Το πλαστικό στην τροφή μας!

Το άρθρο με τα μαύρα γράμματα … είναι της Δήμητρας Πανάνου

Εκτεθειμένοι σε ένα “κοκτέιλ” επικίν­δυνων χημικών ενώσεων είναι καθημερινά εκατομμύρια πολίτες, οι οποίοι κατανα­λώνουν προϊόντα, που περιέχονται σε πλα­στικά μπουκάλια ή συσκευασίες. Πρό­σφατες έρευνες, μάλιστα, Ελλήνων και ξέ­νων επιστημόνων καταλήγουν στο συ­μπέρασμα ότι η χρήση και η επαναχρησι­μοποίηση ενός πλαστικού μπουκαλιού νε­ρού ή αναψυκτικού μπορεί να αποβεί επι­κίνδυνη για την υγεία μας. Οι περισσότεροι από εμάς χρησιμοποι­ούμε καθημερινά το ίδιο πλαστικό μπου­κάλι, είτε στο αυτοκίνητο είτε στη δουλειά μας. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, η κί­νηση αυτή κρύβει σημαντικούς κινδύνους, καθώς τα κάθε είδους πλαστικά (υπάρ­χουν επτά διαφορετικά είδη που χρησι­μοποιούνται στις συσκευασίες, μεταξύ αυ­τών τα: PET, HDPE, PVC, LDPE, PP, PS και PC) κατά την επαφή τους με τα τρόφιμα, και κυρίως με τα υγρά, εκλύουν επικίνδυ­νες τοξικές χημικές ουσίες. Πρόσφατη έρευνα του Καθηγητή William Shotyk, στο Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης στη Γερμανία, κατέληξε στο συ­μπέρασμα ότι τα πλαστικά μπουκάλια (PET) εκλύουν ένα τοξικό βαρύ μέταλλο, που ο­νομάζεται αντιμόνιο, η κατανάλωση του ο­ποίου μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώ­σεις στην υγεία.

Όπως ισχυρίζεται ο Γερμανός Καθηγητής στα συμπεράσματα της έρευνας, παρόλο που στις αναλύσεις σε πλαστικά μπουκάλια νε­ρού από τον Καναδά και από χώρες της Ευ­ρώπης το αντιμόνιο βρέθηκε σε επιτρε­πόμενες, με βάση τα διεθνή δεδομένα, πο­σότητες, εντούτοις η συνεχής κατανάλωση ενέχει κινδύνους. Μάλιστα, αξίζει να ση­μειωθεί ότι τα πλαστικά μπουκάλια νερού περιείχαν 30 φορές υψηλότερες τιμές α­ντιμονίου απ’ ό,τι τα γυάλινα. Μάλιστα, ο κ. William Shotyk ανέφερε στην έκθεση ότι στην Ιαπωνία το πλαστικό PET παρα­σκευάζεται με τιτάνιο, υλικό που θεωρεί­ται ακίνδυνο σε σχέση με το αντιμόνιο.

Ναι στο γυαλί, όχι στο πλαστικό:

Κατηγορηματικός για τους κινδύνους από τη χρήση των πλαστικών στις τροφές ήταν ο Νίκος Κατσαρός, χημικός στο Ε.ΚΕ.ΦΕ. “Δημόκριτος” και πρώην πρόεδρος του ΕΦΕΤ. “Τα πλαστικά είδη μεταφέρουν επι­κίνδυνες τοξικές ουσίες στα προϊόντα. Μία ουσία εξ’ αυτών, το αντιμόνιο που εκλύε­ται από τα PET, είναι εξαιρετικά τοξική και μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπτώ­σεις στο ανοσοποιητικό σύστημα, τοξικές επιδράσεις στο αίμα, κ.ά., τόνισε ο κ. Κα­τσαρός και συνέστησε στους πολίτες να μη χρησιμοποιούν πλαστικό μπουκάλι για δεύτερη φορά και να αποφεύγουν τη χρή­ση του μπουκαλιού για λάδι, κρασί, κ.τ.λ., γεγονός που εγκυμονεί μεγαλύτερους κινδύνους. “Σε κάθε περίπτωση, τα γυάλινα μπουκάλια είναι ασφαλέστερα“, κατέληξε.

