Θυμός: Ελάττωμα ή δικαίωμα;

επιλογή φωτογραφίας : Νίκος Δημητρίου

επιλογή φωτογραφίας : Νίκος Δημητρίου

Γιατί θυμώνουμε;

Ο θυμός είναι ένα βασικό ανθρώπινο συναίσθημα το οποίο κατά καιρούς βιώνεται από όλους μας. Γεννιόμαστε με αυτόν όπως γεννιόμαστε με τη δυνατότητα να βιώνουμε χαρά, λύπη ή φόβο. Άρα ο θυμός σαν συναίσθημα είναι μέρος της ανθρώπινης φύσης μας

Ο θυμός μας θέτει συχνά σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και πρόκειται για μία ανθρώπινη συγκίνηση (συν + κίνηση). Μία ενέργεια που κινείται μέσα μας. Είναι ένα πάθος που εκφράζει το αίσθημα της δυσαρέσκειας, της αδικίας και της προσβολής. Μπορεί να μην μπορούμε να τον αγγίξουμε, όμως ο θυμός μας αγγίζει πολύ δυνατά όταν τον βιώνουμε και τον νιώθουμε στο σώμα μας.

Ο ενστικτώδης θυμός, είναι μια φυσική, προσαρμοστική απάντηση σε κάποια απειλή. Συχνά υποκινεί έντονα συναισθήματα και συμπεριφορές, που μας επιτρέπουν να παλέψουμε και να υπερασπιστούμε τον εαυτό μας, όταν δεχτούμε επίθεση. Επομένως, ως ένα σημείο, η έκφραση θυμού είναι απαραίτητη για την επιβίωσή μας.

Είναι όμως ο θυμός απαραίτητα κάτι κακό;

Όπως όλα τα συναισθήματα, ο θυμός δεν είναι ούτε καλός ούτε κακός. Ο θυμός είναι μέσα μας. Κανένας άνθρωπος δεν περνάει την ζωή του χωρίς να τον έχει κυριέψει ο θυμός. Επειδή σε μερικές περιπτώσεις το ξέσπασμα του θυμού συνοδεύεται από καταστροφικές (έως και αυτοκαταστροφικές) πράξεις, υπάρχει η αντίληψη ότι το ίδιο το συναίσθημα είναι καταστρεπτικό. Στην πραγματικότητα όμως δεν υπάρχουν «καλά» ή «κακά» συναισθήματα. Αυτό που έχει σημασία είναι ο τρόπος με τον οποίο διαχειριζόμαστε τα συναισθήματα. Δεν είναι ο θυμός που καταστρέφει, αλλά η πράξη που προέρχεται από αυτόν. Είναι ένα συναίσθημα που η εμφάνιση και η έντασή του εξαρτάται από παράγοντες και μεταβλητές. Εξωτερικοί παράγοντες όπως ο χρόνος, οι συνθήκες, η στιγμή, γεγονότα εξωτερικά, αλλά και «εσωτερικοί» παράγοντες, όπως η ανατροφή μας, τα παιδικά μας χρόνια, η συμπεριφορά των γονιών και των σημαντικών ανθρώπων στη ζωή μας επιδρούν στην διαμόρφωση μιας συμπεριφοράς που εμπεριέχει τον θυμό και την έκφρασή του με τον έναν ή τον άλλον τρόπο.

Ο θυμός είναι μία δύναμη της ανθρώπινης ψυχής που συνδέεται στενά με τη βούληση και την αποφασιστικότητα. Θα μπορούσε να παρομοιαστεί με τη φωτιά : όταν είναι ανεξέλεγκτη καταστρέφει τα πάντα στο πέρασμά της, όταν όμως είναι ελεγχόμενη παράγει πολύτιμη ενέργεια. Έτσι και ο θυμός όταν μετατραπεί σε τυφλή οργή πληγώνει τους πάντες στο περίγυρό του ακόμη και εμάς τους ίδιους. Όταν όμως πάρει τη μορφή μίας ανυποχώρητης αντίστασης ενός συγκεκριμένου κακού που βρίσκεται είτε μέσα μας είτε έξω στην κοινωνία γενικότερα, μπορεί να μετατραπεί σε κινητοποίηση και δράση και να παράγει έργο. Ο θυμός μπορεί να γίνει δημιουργικός όταν ενσωματωθεί μέσα μας σαν προσωπική διαδικασία και γίνει μέρος της αυτογνωσίας, αλλαγής και ευθύνης.

