Γκρίνιαα!!

. 

Είναι, πράγματι, απίθανα πιο δύσκολο να διαβάζει κανείς από το να γράφει. Όπως είναι εξίσου πιο δύσκολο να ακούει κανείς από το να μιλάει.

Χρειάζεται, επίσης, μεγάλη προσπάθεια, όταν μιλάει κανείς ή όταν γράφει, να μπορεί να διακρίνει τα ιδεολογικά φορτία, φορείς των οποίων είναι οι λέξεις που χρησιμοποιεί. ( Τυχαίο, δήθεν, παράδειγμα η λέξη «ευ-γένεια», από το εὖ – ἄμεινον – ἄριστα + γένος που παραπέμπει στη ηρωική φυλετική κοινωνία και δίνει προτεραιότητα στην καταγωγή στο θέμα της υποδειγματικής συμπεριφοράς.)

Αφορμή για τούτη τη φλυαρία στάθηκε η λίγο παλιότερη ανάρτηση της εξαιρετικής e–cynical σχετικά με την ιδεολογία της αξιοκρατίας και το εξαιρετικό τζέρτζελο που ακολούθησε στα σχόλια που τη συνοδεύουν. Χάζευα παρακολουθώντας την ανθρωπογεωγραφία και δεν πρόλαβα να πω αυτά που ήθελα εκεί. Τι να πρωτοπείς, άλλωστε.

Θα ήθελα, πάντως, εξ αρχής να κάνω μία μικρή διόρθωση. Η αξιοκρατία σαφώς και δεν αποτελεί ιδεολογία αλλά ιδεολόγημα και, ως τέτοιο, είναι ασαφές, υποκρύπτον και γι αυτό είναι πολλαπλής χρήσεως, όπως όλα τα ιδεολογήματα.

Ας παίξουμε λίγο μαζί του.

Αξιοκρατία, λοιπόν, όπως λέμε ανδροκρατία, γυναικοκρατία, στρατοκρατία. (Επιλέγω αυτά, γιατί έχουν σαφώς ορισμένου εύρους πρώτο συνθετικό, οπότε αντιλαμβάνεσαι καλύτερα τη βαρύτητα του δεύτερου στη σύνθεση, και γιατί ξυπνούν πιο γρήγορα τα αντανακλαστικά σου.) Δηλαδή, κράτος στρατού, κράτος γυναικών, κράτος ανδρών, κράτος άξιων. Ξανά δηλαδή, ο στρατός εξουσιάζει την πολιτική, οι γυναίκες εξουσιάζουν τους άνδρες, οι άνδρες εξουσιάζουν τις γυναίκες, οι άξιοι εξουσιάζουν τους μη άξιους (ανάξιους). Ξανά μανά δηλαδή, εξουσιαστική δομή με κριτήριο φυλετικό ή συσχετισμού δυνάμεων. Λοιπόν, πώς σου ακούγεται τώρα η αξιοκρατία;

Κάθε εξουσιαστική δομή προϋποθέτει ανισότητα των μερών της και αυτοί που ασκούν την εξουσία, οι κρατούντες, όσο κι αν το ισχυρίζονται, δεν την ασκούν ἐπί τιμῇ αλλά ἐπ’ ὠφελίᾳ. Επειδή όμως δεν είναι αυτάρκεις, την ωφέλεια την καρπώνονται από τους αρχόμενους.

Αφού πήρες μια ιδέα για το –κρατία, πάμε τώρα στο πρώτο συνθετικό και θέτω ευθύς τρία ερωτήματα:

1) Ποιος είναι ο άξιος;

2) Ποιος τον επιλέγει;

3) Με ποια κριτήρια γίνεται η επιλογή;

Εδώ δε θα παίξουμε με το συντακτικό αλλά με τη γραμματική.

Στην αξιοκρατία το επίθετο άξιος δεν έχει παραθετικά ή είναι ισοδύναμο με τον υπερθετικό βαθμό του, δηλαδή, «άξιος = ο πιο άξιος». Σε αιφνιδίασα;

Ας το εξετάσουμε με ένα παράδειγμα.

