Το Δουκάτο του Αιγαίου

Οι στρατηγοί των Σταυροφοριών της 4^ης Σταυροφορίας κατέλαβαν το 1204 την Κωνσταντινούπολη και μοιράστηκαν τους τόπους της αυτοκρατορίας .

Ιδιωτικοί στρατοί αρχοντάδων θα καταλάμβαναν τα νησιά υπό τον όρο να αναγνωρίζουν την κυριαρχία της Βενετίας ,να προωθούν και να προστατεύουν τα συμφέροντά της.

Έτσι την Νάξο και τα γύρω νησιά των Κυκλάδων τα κατέλαβε ο Μάρκος Σανούδος  ιδρύοντας το 1207 το Δουκάτο του Αιγαίου.

Βενετοί άρχοντες στην Πάρο

       Στην Πάρο η πρώτη εγκατάσταση βενετών έγινε στην Παροικιά .

Η οικογένεια των Σανούδων κυβερνά τα νησιά του Αιγαίου γύρω στα 200 χρόνια . Μετά τους Σανούδους η Πάρος περιέρχεται στα Χέρια της οικογένειας των Κρίσπηδων και πολύ σύντομα περνά στην κατοχή της οικογένειας Σωμαρίπα με το παρακάτω προξενιό .

Η Πάρος ανεξάρτητη ηγεμονία

Ο Φραγκίσκος Κρίσπης πάντρεψε την Μαρία Σανούδου με τον Ιππότη Γάσπαρο Σωμαρίπα και τους έδωσε προίκα τη Πάρο και την Αντίπαρο. Η Πάρος τώρα αποσπάται από το δουκάτο του Αιγαίου και αποτελεί κέντρο ανεξάρτητης ηγεμονίας (υποτελούς βέβαια στο δουκάτο)

Από τους Φράγκους στους Οθωμανούς

Διοίκηση και καθημερινή ζωή.

Οι Βενετοί βρήκαν την Πάρο έρημη σχεδόν και ιδιοκτησία των μοναστηριών.Οι δουλοπάροικοι των μοναστηριών αποσπάστηκαν από τα μοναστήρια και δούλευαν στα κτήματα των νέων αρχόντων οι οποίοι ζούσαν με διασκεδάσεις και ασωτίες.

Ο νησιώτης καλλιεργητής  πάροικος η δουλοπάροικος καλλιεργεί ένα τμήμα του κτήματος του φεουδάρχη και την μισή παραγωγή τη δίνει σ’  αυτόν ενώ το υπόλοιπο τμήμα το καλλιεργεί ολόκληρο για τον ιδιοκτήτη.Τα σπίτια ανήκουν στους φεουδάρχες και οι δουλοπάροικοι έχουν μόνο δικαίωμα στην χρήση τους . Δύσκολη είναι η ζωή και για τους ναυτικούς.

Ο πληθυσμός έχει χωριστεί στους βιλάνους (αγρότες) ,τους ελεύθερους, και τους έχοντες ειδικά προνόμια. Οι σχέσεις μεταξύ τους και με τους φεουδάρχες καθορίζονταν απ’  τον φεουδαρχικό κώδικα

Μια σχετική ηρεμία την εποχή αυτή συντελεί στην κοινωνική ανάπτυξη και στην αύξηση του πληθυσμού.

Στα χρόνια των Σωμαρίπα μεγαλώνει η ασφάλεια του νησιού και αρχίζει ξανά το εμπόριο μαρμάρων.

Οι κάτοικοι αναπτύσσουν διάφορες τέχνες .Υπάρχει μια πρόοδος στις ευρεσιτεχνίες που ενθαρρύνονται , ενώ η Αναγέννηση θα φωτίσει αμυδρά το παρελθόν στην Πάρο και στα Κυκλαδονήσια.

Τώρα δημιουργούνται τα πρώτα ερεθίσματα για γράμματα, που θα σταματήσουν όμως τους πρώτους αιώνες της Τουρκοκρατίας.

,

Κάστρα , αρχαιολατρία και αρχαιοκαπηλία

* Αρκετά αργότερα την περίοδο του ανθρωπιστή  και φιλότεχνου άρχοντα της Πάρου Κρουσίνου Σωμαρίπα, η Πάρος γνωρίζει την ευημερία και ζει την Αναγέννηση. Αυτή την εποχή το 1440 χτίζεται και το κάστρο της  Αντιπάρου από τον Jovani Loredano .

Είναι η εποχή που πολλά αντικείμενα αρχαίας τέχνης συλλέγονται από τα ερείπια και τα χωράφια για να πλουτίσουν τη συλλογή του ηγεμόνα.

Πρέπει εδώ να παρατηρήσουμε ότι το υψηλό πολιτιστικό επίπεδο των Βενετών σώζει έτσι από την ολοσχερή καταστροφή πολύτιμα έργα.

Πάπας και ορθοδοξία

Στα χρόνια της Ενετοκρατίας έχουμε στα νησιά την εξουσία των ιερωμένων της Βενετίας που ενεργούν σαν εκπρόσωποι του Πάπα Καθώς και την εξουσία του Ορθόδοξου κλήρου που αρχικά υποτάσσεται στους καθολικούς. Σύντομα οι βενετοί εξελίσσονται σε πραγματικούς δυνάστες και δεν δείχνουν ανεκτικότητα στους ορθόδοξους.

Με τη βαθμιαία επέκταση της Τουρκίας η Ορθόδοξη εκκλησία εμφανίζεται ως ισχυρός παράγοντας στην κοινωνική ζωή και προστάτης των καταπιεσμένων δουλοπάροικων. Καταφέρνει λοιπόν και επανακτά τα προνόμια που της είχαν αφαιρεθεί και η Εκατοντα- πυλιανη παίρνει πίσω τα κτήματα που είχαν δοθεί στους Βενετούς. Πολλές οικογένειες Βενετων για να περισώσουν τις περιουσίες τους ασπάζονται την Ορθοδοξία.

Στην Πάρο είτε λόγω της σημασίας που είχε η Εκατονταπυλιανή είτε λόγω της αριθμητικής υπεροχής των χριστιανών η πίεση προς τους καθολικούς είναι μεγάλη.

Αυτό εξηγεί γιατί στην Πάρο δεν σώθηκαν καθολικές (φράγκικες) μειονότητες όπως στην Νάξο , στη Τήνο και στη Σύρο, νησιά με πολλούς καθολικούς.

βιβλιογραφία

*Ελληνική Παραδοσιακή Αρχιτεκτονική ΠΑΡΟΣ  εκδόσεις Μέλισσα σελ.10

**ΙΣΤΟΡΙΑ της Πάρου και Αντιπάρου έκδοση Δήμου Πάρου  “κείμενα” της Δήμητρας Σοφιανού σελ.73

Όλο το υπόλοιπο κείμενο με στοιχειώδεις αλλαγές που αφορούν στη σωστή σύνταξη κατά τη σύνδεση των παραγράφων ανήκει στο Χρίστο Γεωργούση . Από τα βιβλία:  ΙΣΤΟΡΙΑ της Πάρου και Αντιπάρου έκδοση Δήμου Πάρου ,    Κυκλάδες  ΠΑΡΟΣ ΑΝΤΙΠΑΡΟΣ εκδόσεις Φιλιππότη.