ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ                                         1^Ο ΓΕΛ ΧΑΛΚΙΔΑΣ

Χαλκίδα, 28 Μαρτίου 2011

Εκπαιδευτική Επίσκεψη του 1^ου ΓΕΛ Χαλκίδας στο Βέλγιο

Μαθητική ομάδα 39 παιδιών και 5 συνοδών καθηγητών του 1^ου Γενικού Λυκείου Χαλκίδας πραγματοποίησε πενθήμερη εκπαιδευτική επίσκεψη στο Βέλγιο από τις 16 έως και τις 20 Μαρτίου.

Η επίσκεψη περιελάμβανε τις εξής δραστηριότητες:

Με τη μεσολάβηση του εκεί καθηγητή Νέων Ελληνικών κ. Γιάννη Κατσάνου, η ομάδα του 1^ου ΓΕΛ Χαλκίδας περιηγήθηκε στο χώρο του Πανεπιστημίου Βρυξελλών και στη συνέχεια συναντήθηκε σε αμφιθέατρο του Παν/μίου με τον Καθηγητή Φιλοσοφίας – Μέλος της Βασιλικής Ακαδημίας Βελγίου και της Ακαδημίας Αθηνών –  κ. Κουλουμπαρίτση, ο οποίος ανέπτυξε μια σύντομη διάλεξη σχετικά με τις σπουδές των νέων στην Ελλάδα και στο Βέλγιο και ακολούθησε διαλογική συζήτηση με τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς από τη Χαλκίδα.

Οι μαθητές, βασιζόμενοι στις γνώσεις που είχαν αποκομίσει από τα ειδικά εκπαιδευτικά προγράμματα στο σχολείο τους, επισκέφθηκαν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και είχαν την ευκαιρία να λάβουν έγκυρη πληροφόρηση για το παρόν και το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το Διευθυντή κ. Καλλιάνο και να κάνουν ερωτήσεις για θέματα που τους απασχολούν όπως η μετανάστευση, η ανεργία, η οικονομική κρίση κ.ά. Αξίζει να σημειωθεί ότι η συγκεκριμένη επίσκεψη αποτελούσε μέρος των εκπαιδευτικών προγραμμάτων που εφαρμόζουν οι καθηγήτριες Ρούλα Κεχρή και Μαρία Ματθαίου με μαθητικές ομάδες των Α’ και Β’ τάξεων του σχολείου, με υλικό και δραστηριότητες από την έκδοση της Ευρωπαϊκής Ένωσης «Το Βιβλίο των Νέων της Ευρώπης».

Πλέον του εκπαιδευτικού χαρακτήρα, υπήρχε και η πολιτιστική διάσταση του προγράμματος αφού οι μαθητές επισκέφθηκαν τα αξιοθέατα των Βρυξελλών (Ατόμιουμ, Μουσείο Μουσικών Οργάνων, Μουσείο Καρτούν κλπ) αλλά και τις πόλεις Γάνδη και Μπρυζ που υπήρξαν σημαντικά εμπορικά κέντρα κατά το Μεσαίωνα και σήμερα διατηρούν αναλλοίωτη την παραδοσιακή αρχιτεκτονική τους.

Η επίσκεψη εκπλήρωσε τον επιμορφωτικό σκοπό της χάρη στην εξαίρετη συμπεριφορά των μαθητών του 1^ου ΓΕΛ Χαλκίδας και στην αποτελεσματική συνεργασία των συνοδών εκπαιδευτικών – Β. Καπέλης, Ρ. Κεχρή, Μ. Ματθαίου, Π. Συλλαϊδοπούλου- και του Διευθυντή Γ. Έλληνα.

Ιδιαίτερα σημαντική ήταν η υποστήριξη των χορηγών και ειδικότερα της Ι. Μητρόπολης Χαλκίδας, Ιστιαίας & Β. Σποράδων, του ΚΤΕΛ Ευβοίας, της ΑΓΕΤ-Lafarge, της κονσερβοποιίας ΠΑΛΙΡΡΟΙΑ, της κεραμοποιίας ΒΑΒΟΥΛΙΩΤΗ.

__________________________________________________________________ 

Δ/νση: Κατσικογιάννη 14^Α, 34100 Χαλκίδα.                               Τηλ.: 2221022409             Fax: 2221022590 

http://vod.sch.gr/video/view/892.html

http://vod.sch.gr/video/view/882

http://vod.sch.gr/video/view/942

Forum Πρωτοπόρου Εκπαίδευσης

Το Σάββατο 19-3-2011 πραγματοποιήθηκε το πρώτο Φόρουμ Πρωτοπόρου Εκπαίδευσης στην Αθήνα από την Microsoft υπό την αιγίδα του ΥΠΔΜΘ και πραγματικά ήταν πολύ ενδιαφέρον.

Ακολουθούν παραδείγματα πρωτοπόρων εκπαιδευτικών  με διαθεματικά σχέδια εργασίας

  ΤΟ ΝΕΡΟ ΩΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΩΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΤΗΣ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ:

     Η όμορφη και ιστορική Δημητσάνα είναι αμφιθεατρικά χτισμένη σε υψόμετρο 960-1080μ. πάνω στα ερείπια της μεγάλης αρχαίας πόλης Τεύθις πάνω από το φαράγγι του Λουσίου ποταμού.Η κωμόπολη της Δημητσάνας απέχει 60χλμ. από την Τρίπολη και είναι έδρα του ομώνυμου δήμου και πρωτεύοθσα της επαρχίας Γοτρυνίας.Έχει περίπου 600 κατοίκους και είναι διοικητικό και οικονομικό κέντρο.Οι κάτοικοι της Δημητσάνας την ονομαζουν και ¨Μπαρουταποθήκη¨ γιατί στα χρόνια της Τουρκοκρατίας λειτουργούσαν εκεί εργαστήρια παρασκευής πυρίτιδας.Η προέλευση των επισκεπτών κάθε χρόνο είναι πολύ μεγάλη και όχι τυχαία γιατί πρόκειται για μια πόλη άκρως εντυπωσιακή με πανέμορφη αρχιτεκτονική,εντυπωσιακά μέρη,διατηρητέους παραδοσιακούς οικισμούς σε συνδυασμό με τα ξύλινα μπαλκόνια,τις κεραμιδένιες σκεπές,τα λιθόστρωτα δρομάκια,αποτελούν κάποια από τα ομορφότερα τοπία της Πελοποννήσου με θέα στον ανοικτό κάμπο της Μεγαλόπολης.

