ΖΩΑ ΠΡΟΣ ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ ΕΛΑΦΙ-ΤΟ ΤΣΑΚΑΛΙ -Η ΚΑΦΕ ΑΡΚΟΥΔΑ-ΤΟ ΑΓΡΙΟΓΙΔΟ

ΓΕΝΙΚΑ

Το κόκκινο ελάφι , το τσακάλι, η καφέ αρκούδα και το αγριόγιδο είναι μερικά από τα είδη που απειλούνται με εξαφάνιση στην Ελλάδα. Οι πληθυσμοί τους μειώνονται δραματικά και μια από τις αιτίες είναι και η ανθρώπινη δραστηριότητα στις περιοχές τις οποίες τα ζώα αυτά κατοικούν.

Το κόκκινο ελάφι

Κάποτε ζούσε σε ολόκληρη σχεδόν την ηπειρωτική Ελλάδα. Μέσα σε λίγες δεκαετίες οι πληθυσμοί του συρρικνώθηκαν σε τέτοιο βαθμό ώστε το είδος βρέθηκε στην κατηγορία των «Κινδυνεύοντων» ζώων της χώρας (Το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Σπονδυλόζωων της Ελλάδας, 1992). Στα τέλη του 20ου αιώνα τα ελάφια περιορίστηκαν στην χερσόνησοτης Σιθωνίας, στην ορεινή περιοχή της Ροδόπης και στην Πάρνηθα. Μικροί αριθμοί φυλάσσονταν επίσης σε λίγα εκτροφεία. Σήμερα ο πληθυσμός της Σιθωνίας εξαφανίστηκε. Ο προστατευμένος πληθυσμός της Πάρνηθας φαίνεται πλέον ότι είναι ο πιο ακμαίος της χώρας. Είναι βέβαιο ότι στο βουνό υπήρχαν ελάφια κατά τους ιστορικούς χρόνους έως και τις αρχές του 20ου αιώνα όταν άρχισαν να γίνονται κάποιες εισαγωγές ελαφιών από άλλες χώρες. Δεν έχει ακόμη αποσαφηνιστεί σε ποιο βαθμό ο σημερινός πληθυσμός διατηρεί γονίδια των αυτόχθονων ζώων. Ωστόσο, όλα τα ζώα που εισήχθησαν προέρχονταν από περιοχές όπου ζει το ίδιο υποείδος ελαφιού (Cervus elaphus hippelaphus).

Το τσακάλι

Το τσακάλι μέσα σε λίγα σχετικά χρόνια έφτασε από κοινό είδος να απειλείται με εξαφάνιση στην Ελλάδα. Ήδη η περιοχή εξάπλωσής του έχει συρρικνωθεί σημαντικά σε σχέση με τις αρχές της δεκαετίας του ’90. Πλέον η βιοκοινότητα δεν ξεπερνά τα 1500 άτομα. Αυτά περιορίζονται σε απομονωμένους πληθυσμούς στην Α. Μακεδονία – Θράκη, τη Χαλκιδική, την παραλιακή ζώνη της Φωκίδας, την Πελοπόννησο, τη Σάμο, και με μικρές ομάδες στην Κερκίνη και στον Αξιό.Βασικοί παράγοντες της δραματικής αυτή μείωσης του πληθυσμού του τσακαλιού είναι η καταστροφή του βιοτόπου του εξαιτίας μιας σειράς ανθρωπογενών επεμβάσεων όπως η αποξήρανση υγροτόπων, η εντατικοποίηση της γεωργίας και η αστικοποίηση, αλλά και η μείωση της κτηνοτροφίας και θήρευση προηγούμενων κυρίως χρόνων. Ως το 1990 το τσακάλι ήταν επικηρυγμένο ως επιβλαβές είδος με αποτέλεσμα δεκάδες ζώα να σκοτώνονται κάθε χρόνο. Στις υφιστάμενες απειλές ήρθαν να προστεθούν και οι πρόσφατες καταστροφικές πυρκαγιές.

