Τα πετρογεφύρια και η σχέση τους με το περιβάλλον
Η Ελλάδα είναι γεμάτες από πετρογεφύρια. Άλλα μεγάλα, ξακουστά και ονομαστά όπως το θρυλικό γεφύρι της Άρτας. Άλλα μικρά, ξεχασμένα και παρατημένα στο πέρασμα των χρόνων.
Οι άνθρωποι άρχιζαν να κατασκευάζουν πετρογεφύρια για να καλυτερέψουν τις ανάγκες ζωής τους, ενώνοντας δύο περιοχές που τις χωρίζουν ποτάμια, μικρές λίμνες ακόμα και βάλτοι. Συνήθως επέλεγαν τα μέρη όπου το ποτάμι στένευε.
Ατενίζοντας κανείς τα γεφύρια είναι αδύνατο να μην διαπιστώσει πόσο πολύ σεβάστηκαν οι προγονοί μας το φυσικό περιβάλλον. Οι ανθρώπινες αυτές κατασκευές ταιριάζουν αρμονικά με το τοπίο. Σε πολλές περιπτώσεις μένεις με την εντύπωση πως υπήρχαν εκεί από πάντα. Θαρρείς πως δημιουργήθηκαν μαζί με τα ποτάμια, τις κοιλάδες, την βλάστηση…
10 ΠΕΤΡΟΓΕΦΥΡΙΑ ΠΟΥ ΑΡΜΟΖΟΥΝ ΜΕ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Ρωμαϊκό Υδραγωγείο Μόριας
Τμήμα τοξοστοιχίας του ρωμαϊκού υδραγωγείου της Μυτιλήνης που σώζεται στη θέση Μόρια, σε μήκος 170 μ., με 17 τόξα. Κάθε άνοιγμα υποδιαιρείται σε 3 επάλληλα τόξα που στηρίζονται σε πεσσούς. Κάθε πεσσός έχει επίκρανο, με κυμάτιο και άβακα. Στην τοιχοποιία χρησιμοποιήθηκε το “έμπλεκτον” σύστημα. Οι πεσσοί και οι θολίτες των τόξων είναι από ντόπιο μάρμαρο. Το ρωμαϊκό υδραγωγείο της Μυτιλήνης, είναι έργο πιθανώς του τέλους του 2ου ή των αρχών του 3ου μ.Χ. αιώνα.
Γεφύρι Στο Αργάσι
Παλιό ενετικό γεφύρι που δεσπόζει στο νότιο άκρο της παραλίας του Αργασίου. Ήταν χτισμένο στις εκβολές του χειμάρου “ποτάμι της καμάρας” και σήμερα βρίσκεται μέσα στη θάλασσα. Εξυπηρετούσε παραλιακό δρόμο ο οποίος ξεκινούσε από τον Άγιο Σπυρίδωνα στις Γούρνες και κατέληγε λίγο πριν από τον Νταβία κάτω από το “κομμένο βουνό”.
Υδατογέφυρο Στην Αργυρούπολη
Πέτρινο υδατογέφυρο το οποίο βρίσκεται στις πηγές της Αργυρούπολης και οδηγούσε το νερό στον παλιό νερόμυλο.
Γεφύρι Του Κουσιουμπλή
Το γεφύρι του Κουσιουμπλή χτίστηκε στα τέλη 18ου ή αρχές 19ου αιώνα, σύμφωνα με προφορικές μαρτυρίες ενενηντάχρονων Επταχωριτών σε μια έρευνα του 1994. Γεφυρώνοντας το Ζουζουλιώτικο ρέμα συνέδεε τη Ζούζουλη με το Επταχώρι, την Ήπειρο με την Δυτική Μακεδονία. Οικολογική κίνηση Κοζάνης
Γεφύρι Στο Μέγα Ποταμό
Γέφυρα Πρέβελης, ένας επίγειος Παράδεισος στα Νότια του Νομού Ρεθύμνου. Το καμαρωτό Γεφύρι χτίστηκε τον 18ο αιώνα από του μοναχούς της Μονής Πρέβελης για πέρασμα του Μεγάλου Ποταμού που καταλήγει στο Λιβυκό πέλαγος περιτριγυρισμένος από ένα φυσικό Φοινικόδασος
Υδατογέφυρο Του Κιμέρ Νερού
Τα υπολείμματα του βυζαντινού υδατογέφυρου που βρίσκονται στην είσοδο της παλαιάς πόλης, πάνω στον αρχαίο ποταμό Σαμία, στις Φέρες. Το μεγαλύτερο τμήμα του κατεδαφίστηκε το 1955. Μετέφερε το νερό από μακρινή πηγή στον οικισμό της Μονής.
