ICT in Philology Δημιουργική αξιοποίηση των ΤΠΕ στα φιλολογικά μαθήματα 

http://users.sch.gr/symfo/sholio/e/arx25kimena.htm#02

ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΣΕΝΑΡΙΟΥ

Α’ ΜΕΡΟΣ. ΣΧΕΔΙΑΣΗ

1. Τίτλος σεναρίου

«Δελφίνι – δελφινάκι»

2. Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές

Αρχαία Ελληνικά  (ενταγμένο σε διαθεματικό σχέδιο εργασίας)

3. Στόχοι

Γνωστικοί:

• να βοηθηθούν οι μαθητές/τριες στην κατανόηση του κειμένου μέσα από εικόνες (βυζαντινή μικρογραφία και αναπαράσταση εσχαρίδας) και βίντεο/ντοκυμανταίρ σχετικά με τα δελφίνια ώστε
• να αποκτήσουν τις κατάλληλες αναπαραστάσεις και να εμπεδώσουν όσα αναφέρει στο κείμενο ο Αιλιανός σχετικά με τον συνεργατικό τρόπο ψαρέματος ανθρώπων-δελφινιών ώστε

• να διαπιστώσουν ιδίοις όμμασι την διαχρονικά αρμονική σχέση ανθρώπων-δελφινιών

Παιδαγωγικοί:

• να συνεργάζονται σε ομάδες για την επίτευξη μαθησιακών στόχων

Τεχνολογικοί:

• να εξοικειωθούν με την αναζήτηση του κατάλληλου οπτικοακουστικού υλικού σε μηχανές αναζήτησης εικόνας και βίντεο και να είναι σε θέση να δημιουργήσουν παρουσίαση με ενσωματωμένα βίντεο με τη χρήση κατάλληλων διαδικτυακών εργαλείων π.χ. prezi

4. Απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή

Υπολογιστές, Βιντεοπροβολέας και οθόνη προβολής, σύνδεση στο Διαδίκτυο και πρόγραμμα επεξεργασίας παρουσιάσεων, εικόνας και βίντεο.

5. Διάρκεια

Μία έως δύο διδακτικές ώρες.

6. Ανάλυση του περιεχομένου

• Το απόσπασμα από το «Περί ζώων ιδιότητος» του Αιλιανού του εγχειριδίου διδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών επιστρέφει στο αρχικό του συγκείμενο και χρησιμοποιείται ως πηγή στα πλαίσια ενός διαθεματικού σχεδίου εργασίας.
• Η κατανόηση του κειμένου δεν βασίζεται στην εκτενή γραμματικοσυντακτική ανάλυση με στόχο τη μετάφραση αλλά στην κατανόηση με βάση το είδος του κειμένου και τους κύριους όρους του.
• Επιπλέον σημαντικό ρόλο στην προσέγγιση του κειμένου και την κινητοποίηση του ενδιαφέροντος των παιδιών παίζει η παρακολούθηση σχετικών σύντομων ταινιών στη βιντεοπύλη you-tube, την οποία μπορούν να αξιοποιούν δεόντως  στη σχολική καθημερινότητά τους.

7. Περιγραφή σεναρίου

Η διδακτική πρόταση που παρουσιάζεται εδώ αφορά στη 14η ενότητα του σχολικού εγχειριδίου των Αρχαίων Ελληνικών της Β΄ Γυμνασίου και συγκεκριμένα  το απόσπασμα με τίτλο «Απρόσκλητοι βοηθοί» από το έργο του Κλαύδιου Αιλιανού «Περί ζώων ιδιότητος».

Σύμφωνα με την πρόταση αυτή η διδασκαλία του συγκεκριμένου κειμένου εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο ενός διαθεματικού σχεδίου εργασίας με θέμα το δελφίνι. Το σχέδιο αυτό έχει ήδη εκπονηθεί από τη γράφουσα και τους μαθητές/τριες του Γυμνασίου Ομβριακής Φθιώτιδος το σχολικό έτος 2008-2009 με τίτλο «Ψάχνοντας το δελφινούλι» (http://gym-omvriak.fth.sch.gr/index.files/Page950.htm). Ωστόσο στο συγκεκριμένο σχέδιο δεν είχε ενταχθεί η διδασκαλία του συγκεκριμένου κειμένου.