ΜΟΝΕΣ

•ΜΟΝΗ ΦΙΛΟΣΟΦΟΥ:

    Το σημαντικότερο από τα μνημεία της περιοχής της Δημητσάνας και το μόνο που χρονολογείται από τη βυζαντινή περίοδο είναι η μονή της Παναγίας Φιλοσόφου, που ιδρύθηκε το 963 από τον Δημητσανίτη αρχιγραμματέα του Βυζαντινού αυτοκράτορα Νικηφόρου Φωκά,Ιωάννη Λαμπαρδόπουλο. Η παλαιά αυτή μονή εγκαταλείφθηκε τον 17ο αι., όταν ιδρύθηκε σε μικρή απόσταση (περίπου 400μ. ανατοικότερα) και σε καταλληλότερη θέση η νέα μονή Φιλοσόφου, που συνέχισε την παράδοση και το εκπαιδευτικό έργο της πρώτης.Το καθολικό της είναι επίσης αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου.Οι τοιχογραφίες στο εσωτερικό της μονής,που χρονολογούνται από το 1963,σώζονται σε καλή κατάσταση και αποτελούν αξιόλογο δείγμα της λαικής τέχνης της εποχής.

•ΜΟΝΗ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ:

Η ίδρυση της μονής Τιμίου Προδρόμου, νοτιοανατολικά της Δημητσάνας, ανάγεται κατά μια εκδοχή στο 1167, ενώ άλλη πιθανότερη εκδοχή δέχεται ως χρόνο ίδρσής της τα μέσα του 16ου αι. Από τη συνένωση ασκηταριών που προυπήρχαν στην περιοχή.Οι τοιχογραφίες είναι του τέλους του 16ου αι. Και θεωρούνται έργα της Κρητικής σχολής και μάλιστα του Θεοφάνη Στρελίτζα, ενώ άλλοι μελετητές τις αποδίδουν στους αδερφούς Γεώργιο και Δημήτριο Μόσχο.Στις αρχές του 20ου αι. Χτίστηκε η εκκλησία του Αγίου Αθανασίου και αργότερα προστέθηκαν νέες πτέρυγες στα οικοδομήματα του μοναστηριού, το οποίο ανακαινίστηκε το 1965.Η μονή διαθέτει αξιόλογη βιβλιοθήκη.

•ΜΟΝΗ ΑΙΜΥΑΛΩΝ

Κοντά στη Δημητσάνα βρίσκεται και η μονή Αιμυαλών, που χτίστηκε το 1600 επάνω στα ερείπια παλαιότερης βυζαντινής μονής.Το καθολικό, αφιερωμένο στη Γέννηση της Θεοτόκου, βρίσκεται μέσα σε σπήλαιο.Πρόκειται για μικρό μονόκλιτο ναό, ο οποίος τοιχογραφήθηκε από τους αδερφούς Δημήτριο και Γεώργιο Μόσχο, το 1608.Μεταξύ των κειμηλίων, φυλάσσονται λείψανα αγίων, σταυροί εξαιρετικής λεπτουργικής τέχνης και άλλα αντικείμενα μεγάλης αξίας.

Στον ληνό (πατητήρι) του μονστηριού έλαβε χώρα το περιστατικό του χαλασμού των Κολοκοτρωναίων.Πιο συγκεκριμένα,το 1806, ο αδερφός του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, ο Γιωργάκης,επικεφαλής μιας μικρής ομάδας αγωνιστών, ζήτησε καταφύγιο στο μοναστήρι, κυνηγημένος από τον βαλή του Μοριά.Ο μοναχός που δέχτηκε να τους βοηθήσει τους οδήγησε στον ληνό και στη συνέχεια ειδοποιήσε τους Τούρκους.Οι τελευταίοι κατεύθασαν αμέσως, περικύκλωσαν τον ληνό και τον πυρπόλισαν.Οι αμυνόμενοι επειχήρησαν ηρωική έξοδο με τα σπαθιά κατα τη διάρκεια της οποίας σκοτώθηκαν όλοι.Σήμερα, στο σημείο της θυσίας των αγωνιστών βρίσκεται αναμνηστική πλάκα.

ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΤΕΜΝΙΤΣΑΣ

Σε ένα τριώροφο πέτρινο κτίριο στη Στεμνίτσα λειτουργεί από το 1985 το λαογραφικό μουσείο του οικισμού, που ιδρύθηκε από το ζεύγος Γιάννη και Ειρήνης Σαββοπούλου.Στον χώρο του μουσείου έχουν διαμορφωθεί τα ργαστήρια ορισμένων παραδοσιακών επαγγελμάτων της περιοχής, που δεν εξασκούνται σήμερα με τον ίδιο τρόπο,όπως του χρυσικού, του καλαντζή (γανωτή), του κηροπλάστη και του μπαλωμάτη, καθώς και αναπαράσταση μεγάλου μέρους του εσωτερικού μιας παραδοσιακής στεμνιτσιώτικης κατοικίας.Στη συλλογή του μουσείου περιλαμβάνονται, εκτός από εργαλεία και αντικείμενα καθημερινής χρήσης, παραδοσιακές ενδυμασίες, κοσμήματα λαικής τέχνης, κεντήματα, όπλα, φορητές εικόνες από διάφορα μέρη της Ελλάδας.

˜σκεύη καθημερινής χρήσης˜

˜εσωτερικό στεμνιτσιώτικης κατοικίας˜

˜αναπαράσταση επαγγέλματος χρυσικού˜

ΘΕΟΣ ΠΑΝΑΣ

   Ο θεός Πάνας αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της αρχαίας ελληνικής μυθολογίας που με το πέρασμα του χρόνου εξελίχθηκε σε μορφή που συναντάμε ακόμη και στην σύγχρονη pop κουλτούρα ανά τον κόσμο. Παρ΄ολα αυτά ο «αυθεντικός» Πάνας είναι Έλληνας.

   Ο θεος Πάνας ήταν κατά τα αρχαία κείμενα μέλος της συντροφιάς του θεού του οίνου και του γλεντιού Διονύσου. Είχε πολύ απόκοσμη μορφή,γι’αυτόν τον λόγο έμενε συνήθως μόνος του με μοναδική εξαίρεση τη συντροφιά των Σατύρων που τον δέχονταν και τον αγαπούσαν αφού λάτρευε και ο ίδιος το τραγούδι και τον χορό.

   Ο θεός Πάνας ήταν ο γιός του Ερμή…σε μία όμορφη περιοχή της Αρκαδίας, ο Ερμής έβοσκε τα πρόβατα ενός θνητού,όταν είδε την όμορφη Δρυάδα Δρυόπη και την ερωτεύτηκε. Ο θεός έκανε μαζί της έναν γιό τόσο αποκρουστικό που η μητέρα του τον εγκατέλειψε τρομαγμένη. Ο Ερμής όμως λυπήθηκε το νεογέννητο και το πήγε στον Όλυμπο. Ο Διόνυσος γοητευμένος από την όψη του γιού του Έρμη τον ζήτησε στην συντροφιά του. Επειδή όλοι οι θεοί ευφράνθηκαν, μόλις αντίκρυσαν τοπερίεργο πλάσμα το ονόμασαν Πάν.