Γεφύρι Της Τέμπλας
Το γεφύρι της Τέμπλας βρίσκεται στον Αχελώο, και ενώνει τα χωριά Τοπόλιανα της Ευρυτανίας και Βρουβιανά του Βάλτου. Χτίστηκε το 1909 από τον Ηπειρώτη μάστορα Νικόλαο Σούλη, με χρηματοδότηση του Βαλτινού πολιτικού Νικολάου Στράτου.
Ρωμαϊκή Γέφυρα Της Πάτρας
Η ρωμαϊκή γέφυρα βρίσκεται στη διασταύρωση των οδών Αρέθα και Παπαδιαμάντη στη βόρεια είσοδο της Πάτρας, δίπλα από τη νέα Εθνική Οδό. Κατασκευάστηκε το 2ο-3ο μ..Χ. αιώνα, στον ποταμό Καλλίναο, που σήμερα ρέει 100 μ. νοτιότερα. Η γέφυρα αποκαλύφθηκε το 1980 , κατά την διαδικασία ανέγερσης ιδιωτικής κατοικίας.
Γεφύρι Του Δοτσικού
Μονότοξο πέτρινο γεφύρι, το οποίο είναι χτισμένο στο μεγαλύτερο υψόμετρο (1060 μ.) απ’ όλα τα πέτρινα γεφύρια της Μακεδονίας. Είναι το μοναδικό της περιοχής που βρίσκεται μέσα σε οικισμό. Γεφυρώνει τον ποταμό Δοτσικιώτη, παραπόταμο του Βενέτικου, επιτρέποντας την επικοινωνία ανάμεσα στις δύο συνοικίες του χωριού.
Γεφύρι Της Βωβούσας
Βρίσκεται στο κέντρο του χωριού Βωβούσα στην περιοχή του Ανατολικού Ζαγορίου. Κτίστηκε το 1748, στις πηγές του Αώου, από τον Αλέξη Μίσιο
Πηγή: http://petrinagefiria.com/aboutus
ΓΕΦΥΡΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΜΥΘΟΙ ΤΟΥΣ
Το γεφύρι της Άρτας
Η ιστορική έρευνα διατυπώνει ότι ο θρύλος αυτός έκρυβε πολλά χρόνια μια ιστορική αλήθεια για την περιοχή της Άρτας και γενικότερα της Ηπείρου. Όταν χρειάστηκε να περάσει από την περιοχή μεγάλη δύναμη τουρκικού στρατού, οι Τούρκοι ζήτησαν από τους κατοίκους βοήθεια. Πολλοί μάστορες και τεχνίτες προστρέξανε για να βοηθήσουν. Όταν όμως έμαθαν το λόγο που έπρεπε να κατασκευαστεί, πήγαιναν τη νύχτα και γκρέμιζαν ό,τι την προηγούμενη μέρα οι ίδιοι είχαν φτιάξει.
Οι Τούρκοι ζήτησαν να μάθουν γιατί αργεί τόσο πολύ το έργο και εκείνοι απάντησαν ότι τελικά το μέρος είναι στοιχειωμένο. Ο Τούρκος διοικητής λοιπόν διέταξε τη σύλληψη του Πρωτομάστορα και της γυναίκας του και τη θανάτωσή τους. Τότε όλοι φοβήθηκαν και ολοκλήρωσαν το γεφύρι. Το τούρκικο ασκέρι συνόδευαν οι κατάρες των Ελλήνων. Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας από τον Τουρκικό ζυγό, οι κατάρες έγιναν ευχές για τον ελληνικό στρατό.
Κατά το δημοτικό τραγούδι που ανήκει στα άσματα του ακριτικού κύκλου, 1300 κτίστες, 60 μαθητές, 45 μάστοροι (μηχανικοί) υπό τον Αρχιμάστορα προσπαθούσαν να κτίσουν τη γέφυρα της οποίας τα θεμέλια κάθε πρωί ήταν καταστραμμένα. Μέχρι που πτηνό με ανθρώπινη φωνή γνωστοποίησε πως για να στεριώσει η γέφυρα απαιτείται η ανθρωποθυσία της συζύγου του Πρωτομάστορα. Το οποίο και έγινε με κατάρες που καταλήγουν σε ευχές.
