Η Αγωγή Υγείας ,σύμφωνα με το Συμβούλιο της Ευρώπης, είναι μια διαδικασία που στηρίζεται σε επιστημονικές αρχές και χρησιμοποιεί προγραμματισμένες ευκαιρίες μάθησης που δίνουν την ευκαιρία στους ανθρώπους όταν λειτουργούν ως άτομα ή ως σύνολο, να αποφασίζουν και να ενεργούν συνειδητά για θέματα που επηρεάζουν την υγεία τους. Η υγεία -σύμφωνα με την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας – είναι τρισδιάστατη έννοια και ορίζεται ως η κατάσταση της πλήρους σωματικής ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι μόνο η απουσία νόσου ή αναπηρίας, Το σχολείο σε συνεργασία με την οικογένεια, μπορεί να προάγει τη σωστή αντίληψη περί υγείας και φροντίδας εαυτού και να συμβάλει στην πρόληψη και βελτίωση της ποιότητας ζωής των ανθρώπων.
Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια τα προγράμματα αγωγής υγείας έχουν υποβαθμιστεί σημαντικά στο χώρο του σχολείου και ειδικότερα στην Δευτεροβάθμια Εκπ/ση (ανεπαρκής επιμόρφωση των εκπαιδευτικών , καθυστερημένη έναρξη του προγράμματος από την έναρξη του σχολικού έτους , υποχρηματοδότηση κ.α.). Την προηγούμενη μάλιστα σχολική χρονιά (2016-2017) με σχετική υπουργική απόφαση αναστάλθηκε η δυνατότητα των εκπαιδευτικών όλων των ειδικοτήτων, που αναλάμβαναν την εκπόνηση ενός προγράμματος αγωγή υγείας, να συμπληρώνουν το υποχρεωτικό τους ωράριο με ένα συγκεκριμένο αριθμό ωρών (2ώρες εβδομαδιαίως ), παρέχοντας παράλληλα το κίνητρο και τη στοιχειώδη εκπαιδευτική υποστήριξη στην εφαρμογή ενός προγράμματος που εκ των πραγμάτων απαιτεί αρκετό χρόνο (προετοιμασία ομάδας μαθητών , συναντήσεις εκτός ωραρίου σχολείου , συντονισμός , παραγωγή έργου , αξιολόγηση, κ.α). Αποτέλεσμα της κατάστασης αυτής είναι η κατακόρυφη μείωση του ενδιαφέροντος για την ανάληψη τέτοιων προγραμμάτων από τις σχολικές μονάδες , ιδιαίτερα την τελευταία διετία.
Είναι επιτακτική η ανάγκη τα προγράμματα αγωγής υγείας να αναβαθμιστούν και ειδικότερα μέσω αυτών το σχολείο :
α. να προάγει την υγεία
β. να ενισχύει συνεχώς ένα υγιές περιβάλλον για τη ζωή, τη μάθηση και την εργασία με όλα τα μέσα που έχει στη διάθεσή του
γ. να ενδιαφέρεται για την εκπαίδευση των στελεχών του, των εκπαιδευτικών, των μαθητών, των γονέων, των φορέων παροχής υγείας και των ηγετών της κοινότητας στο πλαίσιο των προσπαθειών να γίνει το σχολείο ένας υγιής χώρος
δ. να προσπαθεί να παρέχει προγράμματα αγωγής υγείας, προγράμματα διατροφής, προγράμματα ασφάλειας των τροφίμων, ευκαιρίες για σωματική άσκηση , ευεξία και ψυχαγωγία, καθώς και προγράμματα συμβουλευτικής για την κοινωνική υποστήριξη και την προαγωγή της ψυχικής υγείας.
ε. να εφαρμόζει πολιτικές και πρακτικές που σέβονται την ατομική ευημερία και την αξιοπρέπεια, παρέχει πολλαπλές ευκαιρίες για επιτυχία και αναγνωρίζει τις καλές προσπάθειες και προθέσεις, καθώς και τα προσωπικά επιτεύγματα.