   Τον περισσότερο καιρό ο Πάνας τον περνούσε στην φύση σκορπώντας στην πλάση τις μελωδίες του σουραβλιού του. Ο Πάνας ήταν και ο δημιουργός της σύριγγας, δηλαδή του σουραβλιού.Ο μύθος λέει πως την έφτιαξε μετά από ερωτική απογοήτευση. Μια μέρα ο Πάνας κυνηγούσε την νύμφη Σύριγγα και όταν εκείνη έφτασε σε αδιέξοδο, στον ποταμό Λάδωνα παρακάλεσε τον Πάνα να την λυπηθεί. Ο Πάνας αν και προθημοποιήθηκε να την βοηθήσει, όταν πήγε να αγγίξει τη νύμφη εκείνη μεταμοτφώθηκε σε καλάμι. Γεμάτος πίκρα στεκότανε στην όχθη του ποταμού με το καλάμι στο χέρι του. Τότε ξαφνικά άκουσε τον ήχο του αέρα που πέρναγε μέσα από αυτό και του ήρθε μία εξαιρετική ιδέα. Έκοψε όμοια καλάμια τα ένωσε κλιμακωτά με κερί και κατασκεύασε τη σύρριγα ή αλλιώς όπως αναφέρεται «αυλός του Πανός». Ο θεός Πάνας ήταν πολύ καλός μουσικός και μάγευε με τις μελωδίες του έμβια και άβια οντα! Τα τραγούδια του έδιναν κέφι και ρυθμό στα βήματα κάθε χορευτή. Ο ίδιος γλεντούσε συνεχώς είτε με το θεό Διόνυσο είτε με τις νύμφες. Ο Πάνας ήταν ο αρχηγός των βοσκών και το σύμβολο του Φόβου και του Πανικού, εξού και ο Πάνας.

   Ο Διόνυσος Αλικαρνασεύς αναφέρει τον Πάνα σε ένα γνωμικό του: «Αρκάσι γαρ Θεών αρχαιότατος τε και τιμιώτατος ο Πάν».

   Στην ιστορία της Ελλάδας ο Πάν αποτελεί σημαντικό πρόσωπο καθώς παίρνει μέρος σε σπουδαία ιστορικά γεγονότα. Στην μάχη του Μαραθώνα σύμφωνα με τον Παυσανία ο Πάνας στέκεται στο πλευρό της Αθηνάς και του Θησέα. Ο Πάνας σκόρπισε πανικό και τρόμο στους Πέρσες. Ο Ηρόδοτος μάλιστα αναφέρει πως οι Αθηναίοι ύστερα από παράπονα του Θεού στον απεσταλμένο Φειδιππίδη του αφιέρωσαν ένα ιερό σπήλαιο, βόρεια της Ακροπόλεως ενώ ο στρατηγός Μιλτιάδης του έφτιαξε άγαλμα με την επιγραφή: «Τον τραγόπουν εμέ Πάνα, του Αρκάδα, τον κατά Μήδων τον μετ’Αθηναίων, στήσαντο Μιλτιάδης»

   Ο Πάνας λατρεύτηκε από τους αρχαίους Ρωμαίους και σαν θεότητα και σαν θεότητα των προγόνων τους. Η ετήσια ρωμαϊκή γιορτή για τον Πάνα ονομάστηκε «Λουπερκάλια» και έμοιαζε με τις τελετουργίες των αρχαίων Αρκάδων στο Λύκανο όρος. Μέχρι σήμερα σώζονται πολλές αναπαραστάσεις με σημαντικότερη αυτής της Πομπηίας.

   Τον θεό Πάνα συναντάμε και στην τέχνη των μεταγενέστερων χρόνων. Στην αναγέννηση και αργότερα μέχρι σήμερα. Στην βουκολική ποίηση ο Πάνας εμφανίζεται ως αρχηγός και αντιπρόσωπος της φύσης και του έρωτα!

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

•Εγκυκλοπέδια ΕΛΛΑΔΑ, εκδόσεις «ΔΟΜΗ»

•http://www.photographyinfo.gr/photographygallery/greece/peloponisos/arkadia/dimitsana/4.jpg

•http://www.off-road.gr/uploads/files/superspy/2006/20060310-dimitra/2006010417224613.jpg

•http://cultureportal.uop.gr/upload_pictures/1203597308_362_min_Monastiri%20Filosofoy%203X4.jpg

•http://imgpe.trivago.com/uploadimages/61/84/6184646_mx.jpeg

•http://arcadialife.gr/wp-content/uploads/2011/01/Aimyalw2.jpg

•http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/photos/places/stemnitsa/075.jpg

•http://mpelleiko.gr/wp-content/uploads/2010/01/Laografiko+217.jpg

•http://www.stemnitsamuseum.gr/images/pt-sala-web.jpg

•http://arcadia.ceid.upatras.gr/arkadia/places/stemnitsa/ph/s12.jpg

•http://sfrang.com/photogr/blog5/Pan.jpg

•http://thenetwar.com/wp-content/uploads/2010/09/633px-Mosaic_Pan_Ge

ΣΥΝΤΑΓΗ  ΕΥΤΥΧΙΑΣ           

ΥΛΙΚΑ

2 φλιτζάνια  πίστη

3 φλιτζάνια συγγνώμη

2 κουτάλια ελπίδα

5 κουτάλια αγωνιστικότητα

5 κιλά γέλιο

1 βαρέλι αγάπη

ΕΚΤΕΛΕΣΗ

Παίρνετε την πίστη, ανακατεύετε με τη συγγνώμη, προσθέτετε την ελπίδα και την αγωνιστικότητα. Στο μίγμα προσθέτετε  την αγάπη, αφού την ξεπλύνετε καλά, ώστε να φύγει κάθε ίχνος  εγωισμού. Πασπαλίζετε με άφθονο γέλιο. Σερβίρετε  καθημερινά μεγάλες μερίδες.

Κάνει καλό στην υγεία σώματος και ψυχής.                   ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ!!!!

Πηγή:   ΧΑΡΗ ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΥΔΗ (ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΣ-ΘΕΟΛΟΓΟΣ)  ΕΥΒΟΪΚΗ ΓΝΩΜΗ   3-12-2010

ΣΧΟΛΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΜΕ ΘΕΜΑ

ΜΠΑΡΟΥΤΗ – ΜΠΑΡΟΥΤΟΜΥΛΟΙ

ΤΑΞΗ: Α’ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΤΜΗΜΑ: Α 3

ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2010 – 2011

ΕΥΘΥΜΙΑ ΚΟΥΡΜΠΑ

ΣΠΥΡΟΣ ΚΟΝΤΟΜΙΧΑΛΟΣ

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΟΥΡΟΥΠΗΣ

ΝΙΚΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑΚΗΣ

Η ΜΠΑΡΟΥΤΗ ΚΑΙ Η ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΤΗΣ

Η μαύρη μπαρούτη (πυρίτιδα) είναι εκρηκτική ύλη, μείγμα ομοιογενές, που αποτελείται συνήθως από 75% νίτρο (νιτρικό κάλιο, ΚΝΟ), 15% κάρβουνο (άνθρακας, C) και 10% θειάφι (θείο, S). Κατά την ανάφλεξή της, το κάρβουνο προσφέρει την καύσιμη ύλη, το θείο την άμεση ανάφλεξη και γρήγορη καύση του κάρβουνου και το νίτρο το οξυγόνο για την κάυση του κάρβουνου και το σχηματισμό οξειδίων αζώτου. Η καθαριότητά τους, οι σωστές αναλογίες -που μεταβάλλονται από εποχή σε εποχή και από περιοχή σε περιοχή- και η ομοιογένεια, η πλήρης δηλαδή συσσωμάτωση του μείγματός της, καθορίζουν την ποιότητά της.

