ΦΡΙΝΤΖΙΛΑ ΜΑΤΙΝΑ

Η μετάβαση των νηπίων από το Νηπιαγωγείο στο Δημοτικό Σχολείο θεωρείται μια εξαιρετικά κρίσιμη εμπειρία στη ζωή του παιδιού επειδή θέτει τις βάσεις της μετέπειτα σχολικής του πορείας. Η ομαλή του μετάβαση δεν αποβλέπει μόνο στην ακαδημαϊκή επιτυχία του μαθητή αλλά πρωτίστως στη καλλιέργεια συναισθημάτων κοινωνικής και συναισθηματικής επάρκειας. Είναι σημαντικό λοιπόν η μετάβαση να γίνει με τέτοιο τρόπο, ώστε τόσο τα παιδιά όσο και οι οικογένειές τους να έχουν μια θετική άποψη για το σχολείο και ιδιαίτερα τα παιδιά να έχουν την αίσθηση ότι είναι επαρκείς ως μαθητές.
Η έλλειψη ωστόσο συνέχειας και σταθερότητας μεταξύ του προγράμματος του Νηπιαγωγείου και της Α΄ Δημοτικού -ιδιαίτερα στην οργάνωση του χώρου- και ο διαφορετικός τρόπος διεξαγωγής της εκπαιδευτικής διαδικασίας δημιουργεί ιδιαίτερα προβλήματα στην ομαλή μετάβαση των παιδιών. Αυτή η ασυνέχεια δημιουργεί ιδιαίτερο άγχος στα παιδιά που πολλές φορές επιτείνεται από τους ίδιους τους γονείς.
Προσπαθώντας να συμβάλουμε στην ομαλή μετάβαση των παιδιών στο Δημοτικό Σχολείο είναι σημαντικό όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς εκπαιδευτικοί, γονείς και παιδιά να συνεργαστούν προς την επίτευξη του κοινού σκοπού. Είναι λοιπόν σημαντικό τα Νηπιαγωγεία να δουλέψουν προγράμματα που θα βοηθήσουν τα νήπια να προσαρμοστούν ευκολότερα στο μελλοντικό νέο τους περιβάλλον.

Περιεχόμενο ενός τέτοιου προγράμματος.
•    Επισκέψεις γνωριμίας και εξοικείωσης των παιδιών του Νηπιαγωγείου με τους χώρους και τα πρόσωπα του Δημοτικού Σχολείου.
•    Επισκέψεις γνωριμίας και εξοικείωσης με τις εκπαιδευτικές μεθόδους και τις δραστηριότητες του Δημοτικού Σχολείου.
•    Οργάνωση και πραγματοποίηση κοινών εκπαιδευτικών δράσεων των νηπίων με τους μαθητές της Α΄ Δημοτικού.
•    Δράσεις για την έγκαιρη διάγνωση μαθησιακών και άλλων δυσκολιών και την εφαρμογή μέτρων στήριξης των νηπίων με τη συνδρομή του ΚΕ.Δ.Δ.Υ.
•    Εμπλοκή γονέων στη διαδικασία της μετάβασης

Στόχοι ενός τέτοιου προγράμματος.
•    Να γνωρίσουν τα νήπια τους χώρους και τα πρόσωπα του Δημοτικού Σχολείου.
•    Να εξοικειωθούν με τις εκπαιδευτικές μεθόδους και δραστηριότητες της Α’ Δημοτικού.
•    Η ανάπτυξη συνεργασίας μεταξύ δασκάλων και νηπιαγωγών με την ανταλλαγή εμπειριών και με τον από κοινού σχεδιασμό δραστηριοτήτων.
•    Η ενημέρωση των γονέων και η ευαισθητοποίηση τους για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα παιδιά κατά τη σχολική μετάβαση και η εφαρμογή μέτρων στήριξής τους.
•    Η έγκαιρη διάγνωση νηπίων με μαθησιακές ή άλλες δυσκολίες.

Στρατηγικές υλοποίησης ενός τέτοιου προγράμματος.
Α΄    Επίσκεψη γνωριμίας στο Δημοτικό Σχολείο.
Στόχος της συγκεκριμένης στρατηγικής είναι η βιωματική επαφή των νηπίων με τους δασκάλους, το χώρο και τα παιδιά του Δημοτικού Σχολείου. Η επίσκεψη θα γίνει σε προκαθορισμένη ημερομηνία μετά από συνεννόηση με το Διευθυντή του Δημοτικού Σχολείου, ενώ θα έχει συμφωνηθεί η διαδικασία της ξενάγησης μέσα στο χώρο, ώστε να μην ενοχληθούν τα παιδιά του Δημοτικού την ώρα του μαθήματος.