Πηγή: Βικιπαίδια
Το γεφύρι της Αιδηψού
«Τον καιρό που χτίστηκε το γιοφύρι, απο κάποιον ξακουστό πρωτομάστορα, ζούσε στο χωριό μας ετούτο μια πεντάμορφη γυναίκα. Κυπαρισσένιο το κορμί της, ήλιος το προσωπό της, κι ασπροκόκκινο σαν απριλιάτικο τριαντάφυλλο το δέρμα της. Ντούμινα την έλεγαν. Ότι που είχε παντρευτεί, στα δεκαοχτώ της, κείνη τη χρονιά που ’ρθε ο πρωτομάστορας στο χωριό μας να βάλει τα θεμέλια του γιοφυριού.
Την πρώτη μέρα που ’βαζε τα σχέδια ο πρωτομάστορας, κατέβηκε όπως όλες οι γυναίκες του χωριού, και η Ντούμινα με την στάμνα της να πάρει νερό από τη βρύση που ‘ταν κοντά στο μελλούμενο τότε γιοφύρι. Άστραψε ο τόπος και η ρεματιά! Μοσκοβόλησε ο αγέρας θηλυκό, σαν πέρασε δίπλα όπου έστεκε ο πρωτομάστορας, κι εκείνος τα ‘χασε! Νέος, γερός και όμορφος, μόλις που την αντίκρυσε έμεινε ο νους και η καρδιά του σ’ αυτήν. Ποτέ του, όσα μέρη κι αν γύρισε, δεν ξανά χε δει τέτοια παράξενη ομορφιά, ίδια νεράιδα. Σαν έμαθε όμως πως ήταν παντρεμένη, μαράθηκε! Τη ζήλεψε, ζήλεψε και μίσησε ακόμα τον άντρα που την παντρεύτηκε και καταράστηκε τη μοίρα του γιατί να μην τον βοηθήσει να τη γνωρίσει πριν παντρευτεί!
Σε λίγες μέρες ετοιμάστηκαν τα σχέδια του γιοφυριού κι ανοίχτηκαν τα φαρδιά και βαθιά θεμέλια. Έτσι έφτασε κι η ημέρα που θ’άρχιζε το χτίσιμο. Το πρωί εκείνο θα ‘ριχνε ο πρωτομάστορας τη πρώτη πέτρα στο θεμέλιο. Όμως κατά το έθιμο τότε των μαστόρων, για να θεμελιωθεί και να στεριώσει το γιοφύρι, έπρεπε να στεριώσουν τον πρώτο τυχόντα περαστικό ή περαστικιά απο εκεί. Έτσι αποφάσισαν και περίμεναν οι μαστόροι, κείνο το πρωι, ποιός ή ποιά θα περνούσε για τη βρύση ή το ρέμα, να τον φωνάξει ο πρωτομάστορας κοντά στο θεμέλιο και να ρίξει την πρώτη πέτρα πάνω στον ίσκιο του.
Κείνο το πρωινό, με το σκάσιμο του ήλιου, απο το βουνό της ανατολής, κίνησε η Ντούμινα να πάει στο ρέμα για κοπάνισμα. Έτσι, αστάλαχτη στο ντύσιμο καθώς ήταν όλες τις ώρες, έβαλε τον μπόγο στο κεφάλι της κρατώντας τον με το να της χέρι, ενώ με τ’ άλλο βαστούσε τον κόπανο και κατηφόρισε προς το ρέμα. Τα ψέυτικα φουριά της μπόλιας της άστραφαν στον πρωινό ήλιο κι αντιφέγγιζαν στο αιθέριο της πρόσωπο!
Έτσι καθώς την είδαν οι μαστόροι να κατεβαίνει, την αποθαύμαξαν, αναστέναξαν, κι ύστερα έμειναν μ’ ανοιχτό το στόμα για πολλή ωρα! Την κοίταξε κι ο πρωτομάστορας και πώς δε λιποθύμησε απο την ταραχή του! Απο τη μία ζήλευε πολύ που δεν μπορούσε να την κάνει δική του. Απο την άλλη όμως την λυπόταν, δεν ήθελε να είναι εκείνη που θα στοίχειωνε. Να, όμως, που η μοίρα το ‘θελε έτσι!
