Η…Λογοτεχνία είναι μια πόρτα ανοιχτή…

Ταξιδεύοντας στο μαγικό χώρο της Λογοτεχνίας

Μικρό αφιέρωμα στον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη

Δεκ 201923

Μικρό αφιέρωμα στον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη. Ακούγεται το τραγούδι: “Στα μάτια τα ψιχαλιστά” σε μουσική Μανώλη Λιαπάκη και ποίηση Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Το τραγούδι ερμηνεύει ο Σωκράτης Μάλαμας. Επίσης ακούγονται αποσπάσματα από το διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη “Στο Χριστό, στο Κάστρο”. Καλά Χριστούγεννα!!!

από κάτω από: Α΄ΛΥΚΕΙΟΥ, ΘΕΩΡΙΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ | Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Μικρό αφιέρωμα στον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη    

Κωνσταντίνος Θεοτόκης «Ο Κατάδικος»

Δεκ 201911

Υπόθεση του έργου

Ο Κατάδικος είναι ένα εκτεταμένο αφήγημα που γράφτηκε το 1919. Η υπόθεσή του τοποθετείται σε ένα αγροτικό χωριό της Κέρκυρας όπου ζουν ο Γιώργης Αράθυμος με την όμορφη γυναίκα του, τη Μαργαρίτα και τα τρία παιδιά τους, και ο Τουρκόγιαννος που δουλεύει ως υποτακτικός τους.

Στη ζωή της οικογένειας μπαίνει ο Πέτρος Πέπονας, ένας γείτονας που αισθάνεται δυνατό έρωτα για τη Μαργαρίτα. Ο Τουρκόγιαννος που τρέφει ένα βαθύ και κρυφό αίσθημα για τη Μαργαρίτα («τη λατρεύει σαν Παναγία») έχει υποψιαστεί και παρακολουθεί το ζευγάρι προσπαθώντας να εμποδίσει την παρεκτροπή της Μαργαρίτας.Η παρουσία του Τουρκόγιαννου έχει γίνει ενοχλητική για τον Πέτρο και τη Μαργαρίτα∙ γι’ αυτό τον διαβάλλουν στο Γιώργη, που διώχνει άγρια τον Τουρκόγιαννο από το σπίτι. Την άλλη μέρα ο Γιώργης βρέθηκε δολοφονημένος. Οι υποψίες έπεσαν στον Τουρκόγιαννο, που καταδικάστηκε σε ισόβια (Κατάδικος).Ο Πέτρος και η Μαργαρίτα παντρεύονται. Λίγο αργότερα ο Πέτρος συλλαμβάνεται για κάποιο αδίκημα και φυλακίζεται. Μέσα στη φυλακή θα έρθει αντιμέτωπος με τον Τουρκόγιαννο και υπό το βάρος των ενοχών του θα ομολογήσει πως εκείνος σκότωσε το Γιώργη, για να έχει δική του τη Μαργαρίτα.Παρόλο που η ομολογία του θα μπορούσε να απαλλάξει τον άδικα καταδικασμένο Τουρκόγιαννο, εκείνος μη θέλοντας να διαταράξει την «ευτυχία» της Μαργαρίτας, δεν αφήνει τον Πέτρο να αναλάβει την ευθύνη της δολοφονίας, επιλέγοντας έτσι να παραμείνει για πάντα στη φυλακή.

Ο ρεαλισμός στον Θεοτόκη

Θυμίζουμε τα βασικά χαρακτηριστικά του ρεαλισμού, όπως αυτά καταγράφονται στην εισαγωγή για τη Νέα Αθηναϊκή Σχολή:

α) δείχνει μια τάση προς την αντικειμενικότητα

β) αφήνει τα γεγονότα να μιλήσουν μόνα τους

γ) παρουσιάζει κοινές εμπειρίες και

δ) επιλέγει κοινά θέματα.

