Συνέντευξη για το Επάγγελμα του Λογοθεραπευτή/τριας*
15 Μαρτίου 2011 Παναγιώτα Π. Οικονομάκου
Ποια η φύση της εργασίας ενός/μιας Λογοθεραπευτή/τριας;
Ο Λογοθεραπευτής, ή αλλιώς Λογοπεδικός, ή Λογοπαθολόγος, ή Παθολόγος του Λόγου και της Ομιλίας, οι όροι είναι ταυτόσημοι, είναι ο επιστήμονας που φέρει την ευθύνη της πρόληψης, της αξιολόγησης και της θεραπείας της ομιλίας, του προφορικού και του γραπτού λόγου, της φωνής και της κατάποσης. Οι διαταραχές που απαιτούν λογοθεραπευτική παρέμβαση μπορεί να είναι απλές ή πολύπλοκες. Ενδεικτικά, μπορώ να σας περιγράψω ορισμένες από τις διαταραχές με μερικά απλά παραδείγματα.
Λοιπόν, ένας άνθρωπος που επαναλαμβάνει κάποιες συλλαβές ή λέξεις όταν μιλάει έχει τραυλισμό και αυτή είναι μια κοινή διαταραχή. Παλιότερα, ο κόσμος αποκαλούσε τον τραυλισμό κεκεδισμό και όσοι τραύλιζαν ήταν οι λεγόμενοι κεκέδες.
Ένα παιδί που δεν μιλάει καθαρά ή δεν προφέρει σωστά κάποιους ήχους, παραδείγματος χάρη, κάποια γράμματα όπως το /σ/, το /ξ/, το /ρ/ ή και άλλα, λέμε ότι έχει διαταραχές άρθρωσης, δυσλαλίες ή φωνολογική διαταραχή ανάλογα με την φύση των δυσκολιών που αντιμετωπίζει. Συχνά, αγόρια τα οποία σε μικρή ηλικία έχουν κάποια από τις παραπάνω δυσκολίες είναι πιθανόν να εμφανίσουν μαθησιακές δυσκολίες ή δυσλεξία. Αυτό σημαίνει ότι οι διαδικασίες ανάγνωσης, γραφής και μελέτης τους είναι πιο αργές και διαφορετικές από αυτές που χρησιμοποιούν άλλοι άνθρωποι, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι υστερούν σε ευφυΐα.
Ενήλικες μετά από ατυχήματα και εγκεφαλικά επεισόδια μπορεί να εμφανίσουν προβλήματα στην κατάποση, την ομιλία και τον λόγο τους. Δηλαδή, ίσως δεν είναι σε θέση να κατανοήσουν τον προφορικό ή τον γραπτό λόγο. Για παράδειγμα, τους δείχνουμε γραμμένη τη λέξη μήλο και δεν μπορούν να τη διαβάσουν. Άλλοι, ίσως τη διαβάζουν αλλά δεν μπορούν να την προφέρουν και άλλοι τη διαβάζουν, την προφέρουν, αλλά δεν ξέρουν να την αντιστοιχήσουν με το σωστό αντικείμενο, αν έχουν μπροστά τους ένα μήλο και μία μπανάνα.
Βρέφη που γεννιούνται με σύνδρομα, χρειάζονται θεραπεία, ίσως και από τους πρώτους μήνες της ζωής τους ανάλογα με τις δυσκολίες τους.
Άτομα που κακοποιούν την φωνή τους, είτε από κακή είτε από πολύωρη χρήση, όπως οι δάσκαλοι, οι τραγουδιστές, οι εκφωνητές εμφανίζουν συχνά πάνω στις φωνητικές τους χορδές ογκίδια τα οποία εξαλείφονται με θεραπεία. Αν τα ογκίδια είναι πολύ μεγάλα ή κάποιος τα έχει για πολλά χρόνια, τότε η θεραπεία θα πρέπει να συνδυαστεί με ιατρική επέμβαση και να πραγματοποιηθεί πριν και μετά από την αφαίρεσή τους.
