του Δρ. Βαγγέλη Μεννή
Μάλλον φοβόμαστε να συνειδητοποιήσουμε σκέψεις που αφορούν την ποιότητα της ελληνικής «παιδείας». Θα μας βγάλουν απ’ το βόλεμα και δεν υπάρχει άλλη ενέργεια για τρεχάματα, είμαστε ήδη κουρασμένοι. Η πραγματικότητα βέβαια είναι το ίδιο επιθετική άσχετα απ’ τις διαθέσεις μας. Μάθαμε ότι η λέξη Σχολείο προέρχεται απ’ το Σχόλη. Όταν οι έλληνες είχαν σχόλη σχετίζονταν με τη μάθηση και την τελειοποίηση της σκέψης. Παρήγαγαν σκέψη τότε οι άνθρωποι, γι’ αυτό μας απασχολούν ακόμη.
Ας κοιτάξουμε όμως τη σημερινή εμπειρία. Όποιος εργάζεται στην εκπαίδευση (αν και όπως είπε ένας καθηγητής στη LIFO εκπαίδευση κάνουμε σε σκυλιά) για χρόνια, βιώνει αλλεπάλληλους ιλίγγους. Το βασικότερο όμως είναι ό,τι αφορά τη Γλώσσα. Μια γλώσσα τριών χιλιάδων ετών, θα μπορούσε να είναι πηγή καλλιέργειας και ευαισθησίας… όμως ακυρώθηκε κι αυτή η δυνατότητα. Σε γραπτά ή προφορικά είναι εμφανής η απόσταση μεταξύ της σκέψης του μαθητή και της διατύπωσης. Καταλαβαίνουμε ότι ο μαθητής για να μιλήσει, δυσκολεύεται να οργανώσει τη σκέψη του, πολλές φορές άλλα θέλει να πει, άλλα λέει. Μάλλον αυτός είναι και ο λόγος που ζητούν από τα παιδιά να παπαγαλίζουν τη διατύπωση του βιβλίου, το αναφέρουν συνεχώς με αποστροφή δεκάδες βετεράνοι των πανελληνίων εξετάσεων. Το επώδυνο ερώτημα είναι: Αν δεν ξέρει ο αυριανός πολίτης ή επιστήμονας ελληνικά, ιστορία, μαθηματικά τότε τι κάνουν τα παιδιά στα σχολεία, γιατί τα συμπιέζουμε ΤΟΣΑ ΧΡΟΝΙΑ, ποιο το αληθινό, χειροπιαστό αντίκρυσμα;
Το δράμα αφορά την τελευταία τάξη του Λυκείου. Οι μαθητές έχουν κάθε μέρα τρεις ώρες ιδιαίτερο. Είναι ανθρωπίνως αδύνατο να μελετήσουν για όλα, άρα θα αδιαφορήσουν για το σχολείο. Τότε γιατί να πηγαίνουν έξι βασανιστικές ώρες; Κι εμείς πως μπορούμε αποχαυνωμένοι να κλείνουμε τα μάτια σ’ αυτή την υποκρισία; Αν ζήσεις με ένα παιδί το Γολγοθά της Γ’ Λυκείου, αυτός του Χριστού απομυθοποιείται. Έχει και συνέχεια: στις εξετάσεις ρίχνουμε τις βάσεις ώστε να περάσουν με ό,τι έχουν προλάβει να αρπάξουν. Αυτό δεν είναι μόρφωση, είναι πανικόβλητη φυγή απ’ τη φλεγόμενη Ρώμη. Βέβαια δάσκαλοι με πάθος και αυταπάρνηση υπάρχουν, είναι λίγοι, είναι πολλοί ποιος ξέρει. Όμως το αποτέλεσμα είναι που μετράει. Φρίξαμε όλοι πέρυσι με την εκπομπή του Π. Τσίμα για τα Φινλανδικά σχολεία, νιώσαμε υπάνθρωποι.