Έστω ότι έχουμε 100 χιλιάδες άνεργους εκπαιδευτικούς. Αν, μάλιστα, τοποθετήσεις και τον εαυτό σου ανάμεσά τους, το παράδειγμά μου θα σε φωτίσει καλύτερα. Όλοι εσείς, λοιπόν, που αξίως εισαχθήκατε στο Πανεπιστήμιο, κριθήκατε ομοίως άξιοι πανεπιστημιακού τίτλου (πρώτος βαθμός αξιοσύνης). Το κράτος, όμως, επειδή θέλει τους καλύτερους εκπαιδευτικούς για τους μαθητές του (τους οποίους υπεραγαπά, όταν δεν τους ξυλοφορτώνει ή τους πνίγει στα χημικά ή τους στέλνει κατηγορούμενους για κακουργήματα με τον τρομονόμο ή τους σκοτώνει), θεσπίζει μία αξιοκρατική διαδικασία επιλογής εκπαιδευτικών, ολιγόωρης διάρκειας και με καθορισμένη βάση επιτυχίας. Παρ’ όλο που εκ του τίτλου σας έχετε το δικαίωμα να παρέχετε, ως ωρομίσθιοι, ισότιμο με των διορισμένων εκπαιδευτικό έργο (που αμείβεται, ωστόσο, λιγότερο ή ίσο με το έργο ανασφάλιστης ευκαιριακής οικιακής βοηθού), δεν έχετε δικαίωμα διορισμού και συμμετέχετε στο διαγ(κ)ωνισμό, επιδιώκοντας να υπερβείτε την καθορισμένη βάση επιτυχίας (δεύτερος βαθμός αξιοσύνης). Εκ των πραγμάτων, όσοι εκ των ομοτίτλων υπερβείτε τη συγκεκριμένη βάση, είστε αξιότεροι των υπολοίπων (των ανάξιων), είστε, δηλαδή, άξιοι διορισμού. Όχι όμως και διοριστέοι, αφού κατά την προκύρηξη του διαγωνισμού ορίζεται και αριθμός διοριστέων ανεξάρτητος από τη βάση επιτυχίας και διαφορετικός κάθε φορά (τρίτος βαθμός αξιοσύνης). Αν, τώρα, ο αριθμός επιτυχόντων υπερβαίνει τον αριθμό διοριστέων, πράγμα που γίνεται συνήθως, ένας αριθμός επιτυχόντων (αξιότερων) εξισώνεται αυτομάτως και για τυχαίο λόγο με τους αποτυχόντες (ανάξιους) και δοκιμάζει από την αρχή την τύχη του μαζί τους στον επόμενο διαγ(κ)ωνισμό. Από τους αξιότερους, επομένως, για διορισμό πραγματικά άξιοι είστε (είδες πού σε τοποθέτησα!) οι πιο άξιοι, ὅπερ ἔδει δεῖξαι. Σε απλά ελληνικά, the second winner is the first loser. Λοιπόν, πώς σου ακούγεται τώρα η αξιοκρατία;

Οι 100 χιλιάδες άνεργοι εκπαιδευτικοί αποτελούν σοβαρό κοινωνικό πρόβλημα, το οποίο η κοινωνία με τη θεσμική της έκφραση οφείλει να αντιμετωπίσει. Οι ίδιοι, επίσης, μπορούν να αποτελέσουν μία υπολογίσιμη συλλογικότητα πίεσης για την αντιμετώπιση των προβλημάτων τους. Με την αποδοχή, όμως, του ιδεολογήματος της αξιοκρατίας καθώς και του συνοδού του ιδεολογήματος της αξιολόγησης (άξιος + λέγω = επιλέγω) μετατρέπονται σε 100 χιλιάδες προσωπικά δράματα αλληλοσπαρασσόμενων αποτυχημένων lost in (social) space χωρίς ελπίδα. Γιατί με την αξιολόγηση, η εργασία από δικαίωμα όλων μετατρέπεται σε έπαθλο κρεμάμενο, που, για να το φτάσει κανείς, πρέπει να σκαρφαλώσει πάνω σε σωρούς πτωμάτων.