Ένα άλλο κοινό γνώρισμα του ρεαλισμού είναι ότι τηρεί κριτική στάση απέναντι στην κοινωνία. Η κριτική του στάση διαμορφώνεται από τις μεταβαλλόμενες συνθήκες της ζωής. Ο ρεαλιστής μυθιστοριογράφος ενδιαφέρεται λιγότερο για τα ηρωικά κατορθώματα και τις περιπέτειες και περισσότερο για τις καθημερινές πράξεις και τα καθημερινά επεισόδια. Αντιμετωπίζει κριτικά τις συμβατικές αξίες και τοποθετεί τους ήρωές του στα θύματα της κοινωνίας.Το γεγονός ότι ο Θεοτόκης είναι ρεαλιστής πεζογράφος καθίσταται εύκολα εμφανές από την αντικειμενικότητα με την οποία παρουσιάζει τα γεγονότα της ιστορίας που αφηγείται. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί έναν παντογνώστη αφηγητή, με μηδενική εστίαση, που αφηγείται τα γεγονότα εντελώς αποστασιοποιημένος από αυτά. Παρατηρούμε, δηλαδή, πως ο αφηγητής δε σχολιάζει τα δρώμενα, δε διατυπώνει προσωπικές σκέψεις και δεν επιχειρεί να καθοδηγήσει τον αναγνώστη προς μια ορισμένη άποψη.Ο συγγραφέας αφήνει τα γεγονότα της ιστορίας να μιλήσουν μόνα τους, να δημιουργήσουν εντυπώσεις και να συγκινήσουν τον αναγνώστη, χωρίς να χρειάζεται η δική του παρέμβαση με επεξηγήσεις ή με μελοδραματικές περιγραφές. Ενώ θα μπορούσε, δηλαδή, ο αφηγητής να επηρεάσει τον αναγνώστη του έργου με συγκινητικές περιγραφές που θα φόρτιζαν συναισθηματικά το κείμενο, παρατηρούμε πως επιλέγει λιτές περιγραφές που ακολουθούν ομαλά την κορύφωση της ιστορίας.Συνάμα, ο συγγραφέας επιλέγει να μιλήσει για μια ιστορία απλών καθημερινών ανθρώπων του νησιού του, κι όχι για τα κατορθώματα κάποιου ήρωα που ξεπερνά τα ανθρώπινα μέτρα. Επίσης, το θέμα του, αν και ξαφνιάζει ίσως, δεν αποτελεί κάτι το ασυνήθιστο για τον βίο των ανθρώπων του νησιού, όπου συχνά ξέσπαγαν αντιζηλίες για χάρη μιας όμορφης γυναίκας.

από κάτω από: Β' ΛΥΚΕΙΟΥ, ΡΕΑΛΙΣΜΟΣ | Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Κωνσταντίνος Θεοτόκης «Ο Κατάδικος»    

O νατουραλισμός στο έργο του Δ. Βουτυρά “Παραράλμα”

Δεκ 201911

  Ρεαλιστικά στοιχεία: Προβάλλεται μια ρεαλιστική εικόνα της καθημερινής ζωής των εργατών, των μεροκαματιάρηδων και των προλετάριων της πόλης. Ο ήρωας είναι άνθρωπος του κοινωνικού περιθωρίου. Η προσωπικότητά του διαμορφώνεται κάτω από την επίδραση του περιβάλλοντος και των περιστάσεων (κάτω από συνθήκες ένδειας). Παρουσιάζεται δέσμιος των εσωτερικών του παρορμήσεων και δεν υπακούει στην ηθική δεοντολογία. Ο συγγραφέας απεικονίζει πιστά την πραγματικότητα, προβάλλοντας την άθλια πλευρά της και παρουσιάζει με επίμονη σχολαστικότητα που αγγίζει το νατουραλισμό, τα στοιχεία που αποπνέουν αθλιότητα.