Η συναισθηματική επιρροή του θυμού

Τα συναισθήματα δεν είναι αποκομμένα μεταξύ τους. Υπάρχει μία συνεξάρτηση. Aν καταπιέζουμε ένα συναίσθημα, αυτομάτως καταστέλλουμε και όλα τα υπόλοιπα, είτε αυτά  είναι θετικά, είτε αρνητικά. Όταν κάποιος καταπιέζει  τον θυμό του,  δυσκολεύεται να νιώσει εξίσου την αγάπη, την ευχαρίστηση, καθώς και άλλα συναισθήματα ταυτόχρονα.

Ο καταπιεσμένος θυμός δεν εξατμίζεται έτσι απλά, αλλά γίνεται μία υπόθεση που εκκρεμεί. Ολοένα και μεγαλώνει έως ότου βγει κάπου και συνήθως συμβαίνει σε λάθος τόπο. Το άλλο πρόβλημα με το συσσωρευμένο θυμό είναι ότι ακόμη και αν οι άνθρωποι που μας πλήγωσαν αναλάβουν την ευθύνη των πράξεών τους και ζητήσουν ειλικρινή συγνώμη αυτό δεν μας αρκεί. Στην ουσία πρόκειται για έναν παλιό θυμό που έρχεται ξανά και ξανά με διαφορετικούς και απροσδόκητους τρόπους κάθε φορά.
Ο θυμός ως  ένα από τα σημαντικά προειδοποιητικά συστήματα του σώματος δε θα πρέπει να καταστέλλεται. Μας προειδοποιεί ότι είμαστε πληγωμένοι ή ότι οι ανάγκες μας δεν εισακούστηκαν. Η ElizabethKubler Ross στο βιβλίο της « Μαθήματα Ζωής » αναφέρει πως ο θυμός μας υπενθυμίζει ότι κάτι που μας τραυμάτισε, εκκρεμεί.  Το τραύμα είναι ο παρών πόνος, όμως ο θυμός είναι πολλές φορές ο πόνος που έχει χρονίσει.  Όσο περισσότερα τραύματα συσσωρεύουμε χωρίς να τα επεξεργαζόμαστε , τόσο περισσότερο θεριεύει ο θυμός και στο τέλος συνηθίζουμε τόσο πολύ αυτήν την αίσθηση ώστε αρχίζουμε να τη θεωρούμε κομμάτι του εαυτού μας.  Αρχίζουμε να βλέπουμε τον εαυτό μας ως κακό ανθρώπο και ο θυμός γίνεται κομμάτι της ταυτότητάς μας.  Για αυτό και είναι σημαντικό να απελευθερώσουμε το θυμό για να θυμηθούμε ξανά ποιοι είμαστε.

Εκτός από το θυμό μας προς τους άλλους, θυμώνουμε και με τον ίδιο μας τον εαυτό, νιώθουμε έξαλλοι με πράγματα που κάναμε ή δεν κάναμε, νιώθουμε πως έχουμε προδώσει τους εαυτούς μας προσπαθώντας να ικανοποιήσουμε τους άλλους εις βάρος των δικών μας συναισθημάτων και αναγκών. Θυμώνουμε με τους άλλους επειδή δεν μας δίνουν αυτό που αξίζουμε, ουσιαστικά όμως θυμώνουμε με τον εαυτό μας επειδή εμείς δεν προσφέρουμε πρώτα σε αυτόν. Αν λοιπόν δεν εκφράζετε τον θυμό σας, δεν πρόκειται απλά να «σας περάσει». Αν δεν μάθετε να τον εξωτερικεύετε, θα αναγκαστείτε να τον αντιμετωπίσετε εσωτερικά, δηλαδή μέσα στο σώμα σας. Ο βουβός θυμός είναι τοξικός, και σύντομα αυτή η συσσώρευση μπορεί να εξελιχθεί σε μια κανονική οργανική ασθένεια. Επίσημες επιστημονικές έρευνες αποδεικνύουν ότι ο χρόνιος, συσσωρευμένος θυμός, είναι εξαιρετικά επικίνδυνος και μπορεί να οδηγήσει σε υπέρταση, αρτηριακή πίεση και κατάθλιψη.

