Πιθανότατα δεν υπήρξε πρόθεση διαλόγου. Το ποίημα Ποίηση 1948 του Εγγονόπουλου δεν οδήγησε τον Αναγνωστάκη στο να γράψει το Στον Νίκο Ε…1949 – ο ίδιος το αρνείται και ο Στρατής Μπαλάσκας που πρώτος επεσήμανε τη σχέση των δύο ποιημάτων μοιάζει πια (“Φιλολογική”, τευχ. 93, σελ. 25-29) να αποδέχεται τη θέση του Αναγνωστάκη. Όμως, όπως τραγουδούσε κάποτε ο Σαββόπουλος:
Ξεφύγαν απ’ τα χέρια μου οι πίσω μου σελίδες
κι ας μου κοστίσαν ακριβά σε κόπους και θυσίες.
Χέι, με περιφρονούνε τώρα και τραβάνε,
σαν τρελές μέσα στη μπόρα.

Νίκος Εγγονόπουλος – Εμφύλιος

Ξεφεύγουν τα ποιήματα από τα χέρια των ποιητών και τριγυρνάν μόνα τους μέσα στη μπόρα. Μέσα στη θύελλα του εμφυλίου (που μακάρι να ήταν μόνο μπόρα) βρέθηκαν το ένα απέναντι στο άλλο σε έναν βουβό μεν, εύγλωττο δε, διάλογο. Με φόντο το μαύρο της αδελφοκτονίας. Του Ετεοκλή και του Πολυνείκη.

Ο πληρέστερος φάκελος για μια συγκριτική ανάγνωση των δύο ποιημάτων βρίσκεται (ως συνήθως) στο ιστολόγιο αρισμαρί της Ευαγγελίας Στάμου. Εδώ θα προσθέσω ελάχιστα, τα περισσότερα από το διαδίκτυο αλλά και κάποιες ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις της Σόνιας Ιλίνσκαγια από το βιβλίο της Η μοίρα μιας γενιάς.

Κάποια κείμενα που προέρχονται από σάρωτή (scanner) δεν είναι ιδιαίτερα ευανάγνωστα αλλά είναι πολύ χρήσιμα και έτσι τα παραθέτω υποχρεωτικά. Σε κάθε περίπτωση καταγράφω την πηγή – είτε πάνω στο αρχείο είτε στον τίτλο του αρχείου. Και επειδή σε έναν διάλογο καλό είναι να υπάρχει πολυφωνία, να προσθέσω το λόγο του Γ. Σεφέρη (Τυφλός , Δεκέμβρης 1945). Κι ας μη σκεφτούμε οτι το 1945 ήταν νωρίς ακόμη: Σοφοί δε προσιόντων… έγραφε ο Καβάφης. Ο φάκελος των ποιημάτων εδώ: https://app.box.com/s/nizry7xexzq050oj0o4b

4 Δεκ. 1944. Γενική απεργία. Σύνταγμα, διαδήλωση-μνημόσυνο για τα θύματα. Το πανώ βαμμένο με αίμα θυμάτων.

Σαφώς το δυσκολότερο κομμάτι στη διδασκαλία της νεοελληνικής ιστορίας. Σπάνια να βρεθεί υλικό που να μην εγείρει ενστάσεις για μεροληψία προς τη μια ή την άλλη πλευρά. Το συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ, με τίτλο “ΒΙΟΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ ΤΟΥ ΕΜΦΥΛΙΟΥ” και με σχολιασμό του Ροβήρου Μανθούλη, είναι μια παραγωγή του 1999. Πρόκειται για μια “περιεκτική –ουσιαστική κάλυψη της σειράς των γεγονότων από το 1^ο Αντάρτικο έως το τέλος της τραγωδίας. Περιλαμβάνει ανέκδοτα γυρίσματα του κινηματογραφικού συνεργείου του ΔΣΕ, πληθώρα ασπρόμαυρου υλικού της εποχής αλλά και «στημένα» επίκαιρα της αμερικανικής τηλεόρασης (σε αφήγηση Γκάρι Κούπερ παρακαλώ)” – περισσότερες λεπτομέρειες εδώ

Οι ενότητες:
1 – ΒΙΟΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ ΤΟΥ ΕΜΦΥΛΙΟΥ – ΑΘΗΝΑ ΤΟ ΜΗΛΟΝ ΤΗΣ ΕΡΙΔΟΣ
2 – ΒΙΟΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ ΤΟΥ ΕΜΦΥΛΙΟΥ – ΜΕ ΤΑ ΠΑΡΑΔΟΘΕΝΤΑ ΟΠΛΑ ΠΑΡΑ ΠΟΔΑ
3 – ΒΙΟΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ ΤΟΥ ΕΜΦΥΛΙΟΥ – ΤΡΟΥΜΑΝ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΜΑΡΚΟΥ
4 – ΒΙΟΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ ΤΟΥ ΕΜΦΥΛΙΟΥ – ΚΛΙΜΑΚΩΣΗ ΨΥΧΡΟΥ & ΘΕΡΜΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
5 – ΒΙΟΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ ΤΟΥ ΕΜΦΥΛΙΟΥ – ΥΣΤΑΤΗ ΑΔΕΛΦΟΚΤΟΝΙΑ
6 – ΒΙΟΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ ΤΟΥ ΕΜΦΥΛΙΟΥ – Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΤΕΛΟΥΣ

Λόγω του μεγέθους των αρχείων αλλά και επειδή σκοπεύω να ανεβάσω και άλλα μεγάλα αρχεία, οπότε χρειάζεται πολύς χώρος, επέλεξα το ADrive
Χρησιμοποιείτε για να κάνετε sign – in το email pantsali@hotmail. gr και password School!0 (0 = μηδέν, όχι όμικρον), στη συνέχεια συναντάτε έναν πίνακα κάπως έτσι. Έπειτα διαλέγετε ποιο κομμάτι θα κατεβάσετε με διπλό κλικ πάνω στο όνομά του.

UPDATE: Το ΑDrive έχει διακόψει από καιρό τις δωρεάν υπηρεσίες με αποτέλεσμα να χαθεί ό,τι είχα ως τώρα ανεβάσει. Ευτυχώς, οι ΒΙΟΙ ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΙ ΤΟΥ ΕΜΦΥΛΙΟΥ υπάρχουν και στο Αρχείο της ΕΡΤ. Με μια αναζήτηση του τίτλου εμφανίζονται και τα έξι επεισόδια. Άποψή μου είναι να κατεβάζουμε πάντα ό,τι μας ενδιαφέρει για μελέτη ή προβολή στην τάξη. Δεν είναι ασυνήθιστο φαινόμενο στα σχολεία οι δυσκολίες πρόσβασης στο διαδίκτυο ούτε – δυστυχώς – η διακοπή των λειτουργίας ιστοτόπων από όπου αντλούμε το υλικό μας. Ένας εξωτερικό σκληρός δίσκος κοστίζει ελάχιστα πλέον, μεταφέρεται εύκολα και αποθηκεύει μεγάλη ποσότητα ψηφιακού υλικού.