φδγηδφγηφη

ωνγηξγξφγ

ωψνβωψβνωψβνωψβ

Υλικό για κατέβασμα

Σχολιασμός 14^ης Συνεδρίας 4^ου Πανελληνίου Συνεδρίου “Διδακτική της Πληροφορικής”

Η παρούσα εργασία αφορά στο σχολιασμό των εργασιών που παρουσιάστηκαν σε μια από τις συνεδρίες κατά την διεξαγωγή του 4^ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Διδακτικής της Πληροφορικής που πραγματοποιήθηκε στην Πάτρα από 28-30 Μαρτίου 2008.

Η συνεδρία είχε τίτλο «Εναλλακτικές Διδακτικές Προσεγγίσεις» (14^η παράλληλη συνεδρία) και απαρτίζονταν από εισηγήσεις ενεργών εκπαιδευτικών της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης. Οι εργασίες δεν αφορούσαν θεωρητικές μελέτες αλλά ήταν συγκεκριμένες διδακτικές προτάσεις του μαθήματος της πληροφορικής. Οι εισηγητές εφάρμοσαν εναλλακτικές και διαθεματικές προσεγγίσεις στα μαθήματά τους, στην προσπάθειά τους να κάνουν το μάθημά τους πιο ελκυστικό (να κινητοποιήσουν το ενδιαφέρον και να προκαλέσουν την ενεργή συμμετοχή των μαθητών) και ταυτόχρονα πιο αποτελεσματικό (να καταφέρουν να αποκτήσουν οι μαθητές τις επιθυμητές γνώσεις, στάσεις και δεξιότητες.

Η πρώτη εργασία είχε τίτλο «Αξιοποιώντας την εκπαιδευτική τηλεόραση στη διδασκαλία της πληροφορικής στο Γυμνάσιο: Μία διδακτική πρόταση με αλληλεπιδραστικές δραστηριότητες υποτιτλισμού ταινιών» (Παπαδάκης, Παπαδημητρίου 2008). Στην εργασία προτείνεται η αξιοποίηση των ψηφιακών ταινιών της εκπαιδευτικής τηλεόρασης κατά την διδασκαλία της πληροφορικής με ένα διαφορετικό τρόπο από αυτόν που γνωρίζαμε ως σήμερα.  Η ταινία είναι ένα μέσο που χρησιμοποιείται πολλά χρόνια για την υποστήριξη της μάθησης. Ο δάσκαλος συνήθως αξιοποιεί τις εκπαιδευτικές εκπομπές ως μελέτες περίπτωσης. Μέχρι τώρα χρησιμοποιούνταν με δύο κυρίως τρόπους: α) την παθητική θέαση από τον μαθητή, η οποία βέβαια γίνεται συνήθως με ευχαρίστηση από τον μαθητή, αφού η ταινία περιλαμβάνει εικόνα, ήχο και κείμενο, αλλά χωρίς την ενεργή συμμετοχή του μαθητή ή β) αν ο δάσκαλος ήθελε να προκαλέσει την αλληλεπίδραση των μαθητών με το υλικό που παρουσιάζεται στην ταινία, φρόντιζε να ετοιμάσει και να διανείμει φύλλα εργασίας που είχαν σχέση με το περιεχόμενο της ταινίας.

Οι συγγραφείς της εργασίας προτείνουν ένα νέο, πρωτότυπο τρόπο συνδιαλλαγής των μαθητών με την ταινία. Το ζητούμενο είναι οι μαθητές να «κάνουν κάτι» με την ταινία που παρακολουθούν. Προτείνεται η χρήση του ελεύθερου λογισμικού LvS (Learning via Subtitling) που αναπτύχθηκε από το ΕΑΠ. Η πρόταση βασίζεται στη θεωρία για «συνδεδεμένη με την πραγματικότητα» μάθηση (anchored learning). Οι γνώσεις, οι δεξιότητες θεωρούνται ως εργαλεία που μπορούν να χρησιμοποιούνται σε νέες καταστάσεις. Οι μαθητές καλούνται να επιλύσουν προβλήματα που περιγράφονται σε σενάρια, γύρω από πραγματικές καταστάσεις.