 

Τα σύμβολα και η ερμηνεία τους

α. Ο Φάρμας :Μέσα στο συνολικό μύθο, ο Φάρμας δε λειτουργεί ως ένα μεμονωμένο, ιδιόρρυθμο και παράξενο άτομο. Συμβολίζει όλους εκείνους που ζουν στο περιθώριο ως απόκληροι της ζωής. Η στάση του Φάρμα, από την απάθεια στη δράση, αλλάζει ριζικά,  όταν ακούει στην ταβέρνα για τον Βαλτάσαρ και τις ακατανόητες λέξεις. Τα όσα όμως άκουσε εκείνο το βράδυ υπήρξαν η αφορμή, για να εκφράσει το μίσος του και να πάρει ένα είδος προσωπικής εκδίκησης. Το σχέδιό του, όμως, δεν είναι τόσο αποτέλεσμα οργανωμένης σκέψης, όσο παρόρμησης και ανάγκης για αντίδραση στην ρουτίνα της δουλειάς, τα πειράγματα των συναδέλφωνκαι το τέλμα της ζωής του.  Ο Φάρμας δηλαδή, συγκριτικά με τον προηγούμενο τρόπο ζωής, κάνει μια μικρή «επανάσταση». Γι’αυτό και η αντίδρασή του δεν προέρχεται ύστερα από κοινωνική συνειδητοποίηση, όσο από προσωπική πρωτοβουλία: θέλει να δώσει το “στίγμα του” κια να νιώσει ότι είναι ικανός να προκαλέσει αντιδράσεις. Όταν το πέτυχε, ένιωσε κρυφή χαρά και ικανοποίηση, που την εξέφρασε με το σιωπηλό του γέλιο. Η λέξη που έγραψε τρεις φορές στον τοίχο, προκαλεί τρόμο και πανικό, γιατί είναι άγνωστη και ακατανόητη, πράγματα που τρομάζουν τους ανθρώπους. Σ’ αυτό κυρίως στηρίχτηκε η «επιτυχία» του Φάρμα: στο φόβο που προκαλεί το άγνωστο και το αποτέλεσμά της προκαλεί μόνο προσωπική ικανοποίηση. Πρόκειται, λοιπόν, για ένα εγχείρημα αποκλειστικά ατομικό που, τελικά, μένει αδικαίωτο και σχεδόν αναποτελεσματικό, αφού δεν μπορεί να ανατρέψει τη ροή των πραγμάτων και τις συνθήκες της δουλειάς και της ζωής.

    β. Η «ρόδα»: Η «ρόδα» είναι σύμβολο του μύθου: η «ρόδα», η μηχανή, οι συνθήκες της δουλειάς, η ατμόσφαιρα της καθημερινής ρουτίνας, οι επαναλαμβανόμενες μηχανικά κινήσεις, όλα αυτά μετατρέπουν τον άνθρωπο σε «ρόδα» και, τελικά, τον “σκοτώνουν” ψυχικά.Καταλήγει να αισθάνεται  απόκληρος της ζωής, που δεν μπορεί να κατανοήσει και να συνειδητοποιήσει τα αίτια της κακομοιριάς του, αφού η μηχανική του εργασία δεν προϋποθέτει ούτε γνώσεις ούτε αναπτύσσει ενδιαφέροντα. Γι αυτό και καταλήγει υποσυνείδητα στο μίσος και στις παράλογες αντιδράσεις του.

    γ. Η σκηνή με τη μύγα: Ο συγγραφέας τονίζει τη σκηνή αυτή χρησιμοποιώντας τηνν τεχνική του νατουραλισμού. Κάνει, επομένως, αισθητή τη φτώχεια και τη μιζέρια που διακρίνει τη ζωή του Φάρμα. Αποδίδει στη μύγα και τον πρωταγωνιστή το ίδιο χαρακτηριστικό: “συλλογισμένη”- “συλλογισμένος”. Εδώ  μπορούμε να διακρίνουμε το συμβολισμό: η παθητική στάση της μύγας είναι ανάλογη με την παθητική στάση του Φάρμα, μέχρι εκέινη τη στιγμή. Αυτό όμως δεν θα διαρκέσει για πολύ: όπως η μύγα ενοχλεί τον άνθρωπο, έτσι και ο Φάρμας, αναλαμβάνοντας δράση (με το να γράψει τη λέξη “Παραρλάμα”) θα προκαλέσει τη ενόχληση στον καταστηματάρχη και τους υπόλοιπους τεχνίτες. Με αυτή την πρωτοβουλία του θα κάνει αισθητή την παρουσία του.