Υπάρχουν… καλά πλαστικά;

Από την πλευρά του, ο Χρήστος Γεωργί­ου, Καθηγητής Βιοχημείας στο Τμήμα Βιο­λογίας του Πανεπιστήμιου Πάτρας, ανέφερε: «Οι εταιρείες πλαστικών, για να μπορούν να κατασκευάζουν εύκαμπτες μορφές συ­σκευασίας τροφίμων, προσθέτουν στα πλα­στικά διάφορες χημικές ουσίες, τους πλα­στικοποιητές, που είναι άκρως τοξικές. Υ­πολείμματα από αυτές τις ουσίες, κυρίως της κατηγορίας των φθαλικών και των αδιπικών (που μιμούνται τις φυσικές ορμόνες), διαρρέουν στις τροφές. Αυτές οι ουσίες μπορούν να προκαλέσουν καρκίνους, γενετικές ανωμαλίες, υπολειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και προβλήματα στην ανάπτυξη».

Την ίδια στιγμή, όπως ε­πισήμανε ο κ. Γεωργίου, “είναι μύθος ό­τι υπάρχουν καλά πλα­στικά, κατάλληλα για τρό­φιμα, όπως επίσης ότι τα τοξικά χημικά πρόσθετα που χρησιμοποιούνται στα πλαστικά ενώνονται μεταξύ τους τόσο δυνατά, που παύουν να είναι το­ξικά. Αυτό αποδεικνύε­ται στην πράξη, αν σκε­φτεί κανείς ότι το ίδιο πλαστικό που χρησιμο­ποιείται για συσκευασία τροφίμων εξυπηρετεί συγ­χρόνως την αποθήκευ­ση χλωρίνης, απορρυ­παντικών, λαδιών αυτο­κινήτου, κ.ά.”.

Αντίλογος:

Αντίθετη άποψη εκφράζει από την πλευρά του το Γενικό Χημείο του Κράτους.

Όπως ανέφερε σε ανακοίνωση του: “To PET αποτελεί ένα από τα καλύτερης ποιότητας πλα­στικά που κυκλοφορούν στην αγορά, δε­δομένου ότι έχει πολύ σκληρό κρυσταλλι­κό πλέγμα, το οποίο δεν αφήνει τιs πε­ριεχόμενες χημικές ουσίες να μετανα­στεύσουν στο περιεχόμενο τρόφιμο. Ως εκ τούτου, θεωρείται ιδιαίτερα ασφαλές υλι­κό τόσο για απλή όσο και πολλαπλή χρή­ση”. Και καταλήγει: “Οι επιστημονικές δημοσιεύσεις, που αφορούν στη μετανά­στευση αντιμονίου, αναφέρουν ποσότητες εξαιρετικά χαμηλότερες από τιs τοξικολογικά προσδιορισμένες ανεκτές ημερήσιες δόσεις. Επομένως, είναι άδικο να υφίστα­ται επίθεση, χωρίς σοβαρά επιστημονικά κριτήρια, ένα υλικό ιδιαίτερα ασφαλές”.

Ένα πείραμα στην Γερμανία.

Ο Martin Wagner και ο Jorg Oehlman του Πανεπιστημίου Goethe της Φρανκφούρτης επέλεξαν είκοσι πλαστικά μπουκάλια με μεταλλικό νερό που πωλούνται στη Γερμανία και όλα περιέχουν το συστατικό PET (polyethylene terephthalate).