Β΄    Παρατήρηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας της Α΄ Δημοτικού από παιδιά του Νηπιαγωγείου.
Στόχος η βίωση της πραγματικότητας της Α΄ τάξης μέσα από την ασφάλεια που προσφέρει η συνοδεία της/του νηπιαγωγού χωρίς να έχουν τις υποχρεώσεις του μαθητή. Σκοπός να αισθανθούν αίσθημα σιγουριάς ότι μπορούν να τα καταφέρουν, τονώνοντας την αυτοεκτίμησή τους. Η επιτυχία της συγκεκριμένης στρατηγικής θα στηριχθεί στον από κοινού σχεδιασμό των δραστηριοτήτων από το δάσκαλο και τη/το νηπιαγωγό, ώστε να μπορούν να συμμετάσχουν και τα νήπια και να μην είναι παθητικοί θεατές. Κάθε παιδί θα έχει μαζί του τετράδιο, γόμα και μολύβι και θα ενθαρρύνεται να συμμετέχει όπως μπορεί. Θα υπάρξει πρόβλεψη για επιπλέον καρέκλες και κάθε νήπιο θα κάθεται δίπλα σ’ ένα παιδί της Α΄ Δημοτικού. Πριν ξεκινήσει η εκπαιδευτική διαδικασία θα γίνουν παιχνίδια γνωριμίας ανάμεσα στα παιδιά. Μαθήματα που μπορούν να παρακολουθήσουν τα παιδιά είναι η Γλώσσα, η Μελέτη Περιβάλλοντος, Αισθητική Αγωγή, η Φυσική Αγωγή καθώς και οι σχολικές εορτές του Δημοτικού Σχολείου. Αποφύγετε ωστόσο να γίνουν όλα την ίδια μέρα γιατί τα παιδιά θα κουραστούν.

Γ΄    Επίσκεψη παιδιών της Α΄ Δημοτικού στο Νηπιαγωγείο.
Στόχος της συγκεκριμένης στρατηγικής είναι να γνωρίσουν οι εκπαιδευτικοί μιας επόμενης βαθμίδας τον τρόπο οργάνωσης του χώρου του Νηπιαγωγείου και να παρακολουθήσουν τη διεξαγωγή μιας οργανωμένης δραστηριότητας σε αυτό. Επιπλέον θα γίνει σύσφιξη των σχέσεων μεταξύ των νηπίων και των παιδιών της επόμενης βαθμίδας που θα αποτελέσουν σημείο αναφοράς για αυτά κατά τη μετάβαση τους στο Δημοτικό Σχολείο. Η επιλογή μιας οργανωμένης δραστηριότητας θα γίνει από κοινού και από τις/τους δύο εκπαιδευτικούς (π.χ., ψυχοκινητικά παιχνίδια για την εκμάθηση μαθηματικών εννοιών, παιχνίδια φωνολογικής ενημερότητας, ανάγνωση μιας ιστορίας και δραματοποίηση ενός βιβλίου πληροφοριών και επεξεργασία του από τα παιδιά κατά τη διάρκεια συζήτησης με όλη την ομάδα). Αντίστοιχα μπορεί η Α΄ Δημοτικού να παρακολουθήσει μια γιορτή του Νηπιαγωγείου.

Δ΄    Επιμορφωτική συνάντηση γονέων με ειδικό επιστήμονα.
Στόχος είναι η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση των γονέων για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν τα παιδιά κατά τη μετάβασή τους στο Δημοτικό Σχολείο και η αναζήτηση τρόπων με τους οποίους μπορούν να υποστηρίξουν την ομαλή μετάβασή τους. Η συνάντηση θα γίνει απόγευμα μετά από συνεργασία με το Σύλλογο Γονέων και Κηδεμόνων, ώστε να μπορούν να συμμετέχουν όλοι οι γονείς που έχουν επαγγελματικές υποχρεώσεις.

Ε΄    Ατομική συνάντηση εκπαιδευτικού με γονείς νηπίων.
Στόχος η ενημέρωση των γονέων για την πρόοδο του νηπίου καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς παρουσιάζοντας δείγματα εργασιών από τον Ατομικό Φάκελο νηπίου (Portfolio). Θα αναδειχθούν τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του παιδιού και θα δοθούν οδηγίες για το πώς μπορούν οι γονείς να υποστηρίξουν το παιδί τους στο σπίτι.

