Στο πλαίσιο της συνολικής Μεταρρύθμισης της Δημόσιας Διοίκησης και των οργανισμών των Υπουργείων, το Υπουργείο Παιδείας Διά Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων καταθέτει την ολοκληρωμένη πρόταση για την αλλαγή στη Διοίκηση της Εκπαίδευσης.
Τριάντα έξι χρόνια μετά την θεσμοθέτηση του Οργανισμού του Υπουργείου Παιδείας (Π.Δ. 147 του 1976) και τις αλλεπάλληλες αποσπασματικές τροποποιήσεις του, που οδήγησαν σε μια εξαιρετικά διογκωμένη και δυσλειτουργική δομή, περίπου 1.000 τμήματα και γραφεία – τα περισσότερα των οποίων ανεξάρτητα – το Υπουργείο Παιδείας ολοκλήρωσε και προωθεί την μεταρρυθμιστική πρόταση Διοίκησης της Εκπαίδευσης στο πλαίσιο του νόμου για την συνολική αναδιάρθρωση της Δημόσιας Διοίκησης.
Η αναδιάρθρωση των δομών της κεντρικής υπηρεσίας και των περιφερειακών υπηρεσιών εκπαίδευσης είναι ενταγμένη στο πλαίσιο της συνολικότερης εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, που εξελίσσεται τα τελευταία δύο χρόνια αλλά και στην διοικητική μεταρρύθμιση. Η αλλαγή αυτή είναι επιβεβλημένη, ώστε η διοίκηση 15.500 σχολικών μονάδων (νηπιαγωγεία, δημοτικά, γυμνάσια, λύκεια), 41 ΑΕΙ και 60 ερευνητικών κέντρων, εκατοντάδων δομών ιδιωτικής εκπαίδευσης, και δια βίου μάθησης, αλλά και η εποπτεία εκατοντάδων ΝΠΙΔ και ΝΠΔΔ, καθώς και η διοίκηση 230.000 μονίμων δημοσίων υπαλλήλων που υπάγονται άμεσα στο Υπουργείο Παιδείας να προσαρμοστεί στο σύγχρονο περιβάλλον διακυβέρνησης και να γίνει πιο αποτελεσματική, και πιο αποδοτική
Στόχος είναι η δημιουργία ενός επιτελικού και ευέλικτου Υπουργείου, το οποίο, θα διαθέτει ισχυρές δομές και δυνατότητες σχεδιασμού, προγραμματισμού, παρακολούθησης, αξιολόγησης και ελέγχου, των δημόσιων πολιτικών, καθώς και ισχυρών Περιφερειακών Υπηρεσιών Εκπαίδευσης, ώστε να επιτυγχάνονται οικονομίες κλίμακας και να αποδίδεται στους πολίτες, στην εκπαιδευτική κοινότητα και στη νεολαία το μέγιστο των υπηρεσιών που προσδοκούν και δικαιούνται.
Η διαδικασία αναδιάρθρωσης των δομών της κεντρικής υπηρεσίας και των περιφερειακών υπηρεσιών εκπαίδευσης ξεκίνησε πριν 16 μήνες, και σε αυτήν εκλήθησαν να συμμετάσχουν, όλοι οι ενδιαφερόμενοι, άμεσα ή μέσω της δημόσιας διαβούλευσης. Άλλοι ανταποκρίθηκαν και άλλοι όχι. Υπήρξαν όμως σημαντικές προτάσεις οι οποίες και ελήφθησαν υπόψη στην τελική διαμόρφωση, που προωθείται για συζήτηση και ψήφιση στη Βουλή.
Το σχέδιο νόμου που υποβλήθηκε στο Υπουργείο Διοικητικής Μεταρρύθμισης προβλέπει:
1. Στον επιτελικό-στρατηγικό ρόλο του Υπουργείου με την πλήρη αναδόμηση των κεντρικών υπηρεσιών με την ένταξη στην κεντρική δομή τριών αυτοτελών Γενικών Γραμματειών, την κατάργηση των 2 από τις 4 Ειδικές Γραμματείες, στο δραστικό περιορισμό των διευθύνσεων από 59 σε 30, των τμημάτων από 212 σε 126 και των ανεξάρτητων γραφείων από 16 σε 3. Η νέα δομή, στην οποία περιλαμβάνονται νέες υπηρεσίες με ένα σύγχρονο ρόλο, επιτρέπει την διάχυση επιτελικών αρμοδιοτήτων σε όλες τις Γενικές Διευθύνσεις.
Στις νέες υπηρεσίες περιλαμβάνονται:
• Η ενιαία Γενική Διεύθυνση Διοικητικών-Οικονομικών Υπηρεσιών που αναλαμβάνει και τον συντονισμό των διαδικασιών κατάρτισης του προϋπολογισμού του Υπουργείου με έμφαση στη χρηστή δημοσιονομική διαχείριση .
• Η Διεύθυνση Στρατηγικού Σχεδιασμού και Συντονισμού, για την εκπόνηση στοχοθεσίας και την ενδυνάμωση του ρόλου και της συνεργασίας των υπηρεσιών.
• Το Αυτοτελές Τμήμα Εσωτερικού Ελέγχου, για την ενίσχυση του ελεγκτικού ρόλου του Υπουργείου σε διαδικασίες και λειτουργίες.
