Σενάριο μαθήματος στην Εικονομαχία
Τίτλος Διδακτικής Πρακτικής
Δημιουργός/-οι: Γκούμα Όλγα
Ιδιότητα: Εκπαιδευτικός ΠΕ1, ΠΕ13
E–mail: olgouma@yahoo.gr και olgagkouma@sch.gr
Γνωστικό/-ά αντικείμενο/-α της Διδακτικής Πρακτικής: Θρησκευτικά Γ΄ Γυμνασίου
Βαθμίδα Εκπαίδευσης: Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση
Τάξη: Γ΄ Γυμνασίου
Ενότητα:19.«Εικονομαχία: μια τραγωδία που συγκλόνισε την Εκκλησία», Θρησκευτικά Γ΄ Γυμνασίου Ο.Ε.Δ.Β., Αθήνα 2006, σ.73-76.
Εκτιμώμενη διάρκεια: δύο (2) διδακτικές ώρες
Εφαρμόστηκε: Στο Γ΄2 τμήμα του Γυμνασίου Κρηνίδων Καβάλας
Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές: Θρησκευτικά, Ιστορία, Αισθητική Αγωγή, Πληροφορική.
Μέθοδος: Ομαδοσυνεργατική, εμπλουτισμένη διδασκαλία, Συζήτηση
Τεχνικές: Καταιγισμός ιδεών, διδασκαλία από πηγές, διαθεματική προσέγγιση, δραματοποίηση-παιχνίδι ρόλων, διδασκαλία μέσω της τέχνης, υποστήριξη από ΤΠΕ.
Γενικός Σκοπός: Η γνωριμία με την Εικονομαχική έριδα
Επιμέρους Στόχοι ως προς το γνωστικό αντικείμενο και ως προς τη μαθησιακή διαδικασία(Γνώσεις Δεξιότητες Στάσεις)
Οι μαθητές θα είναι ικανοί να:
- Εμπλουτίσουν σε ιστορικό και θρησκευτικό επίπεδο τις γνώσεις τους για την Εικονομαχική έριδα, εντάσσοντας στη μέθοδο μελέτης τους και τις πηγές.
- Αναπτύξουν κριτική σκέψη στη διερεύνηση των πραγματικών αιτιών που οδήγησαν σ’ αυτή την τόσο σκοτεινή για την εκκλησιαστική ιστορία περίοδο.
- Εξοικειωθούν με το περιεχόμενο ιστορικών – θεολογικών εννοιών (Εικονομαχία, Εικονολατρία, Εικονοκλάστες, Σύνοδοι).
- Έρθουν σε μια πρώτη επαφή με την τέχνη της εποχής μέσα από παραδείγματα εικονικής και ανεικονικής νοοτροπίας.
- Έρθουν σε επαφή με την πολιτιστική και θρησκευτική ιδιαιτερότητα και κληρονομιά τους δείχνοντας ταυτόχρονα σεβασμό και ανοχή στο διαφορετικό.
- Να εντοπίσουν σύγχρονες μορφές θρησκευτικού φανατισμού και να συνδέσουν το «τότε», με το «σήμερα».
Υλικοτεχνική Υποδομή:
Αξιοποιήθηκε το διαδίκτυο για την άντληση πληροφοριών συναφών με τη διδακτική ενότητα.
Σενάριο μαθήματος
ΣΤΑΔΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ
(1η διδακτική ώρα)
Α΄ ΣΤΑΔΙΟ: Αφόρμηση
Έδειξα στην ολομέλεια μια βυζαντινή εικόνα και τους είπα να περιγράψουν με μια λέξη ότι σκέφτονταν ή αισθάνονταν εκείνη τη στιγμή.(Ας μην ξεχνάμε πως η αφόρμηση φέρνει στην επιφάνεια βιώματα και προκαλεί έκφραση συναισθημάτων). Στη συνέχεια προχώρησα στην:
-
Καταγραφή χρήσιμων για την διαπραγμάτευση του θέματος όρων: Χρησιμοποιώντας τη μέθοδο του « καταιγισμού ιδεών» τους ζήτησα να πουν λέξεις-κλειδιά που αφορούν στην Εικονομαχία την οποία πρωτοδιδάχτηκαν στο μάθημα της Ιστορίας της Β΄ Γυμνασίου. Οι απαντήσεις τους καταγράφηκαν από εμένα στον πίνακα και κατηγοριοποιήθηκαν ανάλογα με το περιεχόμενο τους. Αυτό βοήθησε στο να διασπαστεί το θέμα σε επιμέρους προς διερεύνηση αντικείμενα.