Ο άνθρακας παράγεται επί τόπου από ορισμένους θάμνους (φλαμουριά, ιτιά). Το θείο εισαγόταν από την Σικελία και τη νότιο Ιταλία. Αναφέρεται και η εξόρυξή του από την Μήλο. Το νιτρικό κάλιο, η μεγαλύτερη σε όγκο αναγκαία πρώτη ύλη, ήταν η πιο δυσεύρετη. Μοναδική πηγή για την απόκτησή του από τις αρχές της παραγωγής της μπαρούτης ως τα μέσα περίπου του 19ου αιώνα είναι τα φυσικά μείγματα νίτρου. Αυτά εμπεριέχονται σε ζωικά περιττώματα καισε υγρές φυτικές ύλες. Στην παραγωγή της μπαρούτης υπήρχαν μόνο δύο στάδια: η συσσωμάτωση των πρώτων υλών και η ξήρανση του προϊόντος που έχει αναμειχθεί με νερό για την αποφυγή έκρηξης κατά την φάση της συσσωμάτωσης. Η ξήρανση ήταν αναγκαία, γιατί η μπαρούτη πρέπει να περιέχει μόνον 1% νερό, και γινόταν στον ήλιο.

Η εισαγωγή της διαδικασίας της κοκκοποίησης, με την οποία το μείγμα έπαιρνε την μορφή κόκκων, κατέστησε το προϊόν περισσότερο σταθερό και ευκολομεταχείριστο και προσέφερε ταχύτερη καύση.

Η λείανση προστέθηκε στη διαδοχή των διαδικασιών παρασκευής γύρω στα 1680. Από τότε και ως τα μέσα του 19ου αιώνα, εφαρμοζόταν η φυσική λείανση, που αφαιρούσε τα εξογκώματα από την επιφάνεια των κόκκων και αύξανε ίσως ελαφρά το ειδικό βάρος όσων κόκκων δεν διαλύονταν από τη συμπίεση. Ακολουθούσε ένα κοσκίνισμα για την αφαίρεση τησ μπαρουτόσκονης, που προέκυπτε από τα αφαιρούμενα εξογκώματα και τους κόκκους οι οποίοι είχαν διαλυθεί. Η προσθήκη γραφίτη για τη βελτίωση της λείανσης ήταν μια νεότερη πρακτική.

Το τελευταίο στάδιο ήταν η συμπίεση και εφαρμόστηκε μεταξύ των ετών 1780 και 1795 με στόχο την αύξηση του ειδικού βάρους και αντίστοιχα της δύναμης της εκπυρσοκρότησης. Η παραγωγή της μπαρούτης ολοκληρωνόταν με την καλή συσκευασία της για να αποθηκευτεί και να μεταφερθεί με ασφάλεια.

Ας μην ξεχνάμε ότι η μαύρη μπαρούτη ήταν το μόνο εκρηκτικό σε γενική χρήση στα κανόνια και τα φορητά όπλα ως την εφεύρεση των καλύτερων εκρηκτικών στα μέσα περίπου του 19ου αιώνα. Τέλος, η εφεύρεσή της χρονολογήθηκε κατά διαφορετικούς τρόπους μεταξύ του 1240 και 1320 και προσγράφηκε άλλοτε από στους Κινέζους και άλλοτε στους Άραβες ή τους Ευρωπαίους.

Η ελληνική βιβλιογραφία για την μπαρούτη εστιάζεται στη Δημητσάνα. Από την αναθεώρηση των πηγών προκύπτει ότι, στα γεωγραφικά και χρονικά πλαίσια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, η Δημητσάνα είναι ένα σημαντικό αλλά πάντως ένα από τα εκατοντάδες χωριά των οποίων οι κάτοικοι ασχολούνται με την συλλογή του ακάθαρτου νιτρικού καλίου, και ένα από αρκετά άλλα που είχαν αναπτύξει μιαν οικοτεχνική, τοπικής σημασίας, δραστηριότητα παραγωγής μπαρούτης υπό το άγρυπνο μάτι της κρατικής εξουσίας.

ΟΙ ΜΠΑΡΟΥΤΟΜΥΛΟΙ ΚΑΙ Η ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥΣ

Ο μπαρουτόμυλος ανταποκρίνεται κατ’ αρχάς στο θεμελιώδες αίτημα της κονιοποίησης -και κατόπιν της συσσωμάτωσης- που οι μεσογειακοί λαοί είχαν αντιμετωπίσει από τους πανάρχαιους χρόνους στη διατροφή τους. Ο υδραλέτης (υδροκίνητος αλευρόμυλος με όρθια φτερωτή) είναι η μεγάλη εφεύρεση της αρχαιότητας στον τομέα αυτό. Αποτέλεσε τότε το αποφασιστικό βήμα του ανθρώπου για την κυριαρχία των φυσικών ενεργειακών δυνάμεων και έκτοτε ένα από τα χαρακτηριστικά στοιχεία του δυτικού πολιτισμού.

Ο μπαρουτόμυλος με κοπάνια εντάσσεται στην ομάδα των υδροκίνητων μηχανών που ως βασικό χαρακτηριστικό έχουν την μετατροπή, μέσω του εκκεντροφόρου άξονα, της περιστροφικής κίνησης της κάθετης φτερωτής σε παλινδρομική. Οι μηχανές του τύπου αυτού γνώρισαν εφαρμογή από πολύ παλιά στην επεξεργασία των υφασμάτων και του χαρτιού, στην κοπή των ξύλων και ιδίως στις βαριές εργασίες των μεταλλείων.

Η μηχανή του μπαρουτόμυλου, που υπάρχει σήμερα στο ομώνυμο κτίσμα του μουσείου, κατασκευάστηκε με βάση την τοπική παράδοση. Η μηχανή αυτή, ίσως μοναδική στον ευρωπαικό χώρο, προσφέρει την ευκαιρία κατανόησης του τρόπου λειτουργίας της και παράλληλα των διαδικασιών που επιτελούνται με αυτήν για την παραγωγή της μπαρούτης. Η μηχανή του μπαρουτόμυλου περιλαμβάνει δύο κύρια συστήματα: α. Της δέσμευσης της δύναμης του νερού και της μετατροπής της στην επιθυμητή μορφή κίνησης -δύναμης, και β. Της αξιοποίησης της δύναμης αυτής για την εκτέλεση του επιθυμητού έργου.