Αυτό το πλαστικό χρησιμοποιείται και για τις συσκευασίες αναψυκτικών, μαγειρικού λαδιού, αλλά και για την επένδυση ακόμη και των τσίγκινων συσκευασιών τροφίμων και ποτών (τενεκεδάκια). Για να αποδείξουν λοιπόν την ορμονική δραστηριότητα του πλαστικού αυτού, οι Wagner και Oehlman χρησιμοποίησαν γενετικά τροποποιημένη μαγιά και μικρά σαλιγκάρια του γλυκού νερού, δύο κλασικά μοντέλα για εργαστηριακά πειράματα. Αυτή η μαγιά έχει την ιδιότητα να αλλάζει χρώμα ακόμη και παρουσία μικρών ποσοτήτων ορμονών, ενώ τα μικρά σαλιγκάρια παρουσιάζουν σημαντικές αναπαραγωγικές διαφοροποιήσεις ανάλογα με τα επίπεδα των ορμονών που υπάρχουν στο νερό. Η συμπεριφορά λοιπόν τόσο της μαγιάς όσο και των σαλιγκαριών μετά από παραμονή δύο μηνών μέσα στο νερό των είκοσι διαφορετικών πλαστικών μπουκαλιών δεν ήταν ίδια με εκείνη των οργανισμών που ήταν μέσα στα γυάλινα μπουκάλια.

Σε δώδεκα από τα πλαστικά μπουκάλια οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η μαγιά παρουσίαζε διπλάσια ορμονική δραστηριότητα! Όσο για τα σαλιγκάρια, τα οποία αναπαράγονται με παρθενογένεση, αυτά διαπιστώθηκε ότι έκαναν διπλάσιο αριθμό απογόνων στα πλαστικά μπουκάλια. Τα αποτελέσματα αυτά κινητοποίησαν τις αρμόδιες γερμανικές αρχές που έβγαλαν ανακοίνωση σύμφωνα με την οποία δεν προκύπτει επικινδυνότητα των πλαστικών μπουκαλιών για την ανθρώπινη υγεία από τη συγκεκριμένη έρευνα. Όσο για τους ερευνητές, τονίζουν πως αυτό που ήθελαν να αποδείξουν ήταν η ορμονική δραστηριότητα στα πλαστικά μπουκάλια και προσθέτουν ότι μένει να αποδειχτεί από άλλες έρευνες η επίδραση αυτής της δραστηριότητας στη δημόσια υγεία.

Συμπέρασμα:

Το μεταλλικό νερό που βρίσκεται στα πλαστικά μπουκάλια περιέχει δύο φορές περισσότερες ορμόνες (θηλυκές και αρσενικές) από αυτές που βρίσκει κανείς στο νερό που βρίσκεται μέσα σε γυάλινα μπουκάλια ή αυτό της βρύσης. Με άλλα λόγια, το πλαστικό απελευθερώνει μέσα στο νερό παράγοντες που διαταράσσουν τις ενδοκρινολογικές ισορροπίες του οργανισμού. Η επίδρασή τους, ακόμη και σε πολύ μικρές δόσεις, δεν είναι ακόμη γνωστή, αλλά υπάρχουν σοβαρές υποψίες στην επιστημονική κοινότητα ότι μεταλλάσσουν στον άνθρωπο την ανάπτυξη και τη λειτουργία του σεξουαλικού και αναπαραγωγικού του συστήματος.

Όπως διαπίστωσαν οι Μάρτιν Βάγκνερ και Γιοργκ Όεχλμαν, όλα τα μπουκάλια περιείχαν το χημικό συστατικό τερεφθαλικό πολυαιθυλένιο ή ΡΕΤ όπως αναγράφεται στη συσκευασία των μπουκαλιών. Η βιομηχανία χρησιμοποιεί το ΡΕΤ, καθώς με αυτό το συστατικό το πλαστικό γίνεται διαφανές, περισσότερο ανθεκτικό στα χτυπήματα, έχει λιγότερο βάρος και συγκρατεί τα αρώματα του υγρού περιεχομένου. Όπως ήταν φυσικό η έρευνα των δύο Γερμανών τοξικολόγων, η οποία δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση «Εnvironmental Science and Ρollution Research», προκάλεσε αντιδράσεις στη γερμανική βιομηχανία πλαστικού και ανησυχία στους καταναλωτές. Από την πλευρά της, η κρατική υπηρεσία αξιολόγησης των κινδύνων ΒFR εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία διευκρινίζεται ότι από τα συμπεράσματα της επίμαχης έρευνας δεν προκύπτει κίνδυνος για την υγεία. Εξάλλου, δεν ήταν αυτός ο σκοπός των δύο ερευνητών. Όπως σημειώνουν στην έρευνά τους, ήθελαν απλώς να επισημάνουν την ύπαρξη ορμονών στα πλαστικά μπουκάλια. Άγνωστο παραμένει, επίσης, από πού προέρχονται αυτές οι ορμόνες. Μια πιθανή εξήγηση βρίσκεται στο ΡΕΤ, αλλά δεν αποκλείεται οι ορμόνες να προέρχονται από το αντιμόνιο, μια χημική ουσία που χρησιμοποιείται για την κατάλυση του πλαστικού και συνδέεται με τις ορμονικές διαταραχές.

