ΕΥΧΕΣ



Λήψη αρχείου

Κατηγορίες: Χωρίς κατηγορία | Γράψτε σχόλιο

ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2023-24 ΩΡΕΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ ΜΕ ΓΟΝΕΙΣ



Λήψη αρχείου

Κατηγορίες: Χωρίς κατηγορία | Γράψτε σχόλιο

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΕΠΑΛ ΣΚΟΠΕΛΟΥ



Λήψη αρχείου

Κατηγορίες: Χωρίς κατηγορία | Γράψτε σχόλιο

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ. (Έκθεση αξιολόγησης 2020-2021)



Λήψη αρχείου

Κατηγορίες: Χωρίς κατηγορία | Γράψτε σχόλιο

IΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ. (Στόχος αξιολόγησης 2021-2022)



Λήψη αρχείου

Κατηγορίες: Χωρίς κατηγορία | Γράψτε σχόλιο

ΕΟΔΥ Οδηγίες για παραμονή παιδιών και εφήβων στο σπίτι _ 11 ΜΑΡΤΙΟΥ 2020



Λήψη αρχείου

Κατηγορίες: Χωρίς κατηγορία | Γράψτε σχόλιο

Διδακτική επίσκεψη του ΕΠΑΛ Σκοπέλου

Διδακτική επίσκεψη του ΕΠΑΛ Σκοπέλου

Κατηγορίες: Χωρίς κατηγορία | Γράψτε σχόλιο

Θεσμός Μαθητείας

ΘΕΜΑ: «Αιτήσεις αποφοίτων του ΕΠΑΛ Σκοπέλου για το πρόγραμμα μαθητείας»

Ο Διευθυντής του ΕΠΑΛ Σκοπέλου κος Φίλιππος Λεμονής μαθηματικός, γνωστοποιεί ότι οι απόφοιτοι παρελθόντων ετών του ΕΠΑΛ Σκοπέλου, μπορούν να δηλώσουν το ενδιαφέρον τους για τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα Μαθητείας (4ο έτος Μαθητείας), με σκοπό να αποκτήσουν μετά από την επιτυχή ολοκλήρωση της μαθητείας και εξετάσεις πιστοποίησης, πτυχίο επαγγελματικών προσόντων επιπέδου 5.

Κατά τη διάρκεια της μαθητείας, οι μαθητευόμενοι απασχολούνται 4 ημέρες σε εργοδότη και 1 ημέρα παρακολουθούν μαθήματα εργαστηριακά στο ΕΠΑΛ. Οι μαθητευόμενοι αμείβονται με το 75% του μισθού του ανειδίκευτου εργάτη έχοντας ασφαλιστική κάλυψη. Περισσότερες πληροφορίες οι ενδιαφερόμενοι μπορούν αν αναζητήσουν στην εγκύκλιο με την ΚΥΑ αριθ. Φ7/136312/Δ4/11-08-2017,(ΦΕΚ 2859/τ.Β’/21-08-2017).

Η ειδικότητα που καλύπτει το ΕΠΑΛ Σκοπέλου είναι :

  • Υπάλληλος Τουριστικών Επιχειρήσεων

Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επικοινωνούν με τη διεύθυνση του ΕΠΑΛ Σκοπέλου και συγκεκριμένα με την υπεύθυνη μαθητείας, αναπληρώτρια διευθύντρια κα Ευαγγελία Κεχαγιά  οικονομολόγο στις παρακάτω ώρες: καθημερινά από 15:10 μέχρι 18:00.

Τηλέφωνο επικοινωνίας: 24240-33950

                     

                                                                                                            Ο Δ/ντής

 

                                                                                                            Φίλιππος Λεμονής

                                                                                                           ΠΕ03

Κατηγορίες: Χωρίς κατηγορία | Γράψτε σχόλιο

Ζώνη Δημιουργικών Δραστηριοτήτων Σχ. Έτους 2016-2017-Παράγοντες που επηρεάζουν την υγεία μας.