Για το Πολιτιστικό Τεχνολογικό Ίδρυμα της ΕΤΒΑ, το Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης προέκυψε ως μια φυσική συνέχεια της ιστορίας του τόπου. Τεκμηριώθηκε, έτσι, η σημασία του χώρου για την οικονομία της περιοχής και το υψηλό επίπεδο τεχνογνωσίας των κατοίκων στο τομέα της υδροκίνησης. Το Μουσείο αυτό αποτέλεσε μείζον έργο μιας δεκαετίας και η αποκατάσταση του μπαρουτόμυλου, ένα από τα δυσκολότερα έργα, γιατί η συνέχεια της τεχνολογικής παράδοσης είχε πρόσφατα διακοπεί.

Η εργασία αυτή έδωσε την ευκαιρία να διαπιστωθούν οι διαφορές κατασκευής μιας ορισμένης μηχανής, σε χώρες υψηλές τεχνολογικής παιδείας και πρακτικής και στην περιφέρεια, όπου οι τοπικές κατασκευές παρουσιάζουν διαφόρου βαθμού συνθετότητα και ποιότητα κατασκευής. Οι διαφορές αυτές επηρεάζουν το ποσοτικό και ποιοτικό αποτέλεσμα, όχι όμως και τη στοιχειώδη λειτουργία των τοπικών κατασκευών, που η κάθε μια τους φέρει με σχετική επιτυχία σε πέρας το έργο της.

ΣΧΟΛΙΚΟ  ΕΤΟΣ  2010-2011

ΟΝΟΜΑ : ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΝΙΚΗΤΑΣ 

ΤΑΞΗ      : Α ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΤΜΗΜΑ  :Α4

Ξεχασμένα παραδοσιακά επαγγέλματα:

΄΄Οι βυρσοδέψες΄΄

þ     ΕΙΣΑΓΩΓΗ

þ     ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

þ     ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ ΔΕΡΜΑΤΩΝ

þ     ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΔΕΡΜΑΤΩΝ

þ     ΦΥΤΑ ΣΤΗ ΒΥΡΣΟΔΕΨΙΑ

þ     ΤΑ ΣΤΑΔΙΑ ΚΑΤΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ

þ     Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΠΑΚΙΚΟΥ

þ     ΒΥΡΣΟΔΕΨΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Αρχικά οι άνθρωποι για να προστατευτούν κυρίως από το ψύχος χρησιμοποίησαν ως πρώτο ένδυμά τους τα ακατέργαστα δέρματα των ζώων. Μάλιστα άρχισαν να εξημερώνουν μερικά ζώα ώστε να μην βασανίζονται να τα κυνηγούν, αφού ο σκοπός ήταν διπλός.
Βελτιώνοντας συνεχώς τις συνθήκες της ζωής τους, ένας υποτυπώδης πολιτισμός τους οδηγούσε σε νέες μεθόδους για τη χρήση των δερμάτων. Έφτιαξαν ασπίδες, έντυσαν τις βάρκες τους για να είναι στεγανές, έκαναν ασκιά για να αποθηκεύουν ή να μεταφέρουν το νερό, το λάδι, το κρασί, κατασκεύασαν τα πρώτα τους σανδάλια, προστατεύοντας έτσι όχι μόνο το κορμί, αλλά και τα πόδια, έστω και με τις τότε ατέλειες.
Φέρνοντας στη σκέψη μας «το χρυσόμαλλο δέρας» από τα μυθικά χρόνια, «τη λεοντή του Ηρακλή» και την «αιγίδα (φολιδωτό θώρακα) της Αθηνάς», αναλογιζόμαστε από πόσο παλαιά άρχισαν οι άνθρωποι να εκτιμούν την αξία των δερμάτων.
Ακατέργαστα στην αρχή, ημικατεργασμένα και κατεργασμένα αργότερα, με την καταπληκτική άνοδο της τεχνολογίας, έφθασαν στη σημερινή εποχή να αποτελούν παγκοσμίως ένα από τα σπουδαιότερα είδη στο γενικό εμπόριο, αφού πλέον έχουν εξαπλωθεί διεθνώς.

ü        Ετυμολογία των λέξεων που σχετίζονται με τη βυρσοδεψία

    Η σύνθετη λέξη «βυρσοδέψης» γίνεται από «βύρσα + δέψης».  

Βύρσα είναι το δέρμα του ζώου, η δορά, η προβιά, το τομάρι, το πετσί, που οι αρχαίοι το έλεγαν «σκύτος».
Δέψης παράγεται από το ρήμα δέφω, που σημαίνει τρίβω, κατεργάζομαι. Επομένως βυρσοδέψης είναι αυτός που κατεργάζεται το δέρμα ώστε να γίνεται μαλακό, εύκαμπτο, ανθεκτικό και να μην προσβάλλεται από μικροοργανισμούς.

    Η λέξη κατεργάζομαι σημαίνει: εργάζομαι τελειωτικά, δηλαδή προετοιμάζω κάτι στην εντέλεια για κάποιο σκοπό.
Η εργασία αυτή, που γίνεται σε ειδικούς χώρους και κάτω από δική της τεχνική, δηλαδή η τέχνη για να μετατραπεί το ακατέργαστο δέρμα σε κατεργασμένο, έτοιμο για χρήση, λέγεται «βυρσοδεψία».

   Το εργοστάσιο της επεξεργασίας αυτής είναι το «βυρσοδεψείο», που ο λαός το λέει «ταμπάκικο» και τους βυρσοδέψες τους αποκαλεί «ταμπάκηδες», από την τούρκικη λέξη tabak = βυρσοδέψης.
   «Bύρσωμα» είναι η επένδυση κάποιας επιφάνειας με δέρμα που λαϊκά λέγεται «πέτσωμα».

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Η βυρσοδεψία θα πρέπει να θεωρηθεί σαν ένα από τα πιο παλιά επαγγέλματα που εξάσκησε ο άνθρωπος. Τρόποι κατεργασίας των δερμάτων ήταν γνωστοί, όπως αναφέρουν διάφορες ιστορικές πηγές, ακόμη από το 2.500 π.Χ.

Η Ελλάδα, τόπος κτηνοτροφικός, ανέπτυξε με επιτυχία όλους τους κλάδους του δέρματος και σε όλες τις εποχές.

þ     Ο Όμηρος περιγράφει στο παρακείμενο απόσπασμα της Ιλιάδας τη χρήση του λίπους και του νερού στην κατεργασία των τομαριών. Αποδίδει την ανθεκτικότητα της περίφημης ασπίδας του Αχιλλέα, έργο του Ηφαίστου, στις πέντε στρώσεις πετσιά, και περιγράφει την κατασκευή αυτής του Αίαντα του Λοκρού από τον βυρσοδέψη Τύχιο «με επτά βοϊδοτόμαρα».

þ     Ο Παυσανίας αναφέρει στη Περιήγηση τους Οζολούς Λοκρούς που κατοικούσαν στην Άμφισσα και ντύνονταν με δέρματα για αυτό και μύριζαν δυνατά ,ο Ησίοδος συμβουλεύει για τη χρήση των δερμάτινων πέδιλων και πανωφοριών για το κρύο, ο Αριστοφάνης σατιρίζει το βυρσοδέψη Κλέωνα στους Ιππείς και διαχωρίζει «βυρσοδέψες» και «σκυτοτόμους» στον Πλούτο και τις Εκκλησιάζουσες.

