«Είναι αστέρι στα μαθηματικά. Μάλλον πρέπει να την πάω να τη δουν στη Mensa», λέει η μητέρα ενός 4χρονου κοριτσιού σε μία άλλη μαμά, ενώ παρακολουθούν τα παιδιά τους στο προνήπιο. «Εσένα, πως πάει η κόρη σου; Έμαθε να διαβάζει; Η δική μου ήδη διαβάζει ολόκληρες προτάσεις».

Όπου κι αν κοιτάξουμε, θα δούμε γονείς που υπερηφανεύονται για τα παιδιά τους. Από το Facebook που κατακλύζεται από βίντεο με «τα πρώτα του βήματα» και «το νικητήριο γκολ του Γιωργάκη… μας τον ζήτησαν και από τη Liverpool» μέχρι τις συζητήσεις της παιδικής χαράς, όπου η γειτόνισσα σπεύδει να σας ενημερώσει ότι η 3χρονη Ελένη μπορεί και γράφει το όνομά της. Ας το παραδεχθούμε: Οι περισσότεροι γονείς αρέσκονται να συγκρίνουν τα παιδιά τους και να βγαίνουν πάντα πρώτοι, λες και είναι διαγωνισμός. «Α, εμάς ο Γιώργος κοιμόταν πάντα όλη τη νύχτα, δεν είχαμε ποτέ πρόβλημα» ή «Κρίσεις οργής; Απορώ γιατί γκρινιάζουν όλοι έτσι. Εμάς ο Ιάσωνας δεν είχε τέτοια».

Το πρόβλημα με τέτοιου τύπου δηλώσεις δεν είναι μόνο ότι δεν συμβαδίζουν με το ιδανικό πρότυπο κοινωνικής συμπεριφοράς, με τη μετριοφροσύνη και το σεβασμό που πρέπει να δείχνουμε προς τους άλλους. Το πραγματικό πρόβλημα είναι ότι αντικατοπτρίζει μία γονεϊκή συμπεριφορά, έναν τρόπο ανατροφής των παιδιών, που είναι επικίνδυνος, όπως εξηγεί η ψυχολόγος Annette Lareau μιλώντας στο WebMD. «Οι περισσότεροι γονείς της μεσαίας τάξης θεωρούν ότι και το παιδί είναι project, κάτι που πρέπει να διαχειριστείς, να οργανώσεις και να προγραμματίσεις και τελικά να αξιολογηθείς σε αυτό», εξηγεί και συμπληρώνει: «Κατά κάποιο τρόπο λοιπόν, μία παιδική δραστηριότητα τείνει να είναι πιο έντονη για τη μητέρα παρά για το παιδί. Και η ανταγωνιστική φύση των δραστηριοτήτων βρίσκεται στο επίκεντρο όλης της διαδικασίας».

Η σημερινή γενιά γονέων είναι ίσως η πιο καλά προετοιμασμένη. Ποτέ άλλοτε στην ιστορία η πλειονότητα των γονιών δεν είχε τόσο υψηλή εκπαίδευση, τόσο πολλές εμπειρίες, τόσο πολλά ερεθίσματα και επαφές με άλλες χώρες, κουλτούρες και πολιτισμούς. Αυτοί οι ίδιοι ενήλικες όμως, όταν γίνονται γονείς ακολουθούν τον ίδιο ζήλο και την ίδια ανταγωνιστικότητα που δείχνουν στον ακαδημαϊκό ή στον εργασιακό στίβο.

Όλοι οι γονείς καυχιώνται, ως ένα βαθμό. Κι αυτό είναι φυσιολογικό, να είναι δηλαδή κανείς υπερήφανος για τα παιδιά του και να μιλάει στους άλλους γι’ αυτά. Αλλά όταν η υπερηφάνεια φτάνει στο πλαίσιο της υπερβολής –όταν δηλαδή ένας γονιός δε μιλάει παρά μόνο για το πόσο καλύτερο από τα άλλα είναι το παιδί του …σε όλα– παύει να είναι φυσιολογική και μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στις σχέσεις μεταξύ των ενηλίκων, αλλά και στη σχέση των γονιών με το παιδί.

Επικεντρωθείτε στο παιδί και όχι στο επίτευγμα

Για αυτόν ακριβώς το λόγο, ο ψυχίατρος Άλβιν Ρόζενφελντ, συγγραφέας του «The Over-Scheduled Child: Avoiding the Hyper-Parenting Trap», υποστηρίζει ότι είναι σημαντικό οι γονείς να επικεντρώνονται στο ίδιο το παιδί και όχι στα επιτεύγματά του. «Πολλοί επικεντρώνονται στα επιτεύγματα του παιδιού και δεν προσπαθούν να γνωρίσουν το ίδιο το παιδί», αναφέρει και συμπληρώνει: «Το πρόβλημα ξεκινά όταν τα παιδιά αξιολογούνται μόνο βάσει των επιτευγμάτων τους, όταν προσπαθούν να ζουν βάσει των δικών σας ονείρων και όχι για αυτό που πραγματικά είναι».

Και όταν βρισκόμαστε αντιμέτωποι με τέτοιους προκλητικούς γονείς; Πως άραγε πρέπει να αντιδράσουμε στη μαμά που μας λέει ότι το δικό της μωρό περπάτησε 7 μηνών; «Το μόνο που πρέπει να πείτε είναι «Α, τι ωραία, μπράβο» και τίποτα άλλο», απαντά η Lareau, εξηγώντας ότι έτσι αποφεύγετε την εκνευριστική αλλά και επικίνδυνη σύγκριση – την οποία, κακά τα ψέματα, η άλλη μαμά επιδιώκει. «Να έχετε πάντα στο νου τη μεγάλη εικόνα. Όλοι ξέρουν ότι κάποια στιγμή τα παιδιά θα μάθουν να περπατάνε, να μιλάνε και να διαβάζουν. Λίγο πριν …λίγο μετά, δεν έχει σημασία».

Μερικές συμβουλές:

• Ακολουθείστε τη συμπεριφορά που θέλετε και τα παιδιά σας να υιοθετήσουν. «Εάν σας βλέπουν ή σας ακούν να κομπάζετε, τότε αυτή τη συμπεριφορά θα μιμηθούν», εξηγεί ο Άλβιν Ρόζενφελντ.
• Να θυμάστε τα βασικά της κοινωνικής συμπεριφοράς. Μην κομπάζετε και να θυμάστε ότι κάθε οικογένεια μπορεί να αντιμετωπίζει τα δικά της προβλήματα και να τραβά το δικό της «Γολγοθά». Μπορεί να καυχιέστε σε έναν γονέα για τις μαθησιακές επιδόσεις του παιδιού σας, ενώ εκείνος ανατρέφει παιδί με μαθησιακές δυσκολίες.
• Επικεντρωθείτε στα παιδιά. Δείτε τα ως προσωπικότητες και όχι σαν σκορ. «Σπανίως ακούμε την απλή φράση: «Είναι τόσο καλό παιδί», σημειώνει ο Ρόζενφελντ.