Η λυγερόκορμη Ντούμινα έφτασε στο ρέμα, καλημέρισε με χαμόγελο τους μαστόρους κι ύστερα προχώρισε στο ποτάμι, όπου ο βόθανος με τις πλακαρόπετρες που κοπάνιζαν. Απόθεσε στην ακροποταμιά το μπόγο, ξιπολήθηκε κι ύστερα σήνωσε λίγο ως τις γάμπες της τη χιονάτη, μακριά ως τον αστράγαλο, παλιαρούτα της που την έπιασε πίσω μπρος με δυο παραμάνες. Και σαν μπήκε στο κατακάθαρο νερό του ποταμιού, καθρεφτίστηκαν τα ασπροκόκκινα πόδια της, τα τόσο λαχαριστά και εξαίσια. Έσκυψε ύστερα το κορμί της να ταχτοποιήσει την πλακαρόπετρα, και τότε έτσι, καθώς μια κατακόκκινη ηλιαχτίδα τη σημάδεψε, φάνταξε σ’ όλους ίδια πεντάμορφη καμάρα γεφυριού!
Ο πρωτομάστορας, αφού την αποθαύμασε και τη ροκάνισε με τα μάτια του, έτσι, καθώς καθόταν στην άκρη του θεμελιού, για μια στιγμή πήρε θάρρος και φώναξε σαν απο βαθύ ύπνο:
‘Καλή αρχόντισσα, παίρνεις αν θες λίγο το μαντίλι μου να το πλύνεις. Έτσι να ‘χεις πολύ καλό…’
Εκείνη, αφού δίστασε στην αρχή, ξεκίνησε ρέμα-ρέμα και έφτασε ως την άκρη του θεμέλιου, όπου απο την άλλη μεριά έστεκε ο πρωτομάστορας. Κι έτσι καθώς έσκυψε να πάρει το μαντίλι, έπεσε για καλά ο ίσκιος της στον πάτο του θαμελιού. Τότε –χωπ!- έριξε την πρώτη πέτρα ο πρωτομάστορας στο θεμέλιο, πάνω ακριβώς στον ίσκιο της Ντούμινας!
Λένα πως η Ντούμινα δεν το πήρε είδηση, ούτε και ήξερε απο αυτά τα τερτίπια και τα ξετάσματα των μαστόρων. Όμως στο χρόνο πάνω πέθανε! Και πέθανε κείνη τη μέρα ακριβώς που τελείωνε το γιοφύρι και έκαναν τα εγκαίνια στο φαρδύ εκείνο αμαξόδρομο.
Λένε πως πέθανε απότομα, έτσι, χωρίς αρρώστια, μόλις που ‘κλεισε τα είκοσι, νιόπαντρη, μ’ ένα παιδί στα σπλάχνα της! Αναστατώθηκε όλο το χωριό! Έκλαψε όλη η γούρνα εκείνη. Έκλαψε όμως πολύ και ο πρωτομάστορας, που δεν είχε προλάβει ακόμα να φύγει απο το χωριό. Έκλαψε πολύ, γιατί πίστευε στα σοβαρά πως αυτός τη θανάτωσε, επειδή την είχε στοιχειώσει για να στεριωθεί το γιοφύρι.
Απο τότε, λένε, άρχισε να βγαίνει το φαντασμά της στο γιοφύρι εκείνο. Την έχουν δει πολλοί να ανεβαίνει, ακριβώς τα μεσάνυχτα, απο το θεμέλιο του γιοφυριού, ακριβώς απο εκεί που στοιχειώθηκε. Ανεβαίνει αεράτα, αργά και στέκεται ψηλά στο μαρμαρένιο χείλος του γιοφυριού. Βγαίνει, λένε, πάντα με τα καλά της σεγκούνια, με την καλή της φορεσιά. Έτσι καθώς έβγαινε, σαν ζούσε, στα πανηγύρια και τις λαμπρές μέρες. Έτσι καθώς την είχαν ντύσει για τον άλλο κόσμο! Φοράει την καινούργια μπόλια, κόκκινο χρυσοκάβαδο με διπλή αρματωσιά, φλουριά στα στήθια και στην καμάρα του μετώπου της. Αστράφτει και φέγγει σαν τον ήλιο (λένε αυτοί που την είδαν) και στέκεται εκεί στο χείλος του γιοφυριού για καμπόση ώρα, ακριβώς τα μεσάνυχτα κι ύστερα αξαφανίζεται πάλι σαν αέρας.