Η καφέ αρκούδα

Η αρκούδα εμφανίστηκε πριν από 35 εκατ. χρόνια και κατάφερε να προσαρμοστεί από τις παγωμένες τούνδρες της Αλάσκας και τις στέπες της Ασίας έως τα ζεστά μεσογειακά δάση της νότιας Ευρώπης. Στην Ελλάδα υπολογίζονται ότι υπάρχουν γύρω στις 150, σχηματίζοντας δύο μικρούς πληθυσμούς στις πιο απόμερες περιοχές της οροσειράς της Πίνδου και της Ροδόπης, οι οποίοι αποτελούν τους μεγαλύτερους πληθυσμούς σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.Αν και είναι παμφάγο ζώο, δείχνει σαφή προτίμηση στις φυτικές τροφές και ιδιαίτερα στα άγρια φρούτα, τις ρίζες και τα μανιτάρια. Επίσης της αρέσει πολύ το μέλι. Το διαιτολόγιό της περιλαμβάνει ακόμη έντομα, αμφίβια και κτηνοτροφικά ζώα.Το παράνομο κυνήγι και η θανάτωση από πρόθεση αποτελούν την κύρια απειλή εξαφάνισης του είδους στην Ελλάδα. Αν και το κυνήγι του είδους απαγορεύεται από την νομοθεσία από το 1969 υπολογίζεται ότι 15-20 αρκούδες θανατώνονται ετησίως από ασυνείδητους.

Το αγριόγιδο

Σήμερα στην Ελλάδα υπάρχουν δεκαπέντε μικροί πληθυσμοί, διάσπαρτοι στη Β. και Ν. Πίνδο, στον Όλυμπο, στη Ρούμελη, στη Ροδόπη και σε ορισμένα ακόμα βουνά των συνόρων.Τα αγριόγιδα απαντώνται συνήθως σε κοπάδια των 5-15 ατόμων αλλά τα αρσενικά ζουν μόνα τους, εκτός από την περίοδο της αναπαραγωγής. Εκτιμάται ότι ο συνολικός αριθμός του στην Ελλάδα δεν ξεπερνά πλέον τα 500 άτομα.Το γεγονός ότι οι πληθυσμοί του αγριόγιδου στη χώρα μας είναι όχι μόνο λιγοστοί, αλλά και μικροί σε αριθμό ατόμων, εγκυμονεί κινδύνους γενετικής αποδυνάμωσής τους. Η απουσία επικοινωνίας και ανταλλαγής γονιδίων μεταξύ αυτών των πληθυσμών μειώνει τις πιθανότητες επιβίωσης του είδους στο απώτερο μέλλον. Ταυτόχρονα, σενάρια για εισαγωγή στη χώρα μας ατόμων από άλλες περιοχές εμπεριέχουν πάντα τον κίνδυνο της γενετικής αλλοίωσης.

ΖΩΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ

Τα ζώα αυτά αποτέλεσαν έμπνευση για ζωγράφους και όχι μόνο. Πλήθος αμφορέων και αγγείων απεικονίζουν τα ζώα σε διάφορες στιγμές τις ημέρας ή της ζωής τους. Πίνακες υψηλής οικονομικής και αισθητικής αξίας κοσμούν εκθέσεις αλλά και δημόσια κτίρια και σπίτια. Άλλη μια ένδειξη της στενής σχέσης του ανθρώπου με τη φύση.

ΖΩΑ ΚΑΙ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ

Η αρχαιοελληνική μυθολογία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τα ζώα. Μύθοι και παραβολές βασίζονται σε αυτά. Με την προσωποποίησή τους προβάλλονται να πράττουν όπως θα έπρατταν οι άνθρωποι. Ενεργούν με ανθρώπινο ένστικτο και συχνά παθαίνουν για να καταλάβουν οι ακροατές το δίδαγμα. Ο Αίσωπος συνεχώς χρησιμοποιεί ζώα στους μύθους του.