Ενδεικτικές δραστηριότητες ενός τέτοιου προγράμματος.
Το συγκεκριμένο πρόγραμμα μπορεί να δουλευτεί ως σχέδιο εργασίας με θέμα το «Δημοτικό Σχολείο». Το θέμα δουλεύεται με όλα τα παιδιά αλλά η επίσκεψη στο Δημοτικό είναι προτιμότερο να γίνει μόνο από τα νήπια μετά από συνεννόηση με τους εκπαιδευτικούς του Δημοτικού Σχολείου. Ενδεικτικά αναφέρουμε κάποιες δραστηριότητες που μπορούν να πραγματοποιηθούν.

Πριν την επίσκεψη:
    Διερεύνηση των απόψεων των παιδιών, τι γνωρίζουν για το Δημοτικό.
    Κατασκευή ενός δώρου για τα παιδιά της Α΄ Δημοτικού.

Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης:
    Γνωριμία με το Διευθυντή του Σχολείου.
    Ξενάγηση στο χώρο του Σχολείου.
    Παρατήρηση και συμμετοχή στις διαδικασίες ενός μαθήματος της Α΄ Δημοτικού. Για παραπάνω διδακτικές ώρες είναι προτιμότερο να γίνει σε διαφορετικές μέρες.
    Τα παιδιά του Νηπιαγωγείου θα προσπαθούν να συμμετέχουν όσο μπορούν, αντιγράφοντας από τον πίνακα ή από τα παιδιά της Α΄ Δημοτικού γι’ αυτό πρέπει να έχουν τετράδιο, μολύβι και γόμα μαζί τους.
    Μπορεί η δασκάλα να διαβάσει ένα παραμύθι ή ένα μικρό κείμενο. Όλα τα παιδιά μπορούν να ζωγραφίσουν μια εικόνα και να προσπαθήσουν να γράψουν κάποιες λέξεις.
    Στο διάλειμμα του Δημοτικού συμμετέχουν και τα παιδιά του Νηπιαγωγείου.
    Τα παιδιά των Νηπιαγωγείου μπορούν να πάρουν συνέντευξη από το διευθυντή, το εκπαιδευτικό προσωπικό και τα παιδιά του Δημοτικού η οποία μπορεί να μαγνητοφωνηθεί.
    Μπορεί επίσης η επίσκεψη να καταγραφεί σε βίντεο για να τη δουν την επόμενη μέρα στο Νηπιαγωγείο ή να τραβήξουν φωτογραφίες από τις δραστηριότητες.
    Παίρνουμε μαζί μας τα βιβλία της Α΄ Δημοτικού, που τοποθετούνται στη βιβλιοθήκη του Νηπιαγωγείου για να εξοικειωθούν τα παιδιά με αυτά.

Μετά την επίσκεψη:
    Συζήτηση με τα παιδιά που συμμετείχαν και περιγραφή της επίσκεψης στα προνήπια.
    Συζήτηση για το τι τους άρεσε, τι τους έκανε εντύπωση από την επίσκεψη και καταγραφή των εντυπώσεών τους.
    Τα παιδιά δείχνουν τι έγραψαν και τι ζωγράφισαν στη τάξη.
    Ζωγραφίζουν ή/ και γράφουν αυτά που τους έκαναν εντύπωση.
    Φτιάχνουμε στο Νηπιαγωγείο μια γωνιά Δημοτικού Σχολείου όπου τα παιδιά αναπαριστούν το μάθημα που παρακολούθησαν είτε οργανωμένα είτε στα πλαίσια των ελεύθερων δραστηριοτήτων.
    Φτιάχνουμε ένα βιβλίο με τα παιδιά για την επίσκεψη μας στο Δημοτικό Σχολείο που θα στηρίζεται στο φωτογραφικό υλικό της επίσκεψης.