Το εργαλείο αποτελείται από τέσσερις περιοχές στις οποίες προβάλλεται η ταινία, παρουσιάζονται οδηγίες και εκπαιδευτικό υλικό (σε htm, ppt, doc, xls, swf, pdf), υπάρχει σημειωματάριο για τον καθηγητή και μαθητή και βέβαια χώρος ορισμού και επεξεργασίας των υποτίτλων. Οι συγγραφείς προτείνουν μια συγκεκριμένη διδακτική/μαθησιακή δραστηριότητα που υλοποίησαν σε τμήμα του Β Γυμνασίου. Περιγράφονται οι εκπαιδευτικοί στόχοι, ο τρόπος υλοποίησης καθώς και τα πλεονεκτήματα που θεωρούν ότι έχει η μέθοδος.

Πιστεύω ότι για την ολοκλήρωση της εργασίας θα έπρεπε να υπάρχει κι ένας τρόπος μέτρησης των αποτελεσμάτων και σύγκρισης τους με τα αντίστοιχα αποτελέσματα που παίρνει κάποιος από α) απλή προβολή ταινίας και β) από τη διδασκαλία με προβολή ταινίας και χρήση απλών φύλλων εργασίας. Η μέθοδος όντως είναι πρωτότυπη και πραγματικά φαίνεται ενδιαφέρουσα. Αλλά νομίζω ότι χρειάζεται περαιτέρω έρευνα για να δούμε αν πετυχαίνει μεγαλύτερη κινητοποίηση του ενδιαφέροντος των μαθητών από αυτό που πετυχαίνεται  με την απλή προβολή της ταινίας καθώς και αν κατακτάται το γνωστικό αντικείμενο (περιεχόμενο της ταινίας) σε μεγαλύτερο βαθμό από τους μαθητές. Επίσης φαίνεται να υπάρχει ο κίνδυνος κάποιοι μαθητές να αναλωθούν στην χρησιμοποίηση του μέσου κι όχι στο περιεχόμενο της διαδικασίας μάθησης.

Το LvS φαίνεται να είναι ακόμη ένα όπλο στην φαρέτρα του εκπαιδευτικού, για την κινητοποίηση του ενδιαφέροντος των μαθητών και την επίτευξη των μαθησιακών στόχων, απομένει να αποδειχτεί το μέγεθος της χρησιμότητάς του.

Η δεύτερη εργασία έχει τίτλο «Μια Διερευνητική και Διαθεματική Προσέγγιση στη Διδασκαλία της Ζωγραφικής Μέσω Η/Υ στην Α? Γυμνασίου» (Σουβατζόγλου 2008).

Προτείνεται από τον συγγραφέα η δημιουργία νέων ή η τροποποίηση υφιστάμενων εικόνων από τους μαθητές, αφού έρθουν σε επαφή με επιλεγμένα από τον καθηγητή έργα των Picasso και Warhol.

Οφείλω να ομολογήσω ότι η αρχική ανάγνωση του τίτλου με προκατέλαβε αρνητικά, θεωρώντας ότι θα ήταν ακόμη μία τετριμμένη χρήση του πολυχρησιμοποιημένου και πασίγνωστου εργαλείου της ζωγραφικής. Αποδείχτηκε όμως ότι πάντα υπάρχει χώρος για φρέσκες ιδέες.

Ο συγγραφέας εξηγεί τους λόγους για τους οποίους επέλεξε τους συγκεκριμένους ζωγράφους και παρουσιάζει τα έργα που επιδείχτηκαν στους μαθητές καθώς και τα αέργα που δημιούργησαν τα παιδιά. Στο τέλος έγινε και μια βασική αξιολόγηση του εγχειρήματος με την συμπλήρωση ενός ερωτηματολογίου από τα παιδιά (ο συγγραφέας δεν αναφέρεται αναλυτικά σε αυτό), από το οποίο προέκυψε ότι 100% των παιδιών χάρηκε την δραστηριότητα.

Η ζωγραφική βέβαια είναι ένα εργαλείο που ούτως ή άλλως φαίνεται να αγαπάνε τα παιδιά. Τα οφέλη της συγκεκριμένης δραστηριότητας νομίζω ότι προκύπτουν από την διαθεματικότητά της. Αυτό που μπορούμε να πούμε ότι φαίνεται να είναι μια επιτυχημένη και ενδιαφέρουσα διαθεματική προσέγγιση της εκμάθησης του προγράμματος της ζωγραφικής.