Πάρα πολλοί, λένε, είχαν δει την στοιχειωμένη Ντούμινα. Γι’ αυτό μέχρι πριν λίγα χρόνια, όπου ο κόσμος άρχισε να μην πολυπιστεύει στα φαντάσματα και τα στοιχειά, το γιοφύρι αυτό φοβόταν ο καθένας να το περάσει τη νύχτα μόνος του. Πολλοί που βρίσκονταν στην ανάγκη, το πέρναγαν βιαστικά λέγοντας το ‘Πάτερ Ημών’. Άλλοι πάλι το πέρναγαν τραγουδόντας δυνατά, γιατί κάποιος είπε πως η Ντούμινα δεν βγαίνει σαν ακούσει φωνές και τραγούδια!
Ακόμα οι καροτσέρηδες και οι σοφεραίοι φοβόνταν και αυτοί να περάσουν την νύχτα απο το στοιχειωμένο γιοφύρι κι όταν ήταν απαραίτητο να περάσουν, άρχιζαν να χουγιάζουν δυνατά τα άλογα ή να κορνάρουν συνέχεια ως ν’ απομακρυνθούν πολύ απο εκεί.
Τώρα πια, μου είπε τελειώνοντας ο γέρος, κανένας δεν πιστεύει στα στοιχειά και στα φαντάσματα. Κι όμως, οι πιο παλιοί, ακόμα και τώρα, όταν περνάνε νύχτα μόνοι απο το γιοφύρι αυτό, αισθάνονται μια κρυάδα, έναν κάποιο αόριστο φόβο…»
ΓΕΦΥΡΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ ΤΟΥΣ
Καταστροφή Γοργοποτάμου
Κορυφαία αντιστασιακή πράξη κατά τη διάρκεια της Γερμανικής κατοχής. Υπήρξε αποτέλεσμα της συνεργασίας των δύο μεγαλύτερων αντιστασιακών οργανώσεων, του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ, υπό την υψηλή καθοδήγηση βρετανών κομάντος.
Στις 29 Σεπτεμβρίου 1942 μία ομάδα αποτελούμενη από δώδεκα κομάντος, με επικεφαλής τον συνταγματάρχη Έντι Μάιερς και τον ελληνομαθή ταγματάρχη Κρις Γουντχάουζ, έπεσε με αλεξίπτωτα στην περιοχή της Γκιώνας. Ανάμεσά τους ήταν ο Ελλαδίτης Θεμιστοκλής Μαρίνος κι ένας Κύπριος με το κωδικό όνομα «Γιάννης». Σκοπός τους, να έλθουν σε επαφή με έλληνες αντάρτες και να υλοποιήσουν την «Επιχείρηση Χάρλινγκ», που είχε σχεδιάσει το Συμμαχικό Στρατηγείο στο Κάιρο.
Το σχέδιο συνίστατο στην ανατίναξη μιας από τις τρεις γέφυρες Παπαδιάς, Ασωπού και Γοργοποτάμου (και οι τρεις βρίσκονται στον ορεινό όγκο του Μπράλλου), πάνω από τις οποίες διέρχεται η σιδηροδρομική γραμμή Θεσσαλονίκης – Αθηνών. Ήταν η μοναδική αξιόπιστη δίοδος προς τα λιμάνια της Νότιας Ελλάδας και η αχρήστευσή της θα προκαλούσε τη διακοπή του ανεφοδιασμού της γερμανικής στρατιάς του Ρόμελ στη Βόρειο Αφρική. Βρισκόμαστε λίγο πριν από την Μάχη του Ελ Αλαμέιν, που θα έκρινε πολλά για την πορεία των στρατιωτικών επιχειρήσεων στην περιοχή αυτή.
Τις επόμενες μέρες ο Μάιερς με τον λοχαγό Χάμσον κατόπτευσαν και τις τρεις πιθανές για σαμποτάζ περιοχές και έκριναν ότι η γέφυρα του Γεργοποτάμου ήταν ο ευκολότερος στόχος. Έπρεπε, όμως, να εξασφαλίσουν την υποστήριξη των αντάρτικων ομάδων για να έχει πιθανότητα επιτυχίας η επιχείρηση.
Στις 19 Νοεμβρίου ο Μάιερς έσπευσε προς συνάντηση του Ναπολέοντα Ζέρβα, ηγέτη του ΕΔΕΣ στο Μαυρολιθάρι Φωκίδας. Την επομένη αφίχθη και ο ηγέτης του ΕΛΑΣ, Άρης Βελουχιώτης. Όλοι συμφώνησαν ότι στόχος του σαμποτάζ θα ήταν η γέφυρα του Γοργοποτάμου, ενός παραποτάμου του Σπερχειού ποταμού. Τρεις μέρες αργότερα έγινε η κατόπτευση του χώρου από κοινή ομάδα ανταρτών και στις 22 Νοεμβρίου καταστρώθηκε το τελικό σχέδιο. Η επιχείρηση ορίστηκε για τη νύχτα της 25ης Νοεμβρίου.
