθηγητές τους καθορίζουν το περιεχόμενο των σπουδών τους σύμφωνα με τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα τους. Δεν υπάρχει δηλαδή καθορισμένη ύλη αποτυπωμένη σε ένα σχολικό βιβλίο-ευαγγέλιο, που ο καθηγητής ακολουθεί ευλαβικά και οι μαθητές κατά κανόνα παπαγαλίζουν.

Β. Η διδασκαλία γίνεται νε διαλογική συζήτηση, με ερωτήματα που για να απαντηθούν χρειάζεται μικροέρευνα και συνεργασία. Με διαθεματικές συνδιδασκαλίες και σχέδια δράσης (projects), με επισκέψεις σε χώρους τέχνης και πολιτισμού, με διοργάνωση  προβολών, συζητήσεων και εκδηλώσεων μέσα κι έξω από το σχολείο και άλλα..

Γ. Η αξιολόγηση των μαθητών στα Σ.Δ.Ε είναι περιγραφική και όχι ένας ξερός βαθμός και περιλαμβάνει όχι μόνο την επίδοση τους σε κάθε γραμματισμό, αλλά και τη συμμετοχή τους στις διαδικασίες, τις πρωτοβουλίες τους, την ικανότητα τους να συνεργάζονται μεταξύ τους και να βοηθούν ο ένας τον άλλον, ώστε να προοδεύει όλη η ομάδα.

Τα παραπάνω χαρακτηριστικά κάνουν το Σ.Δ.Ε ένα σχολείο μαθηματοκεντρικό και όχι δασκαλοκεντρικό, όπως το τυπικό σχολείο. Ένα σχολείο όπου η γνώση προσεγγίζεται ενεργητικά και όχι παθητικά. Ένα σχολείο της συνεργασίας και του ομαδικού πνεύματος και όχι του ανταγωνισμού και του ατομισμού. Ένα σχολείο που δίνει σε κάθε μαθητή τη δυνατότητα να ανακαλύψει κλίσεις και δεξιότητες του και να συμμετέχει με τις δικές του δυνάμεις στην κοινή προσπάθεια. Έτσι αυξάνεται η αυτογνωσία του καθενός, τονώνεται η αυτοεκτίμησή του, ξεφεύγει από το φόβο της αποτυχίας και τελικά καταφέρνει πράγματα που δεν φανταζόταν καν ότι μπορεί.

Τέλος, το κάνουν ένα σχολείο όπου το (έξω) (η καθημερινή ζωή) μπλέκονται αξεδιάλυτα και δεν αποτελούν ξένα σύνολα.

To ωραίο είναι πως όλα αυτά ισχύουν εξίσου και για τους εκπαιδευτές!! και για αυτό   στο Σ.Δ.Ε πολλές φορές δεν ξέρεις ποιός είναι ο μαθητής και ποιός ο δάσκαλος!!Οι ρόλοι εναλλάσσονται συχνά-πυκνά!! Όλοι μαθαίνουμε από όλους. Όλοι είμαστε μαθητές στο καινούριο…

Χρειάζεται όμως διαρκής επαγρύπνηση. Ειδικά στους δύσκολους καιρούς που ζούμε, ο κίνδυνος παραμονεύει. Εύκολα διολισθαίνουμε στην ασφάλεια του παλιού. Οι  μαθητές να περάσουν καλά, να πάρουν το χαρτάκι τους και να φύγουν. Οι  δάσκαλοι να κάνουν την δουλίτσα τους και να πάνε σπίτια τους, στις έγνοιες και τα προβλήματα τους.

Υπάρχει τρόπος να αποτρέψουμε τέτοιους κινδύνους; Ναι, αρκεί να θυμόμαστε κάθε μέρα, δάσκαλοι και μαθητές, το μέγεθος, την ποιότητα και την  ευλογία αυτής της δεύτερης ευκαιρίας για όλους μας.

3. Μπορείτε να  μας περιγράψετε μια εμπειρία στην τάξη στο Σ.Δ.Ε;

Όχι!!! Γιατί κάθε ώρα, μέρα, μήνας, χρόνος στο Σ.Δ.Ε ήταν μια γιορτή δημιουργικότητας, επικοινωνίας, ανθρωπιάς. Μια διαρκής ανέλιξη όλων μας, εκπαιδευτικών και εκπαιδευομένων. Και δεν έχω πρόθεση να «κουκουλώσω» τα προβλήματα που αντιμετωπίσαμε, τις διαφωνίες μας, το «γράπωμα» του καθενός μας από στερεότυπα και συνήθειες και  ρόλους. Ίσα-ίσα, αλλά και αυτά μας βοήθησαν να πάμε πολλά βήματα μπροστά προς τον αλληλοσεβασμό, την αποδοχή του διαφορετικού και εν τέλει τη σύνθεση και τη συνύπαρξη.

4. Τι θα αλλάζατε στο Σ.Δ.Ε.;

Κατά αρχήν θα άλλαζα αυτά που αλλάξανε τα τελευταία χρόνια! Δηλαδή;

Θα τοποθετούσα  καθηγητές πλήρους απασχόλησης, με υποχρεωτική παραμονή στο σχολείο όλες τις ώρες λειτουργίας του, ώστε να μπορούν να συμμετέχουν όλοι ενεργά σε όλα όσα συμβαίνουν σε αυτό. Και θα μείωνα ξανά το διδακτικό τους ωράριο ώστε να έχουν  χρόνο να προετοιμάζουν διδακτικό υλικό, να συνεργάζονται μεταξύ τους, αλλά κυρίως, για να ασχολούνται με τους εκπαιδευόμενους.

Θα επανέφερα τις επιμορφωτικές συναντήσεις των καθηγητών, ίσως με πιο ευέλικτο και οικονομικό τρόπο. Αφενός γιατί είναι φυσικό να βάζουμε πιο πολύ τα δυνατά μας, όταν ξέρουμε ότι σε τακτά χρονικά διαστήματα θα παρουσιάζουμε τη δουλειά μας σε ομοίους μας (ποιός δεν επιζητεί τον έπαινο!) και αφετέρου οι συναντήσεις αυτές δημιουργούσαν μια δεξαμενή από φρέσκες ιδέες και καλές πρακτικές, που ωφελούσαν και αναζωογονούσαν όλους μας.

Γενικά όμως, η έννοια της αλλαγής είναι σύμφυτη στο Σ.Δ.Ε. Οι μαθητές εναλλάσσονται, η κοινωνία αλλάζει, ο καθένας μας αλλάζει. Έτσι, σε ένα τέτοιο σχολείο πρέπει διαρκώς να αναπροσαρμόζουμε τη δράση μας, στις συγκεκριμένες συνθήκες.

Για παράδειγμα, σήμερα με την ανεργία στα ύψη είναι περισσότερο χρήσιμο να ασκηθούν οι εκπαιδευόμενοι σε μορφές αυτό-οργάνωσης και αλληλεγγύης, όπως η ανταλλαγή υπηρεσιών και αγαθών, η αναζήτηση στο διαδίκτυο παρόμοιων ομάδων ή δωρεάν παροχών και εκδηλώσεων, παρά η σύνταξη ενός σωστού βιογραφικού..

Αθήνα, Απρίλιος 2013

Τζένη Τζουμάκα – Μαθηματικός,

Διευθύντρια του Σ.Δ.Ε Περιστερίου 2001-2008