Του Δημήτρη Σπύρου*
H εποχή μας είναι εποχή αποδόμησης πολλών παλιών στοιχείων, αλλά και αναδόμησης ενός πολιτισμού που σήμερα δυσκολευόμαστε να προσδιορίσουμε.
Αυτή τη στιγμή δυο καινούριες «θεότητες», παραμερίζουν τις παλιότερες. Η μία είναι οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές (Η/Υ) και η άλλη (που βγήκε όπως η Αθηνά απ’ το κεφάλι του Δία) το διαδίκτυο (Internet).
Τα οπτικοακουστικά μέσα επικοινωνίας και η σύγχρονη τεχνολογία δημιούργησαν μια νέα εποχή και επηρεάζουν πλέον καταλυτικά τη ζωή των ενηλίκων, των παιδιών και των νέων. Άλλαξαν τις συνήθειες των ανθρώπων. Το σχολείο, είναι αδύνατο να αγνοήσει αυτή την πραγματικότητα. Ακόμη κι αν ήθελε να την παρακάμψει δεν θα μπορούσε.
Στο Άρθρο 19 της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, αναφέρεται ότι «Καθένας έχει το δικαίωμα της ελευθερίας της γνώμης και της έκφρασης. Το δικαίωμα αυτό περιλαμβάνει την ελευθερία της άποψης χωρίς δυσμενείς συνέπειες, καθώς και την ελευθερία να αναζητεί, να λαμβάνει και να μεταδίδει πληροφορίες και ιδέες με οποιοδήποτε μέσο έκφρασης και ανεξάρτητα από συνοριακές χωροθετήσεις.»
Για την προστασία και προώθηση θεμελιωδών ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, έχει καταστεί πλέον προαπαιτούμενο η Παιδεία στα Μέσα (media literacy), αφού χωρίς τις απαραίτητες δεξιότητες σ’ αυτά, δυσκολεύει η απόκτηση κοινωνιογνωσίας.
Η Παιδεία στα Μέσα αντλεί στοιχεία από τις επιστήμες της παιδαγωγικής, της κοινωνικής ψυχολογίας, της επικοινωνίας, της αισθητικής, της ιστορίας της τέχνης, της κοινωνιολογίας και τις Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνιών. Παίζει καταλυτικό ρόλο στην αγωγή του πολίτη, αφού αφορά ουσιαστικά στην ενεργό συμμετοχή του στα κοινά, σε μια αλληλοτροφοδοτούμενη σχέση, με απώτερο στόχο τη διασφάλιση του αγαθού της ενημέρωσης, της ελευθερίας της έκφρασης, της δημοκρατικής του ταυτότητας, καθώς και την ανάπτυξη της κριτικής του σκέψης.
Ο δημόσιος διάλογος για την οριοθέτηση και το περιεχόμενο της Παιδείας στα Μέσα αποτέλεσε αντικείμενο ακαδημαϊκής και πολιτικής έριδας, λόγω του πολυεπιστημονικού της χαρακτήρα και των πολυεπίπεδων ερμηνειών που φέρει.
Από το 2005 και έπειτα, η Παιδεία στα Μέσα, έχει μπει πλέον στην πολιτική ατζέντα σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο: Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, Συμβούλιο της Ευρώπης, διεθνείς διακυβερνητικοί οργανισμοί όπως η UNESCO, η NORDICOM και η Συμμαχία των Πολιτισμών των Ηνωμένων Εθνών.
Η διδασκαλία του κινηματογράφου, είναι ο καλύτερος τρόπος για την γενικότερη παιδεία στα μέσα, επειδή συνδυάζει την τέχνη με τις τεχνολογίες, παλιές και σύγχρονες.
Σήμερα, σε όλες τις χώρες του κόσμου, ο κινηματογράφος έχει ενταχθεί ή γίνονται προσπάθειες να ενταχθεί, με διαφορετικούς τρόπους σε πολλαπλά πεδία στο σχολικό περιβάλλον, σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης.
Στην Ελλάδα, ο διάλογος πάνω στο θέμα αυτό ξεκίνησε δημόσια μόλις το 1997, με το διεθνές συνέδριο με τίτλο «Cinema and education», που διοργανώθηκε στην Αρχαία Ολυμπία, στο πλαίσιο του 1ου Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για Παιδιά και Νέους.
Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας, πρωτοπορεί και σήμερα στο πολύπλοκο αυτό θέμα, σε επίπεδο θεωρίας και πράξης, γεγονός που αναγνωρίζεται διεθνώς.
Θεωρούμε πως ο κινηματογράφος, δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται στα σχολεία απλώς σαν ένα εποπτικό μέσο διδασκαλίας αλλά πάνω απ’ όλα σα μια Τέχνη που συναρπάζει τα παιδιά, που αξιοποιεί ευφυώς και άμεσα κάθε νέα τεχνολογική ανακάλυψη (ψηφιακή εικόνα και ήχο, υπολογιστές κλπ.), που συνυπάρχουν σ’ αυτόν κίνηση, χρώμα, εικόνες και ήχοι, που σαν νεότερη τέχνη αξιοποιεί τις παλιότερες τέχνες και είναι, όπως είπε ο Κανούντο, «ένας υπέροχος συμβιβασμός μεταξύ των ρυθμών του χώρου (πλαστικές τέχνες) και των ρυθμών του χρόνου (μουσική και ποίηση)».
Η κινηματογραφική εκπαίδευση, πρέπει να ακολουθεί τρεις παράλληλους δρόμους:
- Η οδός της πληροφόρησης, όπου δίνουμε πληροφορίες για το πώς φτιάχνεται μια ταινία καθώς και στοιχεία της κινηματογραφικής γλώσσας και της ιστορίας του κινηματογράφου.
- Η συλλογιστική οδός, όπου φέρνουμε τα παιδιά αντιμέτωπα με θέματα και ερωτήματα γύρω απ΄ την ταινία κατά τη διάρκεια της προβολής και κυρίως μετά απ΄ αυτήν.
- Η παραγωγική οδός, όπου τα παιδιά γράφουν τα δικά τους σενάρια και φτιάχνουν τις δικές τους ταινίες. Η δραστηριότητα αυτή δημιουργεί ισχυρά κίνητρα για προσπάθεια στους μαθητές.
Πρέπει να γνωρίζουμε ότι όταν τα παιδιά παρακολουθούν μια ταινία, δεν βλέπουν όλα τα ίδια πράγματα, ούτε ερμηνεύουν τις εικόνες με τον ίδιο τρόπο. Πρέπει λοιπόν να επιδιώκουμε να ασκούν την αντίληψή τους, βρίσκοντας κάθε φορά τις σωστές ερωτήσεις και την κατάλληλη διαδικασία. Η κινηματογραφική εκπαίδευση είναι κυρίως σκέψη γύρω από την κινηματογραφική γλώσσα, παρά εκμάθηση μιας καινούριας γλώσσας.
*Δημήτρης Σπύρου
Σκηνοθέτης – Καλλιτεχνικός Διευθυντής Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για Παιδιά & Νέους
Πηγή: eproini.gr
http://eproini.gr/index.php/politismos/politismos-cinema/27247-kinimatografos-kai-paideia