Ζωγράφος, γλύπτης, φωτογράφος, ο Δημήτρης Γέρος ανήκει στην κατηγορία των αβανγκάρντ post-surrealism καλλιτεχνών. Τα έργα του μας είχαν λείψει, γιατί είχε χρόνια να κάνει έκθεση στην Ελλάδα. Το Ιδρυμα Κυδωνιέως στην Άνδρο μας έδωσε αυτή την ευκαιρία. Η έκθεση με τίτλο Μήκος κύματος παρουσιάζει έργα των Σαράντη Καραβούζη και Δημήτρη Γέρου και είναι πραγματική εμπειρία.

001a.jpgΟ Νίκος Εγγονόπουλος έλεγε ότι υπερ­ρεαλισμός σημαίνει αντιμετώπιση της ζωής με πάθος, μέχρι τις πιο ακραίες μεταφυσικές προεκτάσεις. Ο Δημήτρης Γέρος λέει ότι ο υπερρεαλισμός είναι το πάθος να βλέπεις τα πράγματα με μια άλλη ματιά. Η διαρκής ρήξη με το ορι­στικό. Και αποδέχεται το χαρακτηρισμό που του δίνουν οι ξένοι ως μετα-υπερ-ρεαλιστή καλλιτέχνη.

«Ο Εγγονόπου­λος και ο Ντε Κίρικο» λέει «εμπνέονταν από το παρελθόν, από τη μυθολογία, και τα θέματα τους ήταν περισσότερο ιστορικά και αρχαιοελληνικά. Σήμερα οι καλλιτέχνες προβληματίζονται με πιο επίκαιρα θέματα, όπως είναι η κατα­στροφή του περιβάλλοντος και η απει­λητική φύση, που είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα, η ηχορύπανση, η μοναχικότητα του σύγχρονου ανθρώπου κ.ά.»

Τα τελευταία χρόνια ο Δημήτρης Γέρος ασχολείται πολύ με τη φωτογραφία. Δι­άσημοι συγγραφείς, όπως ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, ο Κάρλος Φουέντες, ο Μισέλ Τουρνέ, ο Γκορ Βιντάλ, ο θεατρικός’Εντουαρντ ‘Αλμπι και σύγ­χρονοι καλλιτέχνες, όπως η γλύπτρια Λουίζ Μπουρζουά, ο Τζεφ Κουνς, ο Αρμάν, ο Τομ Γουέζελμαν κ.ά., έχουν πο­ζάρει στο φακό του. Οι μάλλον σουρεαλιστικές αυτές φωτογραφίες έχουν κάνει το γύρο του κόσμου,  έχουν εικο­νογραφήσει βιβλία και αφίσες για εκθέ­σεις, έχουν εκτεθεί σε γνωστές γκαλερί και μεγάλα μουσεία, όπως η National Portrait Gallery, το Βρετανικό Μουσείο, το Μουσείο του Μίσιγκαν κ.ά.

Ο γνω­στός Αμερικανός τεχνοκριτικός Τζον Γουντ έγραψε ότι «Μόνο δύο ζωγράφοι υπήρξαν και σημαντικοί φωτογράφοι, ο Μαν Ράι και ο Δημήτρης Γέρος, δύο καλλιτέχνες που στην πραγματικότητα έχουν πολλά κοινά σημεία». Στο χρη­ματιστήριο της τέχνης οι τιμές των φω­τογραφιών τον έχουν φτάσει σε ύψη-ρεκόρ.

Στη ζωγραφική ο Δημήτρης Γέρος βγή­κε όπως μια φορά οι πρόγονοι του Ρουμελιώτες κλέφτες «βγήκαν στο κλαρί». Στα 18 του έκανε την πρώτη του έκθε­ση. Απόγονος τον οπλαρχηγού Πλατή, από μικρός φορούσε φουστανέλα.

Είχε εντυπωσιάσει και προβληματίσει την κοινωνία της Αθήνας δημιουργώντας για ένα διάστημα και έργα με ζωντανές κότες μέσα σε πολυεστέρα. Έχει μεταμορφωθεί σε δέντρο με μουντζούρες στο πρόσωπο, δημιουργώντας με τον τρόπο αυτό τα πρώτα σουρεαλιστικά του έργα.