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΜΑΣ Ομάδα εργασίας: Αλία Αρτεμίσα Γιαννακαρώνης Γιάννης Σέμα Κλεβιόν Στιβαχτής Παναγιώτης Άγχος Ο όρος άγχος (ή στρες) προέρχεται από το ρήμα άγχω , που στην αρχαία ελληνική γλώσσα σημαίνει σφίγγω ή πνίγω. Το άγχος είναι μια φυσιολογική σωματική και ψυχική αντίδραση σε μια απειλή ή σε μια αίτηση για την αντιμετώπιση απαιτητικών καταστάσεων. Όταν κάποιος άνθρωπος νιώθει στρες το σώμα του είναι σε ένταση και ο εγκέφαλος του πυροδοτείται από πολλαπλές σκέψεις. Ο κάθε άνθρωπος εκτίθεται καθημερινά σε στρες καταστάσεις. Το στρες μάλιστα μπορεί να είναι και θετικό – το λεγόμενο ευ στρες – όταν κανείς καλείτε να το αντιμετωπίσει σπάνια (ή μόνο μερικές φορές) και σε περιορισμένο βαθμό. Όσο πιο συχνό και έντονο είναι το στρες, τόσο πιο δύσκολο είναι να αντιμετωπιστούν οι καθημερινές υποχρεώσεις. Συναισθήματα, θυμού, απογοήτευσης , φόβου, όπως επίσης, οξυθυμία, κούραση και κατάθλιψη, κυριαρχούν και δεν επιτρέπουν να λειτουργήσει ο άνθρωπος με συγκέντρωση. Το στρες κάνει τους ανθρώπους ιδιαίτερα απαιτητικούς, ανυπόμονους και ευερέθιστους με ιδιαίτερα χαμηλή διάθεση για συνεργασία. Το άγχος μπορεί να έχει ψυχογενή προέλευση ή μπορεί να είναι συνέπεια σωματικής πάθησης. Επιπλέον, εξαρτάται από τις γνωστικές, συναισθηματικές διεργασίες, τον τρόπο ζωής του ατόμου και τον τρόπο αντίληψης του. Κάθε άτομο έχει ένα ορισμένο βαθμό άγχους, ο οποίος θεωρείται φυσιολογικός κάτω από ορισμένες περιστάσεις. Σε κάποιες άλλες όμως περιπτώσεις αυξημένου άγχους, προξενεί κακό και συντελεί στο να υπολειτουργεί το άτομο στις δραστηριότητες του και στο να επηρεάζεται αρνητικά η υγεία του. 1. Άσθμα Το άγχος μπορεί να αλλάξει τη φυσική λειτουργία της αναπνοής του ανθρώπου. Το υπερβολικό στρες μπορεί να προκαλέσει κρίσεις πανικού και αυτές με τη σειρά τους δυσφορία και δυσκολία αναπνοής. Αιτίες και αντιμετώπιση του άσθματος Το άσθμα είναι μια χρόνια ασθένεια των πνευμόνων που επηρεάζει περισσότερους από το 5% των ενηλίκων και το 10%-15% των παιδιών σε όλο τον κόσμο. Το άσθμα χαρακτηρίζεται από χρόνια φλεγμονή των σωλήνων που φέρνουν των αέρα στους πνεύμονες, δηλαδή των βρίγχων ή αεραγωγών. Η φλεγμονή στενεύει τους αεραγωγούς με αποτέλεσμα ο αέρας να μπαινοβγαίνει πιο δύσκολα στους πνεύμονες. Αυτό προκαλεί τα συμπτώματα του άσθματος: • Βήχας • Δύσπνοια • Αναπνευστική δυσκολία • Συριγμός (σφύριγμα στην αναπνοή) 2. Καρδιακές παθήσεις Το άγχος μπορεί να προκαλέσει σοβαρές καρδιακές επιπλοκές, καθώς και να αυξήσει την αρτηριακή πίεση. Οι καρδιαγγειακές παθήσεις είναι η πρώτη αιτία θανάτου παγκοσμίως. Από τις ασθένειες αυτές πεθαίνουν κάθε χρόνο περισσότεροι άνθρωποι παρά από οποιαδήποτε άλλη ασθένεια. 