Στην παρούσα φάση το κείμενο του Αιλιανού επιστρέφει στο αρχικό του πλαίσιο, το οποίο αναδεικνύεται με τη χρήση του Διαδικτύου ως πηγής πληροφοριών για τον συγγραφέα και το έργο, και αντιμετωπίζεται πλέον ως πηγή για τη Φυσική Ιστορία σε σχέση με την αιώνια φιλία ανθρώπου – δελφινιού και την ιδιαίτερη ευφυΐα του συγκεκριμένου ζωικού είδους (προβολή των λόγων για τους οποίους ο Αιλιανός έγραψε το συγκεκριμένο έργο). Για την ανάδειξη αυτών των πλευρών χρησιμοποιείται υλικό αποτελούμενο από εικόνες και βίντεο που διατίθενται στο Διαδίκτυο και ομαδοποιούνται σε μια ενιαία υπερμεσική εφαρμογή.

Στην εφαρμογή αυτή το κείμενο του Αιλιανού διανθίζεται με υπερσυνδέσμους προς το Διαδίκτυο αλλά και με ενσωματωμένα βίντεο που οπτικοποιούν την περιγραφή του τρόπου ψαρέματος με πυροφάνι και συντελούν στην πληρέστερη κατανόησή του και στη δημιουργία σχετικών αναπαραστάσεων. Αποφεύγεται η ενδελεχής γραμματικο-συντακτική ανάλυση και στη θέση της οι μαθητές/τριες καλούνται να εντοπίσουν τις ρηματικές ενέργειες και τα δρώντα υποκείμενα, ώστε να έχουν ανάγλυφη τη δομή του κειμένου και να μπορέσουν να αποδώσουν το νόημά του.

Ειδικά ως προς τα ρήματα θα κληθούν να τα διακρίνουν ως προς το χρόνο έτσι ώστε να διαπιστώσουν ότι ο Αιλιανός περιγράφει σε Ενεστώτα, όπως αρμόζει στον τρόπο της περιγραφής. Επιπλέον, όμως, με τη χρήση του Ενεστώτα το κείμενο αποκτά διαχρονικότητα, όπως θα διαπιστώσουν οι μαθητές/τριες από τα βίντεο που θα παρακολουθήσουν.

Η προστιθέμενη αξία από τη χρήση των ψηφιακών πόρων βρίσκεται στην αξιοποίηση του οπτικού υλικού από το Διαδίκτυο για την παροχή αναπαραστάσεων και τη δυνατότητα πληρέστερης κατανόησης του κειμένου, καθώς και στη χρήση του επεξεργαστή κειμένου και του λογισμικού παρουσιάσεων, τα οποία αισθητοποιούν το κείμενο τονίζοντας τα σημεία όπου θα πρέπει να δοθεί έμφαση.

Φύλλ0 Εργασίας (για αρχάριους)

Χρησιμοποιώντας την υπερμεσική εφαρμογή να συμπληρώσετε το ακόλουθο φύλλο εργασίας:

Οἱ Εὐβοεῖς ἁλιεῖς τοῖς δελφῖσι ἰσομοιρίαν τῆς θήρας ἀπονέμουσι. Καὶ ἡ ἄγρα τοιαύτη ἐστί. Τῆς πρῴρας τῶν ἀκατίων κοίλας τινὰς ἐξαρτῶσιν ἐσχαρίδας πυρὸς ἐνακμάζοντος· καὶ εἰσὶ διαφανεῖς, ὡς καὶ στέγειν τὸ πῦρ καὶ μὴ κρύπτειν τὸ φῶς. Οἱ τοίνυν ἰχθύες δεδιότες τὴν αὐγὴν πλησιάζουσι μαθεῖν βουλόμενοι τοῦ φοβοῦντος σφᾶς τὴν αἰτίαν· εἶτα ἐκπλαγέντες πρός τινι πέτρᾳ ἡσυχάζουσιν ἀθρόοι παλλόμενοι τῷ δέει. Οἱ δὲ παρανηχόμενοι δελφῖνες τοὺς ἐξωτέρω τῶν ἰχθύων φοβοῦντες ὠθοῦσι καὶ τοῦ διαδιδράσκειν ἀναστέλλουσιν. Οὐκοῦν ἐκεῖνοι πιεζόμενοι πανταχόθεν καὶ τρόπον τινὰ κεκυκλωμένοι ἁλίσκονται. Καὶ οἱ δελφῖνες προσίασιν ὡς ἀπαιτοῦντες τοῦ κοινοῦ πόνου τὴν ἐπικαρπίαν τὴν ὀφειλομένην σφίσιν ἐκ τῆς νομῆς, καὶ οἵ γε ἁλιεῖς πιστῶς καὶ εὐγνωμόνως ἀφίστανται τοῖς συνθήροις τοῦ δικαίου μέρους, εἰ βούλονται καὶ πάλιν σφίσι συμμάχους ἀκλήτους παρεῖναι.

