Σενάριο Μάθησης:
Η παραγωγή και η χρήση καταναλωτικών προϊόντων
συνδέεται με περιβαλλοντικά προβλήματα. Η περίπτωση του αυτοκινήτου.
(A. Αντωνίου – Κ. Γκίνη)
1. Τίτλος
«Αυτοκίνητο και περιβάλλον»
2. Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές
Το σενάριο μάθησης απευθύνεται σε μαθητές της ΣΤ΄ τάξης του δημοτικού σχολείου. Συνδέεται με θεμελιώδεις διαθεματικές έννοιες, όπως: κατανάλωση, προϊόν, αλληλεπίδραση, περιβάλλον, φυσικοί πόροι, πρώτες ύλες, εξόρυξη κλπ. και έχει επεκτάσεις στα μαθήματα των Φυσικών Επιστημών, της Αισθητικής Αγωγής, της Αγωγής Υγείας και της Μελέτης Περιβάλλοντος (ΔΕΠΠΣ Μελέτης Περιβάλλοντος, σελ. 373, 388 & 391:2002). Το σενάριο είναι συμβατό με το ΔΕΠΠΣ και τα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών, αφού ο κεντρικός άξονας του σεναρίου αφορά σε ενότητες της Μελέτης Περιβάλλοντος της Δ΄ και Φυσικών της ΣΤ΄τάξης. .
3. Γνώσεις και πρότερες ιδέες ή αντιλήψεις των μαθητών
Για την ανάδειξη των πρότερων ιδεών ή αντιλήψεων των μαθητών χρησιμοποιούμε την τεχνική του «καταιγισμού ιδεών». Γράφουμε τις λέξεις «περιβάλλον» και «αυτοκίνητο» στον πίνακα και οι μαθητές αυθόρμητα λένε λέξεις ή εκφράσεις σχετικές. Διαπιστώνουμε ότι οι μαθητές γνωρίζουν αρκετά πράγματα γύρω από το αυτοκίνητο. Ξέρουν πολλά για τη χρήση του, γνωρίζουν αρκετά για την παραγωγή του (βιομηχανίες αυτοκινήτων, υλικά κατασκευής, μάρκες κτλ)..
Επίσης γνωρίζουν τις βασικές λειτουργίες του Η/Υ και έχουν εξοικειωθεί με το περιβάλλον εργασίας του φυλλομετρητή και του λογισμικού Kidspiration σε προηγούμενο χρόνο.
4. Σκοπός και στόχοι
Γνώσεις
Οι μαθητές επιδιώκεται:
Να περιγράψουν το πρόβλημα.
Να κατανοήσουν πως συνδέεται το αυτοκίνητο με περιβαλλοντικά προβλήματα.
Να γενικεύσουν τα συμπεράσματά τους για όλα τα καταναλωτικά προϊόντα (κατανόηση και οικοδόμηση γνώσεων)
Δεξιότητες
Να αναπτύξουν δεξιότητες χρήσης και αξιοποίησης των εκπαιδευτικών λογισμικών και γενικότερα του Η/Υ,
Στάσεις
Να ευαισθητοποιηθούν για το περιβάλλον και να αναπτύξουν οικολογική και καταναλωτική συνείδηση
Να αναπτύξουν θετική στάση απέναντι στον Η/Υ ως περιβάλλον εργασίας και ως εργαλείο αναζήτησης πληροφοριών και κριτικής επεξεργασίας τους.
5. Κατηγορία λογισμικού – συνδυασμός κατηγοριών λογισμικού
Για την υλοποίηση του σεναρίου, θα χρησιμοποιηθούν :
1) Λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης, στον οποίο οι δύο κεντρικές έννοιες είναι ‘’το αυτοκίνητο’’ και το ”περιβάλλον”.
Το λογισμικό θα χρησιμοποιηθεί ως γνωστικό εργαλείο για οικοδόμηση εννοιών και γνώσεων. Η εννοιολογική χαρτογράφηση είναι μια ειδική τεχνική οπτικοποίησης των σχέσεων ανάμεσα σε διάφορες έννοιες. Ακόμη περισσότερο, η εννοιολογική χαρτογράφηση αποτελεί μια ιδιαίτερη κατηγορία συστημάτων εκπαιδευτικού λογισμικού με ανοικτό χαρακτήρα, που επιτρέπει τη διερεύνηση των σχέσεων των εννοιών μεταξύ τους, κι αυτό βοηθά στο να μετατραπεί η δηλωτική γνώση σε διαδικαστική γνώση, και μπορεί πρακτικά να χρησιμοποιηθεί από μικρές ηλικίες, όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση.