Φοβάμαι πως, αν σου έλεγα: «Μπορεί να διορίστηκες (χάρη σε μένα που σε κατέταξα στους διοριστέους), αλλά απεμπόλησες την αξία του πτυχίου σου», θα μου απαντούσες ανάποδα: «Μπορεί να απεμπόλησα την αξία του πτυχίου μου, αλλά διορίστηκα (χάρη στην αξία μου)» κι αυτή, βέβαια, είναι μία καλή ηθική βάση για έναν παιδαγωγό, γιατί έτσι συμβαίνει και στη ζωή. Η σειρά σου (στο ταμείο, στη στάση, στο γιατρό, οπουδήποτε) αποτελεί δικαίωμα μόνο αν κάποιος επιχειρεί να σε υπερπηδήσει, ποτέ όταν υπερπηδάς εσύ τους άλλους (εξάλλου, πάντα έχεις ένα σοβαρό λόγο).

Ιδεολόγημα, λοιπόν, η αξιοκρατία, ιδεολόγημα και η αξιολόγηση με τις κάθε είδους εξετάσεις, βαθμολογήσεις και όλες τις άλλες επινοήσεις αποκλεισμού, ιδεολόγημα μιας κοινωνίας που δε θέλει ή δεν μπορεί να παρέχει τα κοινωνικά αγαθά εξ ίσου σε όλα της τα μέλη. Και μια που είπα εξετάσεις, να προβοκάρω λίγο ακόμα. Για να αποκτήσει ένας μαθητής σου το δικαίωμα να μελετήσει την Αντιγόνη, θα πρέπει να έχει εξεταστεί επιτυχώς στο Θουκυδίδη ή στον Ξενοφώντα, ή για να έχει το δικαίωμα να μελετήσει Βιζυηνό, θα πρέπει να έχει εξεταστεί επιτυχώς στον Ερωτόκριτο. Στην πραγματική ζωή δεν το βρίσκεις λίγο παράλογο; Φαντάζεσαι να ζητούσαν τα βιβλιοπωλεία αποδεικτικό προαγωγής προκειμένου να σου πουλήσουν τα αντίστοιχα βιβλία; Δεν το φαντάζεσαι, βέβαια, και το ξέρεις πως αυτές οι εξετάσεις, το λιγότερο που ελέγχουν είναι η επάρκεια γνώσης. Εκείνο που κυρίως κάνουν είναι η εμπέδωση της κατάταξης στην πυραμίδα των άξιων και η απονομή δικαιώματος (επομένως και ο αποκλεισμός από αυτό).

Αν, τώρα, θέλεις πραγματικά να καταλάβεις το μέγεθος του μύθου της αξιοκρατίας και της αξιολόγησης, δοκίμασε και το εξής τελευταίο. Πάρε δύο παιδιά που μόλις γεννήθηκαν και δώσε τους τυχαία γενετικά χαρακτηριστικά. Κράτησέ τα στα χέρια σου και, ακολουθώντας όποιο σύστημα αξιολόγησης θέλεις, δοκίμασε να επιλέξεις αξιοκρατικά ποιο αξίζει να ζήσει έτσι ή αλλιώς, να έχει αυτή ή την άλλη μοίρα. Θέλω να πω πως η μοναδική αξία που θα πρέπει να αντιλαμβανόμαστε, να ορίζουμε και να απαιτούμε είναι η ζωή και η ισοτιμία της ζωής σε όλες της τις εκφάνσεις.

Διαφορετικά, άρχισε να σκέφτεσαι τι θα κάνουμε με τους ανάξιους και τους αποτυχημένους και, για να σε βοηθήσω, διάβασε αυτό το άρθρο του ΔΗΜΗΤΡΗ Κ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ να πάρεις μια ιδέα. Είναι λίγο παλιό αλλά δεν του φαίνεται στις παρούσες συνθήκες.

 .

Κάτω από : Αναζητήσεις, Ενδοσχολικά, Εξωσχολικά | Με ετικέτα: The second winner is the first loser, αξιοκρατία, αξιολόγηση, ΑΣΕΠ, εξετάσεις, ηθική, ιδεολόγημα