Το φάσμα των διαταραχών που χρήζουν λογοθεραπείας είναι πολύ μεγάλο και τα παραπάνω παραδείγματα είναι απλώς ενδεικτικά.
Ποια τυπικά προσόντα απαιτούνται για να ασκήσει κάποιος/α το επάγγελμα του/της Λογοθεραπευτή/τριας; Πιστεύετε ότι το πτυχίο Λογοθεραπείας είναι αρκετό για να είναι ο/η επαγγελματίας αποτελεσματικός/ή στη δουλειά του/της;
Για την άσκηση του επαγγέλματος απαιτείται η απόκτηση πτυχίου Λογοθεραπείας. Αυτό είναι το τυπικό κομμάτι βέβαια, το οποίο και αρκεί εφόσον το επάγγελμα δεν κατοχυρώνεται με άδεια άσκησης επαγγέλματος, σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα. Όμως, η αποτελεσματικότητα ενός θεραπευτή δεν εξαρτάται από το τυπικό κομμάτι και το πτυχίο από μόνο του δεν αρκεί. Οι νέοι επαγγελματίες έχουν ανάγκη από σεμινάρια, πρακτική και κλινική άσκηση, καθώς και από εποπτεία. Στα πλαίσια της συνεχιζόμενης εκπαίδευσης όλοι οι λογοθεραπευτές, ανεξαρτήτου εμπειρίας, οφείλουν να ενημερώνονται για τις εξελίξεις της επιστήμης τους ώστε να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους με αρτιότητα και υπευθυνότητα.
Ποια χαρακτηριστικά προσωπικότητας και ποιες δεξιότητες διευκολύνουν την εργασία σας;
Η υπομονή, η επιμονή, η επινοητικότητα, η γρήγορη σκέψη και η φαντασία είναι αρετές που βοηθούν έναν αποτελεσματικό θεραπευτή. Θεραπευτές με καλλιτεχνική “φλέβα” είναι επίσης πιο ευνοημένοι από τους άλλους διότι συχνά, χρειάζεται να ζωγραφίσουμε, να σχεδιάσουμε ή να κάνουμε χειροτεχνίες. Επειδή η λογοθεραπεία είναι κατεξοχήν ανθρωπιστική επιστήμη, ένας καλός επαγγελματίας θα πρέπει να είναι ανθρωπιστής, εγκάρδιος, να αγαπά το συνάνθρωπο του και να βρίσκεται κοντά στις ανάγκες και στις δυσκολίες των θεραπευόμενών του. Επειδή μάλιστα, ασχολείται με την ανθρώπινη επικοινωνία θα πρέπει να διαθέτει επικοινωνιακές δεξιότητες και να μην έχει δυσκολίες που χρήζουν λογοθεραπευτικής παρέμβασης.
Με ποιους/ες ειδικούς συνεργάζεται ένας/μια Λογοθεραπευτής/τρια;
Ο Λογοθεραπευτής συνεργάζεται με όλους τους επαγγελματίες συναφών ειδικοτήτων στο επίπεδο της πρόληψης, της αξιολόγησης και της θεραπείας. Συγκεκριμένα συνεργάζεται με παιδοψυχιάτρους, αναπτυξιολόγους, φωνιάτρους, ωτορυνολαρυγγολόγους, νευρολόγους, γαστρεντερολόγους, φυσιάτρους, φυσικοθεραπευτές, ψυχολόγους, εργοθεραπευτές, ειδικούς παιδαγωγούς και πιθανόν με παιδίατρους, νηπιαγωγούς και δασκάλους.
Σε ποιους χώρους εργασίας μπορεί να απασχοληθεί ένας/μια Λογοθεραπευτής/τρια;
Ο Λογοθεραπευτής μπορεί να εργαστεί ως ιδιώτης σε γραφείο ή σε κέντρο ειδικών θεραπειών. Μπορεί να εργαστεί σε δομές ιδιωτικού δικαίου, όπως κέντρα ημέρας και σε γνωμοδοτικές επιτροπές ασφαλιστικών ταμείων. Επίσης, σε ειδικά σχολεία, σε κέντρα ψυχικής υγείας και σε νοσοκομεία. Βέβαια, για τα ελληνικά δεδομένα, οι λογοθεραπευτές που εργάζονται σε δημόσιες δομές είναι πάρα πολύ λίγοι και οι περισσότεροι εργάζονται στον ιδιωτικό τομέα.