- Ανάλυση του θέματος σε επιμέρους θεματικούς άξονες: Ποια ήταν τα πολιτικά και τα θρησκευτικά αίτια που οδήγησαν στην Εικονομαχία, ποια ήταν τα γεγονότα που σημάδευσαν αυτή την τόσο ταραγμένη περίοδο, πως όλη αυτή η περίοδος επηρέασε την τέχνη σε όλες τις εκφάνσεις της, πως αποτιμήθηκε τελικά η πολυπλοκότητα αυτής της τόσο ιδιαίτερης πολιτικής, θρησκευτικής, κοινωνικής και ιδεολογικής ιδιαιτερότητας.(Τα παραπάνω βοήθησαν στο να σχηματισθούν ομάδες, οι οποίες ως αντικείμενο θα είχαν την διαπραγμάτευση των ανωτέρω)
- Σύνδεση με το αναλυτικό πρόγραμμα: Επόμενο βήμα ήταν να συνδεθούν τα παραπάνω με τα μαθήματα του αναλυτικού προγράμματος που θα βοηθούσαν όχι μόνο στην ομαδοσυνεργατική αλλά και στη διαθεματική προσέγγιση του θέματος. (Θρησκευτικά, Ιστορία, Αισθητική Αγωγή, Πληροφορική).
Β΄ΣΤΑΔΙΟ: Διδασκαλία
Παρουσίασα με συντομία την Εικονομαχική έριδα ακολουθώντας τη γραμμή του σχολικού εγχειριδίου: Αίτια, φάσεις και θεολογική θεμελίωση της δυνατότητας απεικόνισης του Θείου. Δεν επέμεινα περισσότερο γιατί ακολουθούσε η επόμενη φάση, η οποία θα ήταν και η πιο ουσιαστική για τη διαπραγμάτευση του θέματος με τη χρήση της ομαδοσυνεργατικής μεθόδου.
Γ΄ ΣΤΑΔΙΟ:
Χωρισμός ομάδων, παρουσίαση εργασιών μετά από τη χρήση πηγών και φύλλων εργασίας στην ολομέλεια, αξιολόγηση, θεατρικό μονόπρακτο, σύνδεση της εικονομαχικής πραγματικότητας του τότε με του σήμερα, κλείσιμο.
- Χωρισμός ομάδων:
Οι μαθητές χωρίσθηκαν σε τέσσερις ομάδες. Κάθε ομάδα είχε το συντονιστή, τα μέλη και τον ασηκρήτη της (γραμματέας)- για να είμαστε στο κλίμα της εποχής-. Η επίβλεψη των ομάδων από την πλευρά μου ήταν διακριτική και ο ρόλος μου καθαρά συντονιστικός και συμβουλευτικός. Το μόνο σημείο στο οποίο διακριτικά παρενέβην-για ευνόητους λόγους- ήταν στο να μην αποτελέσουν μια ομάδα μόνοι τους οι μουσουλμάνοι μαθητές του τμήματος. Τα ονόματα των ομάδων δόθηκαν επίσης από εμένα γιατί ήθελα να είναι κοντά στο κλίμα και στην ατμόσφαιρα της εποχής.
Α΄ ομάδα: Οι Χρονογράφοι: Μέλημα τους ήταν ή καταγραφή των ιστορικών γεγονότων που σημάδεψαν τις δυο φάσεις της Εικονομαχίας. Αφού τους δόθηκαν πηγές που αφορούσαν στα ιστορικά γεγονότα της εποχής, κλήθηκαν να καταγράψουν στο φύλλο εργασίας τους το χρονικό της Εικονομαχίας, διατυπώνοντας με σαφήνεια τα επιχειρήματα των Εικονομάχων και των Εικονόφιλων, προσπαθώντας όμως να αποστασιοποιηθούν και χωρίς να πάρουν θέση-αυτό θα ήταν έργο άλλης ομάδας-.
Β΄ομάδα : Η συντεχνία των Αγιογράφων (ή αλλιώς :Πώς να αποτυπώσεις το άπειρο;) . Όπως μαρτυρείται σε πηγές της εποχής σ΄ αυτούς ανήκαν οι αγιογράφοι, οι εικονογράφοι και οι ψηφιδογράφοι. Η ομάδα αποτέλεσε στην ουσία ένα μίνι καλλιτεχνικό εργαστήρι έργο του οποίου θα ήταν να διακρίνει τον εικονομαχικό από τον εικονόφιλο ζωγραφικό διάκοσμο. Το φύλο εργασίας τους συνεπώς ήταν στην ουσία φωτογραφίες ναών και εικόνων, που αποτελούσαν παραδείγματα από την αρχιτεκτονική και τη ζωγραφική της εποχής την οποία καλούνταν με απλό και σαφή τρόπο να περιγράψουν και να διακρίνουν. Η λέξη ζωγραφική άλλωστε έχει μέσα της τη λέξη «ΖΩ», και δεν θα μπορούσε σε καμιά περίπτωση η τέχνη να είναι στο συγκεκριμένο σχέδιο μαθήματος από τις ομάδες μας απούσα.
Γ΄ΟΜΑΔΑ: Οι συνοδικοί και το «Σιλέντιον»( ή με απλά λόγια οι Θεολόγοι της εποχής). Με βάση τις πηγές που τους δόθηκαν από τα κείμενα του Ιωάννη του Δαμασκηνού, του Θεόδωρου Στουδίτη και του χρονογράφου μοναχού Θεοφάνη, κλήθηκαν να καταγράψουν στο φύλλο εργασίας τους την θεολογική και παιδαγωγική σημασία των εικόνων με βάση τα επιχειρήματα και τις απόψεις των προαναφερθέντων πατέρων.