Στ. να συνεργάζεται με τους ηγέτες της κοινότητας για να τους βοηθήσει να κατανοήσουν πώς η κοινότητα συμβάλλει στην βελτίωση ή υπονομεύει, την υγεία και την εκπαίδευση
H αγωγή υγείας θα πρέπει να συνδεθεί ουσιαστικά με τη ζωή του σχολείου σε καθημερινή βάση – ως βασικό μάθημα πλέον στο πρόγραμμα σπουδών της Α/θμιας και Β/θμιας Εκππ/σης – και να προάγει την υγεία σε όλα τα επίπεδα ξεκινώντας από την υγιεινή και ασφάλεια των σχολικών κτιρίων. Επιπλέον, να αναδεικνύει και να προάγει την υγεία και την αισθητική των εσωτερικών και εξωτερικών χώρων του σχολείου, την εφαρμογή καινοτόμων δράσεων και κυρίως να εστιάζει στις καλές διαπροσωπικές σχέσεις όχι μόνο ανάμεσα στους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές αλλά ανάμεσα σε όλα τα μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας. Οι καλές διαπροσωπικές σχέσεις δημιουργούν το υπόβαθρο επάνω στο οποίο ορίζουμε το πλαίσιο και θέτουμε τα όρια για την καλή λειτουργία του σχολείου και συντελούν στη δημιουργία ενός θετικού κλίματος που προάγει τη μάθηση και αυξάνει τη σχολική επίδοση.
Υ.Γ. Ακολουθεί μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και άκρως αποκαλυπτική συνέντευξη με τον Γενικό Γραμματέα του Ιατρικού Συλλόγου Έβρου κ Παπανδρούδη Ανδρέα για την Αγωγή Υγείας στα σχολείο
- κ. Παπανδρούδη χρόνια τώρα ασχολείστε με ιδιαίτερη συνέπεια και θέρμη για την προαγωγή και την ουσιαστική αξιοποίηση της ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ στα σχολεία. Πως αντιλαμβάνεστε την αξία, την έννοια και το περιεχόμενο της ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ;
Απ: Η αγωγή υγείας είναι μία έννοια πολύ σημαντική η οποία αποκτά το μέγιστο της αξίας της όταν εφαρμόζεται στην πράξη. Λέγοντας «Αγωγή Υγείας» εννοούμε όλες εκείνες τις πράξεις και παρεμβάσεις, μέσα από ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο δράσεων, οι οποίες στοχεύουν στη διαμόρφωση μιας διαφορετικής νοοτροπίας και αλλαγή της στάσης των πολιτών στα θέματα υγείας. Τη γνώση των παραγόντων κινδύνου των συχνότερων παθολογικών καταστάσεων και την τροποποίηση του τρόπου ζωής τους, η οποία θα έχει ως ευεργετική συνέπεια τη μείωση της συχνότητας εμφάνισης σοβαρών νοσημάτων και συνεπώς μία καλύτερη ποιότητα ζωής για όλους.
- Ποια θέση θεωρείτε ότι πρέπει να έχει η ΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ στο σημερινό σχολείο και γιατί ;
Απ: Η διαμόρφωση της νοοτροπίας και της στάσης απέναντι σε όλα τα θέματα που σχετίζονται με την υγεία μας, σε μία σωστά οργανωμένη Πολιτεία πρέπει να ξεκινάει από το σχολείο. Πρέπει επιτέλους να αποφασιστεί και να εφαρμοστεί, ως ιδιαίτερο και αυτόνομο μάθημα, σε όλες τις τάξεις της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, η Αγωγή Υγείας. Φυσικά ο τρόπος διδασκαλίας του μαθήματος αυτού θα πρέπει να διαφέρει από τα υπόλοιπα μαθήματα, καθώς θα στοχεύει όχι σε μία στείρα απομνημόνευση γνώσεων, αλλά μέσω ίσως και από εργασίες, προγράμματα ή βιωματικές δράσεις, να εμπεδωθούν στη συνείδηση των σημερινών παιδιών και αυριανών ενηλίκων, ορισμένα πράγματα που έχουν να κάνουν με τη διατροφή, τις εξαρτησιογόνες ουσίες και το κάπνισμα, την αγωγή του κολυμβητή, την πρόληψη των σεξουαλικά μεταδιδόμενων νοσημάτων, την αντισύλληψη, κα. Υπάρχουν συγκεκριμένες ενότητες κεφαλαίων στις υπηρεσίες του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου που αναμένουν την εφαρμογή τους. Και τέλος, να ενημερώσω για όσους δεν το γνωρίζουν, ότι η Αγωγή Υγείας έχει μπει στο ωρολόγιο πρόγραμμα των Δημοτικών σχολείων από το 2002, μαζί με κάποια άλλα μαθήματα (αισθητική αγωγή, κα) και μέχρι σήμερα είναι το μόνο μάθημα για το οποίο δεν έχει εκδοθεί η απαραίτητη Υπουργική απόφαση για την εφαρμογή του.
