Το τρίτο αντίφωνο
Συγγραφέας: kantonopou στις 25 Δεκεμβρίου, 2010
Το τρίτο στην σειρά των αντιφώνων της Θείας Λειτουργίας είναι το πλέον δύσκολο να γίνει κατανοητό στην συνήθη λειτουργική πράξη της εκκλησίας μας.
Κι αυτό γιατί ενώ ανήκει με σαφώς καθορισμένο τρόπο στην σειρά των αντιφώνων και περιλαμβάνει αναλόγως της ημέρας και της εορτής τρεις -όπως και τα προηγούμενα αντίφωνα- στίχους από το ψαλτήριο, συχνά σε λειτουργίες εκτός μεγάλων εορτών η αρχιερατικών, οι στίχοι αυτοί η παραλείπονται εντελώς και αμέσως μετά την δεύτερη μικρή συναπτή ακολουθεί το άκουσμα του καθορισμένου απολυτίκιου (αναστάσιμου τις συνήθεις Κυριακές και των αγίων η της εορτής τις υπόλοιπες μέρες) και γίνεται η Λιτανεία της Εισόδου του Ευαγγελίου η απαγγέλλεται μόνον ένας στίχος. Αυτό όταν ασφαλώς συμβαίνει προκαλεί μία επιπλέον απομάκρυνση από την βασική υπηρεσία των αντιφώνων στην Θεία Λειτουργία που είναι η σύνδεση της περιόδου της αναμονής των Προφητών της Παλαιάς Διαθήκης με την περίοδο της Ενανθρώπισης. Η Θεία Ευχαριστία ως Λειτουργία των Πιστών δεν μπορεί παρά να προυποθέτει την οργανική της σχέση με την Λειτουργία του Λόγου η οποία έχει ως κέντρο τα αναγνώσματα και χωρίς την οποία δεν μπορεί να υπάρξει. Και ασφαλώς τα αντίφωνα με την στιχολογία του Ψαλτηρίου που περιλαμβάνουν τονίζουν την υπαρκτική σχέση των αναγνωσμάτων της Παλαιάς Διαθήκης με τα Αναγνώσματα της Καινής. Αξίζει να σημειωθεί το γεγονός πως με το εφύμνιο του τρίτου αντιφώνου, δηλαδή με το απολυτίκιο έχουμε την κατά τους παλαιότερους χρόνους επίσημη έναρξη της κυρίως Θείας Λειτουργίας η οποία άρχιζε με την εν Λιτανεία είσοδο του Ευαγγελίου στον Ναό. Ας προσέξουμε όμως αδελφοί μου εν συντομία και ας τονίσουμε ελάχιστα το κατά δύναμιν ερμηνευτικά σχετικά με την ευχή του τρίτου αντιφώνου.
Πριν από το τρίτο αντίφωνο ο ιερέας διαβάζει την παρακάτω ευχή:
Ο τας κοινάς ταύτας και συμφώνους ημίν χαρισάμενος προσευχάς, ο και δυσί και τρισί συμφωνούσιν επί τω ονόματί σου τας αιτήσεις παρέχειν επαγγειλάμενος, αυτός και νυν των δούλων σου τα αιτήματα προς το συμφέρον πλήρωσον, χορηγών ημίν εν τω παρόντι αιώνι την επίγνωσιν της σης αληθείας και εν τω μέλλοντι ζωήν αιώνιον χαριζόμενος.
Δηλαδή :
Εσύ, που χάρισες σ ἐμᾶς αυτές τις ομόγνωμες και σύμφωνες προσευχές, που υποσχέθηκες να εκπληρώνης όσα μονιασμένοι δυό και τρεις μαζί ζητάνε στ ὄνομά σου· εσύ και τώρα κάμε να είναι για καλό ο,τι ζητάνε οι δούλοι σου, δίνοντάς μας σε τούτο τον κόσμο να καταλάβουμε την αλήθειά σου, και στον άλλο χαρίζοντάς μας την αιώνια ζωή.
Πολλά και σημαντικά πράγματα φανερώνουν γύρω απο την πίστη μας αγαπητοί μου αδελφοί. Αξίζει να τα δούμε λίγο καλύτερα.