Και στην τρίτη εργασία με θέμα «Ανάπτυξη προσομοιώσεων από μαθητές: μια εμπειρική μελέτη» (Γλέζου, Γρηγοριάδου 2008)παρατηρούμε την ύπαρξη της διαθεματικότητας. Οι μαθητές της Γ τάξης Γενικού Λυκείου καλούνται να χρησιμοποιήσουν το προγραμματιστικό περιβάλλον της MicroworldsPro,για την κατασκευή μιας πολυμεσικής εφαρμογής, της προσομοίωσης της ελεύθερης πτώσης. Οι συγγραφείς δούλεψαν με δύο ομάδες μαθητών. Η μία κατασκεύασε εξ? αρχής την εφαρμογή (σχεδίαση/προγραμματισμός) ενώ στην άλλη δόθηκε μια αρχική έκδοση τξς εφαρμογής (κώδικας). Και οι δύο ομάδες κλήθηκαν να κάνουν τροποποιήσεις της αρχικής έκδοσης. Όπως και στην αρχική εργασία δεν μπορούμε φυσικά να αρνηθούμε τα οφέλη της διαθεματικότητας που υπάρχει στη συγκεκριμένη μαθησιακή διαδικασία. Οι συγγραφείς δεν απάντησαν όμως σαφώς στο ποια από τις δύο ομάδες ωφελήθηκε περισσότερο και ποιός από τους δύο τρόπους προτείνεται. Αναφέρουν βέβαια ότι η έρευνα είναι σε εξέλιξη. Επίσης δεν απαντάται καθόλου το ερώτημα που τίθεται αρχικά ως στόχος της εργασίας, στο ποια είναι τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της εξελληνισμένης έκδοσης του περιβάλλοντος της MicroworldsPro, που συμβάλλουν ή δυσχεραίνουν την διαμόρφωση αποτελεσματικού περιβάλλοντος μάθησης. Επίσης σε αυτή την απάντηση θα περιμέναμε να γίνεται και κάποια σύγκριση με άλλες εφαρμογές δημιουργίας πολυμεσικών εφαρμογών.

Οι τελευταίες δύο εργασίες της συνεδρίας είχαν αρκετά κοινά χαρακτηριστικά. Ο τίτλος της μίας από αυτές ήταν «Περιστρεφόμενα φωτοβολταϊκά με χρήση του μικροελεγκτή Basic Stamp» (Γιαννακόπουλος 2008) και της άλλης «Βιονικό χέρι και Τηλερομπότ:Υλοποίηση Συνθετικών εργασιών στα πλαίσια Διαθεματικής Συνεργασίας των Τομέων Πληροφορικής & Ηλεκτρολογίας των ΤΕΕ» (Αδαμόπουλος, Πανόπουλος 2008).

Και οι δύο αφορούν στην υλοποίηση ενός μεγάλου διαθεματικού project που είχε ως αποτέλεσμα την παραγωγή ενός απτού (μηχανικού) έργου, περιστρεφόμενα φωτοβολταϊκά στην μία περίπτωση και βιονικό χέρι και τηλερομπότ στην άλλη.

Οι μαθητές φαίνεται να έχουν πολλαπλά οφέλη από την υλοποίηση τέτοιων εργασιών που αναπτύσσουν την δημιουργικότητα και εφευρετικότητα, καλλιεργούν το ομαδικό πνεύμα εργασίας, την ικανότητα έρευνας, συλλογής, αξιολόγησης και ορθής χρήσης της πληροφορίας.Στην εργασία του κ. Γιαννακόπουλου (φωτοβολταϊκά) θέτονται να αναλυτικά οι διδακτικοί στόχοι του προγράμματος η επίτευξη των οποίων ελέγχεται στο τέλος του project με την συμπλήρωση φυλλαδίων αξιολόγησης. Πιστεύω ότι αυτό είναι πολύ σημαντικό στην υλοποίηση τέτοιων εργασιών γιατί αν δεν έχουν τεθεί εξ? αρχής οι διδακτικοί στόχοι, μπορεί ο καθηγητής να παρασυρθεί στην υλοποίηση του έργου ξεχνώντας το γιατί γίνεται όλο αυτό. Οι γνώσεις, στάσεις και δεξιότητες που περιμένουμε να αποκτήσουν οι μαθητές μετά από μια τέτοια εργασία πρέπει να είναι καλά ορισμένες.