3. Δερματικά προβλήματα Το στρες μπορεί να διαταράξει την ισορροπία του λίπους της επιδερμίδας. Πολλοί δερματολόγοι θεωρούν υπαίτιο της ψωρίασης και των εκζεμάτων, το υπερβολικό άγχος. 4. Παχυσαρκία Ερευνητές έχουν ανακαλύψει ότι όσο περισσότερο άγχος έχουμε τόσο αυξάνεται και η τάση μας για φαγητό. Οι απαγορευμένες τροφές λειτουργούν σα… δωράκι του οργανισμού σας στην αντιμετώπιση του άγχους. 5. Ημικρανίες To υπερβολικό στρες μπορεί να προκαλέσει χρόνιο πρόβλημα ημικρανιών και πονοκεφάλων. Το άγχος δημιουργεί μια χημική ανισορροπία, η οποία έχει την ικανότητα να μεταβάλλει τη διαστολή των αιμοφόρων αγγείων. 6. Κατάθλιψη Το άγχος διογκώνει τα προβλήματά σας, καθώς και ενισχύει τα αρνητικά σας συναισθήματα. Έτσι, λοιπόν, αν έχετε καταθλιπτικές τάσεις θα σας βοηθήσει να τις διατηρείτε και να τις κάνετε μόνιμους φίλους σας. 7. Ανοσοποιητικό σύστημα Το άγχος επηρεάζει αρνητικά το ανοσοποιητικό μας σύστημα. Οι υπερβολικά αγχώδεις άνθρωποι δυσκολεύονται περισσότερο να καταπολεμήσουν πιθανές ιώσεις και λοιμώξεις. Ιοι και καρκίνος Εξαιτίας του γεγονότος ότι οι ιοί δεν υποδιπλασιάζονται, χαρακτηρίζονται ως ενδοκυτταρικά παράσιτα, το γενετικό υλικό των οποίων κατευθύνει τα ένζυμα και τα ριβοσώματα, χρησιμοποιώντας τα δομικά συστατικά του κυττάρου-ξενιστή για να συνθέσει πολλαπλά αντίγραφα του γονιδιώματος του ιού και του καψιδίου του. Αυτά τα δομικά υλικά ανασυγκροτούνται σε εκατοντάδες ή χιλιάδες αντίγραφα του αρχικού ιού, που ελευθερώνονται από το κύτταρο-ξενιστή, έτοιμα να μολύνουν ένα νέο ξενιστή. Ο ρετροϊός HTLV-1 είναι γνωστό ότι προκαλεί σε ενήλικες λευχαιμία τύπου Τ, ενώ ένας άλλος ρετροϊός, ο HIV, προκαλεί το AIDS, που εξασθενεί το ανοσοποιητικό σύστημα και αυξάνει την ευαισθησία στον καρκίνο και διάφορες μολύνσεις. Όλοι οι καρκινογόνοι ιοί μεταμορφώνουν τα κύτταρα σε καρκινικά, μέσω ενσωμάτωσης του νουκλεϊκού τους οξέος στο DNA των χρωμοσωμάτων του ξενιστή (αυτή η ενσωμάτωση είναι μόνιμη). Οι ιοί συνδέθηκαν από παλιά με την αιτιολογία της καρκινογένεσης, καθώς υπάρχουν αρκετοί ιοί που προκαλούν καρκίνους σε ζώα. Σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχουν βάσιμες ενδείξεις ότι ιοί προκαλούν ορισμένους τύπους καρκίνου στον άνθρωπο όπως οι ιοί (ηπατίτιδας Β, ιός μολυσματικής μονοπυρήνωσης). Οι ρετροϊοί αντιπροσωπεύουν τη γνωστότερη κατηγορία ιών που προκαλούν καρκίνο. Ο ρετροϊός HTLV-1 είναι γνωστό ότι προκαλεί σε ενήλικες λευχαιμία τύπου Τ, ενώ ένας άλλος ρετροϊός, ο HIV, προκαλεί το AIDS, που εξασθενεί το ανοσοποιητικό σύστημα και αυξάνει την ευαισθησία στον καρκίνο και διάφορες μολύνσεις. Όλοι οι καρκινογόνοι ιοί μεταμορφώνουν