Άλλες προτεινόμενες δραστηριότητες:
    Να δουλευτεί σε συνεργασία με τη δασκάλα της Α΄ τάξης ένα μικρό σχέδιο εργασίας όπου να γίνουν από κοινού επισκέψεις ή συζητήσεις. Για την πραγματοποίησή του καλό είναι οι ομάδες να αναλάβουν υποθέματα τα οποία θα παρουσιάσουν στις υπόλοιπες ομάδες.
    Στα πλαίσια της Ευέλικτης Ζώνης μπορούμε να διαβάσουμε ένα παραμύθι και να το σχολιάσουμε, να το δραματοποιήσουμε, να το ζωγραφίσουμε κλπ. Αυτό μπορεί να γίνει με επίσκεψη της Α΄ Δημοτικού στο Νηπιαγωγείο.
    Τα παιδιά της Α΄ Δημοτικού μπορούν να παρακολουθήσουν ένα μέρος του ημερήσιου προγράμματος του Νηπιαγωγείου.
    Να γίνει από κοινού μια εκπαιδευτική επίσκεψη.
    Να διοργανωθεί κοινή γιορτή με τη λήξη του σχολικού έτους από την Α΄ Δημοτικού και το Νηπιαγωγείο.
    Τα παιδιά της Ε΄ Δημοτικού υιοθετούν ένα παιδί του Νηπιαγωγείου και αναλαμβάνουν να το βοηθούν όταν έχει κάποιο πρόβλημα. Τα παιδιά της Ε΄ τάξης μπορούν να στείλουν ένα γράμμα στο παιδιά του Νηπιαγωγείου που να τα προσκαλούν στο σχολείο τους. Σε αυτή τη περίπτωση συνεργαζόμαστε και με το δάσκαλο της Ε΄ τάξης.
    Κάνουμε συγκέντρωση γονέων και καλούμε ειδικό επιστήμονα που συζητά με τους γονείς τρόπους με τους οποίους μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά τους στην προσαρμογή τους στην Α΄ Δημοτικού.
    Πραγματοποιούμε ατομικές συναντήσεις εκπαιδευτικού με γονείς για την παρουσίαση του Ατομικού Φακέλου νηπίου (Portfolio).
    Στο τέλος της χρονιάς κατά τη διάρκεια της γιορτής παρουσιάζουμε στους γονείς το πρόγραμμα και περιγράφουμε τις εντυπώσεις των παιδιών.

Οδηγίες για την οργάνωση ενός τέτοιου προγράμματος.
    Ο Σύλλογος Διδασκόντων αποφασίζει τι δραστηριότητες θέλει να πραγματοποιήσει στα πλαίσια του προγράμματος. Επιπλέον πληροφορίες για το πρόγραμμα μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα http://www.nip-olohmero.gr
    Επικοινωνήστε με το Διευθυντή του Δημοτικού Σχολείου και τους εκπαιδευτικούς της Α΄ τάξης για να τους εξηγήσετε τους στόχους της παρέμβασης και να εργαστείτε από κοινού στο σχεδιασμό του προγράμματος.
    Συνεργάζεστε με τους εκπαιδευτικούς της Α΄ τάξης για το τι θα κάνουν τα νήπια στη διάρκεια του μαθήματος καθώς είναι σημαντικό να συμμετάσχουν και αυτά ενεργά. Συζητείστε για οργανωτικά θέματα όπως: να υπάρχουν επιπλέον καρέκλες για τα παιδιά του Νηπιαγωγείου, συζητήσετε αν θα επιτρέψουν να βιντεοσκοπηθεί ή να ηχογραφηθεί η διαδικασία ή να βγουν φωτογραφίες στη διάρκεια του μαθήματος.
    Τα παιδιά συμμετέχουν στο διάλειμμα του Δημοτικού, πάντα όμως με τη δική σας εποπτεία.
    Το διδακτικό προσωπικό αποφασίζει για το χρόνο υλοποίησης του προγράμματος και εφαρμόζεται αναλυτικό χρονοδιάγραμμα των επιμέρους δραστηριοτήτων (π.χ., κλείστε ημερομηνίες για το πότε θα πραγματοποιηθούν οι επισκέψεις στο Δημοτικό Σχολείο και στο Νηπιαγωγείο).
    Ενημερώστε τους γονείς για την επίσκεψη και ζητήστε να υπογράψουν Υπεύθυνες Δηλώσεις για να συμμετάσχουν τα νήπια στην επίσκεψη, αν το Νηπιαγωγείο δεν συστεγάζεται με το Δημοτικό.
Έχοντας την εμπειρία υλοποίησης του προγράμματος από προηγούμενα σχολικά έτη θα θέλαμε να επιστήσουμε τη προσοχή σας στα ακόλουθα σημεία:
    Η επιτυχία του προγράμματος εξαρτάται από τον καλό σχεδιασμό του προγράμματος από το διδακτικό προσωπικό και ιδιαίτερα από τον κοινό σχεδιασμό των δραστηριοτήτων με τους εκπαιδευτικούς του Δημοτικού Σχολείου.
    Τα μαθήματα που θα παρακολουθήσουν τα παιδιά στο Δημοτικό Σχολείο πρέπει να προσαρμοστούν, ώστε να μπορούν να συμμετάσχουν με ενεργό τρόπο τα παιδιά του Νηπιαγωγείου.