Το ελάφι της Άρτεμης

Αφού ο Ηρακλής σκότωσε τη Λερναία Ύδρα, παρουσιάσθηκε στο μοχθηρό Ευρυσθέα για να αναλάβει την επόμενη “αποστολή εξιλέωσης”. Βλέποντάς τον ζωντανό, ο Ευρυσθέας σοκαρίσθηκε! Όταν συνήλθε, του ανέθεσε την επόμενη αποστολή: να του φέρει την Κερυνίτιδα Έλαφο. Προσδοκούσε ότι η ελαφίνα θα σκότωνε τον Ηρακλή – ακόμη όμως κι εάν ο ήρωας πετύχαινε το σκοπό του, η Άρτεμις θα εξοργιζόταν και θα τον σαΐτευε Ηρακλής ανέλαβε την αποστολή, κατευθύνθηκε προς το βουνό που κατοικούσε το ζώο και το αναγνώρισε από τη λάμψη των κεράτων του. Ξέροντας ότι δε θα μπορούσε να το προλάβει στο τρέξιμο, ούτε να το ακινητοποιήσει με τα όπλα του, αφού η ελαφίνα έτρεχε γρηγορότερα κι από βέλος, αποφάσισε να το εξαντλήσει. Όταν η ελαφίνα τον είδε, άρχισε να τρέχει προς το βορρά, κι ο Ηρακλής ακολουθούσε ξοπίσω του. Ένα χρόνο κράτησε η καταδίωξη – περνώντας μέσα από τα εδάφη των Ελλήνων, των θρακών  και τωνΣκυθών, έφθασαν στη γη των Υπερβορείων. Εκεί το ελάφι, εξουθενωμένο από το τρέξιμο, σταμάτησε για να πιει νερό. Ο Ηρακλής άδραξε την ευκαιρία και το ακινητοποίησε. Όταν η Άρτεμις έμαθε τι έγινε, εξοργίσθηκε και φώναξε τον αδελφό της Απόλλωνα να τη βοηθήσει με τις σαΐτες του. Καθώς λοιπόν ο Ηρακλής επέστρεφε στην Ελλάδα, εμφανίσθηκαν μπροστά του για να τον τιμωρήσουν. Ο Ηρακλής της ζήτησε συγχώρεση, εξηγώντας της το λόγο της πράξης του και δεσμευόμενος ότι μετά την ολοκλήρωση της αποστολής του θα επέστρεφε το ελάφι στην προστάτιδα θεά του. Πηγαίνοντας προς το παλάτι του Ευρυσθέα, έμαθε ότι ο βασιλιάς προόριζε το ελάφι για το ζωολογικό του κήπο και σκέφθηκε ένα τέχνασμα: Κάλεσε τον Ευρυσθέα να βγει έξω από το παλάτι ώστε να παραλάβει ο ίδιος το ελάφι. Βλέποντάς τον ο Ευρυσθέας τον συνεχάρη για την επιτυχία του – όταν όμως άπλωσε τα χέρια του για να το πάρει, ο ήρωας πήρε τα χέρια του από το ζώο και αυτό ταχύτατα έτρεξε προς την Άρτεμη. Έτσι εκπλήρωσε τόσο την αποστολή του να φέρει την Κερυνίτιδα Έλαφο στον Ευρυσθέα, όσο και την υπόσχεσή του στην Άρτεμη ότι θα την επέστρεφε.