1. Κυκλώστε τα ρήματα του κειμένου ή τονίστε τα με φωσφορίζον χρώμα.
2. Με βάση τα ρήματα να γράψετε το περιεχόμενο του κειμένου σε 5-7 σειρές.
3. Ποια τεχνική ψαρέματος χρησιμοποιούσαν οι ψαράδες της Εύβοιας;
4. Πώς βοηθούν τα δελφίνια τους ψαράδες και πώς αυτοί τα ανταμείβουν;

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ (για προχωρημένους)

Γεια σας, παιδιά! Είμαι το Δελφινούλι και θα ήθελα να μου κάνετε μια χάρη! Τι λέτε; Θα με βοηθήσετε;

Κάποτε ήταν ένας συγγραφέας που τον έλεγαν Κλαύδιο Αιλιανό και έγραψε ένα πολύ ωραίο βιβλίο για μας τα ζώα. Το έγραψε, μάλιστα, στα ελληνικά, αν και δεν ήταν Έλληνας αλλά Ρωμαίος! Ένα κεφάλαιο, λοιπόν, το αφιέρωσε σε μας τα δελφίνια! Επειδή, όμως, φοβάμαι πως τα παιδιά δεν καταλαβαίνουν όλα όσα λέει για τον τρόπο που βοηθάμε τους ψαράδες να βγάλουν πολλά ψάρια (και να φάμε κι εμείς τα καημένα), θα σας στείλω στη θάλασσα του Διαδικτύου για την αποστολή σας!

Λοιπόν, βάλτε στη μηχανή αναζήτησης του Google τη λέξη πυροφάνι και αποθηκεύστε σε έναν φάκελο στην επιφάνεια εργασίας δύο εικόνες: μία να δείχνει τις εσχαρίδες που λέει το κείμενο και μια να δείχνει πώς ψάρευαν οι ψαράδες κάποτε.

Μετά μπείτε στο youtube και ψάξτε για βίντεο με τις εξής λέξεις-κλειδιά: dolphins, fishing, human-dolphin (να εξασκήσετε και λίγο τα Αγγλικά σας)! Μόλις δείτε αυτά τα βίντεο, θα ήθελα να βρείτε στο youtube το αγαπημένο μου τραγούδι «Δελφίνι, δελφινάκι» και να κάνετε το εξής: αν κάποιος από σας γνωρίζει, θα ήθελα να κατεβάσει τα βίντεο αυτά και μετά στο πρόγραμμα Windows Movie Maker να ενώσει τις σκηνές μαζί με τις φωτογραφίες που κατεβάσατε πριν και, με μουσική υπόκρουση το αγαπημένο μου τραγούδι, να περάσετε στο βίντεο τα λόγια του αγαπημένου μου Αιλιανού, ώστε, όποιο παιδί βλέπει το βίντεο να καταλαβαίνει τι λέει ο Αιλιανός!

Αν πάλι κανείς δεν ξέρει πώς γίνεται αυτό, σκεφθείτε έναν τρόπο να διαφημίσετε τα κατορθώματά μας! Κάτι θα βρείτε εσείς, είμαι σίγουρο!!! Είστε πανέξυπνα παιδάκια, όπως και εμείς πανέξυπνα ζωάκια!      Σας ευχαριστώ πάρα πολύ!

Πολλά δελφινοφιλάκια!

Ο αιώνιος φίλος σας, Δελφινούλι