2) Το διαδίκτυο, και συγκεκριμένα ιστοσελίδες που αναφέρονται στην παραγωγή διαφόρων αυτοκινήτων
Η αξιοποίηση του θα γίνει όχι μόνο για αναζήτηση πληροφοριών, (καθοδηγούμενη διερεύνηση-ανακάλυψη) αλλά και για κριτική επεξεργασία της πληροφορίας
3) Εφαρμογές προσομοίωσης που θα αναπαριστούν την παραγωγή αυτοκινήτων και τις επιπτώσεις της χρήσης του αυτοκινήτου στο περιβάλλον και στον άνθρωπο, οι οποίες θα αναζητηθούν από το δάσκαλο/α στο διαδίκτυο.
Η προσομοίωση είναι μία αναπαράσταση ή ένα μοντέλο που κατασκευάζεται για να αναπαραστήσει και να επιτρέψει την κατανόηση της λειτουργίας της συστήματος, στη συγκεκριμένη περίπτωση, το δίπολο αυτοκίνητο – περιβάλλον Το σύστημα προσομοίωσης «μιμείται» τη συμπεριφορά αυτού που αναπαριστά και συνεπώς επιτρέπει εξοικείωση με τα χαρακτηριστικά του και κατανόηση των λειτουργιών του.
4) Τέλος, θα χρησιμοποιηθεί ένα πρόγραμμα ζωγραφικής.
Τα προγράμματα ζωγραφικής βοηθούν στην ανάπτυξη της δημιουργικότητας και της καλλιτεχνικής έκφρασης των παιδιών, μέσα από τη δημιουργία εικόνων ή την αλληλουχία οπτικών αναπαραστάσεων, για τη μελέτη ενός θέματος, όπως το «αυτοκίνητο και το περιβάλλον».
6. Διάρκεια
Η εκτιμώμενη διάρκεια του σεναρίου υπολογίζεται σε 3 διδακτικές ώρες.
7. Οργάνωση τάξης & απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή
Το μάθημα γίνεται στο εργαστήριο πληροφορικής του σχολείου. Οι μαθητές χωρίζονται σε ομάδες των 3‐4 ατόμων με την απαίτηση του ανάλογου αριθμού Η/Υ που θα έχει τη δυνατότητα σύνδεσης:
με λογισμικό εννοιολογικής χαρτογράφησης (Kindspiration) με το διαδίκτυο
με εφαρμογή προσομοίωσης (θα αναζητηθεί από το δάσκαλο στο διαδίκτυο)
με λογισμικό ζωγραφικής (Tux Paint)
8. Περιγραφή και αιτιολόγηση του σεναρίου
1. Διδακτική ώρα: (Στην ολομέλεια της τάξης)
(Δραστηριότητα 1)
Οι μαθητές παρακολουθούν στο διαδίκτυο εφαρμογή προσομοίωσης που αναφέρεται στην παραγωγή αυτοκινήτου :
http://www.psa-peugeot-citroen.com/en/psa_group/visite/index.html
και μετά παρακολουθούν σε video μία από τις ακόλουθες ιστοσελίδες http://www.youtube.com/watch?v=Y6JgMJSQNgI&feature=related
http://www.youtube.com/watch?v=SgsDXBSEMf8&feature=related
http://www.youtube.com/watch?v=WA5krnTKTHY&feature=related
http://www.youtube.com/watch?v=9vRg64HX5Ga&feature=player_embedded
διάρκειας 7-10΄. Στη συνέχεια οι μαθητές καταγράφουν και αιτιολογούν όσα παρατήρησαν, στη α΄ ενότητα του φύλλου εργασίας 1.
(Δραστηριότητα 2 )
Θα παρουσιαστούν 4 εφαρμογές προσομοίωσης που αναπαριστούν τις επιπτώσεις της χρήσης του αυτοκινήτου στο περιβάλλον και στον άνθρωπο.(βλ. αρχεία co.swf, rain.swf, as.swf και http://geogr.eduportal.gr/askhseis/earth/photos2.htm (Φαινόμενο Θερμοκηπίου, όξινη βροχή, αιωρούμενα σωματίδια κτλ) Στη συνέχεια οι μαθητές θα καταγράψουν όσα παρατήρησαν στην β΄ ενότητα του φύλλου εργασίας 1.