þ     Οι αναφορές στη χρήση και την κατεργασία των δερμάτων στον Πλάτωνα, τον Αρριανό, τον Ξενοφώντα , το Λουκιανό, το Θεόφραστο, είναι συχνές και ενδεικτικές για την αρχαιότητα του κλάδου.

Οι βυζαντινοί χρησιμοποίησαν ευρύτατα τα δερμάτινα ενδύματα, υποδήματα, αξεσουάρ και αντικείμενα, ανακάλυψαν ποιότητες και μεθόδους που αργότερα εξελίχθηκαν στην προβιομηχανική βυρσοδεψία, έβαλαν τις βάσεις της οργάνωσης των ισχυρών τους συντεχνιών.

Κατά την Οθωμανική Αυτοκρατορία η κατεργασία των δερμάτων εξελίχθηκε ακόμη περισσότερο ενώ πλέον δημιουργήθηκαν βυρσοδεψικά κέντρα στον ελλαδικό χώρο με σημαντικές εμπορικές συναλλαγές στα Βαλκάνια, τις παραδουνάβιες περιοχές, τη Μικρά Ασία, τη Ρωσία και τη Δύση. Τα Ταμπάκικα προστατεύονταν με ευνοϊκές ρυθμίσεις ως προς τις προμήθειες των υλών και τη διάθεση των προϊόντων.

Στα νεώτερα χρόνια, η βυρσοδεψία πέρασε στη διαδικασία της εκβιομηχάνισης, δημιουργώντας έναν εύρωστο και δυναμικό κλάδο στην Ελλάδα, για έναν περίπου αιώνα. Οι συνοικίες των ταμπάκικων στις πόλεις- λιμάνια του 19ου αι. αποτελούν ένα χαρακτηριστικό πολεοδομικό σύνολο, σύμβολο πλούτου και προκοπής, αν και στα επόμενα χρόνια αντιμετωπίζουν διαρκώς πιέσεις για απομάκρυνση από τις κατοικημένες περιοχές, ως «οχληρές και ρυπαίνουσες εγκαταστάσεις».

Η περιοχή του Ανατολικού Αιγαίου έπαιξε σημαντικό ρόλο την περίοδο της εκβιομηχάνισης. Η Σύρος, πρωτεργάτρια, η Χίος, η Λέσβος , η Σάμος, η Ρόδος και η Κύπρος, δημιούργησαν εύρωστους βιομηχανικούς πόλους, αξιοποιώντας τα δίκτυα συναλλαγών με τα Μικρασιατικά κέντρα εμπορίου.

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΕΡΓΑΣΙΑ ΤΩΝ ΔΕΡΜΑΤΩΝ

Κάνοντας αναδρομή, στο ιστορικό της διαδικασίας για την κατεργασία των δερμάτων, έχουμε πολλά να αποκομίσουμε.
Κατά το οδοιπορικό θα συναντήσουμε: τον σφάχτη – τον τομαρά – τον έμπορο – τον χονδρέμπορο – τον βυρσοδέψη.

ü         Ο σφάχτης έσφαζε προσεκτικά το ζώο για να μην τραυματιστεί το δέρμα και αχρηστευτεί η αξία του προορισμού του. Για να γδαρθεί πιο εύκολα και να ξεκολλήσει καλά η σάρκα χωρίς τρυπήματα, φούσκωνε το σφαγμένο ζώο με ένα καλάμι.

ü         Ο τομαράς συγκέντρωνε τα τομάρια νωπά ή αλατισμένα και ξηραμένα. Τα νωπά τα αλάτιζε για να μην σαπίσουν και τα ξήραινε κρεμώντας τα στον αέρα. Μάλιστα για να έχει καλλίτερο αποτέλεσμα τοποθετούσε ξύλινες βέργες ανάμεσα στα τοιχώματα του δέρματος, ώστε να στέκει τεντωμένο.

ü         Τις στεγνωμένες αυτές δορές τις έπαιρνε ο έμπορος και τις έδενε σε δεμάτια που τα προωθούσε στον χονδρέμπορο. Σε μερικές περιοχές έμπορος και χονδρέμπορος ήταν το ίδιο πρόσωπο.

ü         Συγκεντρωμένες όλες αυτές οι τομαριές σε μεγάλες ποσότητες κατέληγαν στον βυρσοδέψη για κατεργασία.

Η ΒΡΩΜΑ ΚΑΙ Η ΜΟΛΥΝΣΗ

η διαδικασία της βυρσοδεψίας είναι αποκρουστικά δυσοσμη. Κατά  την διάρκεια της διαδικασίας οι άνθρωποι που δουλεύουν στην βυρσοδεψία έρχονται αντιμέτωποι με φοβερή βρώμα και δυσωδία. Όταν τα δέρματα τοποθετούνται στο νερό για να μαλακώσουν οι εργάτες εισέρχονται και αυτοί μέσα για να ολοκληρώσουν την διαδικασια.το νερό στο οποίο εισέρχονται είναι γεμάτο βακτήρια, έντερα, αίμα και κόπρανα ζώων .Η παραμικρή αμυχή στο σώμα τους μπορεί να προκαλέσει εξαιρετική μόλυνση ακόμα και τον θάνατο.

ΤΑ ΕΙΔΗ ΤΩΝ ΔΕΡΜΑΤΩΝ

Το καλό δέρμα εξαρτάται από το είδος του ζώου, από το περιβάλλον που ζει, από την ηλικία, από την υγεία, από το γένος και από το μέρος του σώματος. Γιατί το ίδιο το δέρμα δεν έχει παντού, δηλαδή σε όλα τα σημεία του σώματός του την ίδια ποιότητα.
Αν το καημένο το ζώο ήξερε από πόσα στάδια επεξεργασίας θα περάσει το τομάρι του έστω και νεκρό, ποτέ δεν θα ήθελε να είχε γεννηθεί.

Γίδες, πρόβατα, μοσχαράκια, αγελάδες, βουβάλια, γαϊδούρια, άλογα, γουρούνια, ελάφια, καγκουρό, τάρανδοι, αλεπούδες, φίδια, βάτραχοι, κροκόδειλοι, σκίουροι και οποιονδήποτε άλλο ζωντανό οργανισμό είχε σταμπάρει ο ανθρώπινος νους, θα έφθανε το πετσί του στο ταμπάκικο κάτω από τα χέρια του έμπειρου τεχνίτη. Αν κάποιο προοριζόταν για γουναρικό, ε, τότε τουλάχιστον θα γλίτωνε το ωραίο του τρίχωμα από την αποτρίχωση.
Όλα όμως τα περνούσαν «από σαράντα κύματα» και «από συμπληγάδες πέτρες» και το ανώδυνο μαρτύριο θα κρατούσε μήνες.
Είδη δερμάτων

Τα πιο συνηθισμένα δέρματα που χρησιμοποιούσε ο βυρσοδέψης ήταν του βοδιού, της αγελάδας, του βουβαλιού, του αλόγου, του γουρουνιού, των προβάτων και των κατσικιών. 