- Γιατί είναι σημαντική η συστηματική διδασκαλία της ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ στις ευαίσθητες σχολικές ηλικίες ;
Απ: Γιατί εκεί διαμορφώνεται ο χαρακτήρας αλλά και η νοοτροπία του παιδιού σήμερα και αυριανού ενήλικα, σε πολλά θέματα μεταξύ των οποίων και τα θέματα που έχουν σχέση με την υγεία και την πρόληψη. Η έννοια της πρόληψης που πολλοί την αναφέρουν στη χώρα μας αλλά ελάχιστοι την εφαρμόζουν, πρέπει κάποτε να πάρει τη θέση που πρέπει στη ζωή μας και στην καθημερινή μας συμπεριφορά. Αυτό όμως δεν μπορεί να γίνει πλέον στους σημερινούς ενήλικες, τουλάχιστον όχι τόσο αποτελεσματικά. Αν όμως στα σημερινά παιδιά – μαθητές, τους ενημερώσεις με τον κατάλληλο τρόπο και περάσουν στη συνείδησή τους οι σοβαρές συνέπειες που έχουν στην υγεία τους ορισμένες συνήθειες, όπως το κάπνισμα, η κακή διατροφή, κλπ, είναι πολύ πιθανό ως αυριανοί ενήλικες να έχουν μία διαφορετική συμπεριφορά σε θέματα υγείας και πρόληψης, που τελικά θα έχει ως αποτέλεσμα μία πολύ καλύτερη ποιότητα ζωής. Και αυτό σίγουρα είναι προς όφελος δικό τους, των οικογενειών τους αλλά και της κοινωνίας μας ως σύνολο.
- Ποιες ενέργειες έχει κάνει ο Ιατρικός Σύλλογος Έβρου και εσείς προσωπικά σε σχέση με την προαγωγή της ΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ στα σχολεία;
Απ: Εδώ και αρκετά χρόνια, αρχικά ως Ένωση Ελευθεροεπαγγελματιών Ιατρών Βορείου Έβρου και στη συνέχεια ως Ιατρικός Σύλλογος Έβρου, κάναμε μία προσπάθεια, για την εισαγωγή της «Αγωγής Υγείας» ως αυτόνομο μάθημα σε όλες τις τάξεις της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Στείλαμε έγγραφη πρόταση στον τότε Υπουργό Παιδείας κ. Ευριπίδη Στυλιανίδη για την αποδοχή της πρότασής μας. Η πρότασή μας παραπέμφθηκε στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο για γνωμοδότηση. Η απόφαση του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου όμως, παρά τη θετική εισήγηση της υπευθύνου Αγωγής Υγείας για την αποδοχή της, και την καταρχήν αναγνώριση (;) της χρησιμότητας ενός τέτοιου μαθήματος, τελικά παράπεμπε το ζήτημα σε μία «μελλοντική αναμόρφωση του εκπαιδευτικού συστήματος»! Μέχρι σήμερα όμως, έγιναν αρκετές αναμορφώσεις του εκπαιδευτικού συστήματος αλλά το θέμα της Αγωγής Υγείας παραμένει σε εκκρεμότητα! Θα ήθελα να σημειώσω ότι ο Υπουργός Παιδείας, θα μπορούσε να λάβει την απόφαση εισαγωγής του μαθήματος και χωρίς την έγκριση του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, αν έβρισκε χρήσιμο να γίνει αυτό. Εδώ πρέπει να αναφέρω ότι ο μόνος φορέας που στήριξε εγγράφως την πρότασή μας ήταν ο Σύλλογος Δασκάλων και Νηπιαγωγών Διδυμοτείχου. Ακολούθως, το θέμα συζητήθηκε και σε μία πολύ σημαντική εκδήλωση που έγινε στο 1ο ΕΠΑΛ Αλεξανδρούπολης όπου παρουσίασα εκ μέρους του Ιατρικού Συλλόγου Έβρου το όλο ζήτημα και ζήτησα την στήριξη όλων των συμμετεχόντων με κάθε τρόπο. Το ζήτημα όμως ακόμα παραμένει εκκρεμές και σίγουρα είναι πάντα επίκαιρο.