Μύθοι και αλήθειες γύρω από το θυμό

 1) «Οι ευγενικοί, πολιτισμένοι και μορφωμένοι άνθρωποι δεν θυμώνουν ποτέ.

Στην πραγματικότητα κανένας άνθρωπος δεν εξαιρείται από αυτό το βασικό συναίσθημα.
2) «Αν παραδεχτώ ότι είμαι θυμωμένος, αυτό είναι αρκετό για να μου περάσει».

Αυτό μπορεί να είναι ένα πρώτο βασικό βήμα ώστε να διαχειριστώ τον θυμό μου, αλλά η ανάλυση δεν είναι αρκετή για να το ξεπεράσω. Πολλές φορές δεν ξέρουμε καν πως να το νιώσουμε. Ακόμη και η απάντηση ενός θυμωμένου ανθρώπου είναι πιο πιθανό να ξεκινάει με τη φράση ” Νομίζω..” από ότι ” Νιώθω..” .   Ουσιαστικά δίνει μια διανοητική απάντηση, μια απάντηση που βγαίνει από το μυαλό και όχι από τα σπλάχνα. Είναι σημαντικό όμως να έρθουμε σε επαφή με συναισθήματα που βιώνουμε στην κοιλιακή χώρα, και αυτό δυσκολεύει τόσο πολύ κάποιους που για να βοηθηθούν πρέπει να κλείσουν τα μάτια και να βάλουν το χέρι τους πάνω στο στομάχι  τους. Η κίνηση αυτή βοηθάει να έρθουν σε επαφή με αυτό που νιώθουν καθώς αυτή η αίσθηση προκύπτει μέσα από το σώμα και όχι από τον εγκέφαλο. Με αυτόν τον τρόπο, σαν να έχουμε ξεχάσει ότι αισθανόμαστε από το σώμα μας και ότι συνήθως εκλογικεύουμε τα συναισθήματά μας με τον να μιλάμε και να τα περιγράφουμε αποστασιοποιημένα και να τα αναλύουμε σαν να συμβαίνει σε κάποιον άλλον. Για να επεξεργαστώ και να διαχειριστώ λοιπόν το θυμό μου χρειάζεται να έρθω σε επαφή μαζί του και στα δύο επίπεδα, δηλ να το εκφράσω και να το αντιληφθώ με το μυαλό μου και συγχρόνως να του δώσω χώρο και να έρθω σε επαφή και με το σώμα μου.

3)  «Δεν μπορώ να αγαπώ κάποιον και παράλληλα να θυμώνω μαζί του».

Η αλήθεια είναι ότι αγάπη και θυμός είναι ολότελα διαφορετικά συναισθήματα ταυτόχρονα όμως το ένα δεν αποκλείει το άλλο, δηλαδή μπορώ να αγαπώ κάποιον και συγχρόνως να νιώθω θυμωμένη μαζί του. Άλλωστε, ακριβώς επειδή αγαπάω κάποιον μπορεί να νιώσω πιο έντονο πόνο στην επαφή μαζί του και αυτό να με κάνει να θυμώσω. Ο θυμός σε τέτοιες περιπτώσεις είναι μία καλή ευκαιρία για να μπορέσω να επαναδιαπραγματευτώ τα όρια μου μέσα σε μία σχέση.

4) «Αν εκφράσω τον θυμό μου θα δημιουργηθεί ρήξη στην σχέση».