Τα ζωγραφικά του έργα είναι γεμάτα σύμβολα, που απεικονίζουν τον κόσμο της φαντασίας του, τα τοπία της ψυχής και του ονείρου του: ένας ανθρω­πάκος που τρέχει κυνηγώντας τις χίμαι­ρες ή τις ουτοπίες του, αλλά και τον ίδιο του τον εαυτό, τις ψευδαισθήσεις, τους εφιάλτες, τα όνειρα του, τις επιθυμίες και τις σκιές του. Ένα κόκκινο μήλο, ως ανάμνηση του χαμένου «παραδείσου», η υπαρξιακή αγωνία και η ανθρώπινη μοναξιά. Τα δέντρα, τα πουλιά μέσα σε καταπράσινους κήπους και χείμαρρους από παπαρούνες, θάλασσες και ψάρια. Όλα αυτά έχουν να διηγηθούν μία ιστορία που είναι σε μόνιμη ρήξη με την πραγματικότητα.

Ο Δημήτρης Γέρος έχει ακόμα τις ανη­συχίες του έφηβου, που ψάχνει για την τελειότητα. Τα τελευταία πέντε χρόνια ασχολείται περισσότερο με τη φωτογραφία και περνάει τους χειμώνες στην Αμερική και τα καλοκαίρια στην Ελλά­δα: «Η φωτογραφία μ’ ενδιέφερε πάντα και ήταν από τα κύρια εκφραστικά μου μέσα. Τη χρησιμοποιούσα για να διηγηθώ μια ιστορία και για να δημιουργήσω ένα έργο τέχνης. Στις πρώτες φωτογρα­φίες που έκανα δεν μ’ ενδιέφερε τόσο η τεχνική αλλά το μήνυμα. Τώρα μ’ενδια­φέρει πολύ και η τεχνική. Οι φωτογρα­φίες που κάνω συνήθως έχουν ύψος 2 μέτρα και είναι τεχνικά άρτιες».

003aa.jpg

Έχεις γνωρίσει και φωτογραφήσει με­ρικούς από τους σπουδαιότερους καλλιτέχνες των ημερών μας. Πώς τους έπεισες να σου ποζάρουν;

Τους περισσότερους τους γνώρισα στη Νέα Υόρκη και πρέπει να πω ότι δεν κουράστηκα πολύ να τους πείσω. Τον Έντουαρντ Αλμπι, για παράδειγμα, τον γνώρισα σε μια κοινωνική εκδήλωση. Είχε δει σε μια έκθεση μια φωτογραφία μου που είχε μεγάλη επιτυχία και έχει δη μοσιευτεί πολλές φορές, έναν έφηβο με σαλιγκάρια στο στήθος, και μου ζή­τησε αστειευόμενος να τον φωτογρα­φήσω με τον ίδιο τρόπο.

Τώρα ετοιμάζεις ένα βιβλίο πάνω στα ποιήματα του Καβάφη.

Έχω εικονογραφήσει 65 ποιήματα του Καβάφη, το βιβλίο θα βγει τον επόμε­νο χρόνο στην Αμερική. Πολλοί διά­σημοι καλλιτέχνες, όπως ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, ο Κάρλος Φουέντες, η Λουίζ Μπουρζουά, ο Τζεφ Κουνς, ο Αρμάν, ο Ζαν Μποντριγιάρ, έχουν πο­ζάρει γι’ αυτές τις φωτογραφίες. Τους επέλεξα προσεκτικά για να κάνουν τα «μοντέλα» μου, αφού ως καλλιτέχνες και προσωπικότητες είχαν σχέση με τα ποιήματα Για παράδειγμα, για το ποίη­μα «Τυανεύς γλύπτης» έχω φωτογρα­φήσει τον Αρμάν να δείχνει ένα δικό του γλυπτό, τον Ερμή, που είχε κάνει και ο γλύπτης του ποιήματος. Για την εικονο­γράφηση του ποιήματος «Ιθάκη» φωτο­γράφησα τον Μάρκες έξω από το σπίτι του στο Μεξικό να κρατάει στο ένα χέ­ρι τα χειρόγραφα του και στο άλλο μια ομπρέλα. Ο Τζεφ Κουνς έχει φωτογρα­φηθεί για ένα κάπως αστείο ποίημα του Καβάφη που μιλάει για γαϊδουράκια και άλλα ζώα χωμένος μέσα σε ζωόμορφα παιδικά ποπ αρτ σωσίβια.