Δ΄ΟΜΑΔΑ: Οι αποτιμητές –αξιολογητές
Το έργο τους ίσως ήταν και το δυσκολότερο. Αυτοί έπρεπε με συντομία να αναφερθούν στα αίτια και στις συνέπειες της εικονομαχίας. Αφού τους δόθηκαν πηγές που αφορούσαν στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική κατάσταση της εποχής- με κυριότερη αυτής της Αρβελέρ που ασχολήθηκε επισταμένα με την έριδα- κλήθηκαν στο φύλλο εργασίας τους να καταγράψουν το αίτιο και το αιτιατό, αλλά και το σημαίνον και το σημαινόμενον στα γεγονότα της περιόδου. Ταυτόχρονα κλήθηκαν να αποτιμήσουν και να αξιολογήσουν με συντομία την αίσθηση που τους άφησε αυτή η τόσο ιδιαίτερη για την ιστορία περίοδος, η οποία στην ουσία αφορούσε στη σύγκρουση δυο κόσμων.
(2η διδακτική ώρα)
1.Παρουσίαση εργασιών στην ολομέλεια
Οι ομάδες, αφού είχαν το χρόνο να μελετήσουν τις πηγές που τους διανεμήθηκαν και έχοντας την ευκαιρία να πλοηγηθούν στο διαδίκτυο στις ηλεκτρονικές διευθύνσεις που τους έδωσα, απάντησαν στα φύλλα εργασίας και παρουσίασαν τη δουλειά τους στην ολομέλεια. Ταυτόχρονα δέχθηκαν ερωτήματα από τους συμμαθητές τους και από εμένα.
2.Αξιολόγηση
Ακολούθησε μια μικρή, σύντομη αλλά εμπεριστατωμένη παρουσίαση του έργου των επιμέρους ομάδων από την πλευρά μου(οι σημειώσεις που κρατούσα καθ’ όλη τη διάρκεια βοήθησαν πολύ). Στη συνέχεια δόθηκε ένα νέο- κοινό πλέον για όλες τις ομάδες- φύλλο εργασίας με ερωτήσεις που θα αξιολογούσαν την εμπέδωση της εικονομαχικής έριδας.
3.Θεατρικό μονόπρακτο
Ακολούθησε ένα μικρό θεατρικό με τη συμμετοχή όλων των ομάδων. Τίτλος του ήταν: « Μια έριδα, δύο φάσεις και ένα Σιλέντιον: Η Εικονομαχία». (Η λέξη «Σιλέντιον» παραπέμπει στην ευρεία σύνοδο που έλαβε χώρα για την επίλυση των προβλημάτων της Εικονομαχίας και τους είχε προκαλέσει μεγάλη εντύπωση).
4.Η Εικονομαχία τότε και σήμερα
Και επειδή θεωρώ πως τίποτα από αυτά που διδάσκουμε και διδασκόμαστε δεν είναι αποκομμένο από το σήμερα, διάβασα στην ολομέλεια αποσπάσματα από ένα εξαίρετο –κατά την άποψη μου- άρθρο του Σταύρου Γιαγκάζογλου με θέμα «τα θρησκευτικά σύμβολα στην εκπαίδευση». Εκεί γινόταν αναφορά σε περιπτώσεις «σύγχρονης» από πολλούς Εικονομαχίας. Πρόκειται για την υπόθεση των «Εσταυρωμένων» στη Βαυαρία, γνωστή και ως υπόθεση Seler και την υπόθεση Λάουτσι η οποία ξεπέρασε τα νομικά όρια του ιταλικού κράτους και έφθασε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Στρασβούργου, το οποίο το Νοέμβριο του 2009 καταδίκασε την Ιταλία για την παρουσία του σταυρού ως θρησκευτικού συμβόλου στις σχολικές αίθουσες. Αποφεύγοντας να τοποθετηθώ προσωπικά-οι λόγοι ευνόητοι- προσκάλεσα το σύνολο της ολομέλειας σε γόνιμη συζήτηση και κατάθεση απόψεων.
5.Aπολογισμός- Κλείσιμο
Φθάνοντας στο τέλος, κάλεσα τον κάθε μαθητή να μου περιγράψει μου περιγράψει με ένα συναίσθημα τι του άφησε το κοινό μας ταξίδι στους δύσκολους ομολογουμένως δρόμους της Εικονομαχίας.
-Έκανα ένα προσωπικό απολογισμό του τι άφησε σε μένα(δεν θα μπορούσα να μείνω αμέτοχη).
–Τους χαιρέτησα μέχρι το επόμενο «ταξίδι».
Κάτω από Χωρίς κατηγορία | Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Σενάριο μαθήματος στην Εικονομαχία
Καλημέρα κόσμε!
Καλωσήρθατε στο Blogs.sch.gr. Αυτό είναι το πρώτο σας άρθρο. Αλλάξτε το ή διαγράψτε το και αρχίστε το “Ιστολογείν”!
Κάτω από Χωρίς κατηγορία | 1 Σχόλιο