το blog της Μαρίας Καλλιαντέρη

Η ΑΙΓΥΠΤΟΣ

Η χώρα

• Άγονη χώρα, εκτός από την πεδιάδα κατά μήκος του Νείλου ποταμού, που διασχίζει τη χώρα και από τον αρχαίο Έλληνα ιστορικό Ηρόδοτο ονομάστηκε «δώρο του Νείλου»
• Η πεδιάδα πλαταίνει στο δέλτα του ποταμού, που διακλαδιζόμενος χύνεται στη Μεσόγειο θάλασσα.
• Ο Νείλος πλημμυρίζει τον Οκτώβριο και αφήνει την πλούσια λάσπη του ως λίπασμα στα χωράφια.
• Άνω Αίγυπτος: νότιο, ορεινό τμήμα

Κάτω Αίγυπτος: βόρειο τμήμα, βρέχεται από τη Μεσόγειο.

Η οικονομία

• Γεωργία: ήταν κάτω από την άμεση επίβλεψη του κράτους. Βασιλικοί υπάλληλοι παρακολουθούσαν τις γεωργικές εργασίες και συγκέντρωναν από τη συγκομιδή το ποσοστό που ανήκε στο φαραώ.
• Ειδικευμένοι τεχνίτες: εργάζονταν στην οικοδόμηση μεγάλων έργων, ναών, ανακτόρων, ταφικών μνημείων.
• Εμπόριο: εξαγωγή πλεονάσματος αγαθών (δημητριακά, πάπυρος, χρυσός) – εισαγωγή πρώτων υλών (ξυλεία, χαλκός, άργυρος)
• Παροχή υπηρεσιών: ιερείς, γραφείς, επαγγελματίες στρατιωτικοί

Η κοινωνία

1. φαραώ: ενσάρκωνε τον επίγειο θεό, αλλά και το κράτος
2. ισχυροί: ιερείς, ανώτατοι κρατικοί υπάλληλοι, γραφείς, επαγγελματίες στρατιωτικοί
3. ελεύθεροι πολίτες, γεωργοί, τεχνίτες
4. δούλοι (ιδιωτικοί ή κρατικοί)

• κοινωνική ευελιξία: δυνατότητα μεταπήδησης από τη μια τάξη στην άλλη

Η πολιτική οργάνωση

Θεοποίηση φαραώ, θεοκρατικός χαρακτήρας

ΙΣΤΟΡΙΑ

Προϊστορία

5^η χιλιετία π.Χ.: οικισμοί νεολιθικού χαρακτήρα

4^η χιλιετία π.Χ.: προδυναστική περίοδος. Οι κάτοικοι είναι χωρισμένοι σε φυλές. Μετά από συνεχείς συγκρούσεις καταλήγουν στη συνένωσή τους στα βασίλεια της Άνω και Κάτω Αιγύπτου

3^η χιλιετίαπ.Χ.: ένωση δύο βασιλείων

Ιστορία

Αρχαίο Βασίλειο 3000-2000 π.Χ.  με πρωτεύουσα τη Μέμφιδα

• Οι Αιγύπτιοι επεκτείνουν την κυριαρχία τους προς την Ασία (χερσόνησος του Σινά, πλούσια σε χαλκό)

• Κατασκευή μεγάλων έργων: ναοί, ανάκτορα, πυραμίδες, σφίγγα
• Οι εσωτερικές αναταραχές εξασθένησαν τη βασιλική εξουσία και επικράτησαν οι ηγεμόνες της Άνω Αιγύπτου

Μέσο Βασίλειο 2000-1540 π.Χ. με πρωτεύουσα τη Θήβα (Λουξόρ)στην Άνω Αίγυπτο

• Αναδιοργάνωση κράτους, εκστρατείες σε Νουβία, Λιβύη, Συρία
• Η Αίγυπτος κατακτήθηκε από έναν ασιατικό νομαδικό λαό, τους Υξώς. Παρέμειναν στη χώρα για 2 περίπου αιώνες και οι αρχηγοί τους έγιναν οι νέοι Φαραώ

Νέο Βασίλειο 1540-1075 π.Χ. με πρωτεύουσα τη Θήβα

• Αφού έδιωξαν τους Υξώς, οι Αιγύπτιοι επέκτειναν την κυριαρχία τους σε Ασία, Παλαιστίνη, Φοινίκη, Συρία
• Το 14^ο αι ο Ακενατών προσπάθησε να αποβάλει μονοθεϊστική θρησκεία
• Το 13^ο αι. ο Ραμσής Β΄ κατασκευάζει σημαντικά έργα και ισχυροποιεί την αιγυπτιακή κυριαρχία στο εξωτερικό
• Δημιουργούνται εμπορικές σχέσεις με πόλεις της Φοινίκης, την Κρήτη και τα νησιά του Αιγαίου
• Το 12^ο αι. επιδρομές των «λαών της θαλάσσης» αναγκάζουν τους Αιγύπτιους να εγκαταλείψουν τις ασιατικές τους κτήσεις
• Τον 11^ο αι. η Αίγυπτος παρακμάζει

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Θρησκεία

• πολυθεΐα: Ρα (θεός Ήλιος, Ίσις, Όσιρις, Ώρος). Παρουσίαζαν τους θεούς τους με ανθρώπινο σώμα και κεφάλι κάποιου ζώου.
• Ο φαραώ Αμένοφις Δ΄ (Ακενατών) προσπάθησε να εξαλείψει την πολυθεΐα και στράφηκε εναντίον του Άμμωνος, προστάτη-θεού της Θήβας.
• Πίστη στη μεταθανάτια ζωή: ταρίχευαν τους νεκρούς και τους έθαβαν σε ταφικά μνημεία μαζί  με όλα τα σκεύη που τους ήταν απαραίτητα στη μεταθανάτια ζωή – κατασκευή μεγάλων ταφικών μνημείων

Η γραφή

• Περίπλοκη, αλλά αρκετά διακοσμητική, ονομαζόταν ιερογλυφική
• Τα ιερογλυφικά είναι ιδεογράμματα
• Προϋπέθετε ειδίκευση και συνεχή ενασχόληση, γι’ αυτό και ήταν προνόμιο λίγων γραφέων
• Έγραφαν πάνω σε πάπυρο, αλλά και στους τοίχους των ναών και των τάφων
• Οι επιστήμονες κατάφεραν να αποκρυπτογραφήσουν τα ιερογλυφικά με τη συγκριτική μέθοδο όταν ανακαλύφθηκε η στήλη της Ροζέτας. Εκεί υπήρχε το ίδιο κείμενο σε 3 διαφορετικές γραφές: ιερογλυφικά, απλοποιημένα ιερογλυφικά ελληνιστικής περιόδου και ελληνικά.

Γράμματα

Τα περισσότερα αιγυπτιακά κείμενα αναφέρονται στη δράση και τα κατορθώματα των φαραώ

Επιστήμες

Αστρονομία: καθιέρωση ημερολογίου 365 ημερών, χωρισμός έτους σε μήνες και εβδομάδες, προσδιορισμός της ώρας βάσει της ηλιακής σκιάς

Πρακτική γεωμετρία, μαθηματικά

Ιατρική: ταρίχευση νεκρών

Τέχνες

• Αρχιτεκτονική, γλυπτική, ζωγραφική βρίσκονται στην υπηρεσία των Φαραώ
• Κατασκευή μνημείων που επιβάλλονται με τον όγκο (πυραμίδες, ναοί)
• Έργα μικροτεχνίας από μέταλλα, πολύτιμους λίθους…