Ο Μάρκες είναι και προσωπικός σου φίλος. Μίλησε μου γι’ αυτόν.Αγαπώ πολύ τη Λατινική Αμερική, εί­ναι ωραίοι άνθρωποι και οι συγγραφείς τους είναι πολύ σπουδαίοι. Μου αρέ­σει επίσης ο μαγικός ρεαλισμός που χα­ρακτηρίζει τα έργα τους και στην πραγ­ματικότητα αντανακλά τη ζωή τους. Ο Μάρκες διαθέτει όλα τα χαρακτηριστι­κά των ηρώων των βιβλίων του. Είναι μια λαμπερή προσωπικότητα και πα­ραμένει αρκετά εκκεντρικός ακόμη και αήμερα που έχει ξεπεράσει τα ογδόντα. Νομίζω ότι αυτή η εκκεντρικότητα είναι κληρονομική. Ο παππούς του Μάρκες, που ήταν χρυσοχόος, στα τελευταία του έφτιαχνε χρυσά ψαράκια, κι όταν τέλει­ωνε ο χρυσός τα έλιωνε και τα ξαναέφτι-αχνε απ’ την αρχή, έως το θάνατο του. Στην αρχαία Κολομβία έφτιαχναν πήλι­να πέη… Ο Μάρκες στη χώρα του είναι μεγάλος σταρ, με φανατικούς οπαδούς. Ζει στην Πόλη του Μεξικού και έχει σπί­τια στην Κολομβία, στην Καρταγένα και στην Μπογκοτά, αλλά δεν πηγαίνει συ­χνά, γιατί δεν είναι πολύ ασφαλής χώρα και γιατί τον τρομάζουν οι θαυμάστριες του, που όταν τον βλέπουν στο δρόμο ορμάνε επάνω του. Λένε ότι διαβάζο­ντας τα βιβλία του άλλαξε η ζωή τους κι εκείνος φοβάται μήπως σε κάποιες από αυτές άλλαξε η ζωή τους προς το χειρό­τερο και του ρίξουν βιτριόλι.

Ποιος άλλος καλλιτέχνης σε έχει εντυ­πωσιάσει;

Ο Αρακάουα, που είναι από τους πρω­τοπόρους, εικαστικός καλλιτέχνης και αρχιτέκτονας. Τα τελευταία χρόνια έχει σταματήσει να ζωγραφίζει και ασχολεί­ται με τις κατασκευές κτιρίων. Τώρα μό­λις τελείωσε στο πιο ακριβό προάστιο της Νέας Υόρκης, στο East Hampton, ένα σπίτι που στοίχισε 5 εκατ. δολά­ρια και είναι η επιτομή της πρωτοπορί­ας. Το κάθε δωμάτιο έχει περισσότερα από 50 χρώματα σε τρίγωνα και τετρά­γωνα και τα έπιπλα -όταν αυτά θα έρ­θουν από την Ιαπωνία όπου κατασκευ­άζονται- θα τοποθετηθούν στο ταβάνι! Για να μπεις σ’ αυτό το σπίτι υποχρε­ώνεσαι να υπογράψεις υπεύθυνη δή­λωση. Αυτό το σπίτι μού ζήτησε ο Αρα­κάουα να το φωτογραφήσω για να γίνει βιβλίο.Έχω ήδη κάνει αρκετές λήψεις και ο Αρακάουα ενθουσιάστηκε από το αποτέλεσμα, γιατί το έχω φωτογραφή­σει, λέει, σαν ανθρώπινο σώμα, όπως δηλαδή το είχε φανταστεί.