• Το Τμήμα Τεκμηρίωσης Πολιτικών σε συνεργασία με τις Διευθύνσεις για την υποστήριξη του σχεδιασμού δράσεων και πολιτικών, βάσει δεδομένων (evidence based policy).
• Το Γραφείο Νομοθετικής Πρωτοβουλίας για την ενίσχυση του ρυθμιστικού ρόλου του υπουργείου με την ενσωμάτωση των αρχών και εργαλείων της Καλής Νομοθέτησης .
2. Στον επιτελικό αλλά και αποκεντρωμένο χαρακτήρα της διοίκησης της εκπαίδευσης, η οποία δομείται πλέον σε 4 αντί των 5 επιπέδων με την κατάργηση των γραφείων εκπαίδευσης σε κάθε νόμο, και την ένταξη των διευθύνσεων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης υπό ενιαία διεύθυνση. Οι υφιστάμενες 479 διευθύνσεις και γραφεία που λειτουργούν σήμερα στο κέντρο και την περιφέρεια, ουσιαστικά αυτόνομα, δεν έχουν μόνο πρόβλημα συντονισμού και εποπτείας. Ο αριθμός τους είναι δυσανάλογος προς τις παραγόμενες διοικητικές αποφάσεις, και διαμορφώνουν ένα εξαιρετικά υψηλό κόστος λειτουργίας (μισθώματα κτηρίων, διάσπαση λειτουργιών, γενικά έξοδα κλπ,) ενώ ταυτόχρονα είναι γραφειοκρατικά-δαιδαλώδη σχήματα χωρίς ξεκάθαρες αρμοδιότητες και ευθύνες.
Η νέα αυτή δομή διαρθρώνεται σε τέσσερα επίπεδα διοίκησης, στα οποία εντάσσονται όλες οι διάσπαρτες δομές, τα στελέχη της εκπαίδευσης και οι εκπαιδευτικοί:
2.1. Ενισχυμένη Σχολική Μονάδα ανοιχτή στην τοπική κοινωνία και Ενότητες Σχολικών Μονάδων (οι μικρές μονάδες συνδέονται διοικητικά και παιδαγωγικά με γειτονικές μεγαλύτερες)
Οι 15.500 Σχολικές Μονάδες και οι Ενότητες Σχολικών Μονάδων είναι φορείς συνδιαμόρφωσης της εθνικής εκπαιδευτικής πολιτικής και κέντρο γνώσης, πολιτισμού και διά βίου εκπαίδευσης, με αναβαθμισμένες τις αρμοδιότητες και το ρόλο του Διευθυντή. Προϋπόθεση γι αυτό ήταν ο εξορθολογισμός του σχολικού χάρτη, που με τις περυσινές συνενώσεις προέκυψαν σχολικές μονάδες εύρωστες και αποτελεσματικές στην παροχή ποιοτικού εκπαιδευτικού έργου. Σε κάθε περίπτωση ο προβλεπόμενος αριθμός των μαθητών ανά τμήμα δεν μεταβάλλεται.
2.2. Ενιαία Διεύθυνση της Εκπαίδευσης σε επίπεδο Περιφερειακής Ενότητας (Νομός).
Οι 116 Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης τίθενται υπό ενιαία διοίκηση, δεδομένου του ενιαίου προγράμματος σπουδών και του συνεχώς αυξανόμενου αριθμού ειδικοτήτων που διδάσκονται στα δημοτικά (πληροφορική, ξένες γλώσσες, καλλιτεχνικά, μουσική, θέατρο, κλπ). Τα 363 Γραφεία Εκπαίδευσης, Γραφεία Φυσικής Αγωγής και Γραφεία Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, τα 58 Κέντρα Πληροφορικής και Νέων Τεχνολογιών, τα 58 ΚΕΔΔΥ, τα 79 Κέντρα Συμβουλευτικής και Επαγγελματικού Προσανατολισμού, τα οποία εντάσσονται και λειτουργούν ως υπηρεσίες των Διευθύνσεων σε επίπεδο νομού. Με την Ενιαία Διεύθυνση εξασφαλίζεται ο συντονισμός και η εποπτεία όλων των δομών του συστήματος παιδαγωγικής καθοδήγησης και στήριξης του εκπαιδευτικού έργου στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Η μεγιστοποίηση της αξιοποίησης των νέων τεχνολογιών, η διαδικτυακή στήριξη μαθητών και εκπαιδευτικών, η κάρτα σχολείου, το ψηφιακό σχολείο διευκολύνουν το όλο έργο, ενώ η λειτουργία όλων των δομών υπό ενιαία διεύθυνση βελτιστοποιούν τις παρεχόμενες υπηρεσίες.
2.3. Περιφερειακή Διεύθυνση Εκπαίδευσης (έδρα περιφέρειας),
Οι 13 Περιφερειακές Διευθύνσεις παραμένουν ως βασική διοικητική δομή σε επίπεδο περιφέρειας, με αυξημένες αποκεντρωμένες αρμοδιότητες.
2.4. Κεντρική Υπηρεσία του Υπουργείου, όπου αναβαθμίζονται οι επιτελικές, ρυθμιστικές, και ελεγκτικές λειτουργίες του