Vivlosmania!!!

Τσαμπούνα

 Είδος παραδοσιακού ασκοφόρου πνευστού μουσικού οργάνου αντίστοιχο με τον αρχαίο άσκαυλο που αναπτύχθηκε κυρίως στις Κυκλάδες και σε άλλα νησιά του Αιγαίου.
Η τσαμπούνα ή άσκαυλος είναι μουσικό όργανο το οποίο ανήκει στην κατηγορία των πνευστών. Η τσαμπούνα παρουσιάστηκε στην αρχαία Ελλάδα το 5ο π.Χ αιώνα και σε κάθε μέρος της Ελλάδας έχει και διαφορετική ονομασία αλλού ονομάζεται σαμπούνα, στην Βόρειο Ελλάδα γκάιντα, αλλού πίπιζα, στην Κρήτη ασκομαντούρα και εμείς εδώ στην Νάξο την αποκαλούμε τσαμπούνα. Η τσαμπούνα ήρθε στα νησιά μας από την Μικρά Ασία στον 10-20μ.Χ αιώνα και είναιτο πιο παλιό μουσικό όργανο των βοσκών. Στην Νάξο η τσαμπούνα παρουσιάστηκε γύρο στο 1812 και κατέχει πρωταγωνιστικό ρόλο στην ζωή των κατοίκων. Όλα τα γλέντια όπως γάμοι βαφτίσια γιορτές αποκριές γινόταν με το άκουσμα της τσαμπούνας καθώς τότε δεν ήταν ακόμη γνωστό το βιολί και το λαούτο, το γνωστό δίδυμο που επικρατεί μέχρι και σήμερα.

Βιολί

Το βιoλί είναι έγχορδο μουσικό όργανο που παίζεται με δοξάρι. Έχει 4 χορδές διαφορετικού τονικού ύψους (σολ, ρε, λα, μι), που χορδίζονται κατά διαστήματα πέμπτης και η μουσική του έκταση περιλαμβάνει 44 χρωματικούς φθόγγους. Το βιολί στηρίζεται στον ώμο ενώ με το ένα χέρι ο μουσικός απλώς πιέζει τις χορδές με το να το κρατά καθόλου ενώ με το άλλο κινεί το δοξάρι επάνω στις χορδές. Το βιολί εμφανίστηκε τον 16ο αιώνα ως εξέλιξη του μεσαιωνικού Φιντλ (αγγλ. fiddle), του ιταλικού Λίρα ντα μπράτσο (ιταλ. lira da braccio) και του Ρεμπέκ. Τη σημερινή μορφή του την πήρε κυρίως στην Ιταλία, όπου μεγάλες οικογένειες κατασκευαστών όπως οι Αμάτι, Γκουαρνέρι και Στραντιβάριους, δημιούργησαν θαυμάσιας ακουστικής όργανα που μέχρι και σήμερα θεωρούνται αξεπέραστα. Κατά την εποχή της αναγέννησης δημιουργήθηκαν σημαντικές σχολές βιολιού, που άκμασαν στη Βενετία, τη Μπολόνια, τη Φλωρεντία, τη Ρώμη, και σε άλλες Ιταλικές πόλεις. Τα πρώτα βιολιά χρησιμοποιήθηκαν για την εκτέλεση έργων λαϊκής και χορευτικής μουσικής. Κατά τον 17ο αιώνα το βιολί αντικατέστησε τη βιόλα ντα γκάμπα ως το σημαντικότερο έγχορδο στη μουσική δωματίου.

Λαούτο

Το λαούτο ή λαγούτο, είναι έγχορδο όργανο, που στην ελληνική παραδοσιακή μουσική χρησιμοποιείται κυρίως σαν συνοδεία σε βιολί, λύρα ή άλλα όργανα.

Το λαούτο αποτελεί σύνθεση στοιχείων από την αρχαιοελληνική πανδούρα (μακρύ χέρι). Συγγενεύει με το ούτι αλλά έχει μεγαλύτερο μπράτσο. Κουρδίζεται Μι λα ρε σολ, από κάτω προς τα πάνω. Είναι όργανο υποτιμημένο, ιδιαίτερα στις στεργιανές περιοχές -χρησιμοποιείται όμως αρκετά στα νησιά- παρόλα αυτά οι δυνατότητές του είναι πολύ μεγάλες. Ο δεξιοτέχνης του λαούτου Χρήστος Ζώτος συνέβαλλε στην ανάδειξη του λαούτου δημιουργώντας μια δική του τεχνική.

Η χρήση του είναι πολύ διαδεδομένη στην Κρήτη,όπου συνοδεύει κυρίως την λύρα,καθώς και στην Κύπρο, όπου συνοδεύει συνήθως το βιολί . Πολλές φορές όμως, το συναντάμε και μόνο του ή σε ζευγάρια.

Τουμπάκι

Το τουμπάκι αποτελείται χρησιμεύει σαν συνοδευτικό όργανο για την τσαμπούνα και ουσιαστικά είναι το ταίρι της. Τη συνοδεύει ρυθμικά βοηθώντας, με παρέα την τσαμπούνα, τον χορευτή να χορεύει ρυθμικά και καλύτερα. Με κάθε χτύπο (ντούπ ντούπ) ο χορευτής ακούγοντας το τουμπάκι τσακίζει το σώμα του και κάνει φιγούρες. Αποτελείται από δυο μέρη: τον κύκλο από πάνω, από κόντρα πλακέ, και το δέρμα είναι από κατσίκα. Παίρνουμε λοιπόν το κόντρα πλακέ και το κόβουμε στα μέτρα που θέλουμε και μετά το βάζουμε σε νερό για τρείς μέρες. Μετέπειτα, το βάζουμε σε συγκεκριμένο καλούπι και του δίνουμε κυλινδρική μορφή. Το δέρμα της κατσίκας είναι αποξεραμένο στον ήλιο, το κόβουμε κυκλικά, το βάζουμε στο νερό και αφού μαλακώσει το ξυρίζουμε. Όταν είναι όλα αυτά τελειοποιημένα, τότε είναι έτοιμο να το βάλουμε πάνω στον ξύλινο κύλινδρο. Το τουμπάκι πρωτοεμφανίστηκε στη Νάξο την περίοδο εμφάνισης και της τσαμπούνας.

Δημήτρης Δημητροκάλλης (Α΄ τάξη)

Διαμαντής Σοφικίτης (Α’ τάξη)

Γιώργος Ρεφενές (Α΄ τάξη)