Οι εφαρμογές προσομοίωσης δίνουν τη δυνατότητα της οπτικής αναπαράστασης, της κατανόησης της δομής και λειτουργίας ενός συστήματος, κατά τρόπο δυναμικό, πράγμα που δεν επιτυγχάνεται πάντα ή επιτυγχάνεται δύσκολα με τον παραδοσιακό τρόπο διδασκαλίας.
2. Διδακτική ώρα: (Σε ομάδες)
(Δραστηριότητα 3)
Δίνεται στους μαθητές ημιδομημένος εννοιολογικός χάρτης στον οποίο οι δύο κεντρικές έννοιες είναι ‘’το αυτοκίνητο’’ και το ”περιβάλλον (φύλλο εργασίας 2) (βλ. αρχείο AUTO-ENVIR1.kid).
Σκοπός της δραστηριότητας είναι: α) να οπτικοποιήσουν όσα παρακολούθησαν στις προηγούμενες δραστηριότητες, αναφορικά με τα περιβαλλοντικά προβλήματα από την παραγωγή, και τη χρήση του αυτοκινήτου: [ φυσικοί πόροι (εξόρυξη, μετατροπή) – πρώτες ύλες – εργοστάσιο παραγωγής – αυτοκίνητο – χρήση ] και β) να διερευνήσουν τις σχέσεις των εννοιών μεταξύ τους και να τις οικοδομήσουν. Ενώ οι μαθητές συμπληρώνουν το χάρτη ο εκπαιδευτικός συντονίζει τη μαθησιακή διεργασία και με κατάλληλες ερωτήσεις διευκολύνει και διαμεσολαβεί ανάμεσα στους μαθητές και στο προς γνώση αντικείμενο.
Στο τέλος οι μαθητές μετά από συζήτηση στην ομάδα αναζητούν τις κατάλληλες εικόνες στη βιβλιοθήκη του λογισμικού για να συνθέσουν τον εννοιολογικό τους χάρτη (βλ.αρχείο AUTO-ENVIR2.kid).
3. Διδακτική ώρα:
(Δραστηριότητα 4)
Οι μαθητές καλούνται ανά ομάδες να ζωγραφίσουν στον υπολογιστή αντίστοιχες «αλυσίδες» για άλλα καταναλωτικά προϊόντα. (επέκταση – γενίκευση – εμπέδωση) Η κάθε ομάδα αναλαμβάνει να ζωγραφίσει διαφορετικό προϊόν. Μέσα από δραστηριότητες ελεύθερης έκφρασης οι μαθητές αναπτύσσουν τη φαντασία τους και τη δημιουργικότητά τους και παράλληλα καλλιεργούν την αισθητική τους αντίληψη
9. Φύλλα εργασίας
Φύλλο εργασίας 1 (Δραστηριότητες 1 & 2)
Α΄ ενότητα
Ποιες πρώτες ύλες χρησιμοποιήθηκαν για την παραγωγή του αυτοκινήτου; __________________
_________________________________________________________________________________
Πώς λειτουργεί το εργοστάσιο (οι μηχανές του); _________________________________________
_________________________________________________________________________________
Πού καταλήγουν τα απόβλητα (υγρά, στερεά και αέρια) που δημιουργούνται κατά τη βιομηχανική παραγωγή; _______________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________ Ποιο στάδιο της παραγωγής σας έκανε εντύπωση και γιατί; ________________________________
_________________________________________________________________________________
Β΄ ενότητα
Ποιες οι επιπτώσεις της χρήσης του αυτοκινήτου στο περιβάλλον _____________________ _____
_________________________________________________________________________________
Ποιες οι επιπτώσεις της χρήσης του αυτοκινήτου στον άνθρωπο. ____________________________
_________________________________________________________________________________
Φύλλο εργασίας 2 (Δραστηριότητα 3)
Nα συμπληρώσετε τον χάρτη με κατάλληλη τοποθέτηση των εννοιών και των συνδετικών
λέξεων στις προετοιμασμένες θέσεις
10. Πρόσθετες πληροφορίες
Σημείωση: Τα αρχεία (.swf) ανοίγουν με φυλλομετρητή (Mozilla, Explorer κ.ά), ενώ τα αρχεία (,jpg) με επεξεργαστή εικόνων.