• Τα δέρματα των χοίρων και των αγελάδων, επειδή ήταν χοντρά τα προόριζαν για τσαρούχια, για σόλες και πάτους παπουτσιών.
• Τα πρόβεια τα έκαναν γιλέκα ή φόδρες στο μέσα μέρος των παπουτσιών. Ακόμη τα χρησιμοποιούσαν και για την κατασκευή σαμαριών.

ΦΥΤΑ ΣΤΗ ΒΥΡΣΟΔΕΨΙΑ

Τα πρώτα μέσα που χρησιμοποιούσαν για την κατεργασία των δερμάτων ή πιο σωστά για τη “δέψει” των δερμάτων ήταν ο καπνός και το στέγνωμα στον ήλιο.

Η κλασική μέθοδος δέψης γίνεται με τη βοήθεια της τανίνης. Η τανίνη είναι ουσία που παράγεται από τη φλούδα μερικών δέντρων, όπως είναι τα διάφορα είδη των ακακιών, η βαλανιδιά η καστανιά κλπ.

Άλλο ένα υλικό που χρησιμοποιούσαν

στην επεξεργασία των δερμάτων ήταν ο

«πέτκας» δηλαδή η φλούδα των πεύκων,

κυρίως από το κάτω μέρος του κορμού

των δένδρων και όχι από τα λεπτά κλαδιά.

Η φλούδα έπρεπε να είχε πάχος πάνω

από 2 εκατοστά.

ü        Αντιστοιχία φυτών και χρωμάτων

 ΤΑ ΣΤΑΔΙΑ ΚΑΤΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΔΕΡΜΑΤΟΣ

Η δουλειά του βυρσοδέψη ήταν δύσκολη και κυρίως ανθυγιεινή. Ανυπόφορη ήταν η βρώμα και η μυρωδιά του παλιού και σάπιου δέρματος.  Η καλύτερη εποχή για την αγορά δέρματος ήταν ο Οκτώβριος. Αν άρχιζαν οι βροχές τα δέρματα δεν στέγνωναν.  Από το καλοκαίρι ακόμη γύριζε τα χωριά και παζάρευε τα δέρματα πριν ακόμη σφάξουν τα ζώα.

   ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΣΤΑΔΙΟ:

  Αλάτιζε καλά τα δέρματα και κατόπιν τα κρεμούσε για να στεγνώσουν. Μετά από 20 ημέρες περίπου τα βουτούσε μέσα σε γούρνες με νερό και καυστική ποτάσα, ώστε να φύγουν οι βρωμιές και να μαλακώσουν.  Στη συνέχεια τα τέντωνε και μ’ ένα μαχαίρι καθάριζε καλά τα τελευταία υπολείμματα από κρέας, λίπος κλπ.  Για 8 περίπου ημέρες τα έχωνε μέσα σε λακκούβες με νερό και λιωμένο ασβέστη. Με τον ασβέστη γινόταν η αποτρίχωση, αφού μαλάκωνε καλά και άνοιγαν οι πόροι του δέρματος.  Τις τρίχες δεν τις πετούσε φυσικά. Τις έδινε για το γέμισμα των σαμαριών και για οικοδομικά υλικά. 

 Η επεξεργασία των δερμάτων όμως δεν έχει ακόμη τελειώσει. Τα αποτριχωμένα πλέον δέρματα τα βουτούσε για 2-3 μέρες σε ξύλινες σκάφες γεμάτες ακαθαρσίες σκύλων με χλιαρό νερό, για να απομακρύνει τον ασβέστη, να τα λιπάνει και να γίνουν ελαστικά.  Μετά τα έπλενε με άφθονο νερό γιατί οι ακαθαρσίες των σκύλων είχαν καυστικές ιδιότητες που μπορούσαν να καταστρέψουν τα δέρματα.

ΤΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΣΤΑΔΙΟ: 

 Κρατούσε περίπου 15 ημέρες και σ’ αυτό γινόταν μια ειδική επεξεργασία για να σταματήσουν το σάπισμα του δέρματος. Μια μέθοδος ήταν η παραδοσιακή με φυτική κατεργασία με λίπη και έλαια. Τα φυτικά υλικά περιείχαν μεγάλες ποσότητες από το καπάκι του βελανιδιού, τα φύλλα από το σχίνο, τη φλούδα του πεύκου και της καστανιάς ή τη ρίζα του πουρναριού. Αυτά τα έτριβε σε χειροκίνητους μύλους και τα διέλυε σε ζεστό νερό. Άφηνε το νερό να κρυώσει κι εκεί έριχνε τα δέρματα για λίγες ημέρες.

ΤΟ ΤΡΙΤΟ ΣΤΑΔΙΟ

Στο στάδιο αυτό καθάριζε καλά τα δέρματα, τα στέγνωνε, τα λάδωνε και με ειδικούς κυλίνδρους τα σιδέρωνε. Τώρα, τα δέρματα καθαρά, γυαλισμένα, βαμμένα και σιδερωμένα ήταν έτοιμα να πουληθούν στους τσαγκάρηδες, τους σαμαράδες και τους άλλους εμπόρους.

Σήμερα, όλα έχουν αλλάξει. Με τη βοήθεια χημικών ουσιών και με τα σύγχρονα μηχανήματα οι διαδικασίες επεξεργασίας των δερμάτων έχουν γίνει πολύ πιο απλές και σύντομες.
Η ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΤΟΥ ΤΑΜΠΑΚΙΚΟΥ

Το Ταμπάκικο ήτανε δίπατο. Στο κάτω πάτωμα γινότανε η υγρή δουλειά: η προκαταρκτική και η δέψη. Ήταν εκεί οι λίμπες και τα ποντόνια και τα καβαλέτα και οι βαρέλες. Εκεί γινόταν τα ξενερίσματα και τα ξελεσάσματα και τ’ ασβεστώματα. Και βέβαια τα παστώματα και τα γυρίσματα στις βαρέλες. Υγρασία και γλίτσα και μισόφωτο. Και βρώμα βαριά.

Στο πάνω πάτωμα γινόταν η στεγνή δουλειά: η τελειοποίηση και η συσκευασία. Ήταν εκεί οι πάγκοι για το στρώσιμο των πετσιών, οι κρεμάλες για το κέρωμα και το στέγνωμά τους, οι κύλινδροι για το σιδέρωμα, κι όλα τα εξελιγμένα μηχανήματα. Ήταν φωτεινό το πάνω πάτωμα, καθαρό κι είχε την ευχάριστη μυρωδιά του αργασμένου δέρματος.

 ΒΥΡΣΟΔΕΨΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Ακμάζουσα ήταν η βυρσοδεψία στην Ελλάδα σε πολλές περιοχές στο παρελθόν. Όλοι έχουμε ακούσει για τα “βυρσοδεψεία” της Ερμούπολης το 1850-1860 όπου απασχολούσαν πάνω από 700 εργάτες, της Σάμου με 2500 εργάτες, της Άμφισσας (περιοχή Χάρμαινα), της Χίου  της Λέσβου και τα “ταμπακαριά” των Χανίων. Βιομηχανίες σε άνθιση ως τις αρχές του 20 αιώνα.