τα κύτταρα σε καρκινικά, μέσω ενσωμάτωσης του νουκλεϊκού τους οξέος στο DNA των χρωμοσωμάτων του ξενιστή (αυτή η ενσωμάτωση είναι μόνιμη). ΚΑΤΑΧΡΗΣΕΙΣ • κάπνισμα • αλκοόλ • ναρκωτικά • καφές Βλαπτικές επιδράσεις του καπνίσματος Οι οφειλόμενοι στο κάπνισμα θάνατοι είναι περισσότεροι από το άθροισμα των θανάτων από τα πυροβόλα όπλα, τα ναρκωτικά, τις αυτοκτονίες, το AIDS και τα αυτοκινητιστικά ατυχήματα. Το κάπνισμα προκαλεί τουλάχιστον 25 απειλητικές για τη ζωή ασθένειες ή ομάδες ασθενειών και αποτελεί μείζονα παράγοντα κινδύνου σε οκτώ από τις 16 κύριες αιτίες θανάτου ανθρώπων ηλικίας μεγαλύτερης των 65 ετών. Η βλαπτική επίδραση του καπνίσματος οφείλεται σε ένα μεγάλο αριθμό τοξικών ουσιών που βρίσκονται στον καπνό. Η νικοτίνη είναι εθιστική, αλλά όχι καρκινογόνος, ενώ το κάπνισμα τσιγάρων με χαμηλότερα επίπεδα πίσσας και νικοτίνης δεν παρέχει κανένα όφελος για την υγεία. Οι κύριες βλαπτικές επιπτώσεις του καπνίσματος εντοπίζονται στην αύξηση της συχνότητας εμφάνισης και στην αύξηση της θνησιμότητας των παρακάτω νοσημάτων: Στεφανιαία νόσο, καρκίνο του πνεύμονα, του φάρυγγα, του λάρυγγα, της ουροδόχου κύστης κ.λπ., χρόνιες αποφρακτικές πνευμονοπάθειες, αγγειακές παθήσεις του εγκεφάλου. Ενώ σημαντικές είναι οι επιπτώσεις στη βρεφική θνησιμότητα και στις εμβρυϊκές επιπλοκές κατά την κύηση. Ο κίνδυνος από το κάπνισμα αυξάνει: • Όσο μικραίνει η ηλικία έναρξης του καπνίσματος. • Όσο αυξάνει η συνολική διάρκεια του καπνίσματος. • Όσο αυξάνει ο μέσος αριθμός τσιγάρων που καταναλώνονται. Είδη Ναρκωτικών Ινδική κάνναβις : Η μαριχουάνα/χασίς επηρεάζει τη μνήμη, την κρίση και την αντίληψη. ‘Εκσταση: ‘Εκσταση είναι η ονομασία που χρησιμοποιείται για τη μεθιλενοδιοσιμεταμφεταμίνη. Κυκλοφορεί συνήθως σε μορφή χρωματιστών χαπιών με διάφορα σχέδια, όπως καρδιές, αστέρια, κ.α. Κοκαΐνη: H κοκαΐνη είναι μια ουσία με βραχεία διεγερτική επίδραση στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα και με ιδιότητες τοπικού αναισθητικού. Κράκ: Το κρακ είναι μια μορφή free-base κοκαΐνης που η διαδικασία παραγωγής του είναι σχετικά εύκολη. Αυτό κάνει την ουσία αρκετά φθηνή στην παράνομη αγορά, άρα και πιο προσιτή. Παραισθησιογόνα: Τα παραισθησιογόνα είναι μια σειρά από ουσίες που έχουν την ιδιότητα να διαταράσσουν τον ψυχικό κόσμο του ατόμου και να προκαλούν αντιληπτικές διαταραχές, όπως οπτικές και ακουστικές παραισθήσεις. Μεθαμφεταμίνη (speed) : Το speed είναι διεγερτικό που συχνά κατασκευάζεται από το ανακάτεμα διάφορων διεγερτικών φαρμάκων. Ηρωίνη: Η ηρωίνη προέρχεται από την οπιούχο παπαρούνα που χρησιμοποιείται και για τη δημιουργία της κατηγορίας αναλγητικών-ναρκωτικών φαρμάκων όπως η κωδείνη