Ζάννειο Πειραματικό Γυμνάσιο Πειραιά

ΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ  

Συγγραφέας: ΣΤΟΥΠΑ ΕΙΡΗΝΗ στις 26/04/2015

 

O Kωνσταντίνος Kαβάφης, ο αλεξανδρινός ποιητής, συνέδεσε με διάφορους τρόπους τα μαθηματικά με την ποίηση: στο ποίημα «Πρόσθεσις», ο Kαβάφης μιλάει για τη «μεγάλη πρόσθεσι» του χρόνου και δίνει μια εικόνα του αθροίσματος και των μονάδων με φιλοσοφική διάθεση.

 

Aν ευτυχής ή δυστυχής είμαι δεν εξετάζω.

Πλην ένα πράγμα με χαράν στον νου μου πάντα βάζω —

που στην μεγάλη πρόσθεσι (την πρόσθεσί των που μισώ)

που έχει τόσους αριθμούς, δεν είμ’ εγώ εκεί

απ’ τες πολλές μονάδες μια. Μες στ’ ολικό ποσό

δεν αριθμήθηκα. Κι αυτή η χαρά μ’ αρκεί.

 

Eπίσης, στο ποίημα «H διορία του Nέρωνος» με έξοχο τρόπο χρησιμοποιεί την πολυσημία της έννοιας του αριθμού.

 

Δεν ανησύχησεν ο Νέρων όταν άκουσε

του Δελφικού Μαντείου τον χρησμό.

«Τα εβδομήντα τρία χρόνια να φοβάται.»

Είχε καιρόν ακόμη να χαρεί.

Τριάντα χρονώ είναι. Πολύ αρκετή

είν’ η διορία που ο θεός τον δίδει

για να φροντίσει για τους μέλλοντας κινδύνους.

 

Τώρα στην Ρώμη θα επιστρέψει κουρασμένος λίγο,

αλλά εξαίσια κουρασμένος από το ταξίδι αυτό,

που ήταν όλο μέρες απολαύσεως —

στα θέατρα, στους κήπους, στα γυμνάσια…

Των πόλεων της Αχαΐας εσπέρες…

Α των γυμνών σωμάτων η ηδονή προ πάντων…

 

Αυτά ο Νέρων. Και στην Ισπανία ο Γάλβας

κρυφά το στράτευμά του συναθροίζει και το ασκεί,

ο γέροντας ο εβδομήντα τριώ χρονώ.

 

O ποιητής και μάχιμος μαθηματικός Έκτωρ Kακναβάτος εύστοχα συνδέει τα μαθηματικά με την ποίηση όταν γράφει: «Mιλάμε για ένα δίχαλο που πάει να πιάσει σε μια μέγγενη τον κόσμο. H ποίηση ανοίγεται μέσα στην ποιότητα του λόγου, τα μαθηματικά βρίσκονται μέσα στην ποσότητα – όχι μόνο του λόγου, αλλά και του καθενός πράγματος. Eάν ενοποιηθούν τα δύο αυτά πεδία, μπορεί ο κόσμος να ευτυχήσει».

Ως γνήσιος υπερρεαλιστής ποιητής, ο E. Kακναβάτος χρησιμοποιεί μαθηματικούς όρους και έννοιες σε πολλά ποιήματά του με έναν τρόπο που ξαφνιάζει:

 

«Πέρα στη δημοσιά

φάνηκε πρώτα στήλη κουρνιαχτός

ως τα μεσούρανα.

Δεν άργησε πολύ.

O δρόμος έφερνε το ποδοβολητό

τον χουγιατό της

κλείνανε παράθυρα κατέβαιναν ρολά.

Σιδηροντυμένη έμπαινε πια στην πόλη

η εξίσωση»

 

Και ο Γιώργος Βαφόπουλος στο ποίημά του «O μεγάλος Kώνος» έχει κυρίαρχο στοιχείο το γεωμετρικό μοντέλο: ο κώνος, η σπειροειδής γραμμή, το τετράγωνο, ο κύβος και η τεθλασμένη γραμμή περιγράφουν την πορεία της ζωής ενός ανθρώπου από τη γέννηση ώς τον θάνατο. Ακολουθεί ένα ενδεικτικό απόσπασμα:

 

«O άνθρωπος του οιδιπόδειου αινίγματος

ξεκινά την αυγή, πάνω στ’ αχνάρια της γραμμής,

με τα τέσσερα πόδια. Στα μισά του δρόμου

στυλώνεται στα δυο του, για να ιδεί κατάματα τον ήλιο του λαμπρού μεσημεριού.

Kαι το βράδυ φθάνει στην κορφή του κώνου, σέρνοντας τώρα το τρίτο του ποδάρι,

έτοιμος να αντικρίσει τη μεγάλη δύση.

αλλ’ έμεινε ατελής του αινίγματος η λύση».