Η μικρή και η μεγάλη άρκτος

Η Ελληνική Μυθολογία αναγνωρίζει σε αυτόν την ωραία Καλλιστώ, που κίνησε τη ζήλια της Ήρας με συνέπεια να την μεταμορφώσει σε αρκούδα. Έτσι άρχισε να περιπλανιέται στα δάση μέχρι που συνάντησε το γιο της τον Αρκάδα. Θέλησε να τον αγκαλιάσει, αλλά αυτός δεν αναγνώρισε τη μητέρα του, φοβήθηκε το θηρίο και σήκωσε το όπλο του για να την σκοτώσει. Ο Δίας, όμως τους λυπήθηκε και για να εμποδίσει το έγκλημα, τους ανύψωσε στον ουρανό, όπου έγιναν η Καλλιστώ, η Μεγάλη Άρκτος και ο Αρκάδας, η Μικρή Άρκτος. Αυτή η τιμή που τους έγινε εξαγρίωσε περισσότερο την Ήρα, η οποία παρότρυνε τον Ωκεανό και τη Θέτιδα να απαγορέψουν στους δύο αυτούς αστερισμούς να πλησιάζουν τα υγρά βασίλειά τους. Εξαιτίας της απαγόρευσης αυτής οι Άρκτοι περιστρέφονται συνεχώς γύρω από τον ουράνιο πόλο χωρίς ποτέ να δύουν κάτω από τον ορίζοντα.

Ο βοσκός και τα αγριόγιδα

Μία μέρα πέρασαν από έξω από το μαντρί του βοσκού μία αγέλη από άγρια κατσίκια. Τα είδε ο βοσκός και τους είπε: << γιατί γυρνάτε μόνα σας στο κρύο και εκτεθειμένα στους κινδύνους του βουνού>> <<Ελάτε να μείνετε εδώ στο μαντρί, που έχει ζέστη ,με τα υπόλοιπα ζώα και εγώ θα φροντίζω κάθε ημέρα για εσάς.>> Τα αγριοκάτσικο δέχτηκαν και έμειναν εκεί, κάθε εβδομάδα όμως ο βοσκός έσφαζε ένα από τα πρόβατα του και ένα αγριοκάτσικο για να θρέψει την οικογένεια του και να μαζέψει τα απαραίτητα για αυτόν χρήματα.

Ας προσπαθήσουμε…

• να προστατεύσουμε τα ζώα αυτά
• να μην επεμβαίνουμε στην άγρια φύση
• να περιορίσουμε την ρύπανση του περιβάλλοντος
• να ευαισθητοποιηθούμε για τα ζώα αυτά και όχι μόνο
• να αποκρίνουμε τον κίνδυνο της εξαφάνισης.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

ΚΕΙΜΕΝΑ:

• www.wwf.gr ( ΤΟ ΚΟΚΚΙΝΟ ΕΛΑΦΙ, ΤΟ ΤΣΑΚΑΛΙ, ΤΟ ΑΓΡΙΟΓΙΔΟ , Η ΚΑΦΕ ΑΡΚΟΥΔΑ)
• ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ, Η ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ( ΤΟ ΕΛΑΦΙ ΤΗΣ ΑΡΤΕΜΗΣ)
• ΑΙΣΩΠΟΥ ΜΥΘΟΙ- makefame.gr ( Ο ΒΟΣΚΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΓΡΙΟΓΙΔΕΣ)
• Η ΜΙΚΡΗ ΚΑΙ Η ΜΕΓΑΛΗ ΑΡΚΤΟΣ (hellenicnationalreligion.blogspot.com)

ΕΙΚΟΝΕΣ:

• ΕΛΑΦΙ: epal-samou.sch.gr/ pinakio.blogspot.com/ yousouroum.gr/ oedb.gr/ diagoras.wordpress.gr
• ΤΣΑΚΑΛΙ: fischool.gr/ kerkinitoday.gr/
• ΑΓΡΙΟΓΙΔΟ: eleni-zouki.blogspot.gr/ protothema.gr/ menoikio.com
• ΚΑΦΕ ΑΡΚΟΥΔΑ: perivallondimotikou.blogspot.com/ iloverdramacity.blogspot.com

ΓΚΟΡΟΓΙΑΣ ΧΡΗΣΤΟΣ

ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ ΖΩΗΣ

ΒΟΥΛΓΑΡΙΔΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