Το πιο πιθανό είναι, ότι οι υποψήφιοι φοιτητές καίγονται στην προπόνηση του σχολείου. Μπαίνουν στο πανεπιστήμιο με αιματηρές θυσίες των ίδιων και των γονιών τους, αλλά μόλις γραφτούν, οι περισσότεροι αδιαφορούν πλήρως. ΔΕΝ ΕΧΟΥΝ ΟΡΕΞΗ τα παιδιά, ακούει κανείς; Σε μια τάξη πενήντα ατόμων αν βλέπω πέντε σοβαρούς είναι ζήτημα. Οι υπόλοιποι «κάνουν αγγαρεία ποινήν εκτίουν», ίσως πάρουν τελικά επαγγελματικές δεξιότητες, αλλά όχι μόρφωση. Σπουδές δεν είναι να κάνεις αντιγραφή τις γνώσεις του καθηγητή, είναι να μάθεις πώς να παράγεις εσύ γνώση. Φθάσαμε στο σημείο και το πανεπιστήμιο να γίνει καταναλώσιμο αγαθό. Μόλις το αποκτήσεις παύεις να ενδιαφέρεσαι γι’ αυτό. Είδα ότι έβαλαν στο Υπουργείο Παιδείας τον τίτλο «Δια βίου μάθηση». Με ποιο τρόπο, αφού το σχολείο αποτρέπει τα παιδιά απ’ το διάβασμα; Δεν διαβάζουν οι έλληνες ούτε ένα βιβλίο το χρόνο, το ξέρουμε, το ζούμε.
Εμπειρίες είναι όλα τα παραπάνω και επαληθεύονται, όταν κοινωνούνται. Εμπειρία είναι και η περιρρέουσα αίσθηση ότι οι γονείς προσπαθούμε να κερδίσουμε λίγη απενοχοποίηση προσφέροντας στα παιδιά μηχανάκια, ακριβά ρούχα, άφθονα τρόφιμα. Μήπως πρέπει να ξαναδούμε τον ορισμό της μόρφωσης; Σύμφωνα με το βιβλίο του Καθηγητή Αφεντάκη: «Η αγωγή αποβλέπει στην υποβοήθηση της εκδίπλωσης της σωματικής, πνευματικής, συναισθηματικής, κοινωνικής, ηθικής, θρησκευτικής και πολιτικής πτυχής της προσωπικότητας. Η εν λόγω θετική επίδραση συνεπάγεται αλλαγή στη σκέψη και στην πράξη (βούληση) του νέου ανθρώπου, η οποία στη συνέχεια με τον εθισμό και την άσκηση θα σταθεροποιηθεί σε νέο τρόπο συμπεριφοράς» και επίσης «αν λείψει ο κατάλληλος ερεθισμός του περιβάλλοντος, η προδιάθεση είναι δυνατό να μην εκδηλωθεί, αλλά να παραμείνει σε υπνώττουσα κατάσταση». Χάνονται δηλαδή οι δυνάμεις του παιδιού, χωρίς μόρφωση, δεν βγαίνει στον ωκεανό να ταξιδέψει, μένει στην οργανωμένη πλαζ και παίζει με την πλαστική ξαπλώστρα.
Συμπέρασμα: ναι είναι φασισμός να γίνονται καταλήψεις, κανείς δεν έχει δικαίωμα να κλείνει ένα χώρο πνεύματος όσο κι αν αυτός έχει εκπέσει. Όμως είναι χειρότερος ο φασισμός των ενηλίκων προς τα παιδιά. Τους επιβάλλουμε μια δήθεν μόρφωση με αμέτρητα τραύματα (πόσοι πέσαμε θύματα ψυχικής ή σωματικής βίας στο σχολείο) και έντονο άγχος. Και το χειρότερο: τους πείθουμε ότι είναι μορφωμένοι επειδή έχουν ένα χαρτί. Έτσι φτάσαμε στους «αγράμματους πτυχιούχους των παν/μίων», το λέει ο Αξελός. Αν δεν ανέβει το επίπεδο της παιδείας, ποιος μπορεί πειστικά να υποστηρίξει ότι θα βιώσουμε κοινωνία, ότι οι ψηφάρπαγες κανίβαλοι θα σταματήσουν να βιάζουν τον ελληνισμό; Υπάρχει αλήθεια κάποιος εκεί έξω που μορφώνει ουσιαστικά τα παιδιά ή μήπως είναι μύθος κραυγαλέας αφέλειας όπως αυτός του μπαμπούλα;
Νοέμβριος 2009
