20 Μαρ 2011

Το σκασιαρχείο

Συντάκτης: Μαρία Κρομμύδα | Κάτω από: εκπαίδευση

Στις 16 Φεβρουαρίου 2011 το ΝΕΑΝΙΚΟ ΠΛΑΝΟ* ανέλαβε την πρωτοβουλία να διοργανώσει την προβολή της ταινίας “Το σκασιαρχείο” στην αίθουσα του Πνευματικού Κέντρου του Δήμου Ιωαννιτών. Είχα την τύχη να είμαι μεταξύ των θεατών της συγκεκριμένης ταινίας και μπορώ να μεταφέρω τις εντυπώσεις μου από την προβολή αυτή. Πριν όμως το κάνω, λίγα λόγια για την πλοκή της είναι απαραίτητα.

Η ιστορία διαδραματίζεται στη Γαλλία λίγο μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ένας δάσκαλος, ο κ. Πασκάλ φτάνει σε ένα μικρό χωριό για να αντικαταστήσει τον προηγούμενο δάσκαλο που βγαίνει σε σύνταξη. Πρόκειται για ένα παραδοσιακό χωριό με πατριαρχική δομή. Ο δάσκαλος, έχει στο μυαλό του νέες παιδαγωγικές μεθόδους που επιθυμεί να εφαρμόσει. Είναι αντίθετος με την αυστηρή πειθαρχία και την αποστήθιση. Στο δικό του σύστημα, οι μαθητές είναι αυτόνομες προσωπικότητες κι ο δάσκαλος έχει καθήκον να τους οδηγήσει στη γνώση μέσα από την ανακάλυψη της φύσης και της κοινωνίας. Οι χωρικοί αντιμετωπίζουν με επιφύλαξη τις νέες μεθόδους.  Ανάμεσα στα παιδιά υπάρχει ένα «μαύρο πρόβατο»: ο Αλμπέρ, που έχει αποτύχει τρεις φορές στις εξετάσεις για το απολυτήριο του δημοτικού.  Όταν η σύγκρουση του δασκάλου με τους συντηρητικούς προύχοντες του χωριού κορυφώνεται κι αυτοί ζητούν την απομάκρυνσή του, το δημοτικό συμβούλιο τον βάζει μπροστά στην εξής πρόκληση:  θα διατηρήσει τη θέση του μόνο αν ο Αλμπέρ περάσει τις εξετάσεις.

Πηγή: http://cinedraseis.wordpress.com/%CF%84%CE%B1%CE%B9%CE%BD%CE%B9%CE%B5%CF%83/%CF%84%CE%BF-%CF%83%CE%BA%CE%B1%CF%83%CE%B9%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF/skasiarxeio_simioseis/

Η ταινία είναι γαλλικής παραγωγής του 1949 και διαπραγματεύεται πτυχές μιας εκπαιδευτικής και κοινωνικής πραγματικότητας που έχει σύγχρονες προεκτάσεις. Θίγει σοβαρά θέματα που 60 χρόνια μετά παραμένουν το ζητούμενο και για μας στην Ελλάδα. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι η ταινία δεν προβλήθηκε ποτέ πριν στην χώρα μας! Το σενάριο στηρίζεται στη ζωή του μεγάλου Γάλλου παιδαγωγού και μεταρρυθμιστού της παιδείας Σελεστέν Φρενέ (Celestin Freinet 1896-1966).

Το σχολείο ήταν, λοιπόν, για τους μαθητές του μικρού γαλλικού χωριού συνώνυμο με την κόλαση. Αυστηρότητα, πειθαρχία, έλλειψη αγάπης, απουσία έκφρασης, στείρα απομνημόνευση, εξοβελισμός της κριτικής σκέψης μερικά από τα χαρακτηριστικά που το έκαναν τόσο αποκρουστικό στη συνείδησή τους.

Στο σημείο αυτό μπορεί κανείς να κάνει αναγωγές στο σήμερα. Στα σύγχρονα σχολεία, ναι μεν δεν υπάρχει αυστηρότητα, αλλά μια απαξίωση και μια έλλειψη νοήματος στις περισσότερες σχολικές δραστηριότητες, είναι διάχυτη. Πρόκειται για μια κατεστημένη πραγματικότητα, από την οποία νιώθουμε αδύναμοι να επιχειρήσουμε να απεγκλωβιστούμε.