Τα πρώτα αντίποινα: Οι κατοχικές δυνάμεις εκτελούν στο σημείο 9 έλληνες πατριώτες.
Η γέφυρα του Γοργοποτάμου φυλασσόταν από 100 ιταλούς και 5 γερμανούς στρατιώτες. Η φρουρά διέθετε βαριά πολυβόλα και οπλοπολυβόλα και η εξουδετέρωσή της απαιτούσε κεραυνοβόλα ενέργεια. Στην επιχείρηση αποφασίστηκε να λάβουν μέρος 150 άνδρες (86 του ΕΛΑΣ, 52 του ΕΔΕΣ και οι 12 κομάντος). Το σχέδιο προέβλεπε την εξουδετέρωση ή την παρενόχληση της φρουράς από τους αντάρτες, την ώρα που οι κομάντος θα τοποθετούσαν τα εκρηκτικά για την ανατίναξη της γέφυρας.
Στις 11:07 το βράδυ της 25ης Νοεμβρίου εκδηλώθηκε η επίθεση εναντίον της φρουράς και στα δύο άκρα της γέφυρας. Όλα κυλούσαν σύμφωνα με το σχέδιο και στη 1:30 το πρωί της26ης Νοεμβρίου ανατινάχθηκε ένα τμήμα της γέφυρας για να ακολουθήσει στις 2:21 η ανατίναξη ενός δεύτερου, που την έβγαλε οριστικά εκτός λειτουργίας. Εν τω μεταξύ, ένα τρένο με ιταλούς στρατιώτες εμποδίστηκε από τους αντάρτες και δεν μπόρεσε να προσφέρει ενισχύσεις.
Στις 4:30 το πρωί και ο τελευταίος αντάρτης είχε αποχωρήσει από την περιοχή του σαμποτάζ και βρισκόταν στην τοποθεσία Καλύβια, όπου ήταν το σημείο συνάντησης. Από τους 150 άνδρες που έφεραν σε πέρας την «Επιχείρηση Χάρλινγκ» μόνο τέσσερις τραυματίστηκαν, ενώ η φρουρά της γέφυρας έχασε 20 με 30 στρατιώτες. Σε αντίποινα, λίγες μέρες αργότερα στον χώρο της κατεστραμμένης γέφυρας εκτελέστηκαν 9 έλληνες πατριώτες.
Η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου ήταν μία από τις μεγαλύτερες πράξεις δολιοφθοράς κατά τον Β” Παγκόσμιο Πόλεμο. Προκάλεσε τον θαυμασμό όλης της κατεχόμενης Ευρώπης και έδωσε κουράγιο στον δοκιμαζόμενο ελληνικό λαό. Όμως, οι επιπτώσεις της στο βορειοφρικανικό μέτωπο ήταν πολύ περιορισμένες, επειδή η εκτέλεση της επιχείρησης πραγματοποιήθηκε κατόπιν εορτής, έχοντας καθυστερήσει κατά δύο μήνες. Στο διάστημα αυτό οι δυνάμεις του Ρόμελ, έχοντας χάσει τη Μάχη του Ελ Αλαμέιν, μετατοπίστηκαν δυτικότερα κι έτσι ο ανεφοδιασμός τους μέσω Ελλάδος δεν έπαιζε κανένα ρόλο.
Χρόνια αργότερα κατά τον εορτασμό της επετείου στις 29 Νοεμβρίου 1964 σημειώθηκε ένα αιματηρό περιστατικό. Από την ανατίναξη μιας ξεχασμένης βόμβας σκοτώθηκαν 13 και τραυματίστηκαν 45 άνθρωποι. Το 1982 η κυβέρνηση του Ανδρέα Παπανδρέου καθιέρωσε την επέτειο της ανατίναξης της γέφυρας του Γοργοποτάμου ως επίσημο εορτασμό της Εθνικής Αντίστασης.
