Όμιλος Αστρονομίας

Όπως αναφέραμε και σε προηγούμενη δημοσίευση, ο όρος πλανήτης είναι αρχαίος και χαρακτήριζε στην αρχαιότητα πολύ λίγα σώματα που αντίθετα με τους απλανείς αστέρες που διατηρούσαν σταθερή θέση στην ουράνια σφαίρα σχηματίζοντας διάφορους αστερισμούς, αυτοί διέγραφαν ανεξάρτητες τροχιές, πλανώμενοι  (περιφερόμενοι) στον ουρανό. Συγκεκριμένα, στους πλανήτες συγκαταλέγονταν ο Ερμής, η Αφροδίτη, ο Άρης, ο Δίας, ο Κρόνος, ο Ήλιος και η Σελήνη.

Σήμερα έχουμε έναν πολύ διαφορετικό ορισμό για τους πλανήτες:

Ο άνθρωπος ενίσχυσε την όρασή του με φακούς. Ο Γαλιλαίος τελειοποίησε το τηλεσκόπιο και πραγματοποίησε σημαντικές παρατηρήσεις, μεταξύ αυτών τον Δία και τους μεγαλύτερους δορυφόρους του, τις ηλιακές κηλίδες, και εξ αυτών την περιστροφή του Ήλιου γύρω από έναν άξονα.

Πειραματιστήκαμε με την τεχνολογία των διαστημικών τηλεσκοπίων.

Αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο με τις αισθήσεις, σχήματα και χρώματα. Τι είναι όμως αυτό που βλέπουμε;

Δείτε την έκτη ημερίδα Αστρονομίας “Αστρονομικές Αναζητήσεις”, την Κυριακή στις 5 μ.μ. στην αίθουσα Ανδρόγεω:

Ο αεροναυπηγός Γιώργος Καπετανάκης, μας μίλησε για το διαστημικό λεωφορείο.

Δείτε την γραμμή μάθησης “Παλιρροϊκές Δυνάμεις“.

Δείτε το ppt του Σταμάτη Δανιήλα για την ηλιακή έκλειψη του 2006.

Το στολίδι του νυχτερινού ουρανού είναι η Σελήνη. Οι αρχαίοι λαοί την αποθέωσαν, οι τέχνες την ύμνησαν και οι ερωτευμένοι την ατενίζουν με νοσταλγία. Δείτε στο βιντεάκι την “Ασημοκαπνισμένη”, ποίημα της Σαπφούς (αρχαίας ποιήτριας) σε διασκευή Οδυσσέα Ελύτη:

Είχαμε δει στην “Γέννηση της Αστρονομίας” ότι η λεπτομερής παρατήρηση του ουρανού έθεσε τις βάσεις για ερωτήματα σχετικά με την κίνηση των ουρανίων σωμάτων.

Σε αυτό το άρθρο θα εστιάσουμε περισσότερο σε δύο τρόπους για να τον προσδιορισμό της θέσης ενός αστέρα στον ουρανό. Ειδικότερα θα δούμε ποιες είναι οι θέσεις του Ήλιου κατά την διάρκεια ενός έτους, αναφέροντας την εκλειπτική και τον ζωδιακό κύκλο.

Ας δούμε πρώτα τι είναι οι οριζόντιες συντεταγμένες ενός αστέρα. Λέγονται “οριζόντιες” γιατί σχετίζονται με τον ορίζοντα ενός παρατηρητή, τον νοητό κύκλο δηλαδή με κέντρο τον παρατηρητή που εκτείνεται μέχρι τα σημεία που ο ουρανός ενώνεται με την Γη. Στην επόμενη διαδραστική εφαρμογή φαίνονται τα  4 σημεία του ορίζοντα και το αζιμούθιο και το ύψος αστέρα.

Δείτε και μια προσομοίωση από το έδαφος:

Το ζενίθ είναι το σημείο του ουράνιου θόλου με το μεγαλύτερο ύψος (ακριβώς πάνω από το κεφάλι του), ενώ ναδίρ είναι το αντιδιαμετρικό του (σε θόλο κάτω από τα πόδια μας, που φυσικά είναι αόρατος – μάλλον δεν υφίσταται).

Το φυσικό ερώτημα είναι: όλοι οι παρατηρητές βλέπουν τον ίδιο ορίζοντα και τον ίδιο ουράνιο θόλο; Η απάντηση είναι αρνητική: Ακόμα κι αν είχαμε δύο παρατηρητές να στέκονται στο ίδιο σημείο, π.χ. έναν μπαμπά και ένα παιδί, ο ορίζοντας του μπαμπά έχει μεγαλύτερη ακτίνα απ’ ότι ο ορίζοντας του παιδιού. Επιπλέον, ο ουράνιος θόλος διαφέρει από τόπο σε τόπο (ποια αστέρια περιλαμβάνει και σε ποιες θέσεις), θα δούμε παρακάτω γιατί.

Οι οριζόντιες συντεταγμένες είναι επομένως υποκειμενικές. Υπάρχει λοιπόν κάποιο αντικειμενικό σύστημα παρατήρησης του ουρανού;

Διαβάστε περισσότερα »

Είμαστε άραγε ταξιδιώτες του διαστήματος; Βεβαίως! Βρισκόμαστε στο πιο πολυτελές διαστημόπλοιο, με πλούσια εφόδια και ασπίδα προστασίας για την κοσμική ακτινοβολία. Ονομάζεται πλανήτης Γη!  Ας μάθουμε λοιπόν πώς ταξιδεύει το διαστημόπλοιό μας.

Η Γη περιστρέφεται γύρω από έναν νοητό άξονα. Μια πλήρης περιστροφή ολοκληρώνεται σε 24 ώρες και μέσα σε αυτό το διάστημα ένας κάτοικος του Ισημερινού διανύει ακριβώς 40.000 χιλιόμετρα, όσο και η περιφέρεια της Γης.

Η Γη εκτελεί και ένα δεύτερο ταξίδι: περιφέρεται γύρω από τον Ήλιο. Είναι το ετήσιο ταξίδι, αυτό που μας ταξιδεύει στις εποχές του χρόνου. Για να καταλάβουμε όμως που οφείλονται η εναλλαγή των εποχών αλλά και η μεταβολή στη διάρκεια της ημέρας (μεγάλες το καλοκαίρι, μικρότερες τον χειμώνα) θα πρέπει να σκεφτούμε και τις δύο κινήσεις μαζί. Όλα ξεκινούν από την κλίση που εμφανίζει ο άξονας περιστροφής της Γης σε σχέση με το επίπεδο περιφοράς της, περίπου 23,5^ο.

Ας δούμε αναλυτικά τι συμβαίνει.

Διαβάστε περισσότερα »