Þ   ΣΑΜΟΣ –(Καρλόβασι )

Από πολύ παλιά στο Καρλόβασι ήταν ανεπτυγμένη η βυρσοδεψία και λειτουργούσαν πολλά και μεγάλα εργοστάσια, που καταστράφηκαν κατά τον τελευταίο πόλεμο και τον εμφύλιο, τα ερείπιά τους, στην παραλία, δείχνουν το μέγεθός τους και τον πλούτο που έφερναν. Η βιομηχανία αυτή αναπτύχθηκε εδώ, όχι γιατί αφθονούσαν τα δέρματα, αλλά γιατί υπήρχε άφθονος φλοιός πεύκου και βελανίδια, απαραίτητες δεψικές ύλες για την εποχή εκείνη, η ανακάλυψη των χημικών δεψικών υλών, έσβησε και τα τελευταία βυρσοδεψία μάταια αγωνιζόταν να επιβιώσουν

Þ   ΑΜΦΙΣΣΑ

Μια από τις σπουδαιότερες βιοτεχνίες που άφησαν ανεξίτηλα τα σημάδια τους στην οικονομική ζωή της πόλης τις Άμφισσας ήταν τα Ταμπάκικα. Βρίσκονται στην γειτονιά της Χάρμαινας σκεπασμένα με θρύλους για στοιχειά και νεράιδες. Οι ταμπάκηδες (βυρσοδέψες) στεγάζονταν στα κτήρια που βρίσκονται ακόμα και σήμερα, οι εναπομείνασες βιοτεχνίες τους. Κάποτε υπήρχαν πενήντα εργαστήρια με πλήθος εργαζομένων, σήμερα απομένουν ελάχιστα να ασχολούνται με την κατεργασία του δέρματος.

Εκεί, κοντά στην πηγή με το στοιχειό της Χάρμαινας για προστάτη τους και το νερό που δίνει στα δέρματα μοναδική στιλπνότητα, δούλευαν ασταμάτητα από το ξημέρωμα μέχρι την νύχτα. Λόγω της ειδικής αυτής επεξεργασίας τα δέρματα αποκτούν μια ξεχωριστή ποιότητα έτσι ώστε να χρησιμοποιούνται για πολυτελείς βιβλιοδεσίες και άλλα αντικείμενα τα οποία απαιτούν υψηλή ποιότητα.

Þ   ΛΑΚΩΝΙΑ

Πρωτοπόροι και πρωτομάστορες της βυρσοδεψίας στη Λακωνική γη από το 1908 περίπου οι κάτοικοι του χωριού Αναβρυτή, έγιναν γνωστοί για τα χειρωνακτικά ταμπάκικα, τα εργαστήρια της δέψης των τομαριών, που αργότερα εξελίχθηκαν σε μηχανοκίνητα.
Δεν πέρασε όμως ένας αιώνας και γύρω στα 1985 η επαγγελματική αυτή απασχόληση άρχισε να καταρρέει με την εμφάνιση των συνθετικών δερμάτων. Δεν υπήρχε πια η παλιά ζήτηση και τα τοπικά βυρσοδεψεία άρχισαν να κλείνουν το ένα μετά το άλλο. Μάλιστα από όλη την Πελοπόννησο εκείνο που είχε την τύχη να λειτουργήσει τελευταίο ως το 1985 ήταν του Σαράντου Γάββαρη.

Þ   ΙΩΑΝΝΙΝΑ

Η ιστορία της βυρσοδεψίας των Ιωαννίνων εμφανίζεται με τη μορφή της συντεχνιακής οργάνωσης από το 17ο αιώνα και σηματοδοτεί τη μετάβαση της πόλης από τη βυζαντινή στην οθωμανική της υπόσταση. Αντανακλά την εμπορική και βιοτεχνική ανάπτυξη και τη συγκρότηση των εργαστηρίων μεταποίησης των πρώτων υλών της ορεινής, αγροτικής και κτηνοτροφικής, ενδοχώρας της Ηπείρου.
Ο κόσμος των δερματεμπόρων, των βυρσοδεψών, των υποδηματοποιών συγκροτούσε το στρώμα των τεχνιτών της πόλης, αναδείκνυε το μοντέλο της τεχνικής της κατεργασίας των δερμάτων και αποκάλυπτε το βιοτεχνικό χαρακτήρα της πόλης.

…………Πίσω απ’ την ανατολική πλευρά του κάστρου, στη άκρη-άκρη της λίμνης, πάνω στην όχτη της, βρισκόταν ο μαχαλάς των ταμπάκηδων. Έτσι λέγανε τα βυρσοδεψεία. Και ταμπάκους  έλεγαν τους βυρσοδέψες…

 Σ’ όλο το μάκρος του μαχαλά, μέσα στο νερό της λίμνης, αραδιαζότανε τα τομάρια, τεζαρισμένα καλά σε ξύλινα τελάρα και ταργάζανε μέσα σταργαστήρια, τα ταμπάκικα…

 Όλα θάτανε καμιά δεκαπενταριά- είκοσι, λιθόκτιστα, δίπατα όλα, με θολωτές μεγάλες πόρτες…

 Το κάτω πάτωμα είχε τα παράθυρα μικρά σαν πολεμίστρες. Ήταν όλο ένα μεγάλο χαγιάτι  λακόστρωτο, με κάτι ξύλινες σκάφες από δω κι από κει. Μέσα σ’ αυτά τα χαγιάτια, κάνε ξυπόλητοι, κάνε με κάτι μεγάλα ποδήματα και ξεβράκωτοι-δηλαδή μονάχα με το βρακί τους- δούλευαν οι ταμπάκοι τα δέρματα…

Ο τόπος όλος τριγύρω βρωμοκόπαγε την ξινή  ριμύλα του τομαριού…

Οι ταμπάκοι παινευόταν πως ήταν από τους παλιότερους κατοίκους αυτής της πόλης και πως ήταν όλοι τους αρχόντοι  καστρινοί»

που τους πέταξαν οι Τούρκοι απ’ το κάστρο ύστερα από την επανάσταση του Σκυλόσοφου, στα 1612…

Τα νταραβέρια τους ωστόσο με την πόλη ήτανε πολύ λιγοστά. Σχεδόν ποτέ δεν ανέβαιναν «απάνω» αν δεν είχανε κάποια δουλειά…

Έμεναν εκεί, πίσω από το κάστρο, ένας κόσμος ξεχωριστός και κλεισμένος.

Þ   Μυτιλήνη

ΒΥΡΣΟΔΕΨΕΙΟ “ΣΟΥΡΛΑΓΚΑ”

Ήταν για πολλά χρόνια, το μεγαλύτερο βυρσοδεψείο των Βαλκανίων στην άκρη του κόλπου του Γέρα στη Μυτιλήνη. Έκλεισε στα τέλη της δεκαετίας του 1980 για διάφορους λόγους.