Πηγή: Σαν Σήμερα
Καταστροφή Αισωπού
Έξι βδομάδες μετά την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου τον Νοέμβριο του 1942, οι Ιταλοί κατάφεραν πάλι να την βάλουνε σε λειτουργία. Στα μέσα του Φεβρουαρίου του 1943, ο επικεφαλής της αγγλικής αποστολής ταξίαρχος Έντι Μάγερς έμαθε ότι οι Γερμανοί σταδιακά αναλάμβαναν οι ίδιοι την φύλαξη των γεφυρών, προφανώς επειδή δεν εμπιστεύονταν τους Ιταλούς. Σκέφτηκε έτσι πως θα έπρεπε άμεσα να καταστρέψουν μία απ’τις γέφυρες της ανατολικής Στερεάς όσο τις φυλάνε Ιταλοί γιατί όταν αναλάμβαναν οι Γερμανοί οι πιθανότητες επιτυχίας θα ήταν σαφώς μειωμένες.
Έχοντας την σύμφωνη γνώμη του Καϊρου, αποφάσισαν μαζί με τον αντισυνταγματάρχη Άρθουρ Έντμοντς να χτυπήσουν την γέφυρα του Ασωπού με την βοήθεια των ανταρτών του Βελουχιώτη. Ο τελευταίος δέχτηκε να βοηθήσει στην επιχείρηση με 1000 αντάρτες. Ο Έντμοντς προετοίμαζε το σχέδιο για το σαμποτάζ, ενώ κατέφτασαν και τρεις ειδικά εκπαιδευμένοι βρετανοί αξιωματικοί (Σκοτ, Μακιντάιρ, Γουίνγκειτ) απ’το Κάιρο. Ο Μάγερς κατέφτασε στο αρχηγείο του Έντμοντς στην Ρούμελη στις 12/05/1943, λίγες ώρες μετά την άφιξη των τριών αξιωματικών.
Η οργάνωση του σχεδίου πήγαινε πολύ καλά, και είχε προγραμματιστεί να πάνε οι Έντμοντς-Μάγερς-Βελουχιώτης για μία τελική αναγνώριση στην γέφυρα μερικές μέρες μετά.
Την επόμενη μέρα όμως φτάνουν τα νέα για τον αφοπλισμό και την σύλληψη του Ψαρρού στην Στρώμνη απ’τον Βελουχιώτη. Ο Μάγερς φτάνει εσπευσμένα στο Μαυρολιθάρι και ζητάει τον λόγο απ’τον Βελουχιώτη γι’αυτήν του την πράξη. Ο Βελουχιώτης του λέει ότι απλά εκτελεί εντολές και ότι γραμμή του ΕΑΜ είναι να μην υπάρχει άλλη αντάρτικη ομάδα στην Ρούμελη. Ο Μάγερς κατέκρινε έντονα την πράξη του Βελουχιώτη, αλλά του είπε πως αν ήταν διατεθειμένος να τους βοηθήσει στην καταστροφή της γέφυρας του Ασωπού τότε αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει σοβαρό ελαφρυντικό για τον αφοπλισμό του 5/42 του Ψαρρού και άλλων αντάρτικων ομάδων (π.χ. Παπαϊωάννου στην Τριχωνίδα). Προκειμένου να μετριαστεί η δυσαρέσκεια του Μάγερς, ο Βελουχιώτης του είπε ότι εξακολουθεί να ισχύει η συμφωνία τους για συμμετοχή του στο σαμποτάζ του Ασωπού. Λίγο μετά ο άγγλος ταξίαρχος συνάντησε και τον κρατούμενο Ψαρρό και του υποσχέθηκε ότι θα μεσολαβήσει για να απελευθερωθεί, όπως και έγινε.
Μερικές μέρες μετά όμως, και αφού προετοιμαζόταν η επιχείρηση, απεσταλμένος του Βελουχιώτη ειδοποιεί τον Μάγερς ότι ο ΕΛΑΣ τελικά δεν μπορεί να συμμετάσχει στην επιχείρηση λόγω ρητής απαγόρευσης απ’τον Τζήμα που ήταν στην τριμελή διοίκηση του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ μαζί με τους Σαράφη και Βελουχιώτη. Ο Μάγερς έσπευσε να μεταπείσει τον Βελουχιώτη, χωρίς αποτέλεσμα. Κατόπιν συναντά και τους Σαράφη και Τζήμα. Ο Τζήμας του λέει ότι δεν θα συμμετέχουν στην επιχείρηση διότι την θεωρούν παρακινδυνευμένη, θα προξενούσε αντίποινα στον ντόπιο πληθυσμό και ότι υπήρχαν άλλες ευκολότερες επιχειρήσεις που θα προξενούσαν εξίσου σοβαρά πλήγματα στον εχθρό.
Η υπομονή του Μάγερς εξαντλήθηκε και αφού του εξήγησε ότι δεν υπάρχει άλλος καλύτερος στόχος, του είπε ότι θα εκτελέσει την επιχείρηση χωρίς την βοήθεια του ΕΛΑΣ.