 

από κάτω από: Β' ΛΥΚΕΙΟΥ, ΝΑΤΟΥΡΑΛΙΣΜΟΣ | Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο O νατουραλισμός στο έργο του Δ. Βουτυρά “Παραράλμα”    

Μ. Καραγάτση: ” Τα χταποδάκια”

Δεκ 201910

Μ.ΚΑΡΑΓΑΤΣΗΣ           Τα χταποδάκια

 

Ο νατουραλισμός του διηγήματος

Νατουραλισμός = ακραία μορφή του ρεαλισμού που δίνει πιστή, σχεδόν φωτογραφική απεικόνιση της πραγματικότητας και μάλιστα της άσχημης πλευράς της. Έτσι:

–         ]Ο ήρωας είναι λαϊκός άνθρωπος, δέσμιος των κοινωνικών  συνθηκών και εξωτερικών δυνάμεων καθώς και των εσωτερικών του παρορμήσεων (τάση για οινοποσία), που τον υποβιβάζουν

–         ]Προβάλλεται η σκληρότητα των ανθρώπων, η κοινωνική απόρριψη, η μιζέρια, ο κατατρεγμός, η κακομοιριά

–         ]Γίνεται ρεαλιστική απεικόνιση της πραγματικότητας, με επιμονή στις λεπτομέρειες που παρουσιάζουν την άθλια και αποτροπιαστική πλευρά της ζωής, ακόμα και τις δυσάρεστες στιγμές της φύσης, οι οποίες δίνουν την εντύπωση ότι το φυσικό περιβάλλον επιδρά στην ψυχική διάθεση των ανθρώπων.

ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Η δράση του διηγήματος εκτυλίσσεται σε ένα λαϊκό ταβερνάκι του οποίου οι θαμώνες ανήκουν στα λαϊκά στρώματα. Το περιβάλλον αυτό αποδίδεται:

¯-με τις λαϊκές λέξεις και τους ιδιωτισμούς που χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στην αφήγηση ή βάζει στο στόμα των ηρώων του.

¯- με τις παραφθαρμένες λόγιες εκφράσεις

¯- με την εικόνα και συμπεριφορά του κύριου προσώπου

¯-με τον τρόπο αντιμετώπισης του μεθυσμένου και πληγωμένου Παναγιωτάκη από όλους τους άλλους ανθρώπους

από κάτω από: Β' ΛΥΚΕΙΟΥ, ΝΑΤΟΥΡΑΛΙΣΜΟΣ | με ετικέτα  |  Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Μ. Καραγάτση: ” Τα χταποδάκια”    

Η γυναίκα στο έργο του Παπαδιαμάντη

Δεκ 20196

Μεγάλη έκταση στο έργο του Παπαδιαμάντη κατέχει το πρόβλημα της θέσης της γυναίκας στην ελληνική κοινωνία. Ο «κοσμοκαλόγερος» ή «αναχωρητής» Παπαδιαμάντης είναι ο πιο θερμός συνήγορος και υπερασπιστής των κοινωνικών δικαιωμάτων της Ελληνίδας.

