Το Project Gutenberg, το εθελοντικό μη-κερδοσκοπικό εγχείρημα για την ψηφιοποίηση βιβλίων που δεν “προστατεύονται” πια πνευματικά δικαιώματα
(είναι κοινό κτήμα public domain), ανακοίνωσε την 1 Μαρτίου ότι έφτασε  τα 40.000 ηλεκτρονικά βιβλία,
40 χρόνια από τη στιγμή που ξεκίνησε η προσπάθεια.

Το Project Gutenberg  δημιουγήθηκε το 1971 από τον Michael Hart 
οταν τoυ δόθηκε πρόσβαση σε ένα λογαριασμό του υπολογιστή  Xerox Sigma V,
στο πανεπιστήμιο University of Illinois.

Το πρώτο κείμενο που ψηφιοποίησε ο Hart ήταν η “Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας” των ΗΠΑ.
Ήταν μικρό σε έκταση, μεγέθους μόλις 5 Κ, αλλά μεγάλο επίτευγμα για την εποχή του.
Πρόκειται για την πρώτη ψηφιοποίηση βιβλίων, αυτό που σήμερα οναμάζουμε ηλεκτρονικό βιβλίο ebook.
Μέσα σε μία βδομάδα 6 άτομα το έιχαν κατεβάσει, πολύ μεγάλος αριθμός για μια εποχή

που το διαδίκτυο ήταν πολύ εξωτικό φρούτο για το ευρύ κοινό.
Ο Michael Hart συνέχισε την πληκτρολόγηση με τη Βίβλο, έργα του Ομήρου, Σέξπιρ και Μαρκ Τουέιν, και μέχρι το 1987
είχε μόνος του πληκτρολογήσει και ανεβάσει στον κυβερνοχώρο 313 έργα.
Ευτυχώς το έργο του συνέχισαν πολλοί άλλοι ακτιβιστές και σήμερα το Project Gutenberg
διαθέτει 40.000 ηλεκτρονικά βιβλία.
Η φιλοσοφία του Project Gutenberg είναι απλή και πρακτική:
α) τα ηλεκτρονικά κείμενα διατίθενται στην απλούστερη μορφή για να είναι προσιτά στους πάντες.
Έτσι αρχικά προτιμήθηκε ο μορφότυπος ASCIII που ανοίγεται από οποιοδήποτε υπολογιστή.
Φυσικά αργότερα προστέθηκαν διάφοροι μορφότυποι και στο μέλλον τα ηλεκτρονικά κείμενα
θα εμπλουτιστούν με εικόνες ή άλλα πρόσθετα που πιθανόν θα τα καταστήσουν “επαυξημένα βιβλία”.
β) τα ηλεκτρονικά κείμενα προορίζονται για το ευρύ κοινό, όλων των ηλικιών,
έτσιι αποκλείονται από τη συλλογή έργα που ενδιαφέρουν μόνον ειδικούς.
γ) τα ηλεκτρονικά κείμενα δεν είναι απολύτως ακριβή από αυστηρά φιλολογική άποψη.
Δεν περιέχουν φυσικά ορθογραφικά λάθη, αλλά δεν έχουν υποστεί λεπτομερή επιμέλεια από ειδικούς.
Συνήθως είναι πανομοιότυπα αντίγραφα παλιάς έκδοσης, όπως “Η Νοσταλγός” του Παπαδιαμάντη, που αναφέρω παρακάτω,
η οποία βασίζεται στην έκδοση του 1912 του εκδοτικού οίκου Γεωργίου Φέξη.
δ) τα ηλεκτρονικά κείμενα χωρίζονται χοντρικά σε τρία είδη
* ελαφριά λογοτεχνία
* σοβαρή λογοτεχνία
* πληροφοριακά βιβλία [λεξικά, εγκυκλοπαίδειες]
ε) τα ηλεκτρονικά κείμενα αποθηκεύονται οπωσδήποτε τουλάχιστον σε μορφή .txt [ASCII] και συμπίεση .zip,
επειδή αυτά τα διεθνή πρότυπα υπολογίζεται πως θα είναι διαθέσιμα …για πάντα
ακόμη κι όταν πολλά από τα σημερινά λειτουργικά ή επεξεργαστές κειμένου θα έχουν υποστεί… τη μοίρα των δεινοσαύρων.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα φυσικά στην ανάπτυξη του Project Gutenberg είναι τα “συγγραφικά” δικαιώματα [copyright].
Ενώ αρχικά στις ΗΠΑ ίσχυαν για 14 μόνον χρόνια,
σήμερα ισχύουν για 70 χρόνια μετά το θάνατο του συγγραφέα.
Tο ίδιο ισχύει από το 1997 και στην Ελλάδα [70 χρόνια post mortem auctoris -μετά το θάνατο του συγγραφέα].
Ποια ακριβώς δικαιώματα απολαμβάνει ο… νεκρός πια συγγραφέας επί 70 χρόνια μετά το θάνατό του,
και τι σχέση μπορεί να έχει αυτό με την προώθηση του συγγραφικού του έργου,
είναι κάτι που σας αφήνω να αναλογιστείτε μόνοι σας.

Το Project Gutenberg διαθέτει βιβλία σε διάφορες γλώσσες.
Υπάρχει και μια μικρή ελληνική συλλογή.

Αν πάμε, με τη ράβδο κύλισης, στο κάτω μέρος της ιστοσελίδας, θα βρούμε π.χ. ποια έργα του Παπαδιαμάντη υπάρχουν:
Papadiamantis, Alexandros, 1851-1911

* Ο Βίος του Χριστού (Greek) (as Translator)
* Η Γυφτοπούλα (Greek) (as Author)
* Η χολεριασμένη
Τα μετά θάνατον (Greek) (as Author)
* Η νοσταλγός (Greek) (as Author)
* Πασχαλινές ιστορίες (Greek) (as Author)

Πατώντας τη Νοσταλγό, μας εμφανίζει τους 4 διαφορετικούς μορφότυπους του ίδιου έργου, για να διαλέξουμε ποια θα κατεβάσουμε:

1) Generated HTML     437 kB
2) EPUB (no images)     169 kB
3) Kindle (no images)     324 kB
4) Plain Text UTF-8     416 kB

Προσωπικά μου αρέσει ο μορφότυπος EPUB, τον οποίο ανοίγω με τις εφαρμογές ανοικτού κώδικα:
Oκular 
ή Ε-Βook Reader [FBReader].

Ο μορφότυπος Plain Text UTF-8 είναι ο πιο απλός [έγγραφο .txt] και ανοίγει σχεδόν σε όλες τις πλατφόρμες.

Το Project Gutenberg παρέχει επίσης και λίγες βιβλιοθηκονομικές πληροφορίες για τη Νοσταλγό:
Bibliographic Record
Author     Papadiamantis, Alexandros, 1851-1911
Title     Η νοσταλγός
Language     Ελληνικά
Category     Text
EBook-No.     33395
Release Date     10 Αυγ 2010
Copyright Status     Public domain in the USA.
Downloads     62
Καλή ηλεκτρονική ανάγνωση.

Η ιστορία του Project Gutenberg από τον ίδιο τον ιδρυτή της

Νόμος 2121/93 Πνευματική ιδιοκτησία, συγγενικά δικαιώματα και πολιτιστικά θέματα
Για όσους ενδιαφέρονται για τα ψηφιακά βιβλία, προτείνω το ενημερωμένο ελληνικό μπλογκ
Ηλεκτρονικός Αναγνώστης