- Αναφέρετε σας παρακαλώ συνοπτικά ορισμένες προσωπικές σκέψεις και προτάσεις σε σχέση με την καλύτερη και αποτελεσματικότερη παρουσία της ΑΓΩΓΗΣ ΥΓΕΙΑΣ στο σχολείο;
Απ: Όπως είπα και προηγουμένως, το μάθημα «Αγωγή Υγείας» δεν μπορεί να «διδαχθεί» όπως τα άλλα μαθήματα. Μπορούμε και πρέπει να συζητήσουμε, όλοι οι εμπλεκόμενοι (εκπαιδευτικοί, μαθητές, γονείς, ο Ιατρικός Σύλλογος) τον τρόπο που μπορεί να γίνει η διδασκαλία του μαθήματος (παρουσιάσεις, εργασίες, βιωματικές δράσεις, κ.α) ώστε να είναι αποδοτική και να περάσει τα μηνύματα που πρέπει στους μαθητές, ώστε να πετύχει τον μακροπρόθεσμο στόχο που είναι η μόνιμη αλλαγή της συμπεριφοράς και ένας διαφορετικός τρόπους ζωής που θα στοχεύει στη μείωση πολλών παθολογικών καταστάσεων και των συνεπειών τους. Ο Ιατρικός Σύλλογος Έβρου, μπορεί να μετέχει με τους ιατρούς – μέλη του σε αυτή την μεγάλη και ελπιδοφόρα προσπάθεια με όποιο τρόπο κριθεί πρόσφορος.
- Ένα μήνυμα που θα θέλατε να στείλετε στους εκπαιδευτικούς και τους αρμοδίους σε σχέση με την ΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ ;
Απ: Θα ζητούσα πριν από όλα να αναγνωρίσουν τη μεγάλη αξία και την μακροπρόθεσμη προσφορά που θα είχε στην κοινωνία μας και στην ποιότητα ζωής των πολιτών αυτής της χώρας, η υιοθέτηση αυτής της πρότασης. Αφού το αναγνωρίσουν, θα ήθελα τη στήριξή τους για να προωθηθεί το αίτημα με κάθε τρόπο, ώστε η ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας να εκδώσει επιτέλους την απαραίτητη Υπουργική απόφαση για την εφαρμογή του μαθήματος στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Ταυτόχρονα και έως ότου γίνει αυτό, παροτρύνω τους εκπαιδευτικούς να εφαρμόσουν προγράμματα Αγωγής Υγείας, στα πλαίσια του σημερινού ωρολόγιου προγράμματος. Υπάρχει αυτή η δυνατότητα τόσο στην Πρωτοβάθμια όσο και στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Είμαστε στη διάθεσή τους να τους συνδράμουμε με κάθε τρόπο, εφόσον μας ζητηθεί. Δυστυχώς μέχρι σήμερα ελάχιστα προγράμματα Αγωγής Υγείας έχουν υλοποιηθεί και σίγουρα απέχουμε πολύ από τον στόχο που είναι, όλοι οι μαθητές, σε σταθερή βάση, να ενημερώνονται για όλα τα σοβαρά θέματα υγείας με απώτερο στόχο αυτόν που πολύ αναλυτικά περιέγραψα νωρίτερα.
Μια ευχή που θα θέλατε να κάνετε :
Απ: Εύχομαι, όλοι πολίτες αυτής της χώρας και ιδιαίτερα οι εμπλεκόμενοι στην εκπαιδευτική διαδικασία, να καταλάβουν τα τεράστια οφέλη που θα έχουμε ως κοινωνία συνολικά από την υιοθέτηση και εφαρμογή μιας τέτοιας πρότασης, της οποίας τα αποτελέσματα δεν θα φανούν άμεσα, αλλά θα είναι μόνιμα. Κάποτε πρέπει επιτέλους σε αυτό τον τόπο, να χαράσσουμε στρατηγικές και να εφαρμόζουμε μέτρα που θα αποδώσουν στο απώτερο μέλλον αλλά τα οφέλη τους θα είναι μόνιμα.
Ευχαριστώ πολύ για τη δυνατότητα που μου δώσατε μέσα από το blogs σας να εκφράσω κάποιες προσωπικές μου σκέψεις καθώς και να παρουσιάσω τις ενέργειες που έχουν γίνει μέχρι σήμερα για το θέμα αυτό.
Σας ευχαριστώ !