Ποιες δυσκολίες μπορεί να αντιμετωπίσει ένας/μια Λογοθεραπευτής/τρια ασκώντας το επάγγελμά του και ειδικότερα εκείνος/η που αποφασίζει να ιδρύσει το δικό του/της κέντρο – εργαστήριο Λογοθεραπείας;
Ένας λογοθεραπευτής που θέλει να ανοίξει δικό του γραφείο σε επίπεδο γραφειοκρατικό δεν αντιμετωπίζει καμία δυσκολία στις ημέρες μας. Ίσως έχει δυσκολία στο να βρει το κατάλληλο θεραπευτικό υλικό, διότι υπάρχουν λίγοι προμηθευτές και τα υλικά έχουν υψηλό κόστος. Δεν είναι δύσκολο να ανοίξει κάποιος το δικό του χώρο, όμως είναι πολύ δύσκολο πλέον να το διατηρήσει, επειδή στον κλάδο μας αντιμετωπίζουμε διάφορα προβλήματα. Θα σας αναφέρω μερικά, με την ιδιότητά μου της Αντιπροέδρου του Πανελλήνιου Συλλόγου Λογοπεδικών – Λογοθεραπευτών:
- Η λογοθεραπεία δεν κατοχυρώνεται με άδεια άσκησης επαγγέλματος από το υπουργείο υγείας και δυστυχώς πολλοί “θεραπευτές” δεν διαθέτουν ούτε βασικό πτυχίο. Ψυχολόγοι, νευρολόγοι, ψυχίατροι, παιδαγωγοί, αλλά ακόμα και άτομα τα οποία δεν διαθέτουν πτυχίο, ασκούν αυτή την στιγμή το επάγγελμα του λογοθεραπευτή, χωρίς να τους το απαγορεύει κανείς.
- Στην Ελλάδα η λογοθεραπεία είναι κλάδος που τον έχουν κατατάξει στα ΑΤΕΙ, γεγονός που από μόνο του την υποβιβάζει ως επιστήμη. Στις ευρωπαϊκές χώρες η λογοθεραπεία όχι μόνο, είναι πανεπιστημιακού επιπέδου αλλά βρίσκεται υπό την σκέπη της ιατρικής επιστήμης. Οι καλοί λογοθεραπευτές βέβαια, απόφοιτοι των ελληνικών ΑΤΕΙ ή των ξένων πανεπιστημίων, όταν ολοκληρώσουν τις σπουδές τους και πάρουν πτυχίο, δεν σταματούν να ενημερώνονται για τις εξελίξεις της επιστήμης τους. Παρακολουθούν σεμινάρια, παίρνουν εποπτείες και εμπλουτίζουν τις γνώσεις τους με δική τους πρωτοβουλία.
- Στη χώρα μας λειτουργούν τρία τμήματα λογοθεραπείας, στην Πάτρα, στα Ιωάννινα και φέτος ιδρύθηκε και νέο στην Καλαμάτα. Ο αριθμός των εισακτέων και των αποφοίτων είναι δυσανάλογος με τις ανάγκες του πληθυσμού. Αυτό έχει ως συνέπεια τον κορεσμό του επαγγέλματος. Σε ξένες χώρες τα τμήματα Λογοθεραπείας είναι ολιγάριθμα. Στην σχολή που σπούδασα εγώ, στο Πανεπιστήμιο της Πάρμας στην Ιταλία, ήμασταν 4 μόνο φοιτητές στο ακαδημαϊκό έτος.
- Οι δημόσιες δομές, όπως νοσοκομεία, κέντρα υγείας, σχολεία και άλλα δεν είναι στελεχωμένα με λογοθεραπευτές. Είμαστε η μόνη χώρα που έχουμε λογοθεραπευτές, κυρίως ιδιώτες. Ενδεικτικά θα σας αναφέρω ότι στο Νοσοκομείο της Πάρμας πριν δέκα χρόνια απασχολούνταν δύο λογοθεραπευτές στο ωτορινολαρυγγολογικό τμήμα, ένας στο παιδιατρικό τμήμα και δυο στο νευρολογικό τμήμα.
- Τα τελευταία χρόνια, ιδιωτικά κολλέγια και ΙΕΚ ιδρύουν τμήματα σπουδών με αντικείμενο τη Λογοθεραπεία, τα οποία σε καμία περίπτωση δεν παρέχουν βασικό πτυχίο, αλλά όμως “παράγουν” τους λεγόμενους “λογοθεραπευτές”.
Αυτές κι άλλες δυσκολίες πλήττουν τον ιδιώτη λογοθεραπευτή, κακοποιούν την επιστήμη και θέτουν σε κίνδυνο την υγεία των ασθενών.
Σε ποιο βαθμό η οικονομική ύφεση επιδρά στο επάγγελμά σας;
Η οικονομική ύφεση δεν έχει επηρεάσει έντονα, όχι ακόμα τουλάχιστον, τον κλάδο μας. Διαφαίνεται όμως, ότι σε λίγο καιρό θα μας επηρεάσει όλους σημαντικά, αφού η μείωση των εισοδημάτων των μισθωτών μεταφέρεται μακροπρόθεσμα στους ελεύθερους επαγγελματίες, ακόμα και σε αυτούς που ασχολούνται με την υγεία.
Πιστεύετε ότι το επάγγελμα επηρεάζει την προσωπική και οικογενειακή σας ζωή και εάν ναι, ποιες πρακτικές αναπτύσσετε για τη συμφιλίωση της επαγγελματικής και της οικογενειακής σας ζωής;
Κλείνοντας την πόρτα του γραφείου, το μυαλό δεν σταματά να σκέφτεται τους ασθενείς με σοβαρά προβλήματα. Ένας θεραπευτής κουβαλάει στην σκέψη του τα προβλήματα όλων των ασθενών του, σοβαρά ή και λιγότερο σοβαρά. Πολλές φορές μάλιστα κουβαλάει τα προβλήματα και των οικογενειών τους, διότι συχνά η εμπιστοσύνη προς τον θεραπευτή είναι μεγάλη και του εκμυστηρεύονται όλα τους τα προβλήματα, τα δικά τους, των φίλων τους, της οικογένειάς τους. Αυτό συχνά μπορεί να οδηγήσει τους θεραπευτές σε πανικό ή και κατάθλιψη. Άλλοι εμφανίζουν ψυχοσωματικά προβλήματα από άγχος και στρες. Τέτοιου είδους προβλήματα, τα οποία είναι συνηθισμένα στους θεραπευτές, αντιμετωπίζονται με ομάδες εποπτείας, ή και τεχνικές χαλάρωσης. Όλοι οι θεραπευτές, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό, αντιμετωπίζουν αντίστοιχες καταστάσεις και αφού τις βιώσουν, είναι πολύ πιο εύκολο να τις διαχειριστούν και να προφυλάξουν τον εαυτό τους. Έχει σημασία βέβαια η εκπαίδευση και η εμπειρία του καθενός. Το θετικό είναι ότι δουλεύοντας με άτομα που έχουν σοβαρές δυσκολίες, μαθαίνεις να χαίρεσαι τα απλά πράγματα της ζωής, την οικογενειακή ζωή, τους φίλους, ακόμα και τη βαρετή καθημερινή ρουτίνα που πολλούς τους τρομάζει και δεν τους αρέσει καθόλου.
Μιλήστε μας, σας παρακαλούμε, για τις χαρές που σας έχει δώσει το επάγγελμά σας.
Οι μεγαλύτερες δυσκολίες και τα δυσκολότερα προβλήματα ενός ασθενή και κατ’ επέκταση ενός λογοθεραπευτή δίνουν τις μεγαλύτερες χαρές και τη μεγαλύτερη ικανοποίηση. Αν ένα παιδάκι δεν λέει σωστά κάποιους ήχους και μετά μιλάει καθαρά, σίγουρα νιώθεις μεγάλη χαρά. Αν όμως ένα παιδί δεν έχει πολλές ελπίδες να μιλήσει και λέει για πρώτη φορά στην αγκαλιά σου την λέξη μαμά, τότε, δεν υπάρχουν λέξεις να περιγράψεις τα συναισθήματά σου ως θεραπευτής. Εάν, ένας ενήλικας δεν μπορεί να καταπιεί και του δίνουν τροφή στο στομάχι ή στη μύτη από σωληνάκι και καταφέρεις να τον βοηθήσεις να κάθεται στο τραπέζι με την υπόλοιπη οικογένεια και να τρώει όπως οι υπόλοιποι, πάλι τα λόγια είναι λίγα. Η πολύ απλή και συνηθισμένη πρόταση: «Διψάω, θέλω να πιώ ένα ποτήρι νερό» δεν είναι για αρκετούς συνανθρώπους μας εύκολη. Αντίθετα είναι πολύ, μα πολύ δύσκολη. Παιδιά με σοβαρές μαθησιακές δυσκολίες ή δυσλεξία, καταφέρνουν και περνούν στο πανεπιστήμιο ενώ το θεωρούσαν ακατόρθωτο… Είναι ένα όνειρο άπιαστο που καταφέρνεις να γίνει πραγματικότητα. Δεν υπάρχουν λόγια να περιγράψεις αυτές τις χαρές. Όσο μεγαλύτερες οι δυσκολίες, τόσο μεγαλύτερη η χαρά, η ευγνωμοσύνη, η συγκίνηση. Παίρνεις δύναμη και κουράγιο για να συνεχίσεις να είσαι καλός θεραπευτής. Δεν υπάρχουν λόγια να το περιγράψεις όλο αυτό …
Εάν μπορούσατε σήμερα να σχεδιάζατε από την αρχή την επαγγελματική σας σταδιοδρομία, θα επιλέγατε το επάγγελμα του Λογοθεραπευτή/τριας ή κάποιο άλλο επάγγελμα και γιατί;
Αν γυρνούσα το χρόνο πίσω, παρά τα προβλήματα που σας περιέγραψα σε προηγούμενη ερώτησή σας, θα επέλεγα και πάλι την ίδια σχολή, θα σπούδαζα το ίδιο αντικείμενο, γιατί μου προσφέρει πολλές χαρές. Για μένα, όσο πιο δύσκολος είναι ένας χώρος, τόσο πιο γοητευτικός γίνεται. Πιστεύω εξάλλου, πως μέσα από τις δυσκολίες ωριμάζουμε και γινόμαστε πιο δυνατοί. Οι δυσκολίες αποτελούν ευκαιρίες ανάπτυξης. Σε εκείνους πάλι, οι οποίοι δεν θέλουν να αντιμετωπίσουν αντίστοιχα προβλήματα, ενώ ταυτόχρονα, επιθυμούν να ασχοληθούν με τη θεραπεία, θα πρότεινα να σπουδάσουν εργοθεραπεία. Ο κλάδος της εργοθεραπείας είναι πιο προστατευμένος, κατοχυρώνεται με άδεια άσκησης επαγγέλματος, οι απόφοιτοι είναι λίγοι και η ζήτηση είναι πολύ μεγάλη.
*Η επίσκεψη πραγματοποιήθηκε στο εργαστήρι Λογοθεραπείας της κ. Γεωργίας Κολίντζα το μεσημέρι της Πέμπτης 17 Φεβρουαρίου 2011 και στη συζήτηση με τη Λογοθεραπεύτρια συμμετείχαν οι μαθήτριες Κωνσταντίνα Γριμπάτση και Ιωάννα Κατσαγάνη, ο μαθητής Φίλιππος Τσιρίγκας και η Υπεύθυνη του ΓΡΑ.ΣΕΠ Παναγιώτα Οικονομάκου.
Δημοσιευμένο στην κατηγορία . .
πολύ ωραία προτοβουλία!