Σε αρκετές σκηνές αυθόρμητα θα ήθελες να είσαι στη θέση του εμπνευσμένου δασκάλου, ο οποίος είχε το θάρρος να αντιπαρατεθεί στο ισχυρό κατεστημένο της δικής του εποχής και να βγει νικητής. Τα δάκρυα ανεβαίνουν απρόσκλητα στα μάτια, όταν αντικρύζεις έναν ήρωα του πνεύματος να αγωνίζεται παρά τις αντιξοότητες, να υλοποιήσει τις ιδέες του για μια καλύτερη παιδεία.

Μεγάλη φόρτιση νοιώθει ο θεατής τις στιγμές όπου οι μαθητές του κ. Πασκάλ δίνουν προφορικές εξετάσεις για την απόκτηση του απολυτηρίου του δημοτικού.

Αντιγράφω και πάλι από τον δικτυακό τόπο http://cinedraseis.wordpress.com/%CF%84%CE%B1%CE%B9%CE%BD%CE%B9%CE%B5%CF%83/%CF%84%CE%BF-%CF%83%CE%BA%CE%B1%CF%83%CE%B9%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF/skasiarxeio_simioseis/:

Το σκηνικό θυμίζει έντονα αίθουσα δικαστηρίου. Οι τοίχοι είναι γυμνοί. Σε έναν υπερυψωμένο χώρο βρίσκονται τα γραφεία των εξεταστών από τα οποία περνούν διαδοχικά οι εξεταζόμενοι μαθητές. Υπάρχει ένα ξύλινο κιγκλίδωμα πίσω από το οποίο βρίσκονται οι κάτοικοι του χωριού που παρακολουθούν με αγωνία την εξέλιξη της διαδικασίας.

Ο δάσκαλος κ. Πασκάλ φαίνεται να είναι ο κατηγορούμενος και οι μαθητές οι συνήγοροι υπεράσπισης. […]

Η σκηνή αποκτά ένταση όταν αρχίζει η εξέταση του Αλμπέρ γιατί κανείς, εκτός από τον δάσκαλο, δεν πιστεύει ότι μπορεί να περάσει. Αρχικά διστακτικός ο μαθητής, σταδιακά παίρνει θάρρος και απαντά με μεγαλύτερη άνεση. Όπως και τα άλλα παιδιά, υπεραμύνεται της διδακτικής μεθόδου του Φρενέ λέγοντας «καλύτερα να μιλάς με την καρδιά σου παρά με τη μνήμη».

Κι η κορύφωση έρχεται όταν κάνει την αναφορά του στα δικαιώματα του ανθρώπου. Η αίθουσα ησυχάζει κι όλοι, ακροατήριο και δικαστές παρακολουθούν την «αγόρευση» του μαθητή.

Ο μονόλογος του Αλπέρ περιλαμβάνει τα κυριότερα στοιχεία της Διακήρυξης του 1789 που αποτελούσε  το βασικό κείμενο της Γαλλικής Επανάστασης.

Θεωρώ πως εξ αφορμής αυτής της ταινίας και των καίριων ζητημάτων που αναδεικνύει, χρειαζόμαστε και σήμερα πολλούς Πασκάλ. Για την ακρίβεια, χρειάζεται εμείς – εσύ κι εγώ αναγνώστη μου – να γίνουμε μικροί Πασκάλ με την βεβαιότητα ότι θ’ ανθίσει κάτι ελπιδοφόρο στην παιδεία της πατρίδα μας.

*Το ΝΕΑΝΙΚΟ ΠΛΑΝΟ είναι ο μοναδικός πολιτιστικός και καλλιτεχνικός οργανισμός που λειτουργεί επί 16 συνεχή χρόνια στην Ελλάδα με αντικείμενο τη νεανική οπτικοακουστική επικοινωνία και έκφραση. Περισσότερα στοιχεία για τις δραστηριότητές του, αλλά και χρήσιμο υλικό για την κινηματογραφική εκπαίδευση, είναι διαθέσιμα στην ιστοσελίδα http://cinedraseis.wordpress.com/

Ετικέτες:

Αφήστε μια απάντηση