Το παρακάτω άρθρο επιμελείται ο … Kώστας Kαρασαββίδης

Μια και μόνο επίσκεψη σε ένα σουπερμάρκετ αρκεί, για να διαπιστώσουμε το μέγεθος της εξάπλωσης του πλαστικού και στις συσκευασίες τροφίμων. Καθημερινά καταναλώνουμε δεκάδες τροφές συσκευασμένες σε διαφόρων ειδών πλαστικά σκεύη, από ψάρια και κρέατα σε δισκάκια από πλαστικό φελιζόλ μέχρι σάντουιτς σε διαφανείς πλαστικές μεμβράνες. Ελάχιστοι όμως γνωρίζουμε ότι τα είδη πλαστικών που χρησιμοποιούνται για τη συσκευασία τροφίμων μπορούν να μεταφέρουν σε αυτά επικίνδυνες τοξικές, χημικές ουσίες. Υπάρχει τρόπος να προστατευθούμε;

Τι «μεταναστεύει» στα τρόφιμα που τρώμε;

Τα φθαλικά άλατα, η διφαινόλη-A, το PVC, το PC είναι άγνωστες λέξεις για τους περισσότερους καταναλωτές, αν και πρόκειται για χημικά με σημαντικές παρενέργειες στην υγεία μας. Οι πλαστικοποιητές είναι χημικές ουσίες που προστίθενται στα πλαστικά σκεύη, προκειμένου να έχουμε στη διάθεσή μας πιο πρακτικές και βολικές μορφές συσκευασίας στα τρόφιμα. Ωστόσο, οι ουσίες αυτές είναι άκρως τοξικές και υπολείμματά τους διαρρέουν στις τροφές. Οι ουσίες αυτές έχουν ενοχοποιηθεί για καρκίνους, γενετικές ανωμαλίες, υπολειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και αναπτυξιακά προβλήματα.

Οι επιπτώσεις στην υγεία:

Το Ιαπωνικό Υπουργείο Περιβάλλοντος με μελέτη έδειξε την ύπαρξη φθαλικών (DEHP) – που ενοχοποιούνται για σοβαρότατες μακροχρόνιες επιπτώσεις στην υγεία, όπως καρκινογενέσεις και βλάβες στο σύστημα αναπαραγωγής – σε ποσοστό πάνω από 80% των τροφών που καταναλώνονται στη χώρα αυτή. Το 1998, εταιρείες κατασκευής πλαστικών πιατικών και σκευών για παιδιά υποχρεώθηκαν από την ιαπωνική κυβέρνηση να τα αποσύρουν από την αγορά και να τα καταστρέψουν διότι περιείχαν υπερβολικές ποσότητες διφαινόλης-A. Την ίδια χρονιά, επιστήμονες της Αμερικανικής Ένωσης Καταναλωτών εντόπισαν την τοξική ουσία DEHA σε τυρί τσένταρ, που ήταν συσκευασμένο με διαφανή μεμβράνη από PVC. Παρόμοια μελέτη στη Δανία εντόπισε τοξικά φθαλικά (DBP, DEHP και BBP) σε βρεφικές τροφές και σε γάλα για νεογνά, ενώ τον Οκτώβριο του 2005, νέα έρευνα της περιβαλλοντικής οργάνωσης WWF επιβεβαίωσε τα αποτελέσματα προηγούμενων εξετάσεων που είχαν πραγματοποιηθεί για ανίχνευση χημικών ουσιών (τοξικά φθαλικά πρόσθετα) στο αίμα τριών Ελλήνων ευρωβουλευτών και της επιτρόπου Margot Wallstrom. Όσον αφορά τις πλαστικές συσκευασίες τροφίμων που κυκλοφορούν στην Ελλάδα, ο Ενιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίμων δεν τις θεωρεί επικίνδυνες για την υγεία και ανακοίνωσε ότι δεν έχει διαπιστωθεί διαρροή τοξικών χημικών ουσιών σε τρόφιμα. Ωστόσο, ο EΦET συστήνει στους καταναλωτές να μη χρησιμοποιούν τις πλαστικές συσκευασίες για άλλη χρήση μετά την κατανάλωση των τροφών, διότι είναι σίγουρο ότι έπειτα από κάποιο διάστημα θα έχουν διαρρεύσει επικίνδυνες ουσίες.

