ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ ΧΩΡΙΣ … ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ
ΑΝΑΧΡΟΝΙΣΤΙΚΟ κατάλοιπο της βιομηχανικής επανάστασης. Περιτό ως υποκείμενο συλλογικής διαπραγμάτευσης, αφού οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας έχουν ξεπεραστεί. Ανίκανο να εκπροσωπήσει τα συμφέροντα των εργαζομένων στην παγκόσμια αγορά. Αυτά λένε για το συνδικάτο μάνατζερ και πολιτικοί αλλά και αρκετοί εργαζόμενοι και μισθωτοί.
Ας δούμε λοιπόν ορισμένα δεδομένα: Στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης, μεταξύ του 1981 και του 2007, τα συνδικάτα, με εξαίρεση τη δημόσια διοίκηση, έχασαν περισσότερα από τα μισά τους μέλη. Την ίδια περίοδο το ποσοστό των μισθών στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) έπεσε κατά μέσον όρο δέκα μονάδες. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, χάρη στις αντισυνδικαλιστικές πολιτικές, που άρχισαν με την προεδρία Ρέιγκαν, οι πραγματικοί μισθοί των μισθωτών είναι σήμερα στο ίδιο επίπεδο με εκείνους του 1973. Στη Γερμανία, όπου τουλάχιστον στα μεγάλα θέματα τα συνδικάτα κινούνται με τρόπο ενωτικό και έχουν από τη νομοθεσία έναν ουσιαστικό ρόλο στη διαχείριση των επιχειρήσεων, οι καθαρές ετήσιες αποδοχές των εργαζομένων ξεπερνούσαν τα 20.000 ευρώ, το 2008. Στην Ιταλία, όπου τα συνδικάτα είναι διαιρεμένα και δεν παίζουν κανένα ρόλο στη διαχείριση των επιχειρήσεων, οι καθαρές ετήσιες αποδοχές ήταν κάτω από τα 15.000 ευρώ. Μεγάλες επιχειρήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που διατηρούν καλές σχέσεις με τα συνδικάτα των χωρών τους, όταν ανοίγουν ένα εργοστάσιο στις ΗΠΑ, εφαρμόζουν εξαιρετικά αντισυνδικαλιστικές πρακτικές. Ο λόγος; Η νομοθεσία που προστατεύει τη συνδικαλιστική δράση είναι πολύ καθυστερημένη στις ΗΠΑ σε σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Αυτά τα δεδομένα μας λένε ότι στις αναπτυγμένες χώρες, όταν τα συνδικάτα είναι αδύναμα, η αναδιανομή του εισοδήματος καθώς και άλλες όψεις των συνθηκών εργασίας ακολουθούν πτωτική πορεία. Προφανώς, στις αναπτυσσόμενες χώρες η κατάσταση είναι χειρότερη. Εδώ τα συνδικάτα δεν υπάρχουν ή έχουν μειωμένη διαπραγματευτική δύναμη. Αποτέλεσμα: όπως η παραγωγικότητα και η αγοραστική δύναμη, έτσι και οι μισθοί είναι από δύο έως πέντε φορές χαμηλότεροι, τα ωράρια είναι αρκετά μεγαλύτερα, οι μέρες της ανάπαυσης και των εορτών περιορίζονται στο ελάχιστο. Υπάρχουν ακόμα και χώρες όπου όποιος υποστηρίζει το ρόλο του συνδικάτου διακινδυνεύει την ίδια τη ζωή του. Στην Κολομβία, μόνον το 2006 δολοφονήθηκαν 72 συνδικαλιστές.
Ας πάρουμε τώρα την περίπτωση -υπεραπλουστεύουμε εδώ αλλά η περίπτωση είναι πραγματική- μιας οικιακής ηλεκτρικής συσκευής που πουλιέται στις υπεραγορές. Τα 50-60 μέρη από τα οποία αποτελείται κατασκευάζονται σε μια δωδεκάδα τόπους, σε δέκα διαφορετικές χώρες, και ελέγχονται από πολυεθνικές που έχουν αλλού την έδρα τους. Σε κάθε τόπο, οι εργαζόμενοι ανήκουν σε πολλές διαφορετικές εθνικότητες. Η τελική συναρμολόγηση της συσκευής μπορεί να γίνεται σε ένα εργοστάσιο που βρίσκεται στην Ούμπρια ή στην Πούλια, από τα χέρια ιταλών, νιγηριανών, μολδαβών, μαροκινών εργαζομένων. Αυτοί, παρ’ όλο που εργάζονται μαζί, ανήκουν σε πέντε ή έξι διαφορετικές επιχειρήσεις. Επιπλέον, εργάζονται με βάση μια δωδεκάδα διαφορετικών μεταξύ τους συμβάσεων εργασίας. Η παραγωγικότητά τους εξαρτάται από εξαρτήματα που κατασκευάζονται στην Ταϊβάν ή στην Κεράλα και από την ταξιδιωτική ακρίβεια αμέτρητων αεροπλάνων, καραβιών και αυτοκινήτων, με τα οποία αυτά τα εξαρτήματα ταξίδεψαν διανύοντας αποστάσεις 30.000 χιλιομέτρων. Μπροστά σε έναν παρόμοιο τρόπο παραγωγής, για το συνδικάτο το να «εκπροσωπεί τα συμφέροντα των εργαζομένων» δεν έχει γίνει μόνον ένας ηράκλειος άθλος, αλλά δεν γίνεται καν κατανοητό το τι μπορεί να σημαίνει. Αυτό ακριβώς είναι το αποτέλεσμα που οι αρχιτέκτονες της παγκοσμιοποίησης ήθελαν να πετύχουν.