Ο κοινωνικός χαρακτήρας της «Φόνισσας» συνίσταται στην παρουσίαση του σοβαρού προβλήματος της καταπίεσης της γυναίκας στην ανδροκρατούμενη κοινωνία της υπαίθρου την εποχή που έζησε ο συγγραφέας. Η κεντρική ηρωίδα του διηγήματος, η Φραγκογιαννού, είναι ένας ακραίος τύπος γυναίκας, με αβυσσαλέα ψυχολογία,  που ξεφεύγει από τα όρια της αποδεκτής ανθρώπινης συμπεριφοράς και καταλήγει σε μια απάνθρωπη φονική δράση, επειδή λυγίζει μπροστά στο βάρος των δυσκολιών της ζωής και χάνει τα λογικά της. Γι’ αυτήν δεν υπάρχει τίποτα θετικό στη ζωή μιας γυναίκας, γι’ αυτό είναι προτιμότερο να μην γεννιούνται κορίτσια ή, και αν γεννιούνται, να τα πνίγουν οι γονείς τους. Εδώ γίνεται σαφές ότι η Φραγκογιαννού προβάλλει στα μικρά κορίτσια την απόλυτα αρνητική εικόνα που έχει η ίδια για τον εαυτό της, καθώς έχει περάσει τη ζωή της υπηρετώντας τους άλλους, ενώ έχει παράλληλα την αίσθηση ότι οι άλλοι την αδίκησαν. Η ηρωίδα παντρεύτηκε έναν άνδρα που είχε επιλέξει γι’ αυτήν ο πατέρας της, ανίκανο και άβουλο, λαμβάνοντας αντίστοιχα μια μικρή προίκα. Ο γάμος αυτός και η μικρή προίκα θα σφραγίσουν την μετέπειτα πορεία της. Η μίζερη ζωή της, η διαρκής ενασχόλησή της με τη δυστυχία του παρελθόντος και η διάψευση των προσδοκιών της στο παρόν θα την οδηγήσουν στο έγκλημα, με τη διεστραμμένη πεποίθηση πως αυτό που κάνει αποτελεί πράξη αγαθοεργίας εφόσον απαλλάσσει τα μικρά κορίτσια από μια ζωή δυστυχίας και πόνου.

Από την παραπάνω παρουσίαση προκύπτουν τα ακόλουθα συμπεράσματα για τη θέση της γυναίκας εκείνη την εποχή: ήταν κοινωνικά περιθωριοποιημένη και αυτό είχε ως αποτέλεσμα να μην έχει ισότιμη αντιμετώπιση με το αντρικό φύλο. Όφειλε να δεχθεί ως σύζυγο τον άνδρα που επέλεγαν για κείνη οι γονείς της, γεγονός που καθιστούσε τους γάμους από έρωτα σχετικά σπάνιους. Επομένως, ο γάμος φαίνεται να αποτελεί μια εμπορική συμφωνία ανάμεσα στον πατέρα και τον υποψήφιο γαμπρό χωρίς κανένα ενδιαφέρον για τη θέση της κοπέλας. Το βασικό δηλαδή σημείο που κρίνει την πραγματοποίηση ενός γάμου είναι η προίκα. Ο θεσμός, που θεωρητικά λειτουργούσε ως ένα βοήθημα για τη νέα κοπέλα, είχε καταλήξει ένα υποχρεωτικό και κάποτε δυσβάσταχτο βάρος για τους γονείς. Μια καλή προίκα πάντως μπορούσε να εξασφαλίσει ένα καλό γαμπρό για τη γυναίκα, προσφέροντας έτσι μια καλύτερη ζωή. Αντιστοίχως μια μικρή προίκα σήμαινε έναν υποδεέστερο γαμπρό και άρα μια δύσκολη ζωή για τη γυναίκα. Επιπλέον η θέση της γυναίκας στην κοινωνία, όπως αυτή προβάλλεται μέσα από τη ζωή της ηρωίδας, είναι να υπηρετεί την οικογένειά της από τη μικρή της ηλικία ως τα γεράματα. Άλλωστε μετά το γάμο, περνούσε από τον έλεγχο του πατέρα στον έλεγχο του συζύγου. Αυτό πιστοποιούσε το γεγονός ότι θεωρούνταν κατώτερη από τον άνδρα και άρα βρισκόταν σε θέση εξάρτησης από αυτόν.