Πώς ζει ένας σουρεαλιστής καλλιτέ­χνης;

Οι καλλιτέχνες γενικώς νομίζω ότι δεν ζουν όπως ο υπόλοιπος κόσμος. Τα τε­λευταία χρόνια, επειδή μένω λίγο καιρό στην Ελλάδα και έχω πολλή δουλειά, ζω μάλλον απομονωμένος. Μου αρέ­σει όμως να μένω μέσα και να κάνω την τέχνη μοτ. Βγαίνω σπάνια από το σπίτι και δυστυχώς -χωρίς να με τιμά και πο­λύ αυτό- δεν έχω χρόνο ούτε για τους αγαπημένους μου φίλους. Τα καλοκαί­ρια μου τα περνάω ακόμη στο σπίτι μου στη Μυτιλήνη, το οποίο όμως τώρα θέ­λω να πουλήσω, γιατί δεν έχω πια χρόνο για να πηγαίνω.

Αν είχες περισσότερο χρόνο, τι θα σου άρεσε να κάνεις;

Να πάω διακοπές, χωρίς τη φωτογραφι­κή μηχανή μου, που τόσο μου λείπουν.

Είσαι άνθρωπος της παρέας ή μοναχι­κός;

Δεν είμαι καθόλου μοναχικός. Μου αρέ­σει να βρίσκομαι με φίλους, αλλά για να δουλεύω θέλω να μένω μόνος, δεν μπο­ρώ κάθε μέρα να συναντώ ανθρώπους.

Ποιες είναι οι εμμονές σου;

Να επανέρχομαι στα παλιά μου έργα και να τα διορθώνω.

Τι σε ευχαριστεί περισσότερο;

Να βλέπω παλιούς μου πίνακες και να θυμάμαι πώς και γιατί τους έφτιαξα.

Τι σε φοβίζει;

Ο όχλος, που είναι απρόβλεπτος, καχύ­ποπτος και καθοδηγούμενος.

Ποια είναι η λάθος εντύπωση που έχουν οι άλλοι για σένα;

Αυτοί που δεν με γνωρίζουν νομίζουν ότι είμαι δύστροπος, ιδιόρρυθμος, εκ­κεντρικός, απόμακρος κ.λπ. Αλλά δεν ενδιαφέρομαι καθόλου για τις εντυπώ­σεις που δημιουργώ. Μ’ ενδιαφέρει μό­νο η γνώμη των στενών μου φίλων.

Η κριτική σε ενδιαφέρει;

Όχι, ούτε που τη λαμβάνω υπόψη. Ακούω μόνο τη γνώμη μερικών συνα­δέλφων που εκτιμώ και χαίρομαι όταν βρίσκουν κάποιο ενδιαφέρον στη δου­λειά μου. Ξέρεις, η κριτική μόνο προ­σωρινά μπορεί να ωφελήσει έναν καλ­λιτέχνη. Η εκτίμηση των συναδέλφων όμως είναι αυτή που τον στηρίζει και τον καθιερώνει.

Πώς καλομαθαίνεις τον εαυτό σου;

Μόνο οι έμποροι έργων τέχνης με καλομαθαίνουν.

Πώς αντιμετωπίζει ένας καλλιτέχνης το πέρασμα του χρόνου;

Ο χρόνος με απασχολεί σοβαρά, γιατί έχω ένα σωρό ιδέες για έργα που θέλω να πραγματοποιήσω και φοβάμαι μή­πως δεν προλάβω. Ελπίζω τουλάχιστον να καταφέρω να περιγράψω μερικά. Τι είναι αυτό που δεν θ’ αλλάξεις ποτέ; Το χαρακτήρα μου για τα καλά του ση­μεία και προσπαθώ να αλλάξω την κακή του πλευρά με τα ατελείωτα λάθη, που συνεχώς διορθώνω ένα και δημιουρ­γώ δύο καινούργια… Και, παρόλο που συχνά το σκέπτομαι, δεν νομίζω ότι θα μπορούσα να αλλάξω την τέχνη μου. 

 ——————————-

της ευγενιας καλτεζιωτη  & φωτογραφίες: μερση τζιμοπουλου – από το ET Weekly / 17-8-2008

Σχετικές συδέσεις: