Πρόσφυγες του χθές.
Το 1919 έγινε η απόβαση του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη που ήταν η απαρχή της τραγωδίας του Μικρασιατικού ελληνισμού.
Ο George Magarian, γεννημένος το 1895 σπούδασε στο “Αμερικανικό Κολλέγιο” στο Ικόνιο (Konya) της Τουρκίας. Tην ίδια στιγμή που συμμετείχε στα γεγονότα αυτά, με μια μηχανή 35 mm, κινηματογράφησε πολλές σκηνές της ανθρωπιστικής καταστροφής, στη Σμύρνη, στην Αθήνα, στον Πειραιά και στην Θεσσαλονίκη. Οι συγκλονιστικές αυτές εικόνες παρέμειναν επί 86 χρόνια στο διαμέρισμα της συζύγου του, στη Νέα Υόρκη. Όλοι αγνοούσαν την ύπαρξή τους, έως ότου το 2008 ο εγγονός του βρήκε το μοναδικό αυτό ντοκουμέντο, το έσωσε από τη φθορά του χρόνου.
Χαρακτηρισμένη ως η «μεγαλύτερη μετακίνηση πληθυσμών στην ιστορία», η αθρόα εισροή προσφύγων στην ελληνική επικράτεια από τη Μικρασία προκάλεσε μια σειρά ανακατατάξεων σε δημογραφικό και οικονομικό επίπεδο.
Για τον αριθμό των προσφύγων δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία εκτός από εκείνα της απογραφής του 1928, στην οποία καταγράφονται 1.221.849 πρόσφυγες.
Η προσωρινή στέγαση Μικρασιατών προσφύγων έγινε καταρχήν σε γήπεδα, θέατρα, αυλές εκκλησιών, δημόσια κτήρια, σε παράγκες, σε σκηνές, σε χαμόσπιτα και σε καλύβες που βρίσκονταν σε εγκαταλελειμμένα χωριά, σε οικισμούς αμιγώς προσφυγικούς. Οι συνθήκες διαβίωσης ήταν άθλιες. Δεν υπήρχαν έργα υποδοχής, ούτε δίκτυα ύδρευσης, ηλεκτροφωτισμού και αποχέτευσης. Έλειπαν παντελώς οι χώροι αναψυχής, ενώ μεταδίδονταν εύκολα επιδημικές ασθένειες όπως ο εξανθηματικός τύφος, η γρίπη, η ελονοσία, η φυματίωση, η ευλογιά κλπ.
Δεν ήταν όμως μόνο το δράμα της προσφυγιάς, ο πόνος για την απώλεια της αγαπημένης πατρίδας και των αγαπημένων προσώπων, οι δυσκολίες αποκατάστασης και ένταξης στην ελληνική κοινωνία. Είχαν να αντιμετωπίσουν και έναν διαρκώς αυξανόμενο ρατσισμό εκ μέρους των γηγενών.
«Δεν άκουγε κανείς εκείνες τις μέρες τίποτα άλλο από τα στόματα όλων αυτών παρά κατάρες στο Βενιζέλο και βλαστήμιες: «Αχ αυτοί οι τουρκοσπορίτες Έλληνες της Μικράς Ασίας μας πήραν στο λαιμό τους. Μακάρι να τους σφάξει όλους ο Κεμάλ και να μη μείνει ούτε ποδάρι από δαύτους».
Η βρισιά «τουρκόσπορος» μαζί με σωρό ανάλογες βρισιές, όπως «σκατοουγλούδες», «παλιοαούτηδες» κ.λπ. ήταν στην ημερήσια διάταξη, από ανώτερα και κατώτερα κυβερνητικά όργανα…» Το συναίσθημα αυτό περιγράφεται από τον Π. Κανελλόπουλο: «Μια μεγάλη μερίδα του πληθυσμού, που από το 1915 είχε διχασθεί δεν αντίκρυσε τους πρόσφυγες με συμπάθεια, όταν τα αδυσώπητα κύματα της ιστορίας τους έριξαν πάνω στους βράχους της Ελλάδας. Δεν υπήρξε συμπάθεια, δεν υπήρξε απάθεια, υπήρξε αντιπάθεια.». Για τους ίδιους τους πρόσφυγες, η επαφή με τους γηγενείς υπήρξε ένα τραυματικό πολιτισμικό σοκ.
Ο αρχικός εκνευρισμός που ένιωσαν οι ντόπιοι για τους πρόσφυγες της Μικρασιατικής Καταστροφής πήρε σύντομα τη μορφή εχθρότητας. Η ρατσιστική συμπεριφορά κατά των προσφύγων θα αποτελέσει γενικευμένη κοινωνική συμπεριφορά, τόσο των Ελλαδιτών Ελλήνων, όσο και των εθνικών και θρησκευτικών μειονοτήτων που κατοικούσαν τότε στην Ελλάδα. Δεν θα υπάρξουν σημαντικές εκδηλώσεις κοινωνικής αλληλεγγύης.
Πρόσφυγες του σήμερα.
Ο μεγαλύτερος ανθρώπινος παραλογισμός είναι πιθανόν η «εφεύρεση» του πολέμου. Ενα από τα παλαιότερα όσο και πιο επώδυνα αποτελέσματά του είναι η δημιουργία προσφυγικών ροών, φαινόμενο που τον τελευταίο καιρό το γνωρίζουν καλά οι μεσογειακές ευρωπαϊκές χώρες και φυσικά και η δική μας.
Η Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) βρέθηκε απροετοίμαστη στην αντιμετώπιση αυτού του προσφυγικού κύματος, που θέτει υπό δοκιμασία ακόμη και τη συνοχή της, αν και υπήρξαν φωνές που από πολύ νωρίς, στην αρχή των εχθροπραξιών στη Συρία, προειδοποιούσαν για το επερχόμενο προσφυγικό τσουνάμι και τους κινδύνους του. Ετσι, η ΕΕ υφίσταται σήμερα δυσανάλογα βαριές συνέπειες από τα τεκταινόμενα στη Μέση Ανατολή σε σχέση με το μέγεθος της δικής της εμπλοκής.
Σκέψεις – Προβληματισμοί:
Με βάση το πιο πάνω υλικό να απαντήσετε στα παρακάτω ερωτήματα:
Η φιλανθρωπία και η φιλαλληλία απέναντι σε πρόσφυγες πολεμικών συρράξεων πρέπει να συγκαταλέγονται ανάμεσα στις βασικές αξίες της ΕΕ και γενικότερα του πολιτισμένου κόσμου;
Θα πρέπει να είναι διαρκής και ουσιαστική η φροντίδα για τον ασφαλή και βιώσιμο επαναπατρισμό τους;
Είναι αυτονόητο ότι τα προβλήματα για μια χώρα υποδοχής προσφύγων γίνονται δυσεπίλυτα όταν οι αριθμοί αυτών των ξεριζωμένων ανθρώπων είναι μεγάλοι και επιπροσθέτως όταν πρόκειται για άτομα αλλόγλωσσα, αλλόθρησκα, με διαφορετικές συνήθειες;
Ανάμεσα στις καλές προθέσεις και στην πράξη υπάρχει συχνά μεγάλη διαφορά;
