Ν. Καζαντζάκης, Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά
Ξαναγράφουμε το απόσπασμα με αφηγητή τον Ζορμπά. Διαβάστε τα κείμενα των μαθητών/τριών του Γ2.
Μόλις μπήκα στο καφενείο αντίκρισα έναν άνθρωπο μελαγχολικό. Ιδιαίτερη εντύπωση μου έκαναν τα μάτια του και αυτό με παρακίνησε να τον γνωρίσω. Γι’ αυτό πέρασα ανάμεσα από τα τραπέζια, περπατώντας γρήγορα, τον πλησίασα και στάθηκα από πάνω του. Ζήτησα να μάθω για τον προορισμό του και αυθόρμητα, αφού απάντησε ότι ταξιδεύει για την Κρήτη, του φορτώθηκα. Γύρισε και με κοίταξε γεμάτος περιέργεια. Δεν απόρησα, είχα συνηθίσει οι άνθρωποι να με κοιτούν παράξενα.
– Γιατί; Τι να σε κάμω ; στράφηκε προς το μέρος μου και με ρώτησε.
– Δεν μπορεί τέλος πάντως ο άνθρωπος να κάμει κάτι και χωρίς γιατί; Έτσι για το κέφι του, αποκρίθηκα.
Μάλιστα δίχως να λογαριάζω επισημότητες συνέχισα λέγοντας : « Να, πάρε με, ας πούμε, μάγερα · ξέρω και φτιάχνω κάτι σούπες!»
Γέλασε και μου φάνηκε ότι του έκανα καλή εντύπωση. Τον είδα ακόμη που ήταν σκεπτικός, αν και η ιδέα μου μάλλον του άρεσε. Βέβαια με έτρωγε η αγωνία οπότε τον ρώτησα τι συλλογιέται και χωρίς να τον αφήσω να απαντήσει, του ζήτησα να πάρει μία απόφαση.
(Μακεδονία Γ., Κωνσταντίνος Δ., Ελένη Ι.-Φ., Φένια Ι.-Φ., Ελένη Ι.)
Στεκόμουν από πάνω του περιμένοντας και τον παρατηρούσα που διάβαζε ένα παράξενο βιβλίο, όπως παράξενος φαινόταν κι εκείνος. Μου ζήτησε να καθίσω μαζί του να με κεράσει ένα φασκόμηλο. Δέχτηκα την πρόταση και κάθισα μαζί του, αφήνοντας σιγά σιγά τον μπόγο μου στη διπλανή καρέκλα. Τι να το έκανα το φασκόμηλο, όμως; Εγώ ήθελα ρούμι, οπότε φώναξα τον καφετζή και παρήγγειλα ένα. Το ήπια γουλιά γουλιά, απολαμβάνοντάς το που μου έκαιγε τα σωθικά.
Ο ξένος τότε με ρώτησε τι δουλειά έκανα. Του απάντησα πως έκανα όλες τις δουλειές, χωρίς να διαλέγω, αφού δεν είχα χρήματα. Αναρωτήθηκε πού δούλευα τον τελευταίο καιρό. Πολλά ρωτούσε… Τέλος πάντων… Του τα είπα όλα. Για το μεταλλουργείο, τα μέταλλα, τα φιλόνια, τις γαλαρίες και τα πηγάδια. Ήμουν καλός σε όλα, μέχρι που έγινε το κακό κι έσπασα στο ξύλο εκείνον τον αρχιεργάτη που είχε έρθει για επιθεώρηση.
«Μα γιατί; Τι σου έκανε;» αναρωτήθηκε ο γραμματιζούμενος δίπλα μου. Αποκρίθηκα πως δεν μου είχε κάνει τίποτα. Αντιθέτως, πρώτη φορά τον έβλεπα τον άνθρωπο. Με ρώτησε πάλι. Είχε καταντήσει κουραστικός. Του ξαναείπα πως δεν υπήρχε κάποιος λόγος, απλά έτσι μου ήρθε εκείνη την ώρα. Αμάν αυτές οι ερωτήσεις του!
Τελικά σώπασε και βυθίστηκε στις σκέψεις του. Ποιος ξέρει τι να σκεφτόταν… Ίσως του έκανε εντύπωση η εμφάνισή μου. Δε θα είχε συνηθίσει φαίνεται να βλέπει τόσο φτωχούς και κακομοίρηδες ανθρώπους σαν κι εμένα.
(Μεταξία Κ., Βασιλική Κ., Μαρία Ν., Παναγιώτης Π., Απόστολος Π., Γεωργία Σ.)
Ζήτησε να μάθει τι έχω στον μπόγο κι εγώ είπα γελώντας πως είναι ένα σαντούρι. Έμεινε έκπληκτος και στη συνέχεια με ρώτησε αν ασχολούμαι μ’ αυτό. Αμέσως του απάντησα πως όταν με δέρνουν οι φτωχές γυρίζω στους καφενέδες και παίζω σαντούρι μαζεύοντας δεκάρες. Ύστερα ήθελε να μάθει το όνομά μου κι εγώ του απάντησα με περηφάνια «Αλέξης Ζορμπάς», αναφέροντας και κάποια από τα παρατσούκλια μου. Η επόμενη απορία ήταν για το πώς έμαθα σαντούρι και αμέσως ήρθαν στο μυαλό μου εικόνες του παρελθόντος. Ξεκίνησα την αφήγηση λέγοντας πως όταν ήμουν 20 χρονών, σε ένα πανηγύρι του χωριού μου στον Όλυμπο, άκουσα για πρώτη φορά τον ήχο του σαντουριού. Έμεινα άφωνος και, αφού μάλωσα με τον συγχωρεμένο πατέρα μου, μάζεψα όλες τις οικονομίες μου και αγόρασα ένα. Ενώ τα έλεγα αυτά ο ξένος με κοιτούσε με περιέργεια και περίμενε να ακούσει τη συνέχεια. Του είπα λοιπόν πως πήγα στη Σαλονίκη και συνάντησα έναν μερακλή Τούρκο δάσκαλο που μου έμαθε τον κόσμο του σαντουριού. Ακόμη θυμάμαι να μου δείχνει με υπομονή ένα-ένα τα βήματα για να μάθω τούτη την τέχνη. Κάθε φορά που έπαιζα γινόμουν άλλος άνθρωπος. Έτσι τελείωσα και την αφήγηση μου, μα ο φίλος μου φαινόταν να έχει και άλλες απορίες. Ήθελε βλέπεις να μάθει το λόγο που αγαπώ τόσο πολύ το σαντούρι. Κι εγώ με μια λέξη του απάντησα «Ε, σεβντάς!».
(Μαρία Σ., Σωκράτης Σ., Νικόλας Σ., Μαρία-΄Αννα Τ., Λίνα Τ.)
Η πόρτα άνοιξε, η βουή της θάλασσας μπήκε πάλι στον καφενέ, τα χέρια και τα πόδια του τουρτούρισαν… Τον είδα να βολεύεται πιο βαθιά στη γωνιά του, να τυλίγεται στο παλτό του, μου φάνηκε να νιώθει μία αναπάντεχη ευδαιμονία. Είδα ένα πλατύ χαμόγελο να διαγράφεται στο πρόσωπό του.
Τον είδα να με κοιτάει και τον κάρφωσα με το βλέμμα μου. Με πλησίασε και μου αποκρίθηκε:
Σήκωσα τους ώμους μου, τον αγνόησα και του ζήτησα ένα τσιγάρο. Αυτός μου το έδωσε, και αφού έβγαλα μια τσακμακόπετρα από το γιλέκο μου το άναψα, απολαμβάνοντας την ευχαρίστηση που μου πρόσφερε.
Ύστερα με ρώτησε αν παντρεύτηκα και του απάντησα: «Ναι, πέφτοντας και εγώ με τα μούτρα στον λάκκο», αφού όμως πρώτα του εξήγησα πως άνθρωπος πάει να πει στραβός. Του περιέγραψα με λεπτομέρειες όλες τις δυσκολίες που έζησα ως οικογενειάρχης, αλλά δεν αμέλησα να του πω πόσο τυχερός ήμουν που είχα το σαντούρι μου.
Έπειτα αυτός, δείχνοντας ακόμα περισσότερο πως δεν παίζει κανένα όργανο, με ρώτησε γεμάτος απορία άμα έπαιζα στο σπίτι το σαντούρι μου για να νιώσω καλύτερα. Έτσι εγώ, αγανακτώντας με τις γελοίες απορίες του, του εξήγησα πως για να παίξεις σαντούρι απαιτείται ηρεμία, ησυχία, γαλήνη, και όχι η κόλαση του σπιτιού. Το σαντούρι θέλει πάνω από όλα καλή καρδιά. Το σαντούρι θέλει να συλλογιέσαι μονάχα σαντούρι» είπα και έπειτα τον ρώτησα αν επιτέλους καταλαβαίνει τι ακριβώς εννοώ.
(Αγγελική Τ., Βάια Φ., Δημήτρης Φ., Νίκος Χ., Ελευθερία Χ.)
…και του Γ1
…Καθώς διάβαζε ένα βιβλίο τον πλησίασα και στάθηκα από πάνω του, πιάσαμε την κουβέντα και μου πρότεινε να καθίσω μαζί του να πιούμε ένα φασκόμηλο
«Φασκόμηλο;» είπα ειρωνικά και ζήτησα από τον καφετζή να μου φέρει ένα ρούμι για να ζεσταθούν τα σωθικά μου.
Όπως έπινα το ρούμι μου ρουφιά ρουφιά, άρχισε να με ρωτάει κάποια πράγματα για την ζωή μου
-Τι δουλειά κάνεις;
-Όλες τις δουλειές του ποδαριού, του χεριού και του κεφαλιού, δεν είναι καιρός να διαλέγουμε δουλειές
-Δουλεύεις κάπου αυτή την περίοδο;
-Σε ένα μεταλλείο, είμαι ο καλύτερος μιναδόρος, αφού ξέρω πολλά πράγματα για τα μέταλλα. Ήμουν καλός στην δουλειά μου μέχρι που έγινε ένα συμβάν το περασμένο Σαββατόβραδο με τον ιδιοκτήτη που είχε έρθει για επιθεώρηση και τον έσπασα στο ξύλο.
Ήθελε να μάθει κάποιες παραπάνω πληροφορίες για το γεγονός αυτό αλλά του εξήγησα ότι δεν έγινε κάτι, πρώτη φορά έβλεπα τον άνθρωπο, βλέπεις είμαι παραπάνω παρορμητικός από ότι θα έπρεπε.
(Βασιλική Δ., Κωνσταντίνος Ζ., Βάγια Κ., Μεταξία Κ., Αναστάσης Κ.)
Αναρωτήθηκε αν στον μπόγο μου κουβαλούσα τρόφιμα, ρούχα ή εργαλεία και εγώ δεν μπορούσα να κάνω αλλιώς εκτός από το να γελάσω. Μου φάνηκε πολύ περίεργη η ερώτησή του και ευθύς αμέσως έπιασα τον μπόγο μου για να του δείξω τι κουβαλάω. Τελικά αφού είδε το σαντούρι, θαρρώ από την αντίδρασή του πως ξαφνιάστηκε και του εξήγησα πως όταν με ζορίζουν οι φτώχειες, το σαντούρι είναι η μόνη μου διέξοδος. Ύστερα, ο ξένος στο καφενεδάκι, ο οποίος φαινόταν ότι είναι περίεργος, θέλησε να μάθει το όνομά μου. Του απάντησα πως με λένε Αλέξη Ζορμπά αλλά έχω και πολλά παρατσούκλια. Όμως, καθώς φαινόταν ότι το σκεφτόταν για αρκετή ώρα, με ρώτησε πώς έμαθα σαντούρι. Του εξήγησα πως όταν ήμουν είκοσι χρονών άκουσα για πρώτη φορά σαντούρι στο πανηγύρι του χωριού μου και… αυτό ήταν! Παρά τις αντιρρήσεις του πατέρα μου, έφυγα από το σπίτι, αγόρασα ένα σαντούρι με όλες μου τις οικονομίες μου και πήγα στη Σαλονίκη. Εκεί βρήκα έναν Τούρκο δάσκαλο, τον παρακάλεσα να μου μάθει να παίζω σαντούρι και εκείνος, χωρίς δεύτερη σκέψη, δέχτηκε. Χωρίς παράδες!
- Ο Θεός να τον έχει καλά! Πρόσθεσα.
Έπειτα, είπα στον ξένο ότι στις πίκρες και τις στεναχώριες το σαντούρι είναι καλή συντροφιά και όταν παίζω χάνω την επαφή με το περιβάλλον και δεν μπορώ να ακούσω ούτε να μιλήσω σε κανέναν. Και όταν αυτός με ρώτησε με μεγάλη απορία το γιατί, του απάντησα με μια απλή λέξη.
(Δημήτρης Κ., Στέφανος Κ., Αγλαΐα Μ., Ειρήνη Μ., Ευαγγελία Μ.)
Του ζήτησα τσιγάρο και συνεχίσαμε τη συζήτηση. Με ρώτησε αν παντρεύτηκα, μου έκανε εντύπωση…. Του απάντησα πως ναι, του παραπονέθηκα μάλλον. Συνέχισα να του μιλάω για την αγάπη που έχω στο σαντούρι μου, του μιλούσα μόνο για αυτό, πόσο έχω δεθεί μαζί του και φυσικά για την αφοσίωση που απαιτεί αλλά και την καλή καρδιά.
(Αναστασία Μ., Αντώνης Μ., Αφροδίτη Μ., Παναγιώτα Μ., Αναστασία Ν., Δήμητρα Ν.)
Ελένη, Μεταξία Γ.