Στην συζήτηση περί Ασωπού (διότι παράλληλα συζητήθηκαν και άλλα θέματα) παρενέβη ο Σαράφης και είπε ότι η επιχείρηση αυτή ήταν στρατιωτικά εντελώς απραγματοποίητη (η εξέλιξη των πραγμάτων τον διέψευσε πανηγυρικά) και πρότεινε την καταστροφή ενός τούνελ κοντά στον Τύρναβο. Ο Μάγερς συνηγόρησε στο να γίνει και αυτή η επιχείρηση και ζήτησε απ΄το Κάιρο να σταλούν εκρηκτικά στον ΕΛΑΣ.
Εντωμεταξύ, την φρούρηση της γέφυρας του Ασωπού την είχαν πλέον αναλάβει Γερμανοί, και αυτό σε συνδυασμό με την μη-συμμετοχή του ΕΛΑΣ καθιστούσε το εγχείρημα πολύ πιο δύσκολο.
Μετά την ρίψη των απαιτούμενων εκρηκτικών έγινε η πρώτη απόπειρα προσέγγισης της γέφυρας στις 27/05/43. Δεν ήταν όμως επιτυχημένη διότι έλειπαν κάποια υλικά. Μοιραία η αποστολή πήρε αναβολή για τις 20 Ιούνη.
Σε αυτήν την τελική επιχείρηση του Ιούνη συμμετείχαν ο ταγματάρχης Γκόρντον-Γκρηντ, ο λοχαγός Ντόναλντ Στοτ, οι ταγματάρχης Σκοτ και ο λοχαγός Μακιντάιρ που είχαν έρθει πρόσφατα απ΄το Κάιρο, ο υποδεκανέας Τσάρλι Ματς, και ο λοχίας Μάικλ Κούρι.
Τώρα η αποστολή ήταν πιο οργανωμένη. Στις 16/06/1943 έγινε μία προκαταρκτική αναγνώριση απ’τους Στοτ, Ματς και Κούρι. Τρεις μέρες μετά ακολούθησε μία δεύτερη αναγνώριση απ΄τους Γκόρντον-Γκρηντ και Στοτ.
Το βράδυ της 20ης Ιουνίου έγινε η επιχείρηση, κυρίως απ΄τους 4 αξιωματικούς καθώς οι Ματς και Κούρι ήταν βοηθητικοί. Παρά τις αντικειμενικές δυσκολίες, οι σαμποτέρ δεν έγιναν αντιληπτοί και η τοποθέτηση των εκρηκτικών έγινε όπως έπρεπε. Στις 02.15 το βράδυ έγινε η έκρηξη που διέλυσε την γέφυρα. Η επιχείρηση πέτυχε πλήρως και οι σαμποτέρ διέφυγαν αλώβητοι.
Ήταν τέτοια η αποτελεσματικότητα της επιχείρησης που οι Γερμανοί ήταν σίγουροι ότι ήταν αποτέλεσμα προδοσίας από κάποιους απ΄την φρουρά της γέφυρας. Έτσι, εκτέλεσαν ολόκληρη την 50μελή φρουρά. Η γέφυρα αναστηλώθηκε πλήρως μετά από 4 μήνες.
Οι 6 συμμετέχοντες παρασημοφορήθηκαν με κορυφαίους τον Γκόρντον-Γκρηντ και τον Ντόναλντ Στοτ.
Η ανατίναξη της γέφυρας του Ασωπού ήταν ίσως η πιο εντυπωσιακή και αποτελεσματική πράξη δολιοφθοράς κατά την περίοδο της Κατοχής. Πέραν της αποτελεσματικότητας των βρετανών σαμποτέρ που έφεραν σε πέρας την επιχείρηση, αυτό που προξενεί εντύπωση είναι η στάση του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ που για μία ακόμη φορά ήταν ενδεικτική των προτεραιοτήτων της ηγεσίας τους.
Αντί να συνεισφέρει ενεργά στην επιχείρηση κατά των κατακτητών στα πλαίσια του κοινού συμμαχικού αγώνα, έθεσε σε προτεραιότητα την διάλυση του 5/42 στην Στρώμνη και κατόπιν -παρά τις πιέσεις του αρκετά διαλλακτικού Μάγερς- αποφάσισε να μην συμμετάσχει χρησιμοποιώντας μη-πειστικά επιχειρήματα.
Πηγή: Ιστορία την Κατοχής