Εσύ, που χάρισες σ ἐμᾶς αυτές τις ομόγνωμες και σύμφωνες προσευχές…
Ο Ιησούς δεν ιδρύει αδελφοί μου την εκκλησία ως έναν ανθρώπινο οργανισμό η ένα σωματείο. Δωρίζει στον κόσμο την ένσαρκη παρουσία του που είναι η εκκλησία. Δηλαδή η ζωή ελευθέρων προσώπων εν Χριστώ, ως μέλη του σώματός του τα οποία κοινωνούν και μετέχουν της Θείας παρουσίας Του. Η Θεία Λειτουργία είναι η κατεξοχήν κοινή προσευχή. Είμαστε εδώ στην εκκλησία μαζεμένοι και συμπροσευχόμαστε. Απευθύνουμε μέσω των συλλειτουργούντων με μας ιερέων και των ψαλτών κοινά αιτήματα προς τον Θεό, κοινή ευχαριστία. Εδώ στην εκκλησία Του, ως μέλη του ίδιου του του σώματος που η Θεία Φιλανθρωπία Του μας χάρισε συναθροιζόμαστε και με μία φωνή, με κοινή πίστη, με κοινή ομολογία, γνώμη, ομοφώνως προσευχόμαστε. Η θεία Λειτουργία, είναι η κατεξοχήν έκφραση της ενότητας όχι μόνο των ανθρώπων μεταξύ τους αλλά των πάντων με κέντρο τον Χριστό «ου γαρ εισι δύο η τρεις συνηγμένοι εις το εμόν όνομα, εκεί ειμι εν μέσω αυτώ» ( Ματθ . 18, 20) Η κοινή συνάθροιση, η εκκλησιαστική σύναξη η Θεία Λειτουργία είναι δώρο του Θεού και σ’ αυτήν συμμετέχουν ομονοούντες και ομόγνωμοι πιστοί. Είναι το μυστήριο του ορθοδόξου λείμματος υπέρ του σύμπαντος κόσμου. Δεν μπορεί να νοηθεί χωρίς την προυπόθεση του ομόγνωμου του εκκλησιαστικού σώματος, της ενότητάς του.
Που υποσχέθηκες να εκπληρώνης όσα μονιασμένοι δυό και τρεις μαζί ζητάνε στ όνομά σου…
Η ευχή εδώ υπενθυμίζει πως πίστη στην εκκλησιαστική μας γλώσσα σημαίνει όχι άλογη διανοητική βεβαιότητα, μα ζώσα ελπίδα και εμπιστοσύνη που αντλεί την διάρκειά της από τον ίδιο τον παρόντα στην λειτουργία, εδώ, μαζί μας Χριστό, ο οποίος μας τόνισε, πως αν ζητήσουμε κάτι όσο δύσκολο κι αν είναι αυτό ομονοούντες οι πιστοί αυτό θα μας δοθεί.
Πάλιν λέγω υμίν, ότι εάν δύο υμών συμφωνήσωσιν, επί της γης περί παντός πράγματος ου εάν αιτήσωνται, γενήσεται αυτοίς παρά του Πατρός μου του εν Ουρανοίς · μας κατηγορηματικά μας διαβεβαιώνει ο ίδιος ο Κύριος στο Ευαγγέλιο του Ματθαίου. ( Ματθ . 18, 19)
Και εδώ όπως και νωρίτερα το ζητούμενο για την ενότητα των πιστών προβάλλει επιτακτικό.
Εσύ και τώρα κάμε να είναι για καλό ο,τι ζητάνε οι δούλοι σου…
Συχνά αδελφοί μου ξεχνάμε πως στην Κυριακή Προσευχή, που λέγεται έτσι γιατί μας την παρέδωσε ο ίδιος ο Κύριος λέμε γεννηθήτω το θέλημά σου. Συχνά όμως αδυνατούμε να δεχθούμε πως το θέλημα του θεού μπορεί και να μην ταυτίζεται με το δικό μας. Συχνά ο εγωισμός τυφλώνει και το δικό μας καλό – όχι πραγματικά καλό αλλά όπως εμείς το ορίζουμε- είναι του άλλου το κακό. Δώρο Θεού λοιπόν και αίτημα της ευχής του τρίτου αντιφώνου αποτελεί το να ζητούμε το πραγματικά καλό για μας και τους άλλους.
Δίνοντάς μας σε τούτο τον κόσμο να καταλάβουμε την αλήθειά σου, και στον άλλο χαρίζοντάς μας την αιώνια ζωή…
Το κύριο αίτημά μας έρχεται στο τέλος της λειτουργικής ευχής. Εκεί παρακαλούμε τον Χριστό να μας βοηθήσει να Τον αναγνωρίσουμε ως Δημιουργό μας, και Σωτήρα και Κύριο και Θεό μας και ως την μόνη Αλήθεια. Γνωρίζουμε πως η γνώση της μόνης αλήθειας, η ζωή εν Χριστώ ελευθερώνει και γιαυτό την ζητούμε. Η Αλήθεια δεν είναι αδελφοί μου, ούτε λόγος, ούτε νόημα, ούτε θεωρία αλλά πρόσωπο που δίνει ζωή και νικάει τον Θάνατο. Είναι ο ίδιος ο Πατέρας ως δημιουργός, ο ίδιος ο Ιησούς ως υπήκοος έως θανάτου στο Πατρικό θέλημα και το ίδιο το Πνεύμα ως Παράκλητος και φορέας αληθείας. Καταλαβαίνουμε τον Ευαγγελικό Λόγο, τον ενανθρωπήσαντα Θεό, όχι απλώς αποδεχόμενοι τον Χριστό ως Αλήθεια με το μυαλό μας μόνο, αλλά και ζώντας σύμφωνα με το θέλημά Του ώστε να αξιωθούμε και της Αιώνιας και Ατελεύτητης Βασιλείας Του.
Αμήν
Αφήστε μια απάντηση
Για να σχολιάσετε πρέπει να συνδεθείτε.