Βλέποντας συνολικά και τις πέντε εισηγήσεις της συνεδρίας, θέλω να επισημάνω ότι πολλοί ενεργοί εκπαιδευτικοί αναζητούν τρόπους και μεθόδους για να ενεργοποιήσουν τους μαθητές και να τους παρασύρουν σε μια ενεργή συμμετοχή στη διαδικασία της μάθησης, που είναι απαραίτητη για την αποτελεσματικότητα του μαθήματος. «Μαθαίνουμε καλύτερα κάνοντας… αλλά μαθαίνουμε ακόμα καλύτερα αν συνδυάσουμε τη δράση με την ομιλία και το στοχασμό πάνω σ?  αυτά που κάνουμε» (Papert, 1999). Οι παραπάνω πέντε εργασίες απέδειξαν  ότι αυτό μπορεί να γίνει με ένα καινούριο εργαλείο (LvS-εργαλείο υποτιτλισμού ταινιών), ένα ενδιαφέρον θέμα (Picasso, Warhol στη ζωγραφική), τη διαθεματικότητα της εργασίας (προσομοίωση της ελεύθερης πτώσης), ή ένα έργο πρόκληση (φωτοβολταϊκά, βιονικό χέρι, τηλερομπότ). Το βασικότερο όλων είναι να υπάρχει η διάθεση από τον καθηγητή να προσφέρει στην τάξη του το μέγιστο δυνατό, να μην εφησυχάζει και χρησιμοποιεί μόνο δασκαλοκεντρικές μεθόδους διδασκαλίας, να αναζητεί και να τολμά να χρησιμοποιεί καινούριες μεθόδους και τεχνικές που σαφώς απαιτούν περισσότερη προσπάθεια, χρόνο και κόπο. Πιστεύω ότι οι συγγραφείς των εισηγήσεων αυτών που σχολιάστηκαν παραπάνω ανήκουν ακριβώς σε αυτή την κατηγορία εκπαιδευτικών. 

Βιβλιογραφία

Παπαδάκης Σ., Παπαδημητρίου Σ. (2008). Αξιοποιώντας την εκπαιδευτική τηλεόραση στη διδασκαλία της πληροφορικής στο Γυμνάσιο: Μία διδακτική πρόταση με αλληλεπιδραστικές δραστηριότητες υποτιτλισμού ταινιών. Πρακτικά 4^ου Πανελληνίου Συνεδρίου Διδακτικής της Πληροφορικής, 487-492. Πάτρα.

Σουβατζόγλου Β. (2008). Μια Διερευνητική και Διαθεματική Προσέγγιση στη Διδασκαλία της Ζωγραφικής Μέσω Η/Υ στην Α? Γυμνασίου. Πρακτικά 4^ου Πανελληνίου Συνεδρίου Διδακτικής της Πληροφορικής, 487-492. Πάτρα.

Γλέζου Κ., Γρηγοριάδου Μ. (2008). Ανάπτυξη προσομοιώσεων από μαθητές: μια εμπειρική μελέτη. Πρακτικά 4^ου Πανελληνίου Συνεδρίου Διδακτικής της Πληροφορικής, 493-498. Πάτρα.

Γιαννακόπουλος Ν. (2008). Περιστρεφόμενα φωτοβολταϊκά με χρήση του μικροελεγκτή Basic Stamp. Πρακτικά 4^ου Πανελληνίου Συνεδρίου Διδακτικής της Πληροφορικής, 499-510. Πάτρα.

Αδαμόπουλος Ν., Πανόπουλος Α. (2008). Βιονικό χέρι και Τηλερομπότ:Υλοποίηση Συνθετικών εργασιών στα πλαίσια Διαθεματικής Συνεργασίας των Τομέων Πληροφορικής & Ηλεκτρολογίας των ΤΕΕ. Πρακτικά 4^ου Πανελληνίου Συνεδρίου Διδακτικής της Πληροφορικής, 510-516. Πάτρα.

Το 4ο Πανελλήνιο Συνέδριο Διδακτικής της Πληροφορικής έγινε στην Πάτρα 28-30/3/2008.