Σε αυτό το σημείο είναι σημαντικό να αναρωτηθώ: «γιατί δεν μπορώ να εκφράσω με άνεση την διαφωνία μου μέσα στην σχέση;  Τόσο εύθραυστη είναι η επικοινωνία μου με το άλλο άτομο;». Η διαφορετικότητα, η έκφραση διαφωνίας και η υγιής και εποικοδομητική σύγκρουση αναδεικνύουν μια αυθεντική επαφή και σχέση όπου ο καθένας παραμένει ο εαυτός του χωρίς να προσποιείται. Σε αντίθετη περίπτωση, θα ήταν σκόπιμο να επαναπροσδιορίσω τον ρόλο μου μαζί με τον άλλον σε αυτήν την σχέση.

5) «Ο θυμός θεριεύει με τον θυμό.

Αν εκφράσω τον θυμό μου θα δημιουργηθεί ακόμα μεγαλύτερη έκρηξη». Αυτό όντως συμβαίνει όταν αφήνω ανοιχτούς λογαριασμούς. Προσπερνάω καταστάσεις που με ενοχλούν και τα «χρέη»μεταφέρονται συνεχώς στο μέλλον, ακόμα και σε καινούριες σχέσεις. Αυτό γίνεται επειδή υπάρχουν παλιοί ή μισοτελειωμένοι θυμοί  που με αποσπούν. Αν ξεκαθαρίζω το συναίσθημά μου στο εδώ και τώρα μπορώ να αποφύγω επικείμενα ξεσπάσματα.

Θυμώνω…. ή φοβάμαι;

Πολλές φορές πίσω από έναν μεγάλο θυμό κρύβεται ο φόβος. Συγκεκριμένα, οταν δεν έχουμε επαφή με το φόβο, ή δεν γνωρίζουμε καν ότι φοβόμαστε, ο φόβος γίνεται θυμός και δυσκολευόμαστε να ζήσουμε μία πλήρη και γεμάτη ζωή. Οι άνθρωποι είμαστε περισσότερο εξοικειωμένοι με το να αντιμετωπίζουμε το θυμό παρά το φόβο μας. Μας είναι πιο εύκολο να εκφράσουμε ότι ” σου έχω θυμώσει” από το “φοβάμαι πως θα φύγεις” , όπως αντίστοιχα είναι πιο οικείο να θυμώνω για τα πράγματα που δεν πάνε καλά, από το να “φοβάμαι πως δεν είμαι αρκετά καλός”. Όταν ο θυμός παραμένει και γίνεται έντονος από μία συμπεριφορά ή μία κατάσταση που εισπράττω, πέρα από το να τον αναγνωρίσω και να τον εκφράσω, χρειάζεται να σταθώ λίγο περισσότερο και στο συναίσθημα που μπορεί να προηγήθηκε και πυροδότησε το θυμό μου. Για παράδειγμα μπορεί να θύμωσα από μία συμπεριφορά π.χ κριτική στο πρόσωπό μου, όμως προηγήθηκε και ένα άλλο συναίσθημα που μπορεί να ένιωσα όπως αίσθημα απόρριψης από την κρτική ή φόβος ότι δεν αξίζω. Για να βοηθήσουμε λοιπόν περισσότερο τον εαυτό μας χρειάζεται να σταθούμε λίγο πιο βαθιά και να διαχειριστούμε το φόβο που υποβόσκει. Είναι σημαντικό να πορευτούμε και θεραπεύσουμε τον εαυτό μας μέσα από όλα τα συναισθήματα και τις αισθήσεις μας έτσι ώστε να ζούμε μια ζωή αυθεντική και με νόημα.

ΠΗΓΗ:face2face.gr

Σχετικά με ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΣ

Είμαι δάσκαλος στο 10( Δέκατο ) Δημοτικό Σχολείο Κορίνθου. Υπηρετώ την εκπαίδευση για 33 έτη.


Περισσότερες πληροφορίες
Κατηγορίες: Επιστημονικά. Ετικέτες: . Προσθήκη στους σελιδοδείκτες.

Αφήστε μια απάντηση