Πόσο καιρό αντέχουν τα πλαστικά μπουκάλια;

Τα πλαστικά μπουκάλια, αλλά και γενικά όλες οι πλαστικές συσκευασίες, είναι ασφαλείς για μία μόνο χρήση. Αν, παρ’ όλα αυτά, χρειαστεί να τις χρησιμοποιήσουμε περισσότερο, δεν θα πρέπει να ξεπεράσουμε τη μία βδομάδα, με την προϋπόθεση, βέβαια, ότι δεν θα τις αφήσουμε σε μέρος με υψηλή θερμοκρασία. Η μετανάστευση των συστατικών του PET προς το νερό επιταχύνεται όταν εκτίθενται στον ήλιο, ενώ πιο εύκολα περνούν οι ουσίες όταν πρόκειται για ανθρακούχο νερό.

Τι συμβαίνει με το τεφλόν;

Είναι πρόσφατος ο θόρυβος που προκλήθηκε διεθνώς για το τεφλόν – πλαστικό που χρησιμοποιείται ως αντικολλητικό στα μαγειρικά σκεύη. Επιστήμονες της αμερικανικής οργάνωσης προστασίας του περιβάλλοντος EWG που πραγματοποίησαν δοκιμές σε αντικολλητικά μαγειρικά σκεύη πιστοποίησαν ότι ένα τηγάνι τεφλόν στο «μάτι» μιας κοινής ηλεκτρικής κουζίνας φτάνει γύρω στους 200 βαθμούς Κελσίου μέσα σε 5 λεπτά και εκλύει 15 τοξικές χημικές ουσίες, οι οποίες εισέρχονται στο σώμα μας με τις τροφές που μαγειρεύουμε. O κίνδυνος αυξάνεται όταν υπάρχουν χαραγματιές στο υλικό, διότι έτσι προκαλούνται ακόμα μεγαλύτερες μεταναστεύσεις ουσιών. Ορισμένες από αυτές ενοχοποιούνται για καρκινογενέσεις στο πάγκρεας, στο συκώτι, στους μαστούς και στους όρχεις, καθώς και για γενετικές και αναπτυξιακές ανωμαλίες στα έμβρυα. Επιστήμονες της κατασκευάστριας εταιρείας αναγνώρισαν τώρα ότι τα αέρια τα οποία ελευθερώνονται μπορούν να προκαλέσουν στον άνθρωπο ασθένειες και ειδικότερα μία, που ονομάζεται «πυρετός από αναθυμιάσεις πολυμερών» και μοιάζει με γρίπη. Όμως, ο Οργανισμός Τροφίμων και Φαρμάκων των HΠA (FDA) έκρινε ότι οι ποσότητες των εκλυόμενων τοξικών χημικών από το θερμαινόμενο τεφλόν έχουν αμελητέες επιπτώσεις στην υγεία.