από κάτω από: Α΄ΛΥΚΕΙΟΥ, ΤΑ ΦΥΛΑ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ | με ετικέτα  |  Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Η γυναίκα στο έργο του Παπαδιαμάντη    

Ηθογραφία και πεζογραφία

Δεκ 20195

ΓΕΝΙΚΑ: Ο όρος ηθογραφία αποδίδει γενικά την περιγραφή και απόδοση ή αναπαράσταση των ηθών, των εθίμων, της ιδεολογίας και της ψυχοσύνθεσης ενός λαού,όπωςαυτά διαμορφώνονται υπό την επίδραση του φυσικού περιβάλλοντος και τωνιστορικών καικοινωνικών συνθηκών σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο. Αυτή η αναπαράσταση επιχειρείταιστη λογοτεχνία, τη ζωγραφική και τη γλυπτική και προϋποθέτει το ρεαλισμό

Ειδικότερα στη Νέα Ελληνική Λογοτεχνία η ηθογραφία εντοπίζεται ως τάση της
πεζογραφίας που ξεκινά λίγο μετά το 1880 και φτάνει μέχρι τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα. Άρα συνδέεται με τη Νέα Αθηναϊκή Σχολή και την ανάπτυξη του νεοελληνικού διηγήματος. Υπό αυτή την έννοια η πεζογραφική ηθογραφία είναι φαινόμενο κυρίως ελληνικό:περιγράφει τα ήθη, τα έθιμα και τη νοοτροπία των απλών ανθρώπων της υπαίθρου, οι οποίοι αποτελούν και τους κεντρικούς χαρακτήρες των έργων.

ΤΑΣΕΙΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΗΘΟΓΡΑΦΙΑΣ

  • Ηθογραφία των πρώτων διηγηματογράφων, δηλ. η ωραιοποιημένη, ειδυλλιακή
    αναπαράσταση των ηθών της ελληνικής υπαίθρου που είναι επηρεασμένη από την επιστήμητης λαογραφίας.
  • Ρεαλιστική ή νατουραλιστική ηθογραφική πεζογραφία, η οποία προβάλλει όχι μόνο
    τις ειδυλλιακές αλλά και τις σκοτεινές πλευρές των μικρών κλειστών κοινωνιών της ελληνικήςυπαίθρου (Α. Παπαδιαμάντης, Α. Καρκαβίτσας).
από κάτω από: Α΄ΛΥΚΕΙΟΥ, ΘΕΩΡΙΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ | Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Ηθογραφία και πεζογραφία    

ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ ΦΩΚΙΔΑΣ

Νοέ 201529

Ο Σύνδεσμος Φιλολόγων Φωκίδας σας προσκαλεί στην ομιλία της κυρίας Ιόλης Βιγγοπούλου (Δρ. Ιστορίας – Ερευνήτρια Συνεργάτης του Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών/ΕΙΕ) την Πέμπτη 10 Δεκεμβρίου στις 19.00 στο Γενικό Λύκειο της Άμφισσας με θέμα:

Το περιηγητικό ρεύμα (15ος-20ός αιώνας)

Όταν η Δύση συναντά την Ανατολή

και η Kωνσταντινούπολη στα περιηγητικά έργα του 19ου αιώνα: αντιθέσεις και φαντασμαγορία

από κάτω από: Β' ΛΥΚΕΙΟΥ | Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ ΦΩΚΙΔΑΣ    

Καλημέρα κόσμε!

Νοέ 201529

Καλωσήρθατε στο Blogs.sch.gr. Αυτό είναι το πρώτο σας άρθρο. Αλλάξτε το ή διαγράψτε το και αρχίστε το “Ιστολογείν”!



Αλλαγή μεγέθους γραμματοσειράς
Αντίθεση
Μετάβαση σε γραμμή εργαλείων