και η μορφίνη. Κεταμίνη: Η Κεταμίνη κυκλοφορεί σε υγρή μορφή ή σε λευκή σκόνη και η χρήση της ποικίλει. Μπορεί να καπνιστεί, να χορηγηθεί ενδοφλεβίως, ή να ληφθεί από το στόμα ή τη μύτη. Εισπνεόμενα – πτητικά: Τα εισπνεόμενα είναι ουσίες που περιέχονται σε προϊόντα καθημερινής χρήσης και μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αλλαγή της ψυχικής διάθεσης του ατόμου. Ηρεμιστικά: Τα ηρεμιστικά είναι χημικές φαρμακευτικές ουσίες που χορηγούνται με ιατρική συνταγή σε άτομα που έχουν προβλήματα άγχους και αϋπνίας. ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ – ΚΙΝΔΥΝΟΙ Ανάμεσα στους κινδύνους της απρόσεκτης ή υπερβολικής χρήσης ναρκωτικών είναι ο αυξανόμενος κίνδυνος μολύνσεων, ασθενειών και θανάτου από υπερβολική δόση. Οι πιο συχνές ιατρικές επιπλοκές ανάμεσα στους ψυχαγωγικούς χρήστες ναρκωτικών οφείλονται κυρίως στις μη στείρες διαδικασίες χορήγησης. Πυώδεις μολύνσεις σε δέρμα, πνεύμονες και εγκέφαλο, ενδοκαρδίτιδα, ηπατίτιδα και AIDS, είναι από τις επιπλοκές που συναντώνται συχνά σε άτομα τα οποία μοιράζονται σύριγγες ή αναπνέουν το ναρκωτικό. ΑΛΟΚΟΟΛ Το αλκοόλ επιδρά στο κεντρικό νευρικό σύστημα ως καταπραϋντικό. Η δράση του είναι ηρεμιστική, επιβραδύνει τον κινητικό συντονισμό και τον χρόνο αντίδρασης. Παράλληλα μειώνει την ικανότητα κρίσης, τον αυτοέλεγχο, προκαλεί διαταραχές στην μνήμη και επηρεάζει την ικανότητα παραγωγής λογικών σκέψεων και πράξεων. Παραδόξως, με την υποχώρηση των επιδράσεών του, το αλκοόλ προκαλεί διαταραχές και στον ύπνο και θεωρείται μια σημαντική αιτία αϋπνίας. Πώς επηρεάζει ο καφές την υγεία ενός ατόμου; Αυτή η μελέτη όπως και άλλες σχετικά με τις επιπτώσεις του καφέ στην υγεία τονίζουν ότι υπάρχει κάτι περισσότερο στον καφέ από την καφεΐνη. Όπου έχουν καταγραφεί τα οφέλη και οι κίνδυνοι, οι ερευνητές δεν γνωρίζουν απαραίτητα ποια συστατικά του καφέ συνδέονται με τις επιπτώσεις (θετικές ή αρνητικές) για την υγεία. Ένα φλιτζάνι καφέ μπορεί να έχει 2.000 διαφορετικά συστατικά συμπεριλαμβανομένων των ιχνοστοιχείων όπως το μαγνήσιο, το κάλιο, η νιασίνη και η βιταμίνη Ε. Ο καφές μπορεί να αποτελέσει τη μεγαλύτερη πηγή αντιοξειδωτικών, των ουσιών δηλαδή που προστατεύουν τα κύτταρα από τις βλάβες που προκαλούν τα ασταθή μόρια που ονομάζονται ελεύθερες ρίζες. Οι μελέτες έχουν τεκμηριώσει και άλλα οφέλη για την υγεία από την κατανάλωση του καφέ, όπως: • Νόσος του Πάρκινσον: Ένας αριθμός μελετών έχουν δείξει πως όσοι πίνουν καφέ επωφελούνται από την προστατευτική επίδρασή του κατά της νόσου του Πάρκινσον. • Άσθμα: O καφές μπορεί να μειώσει τα συμπτώματα του άσθματος. • Χολόλιθοι: Ο καφές μπορεί να μειώσει το σχηματισμό της πέτρας στη χολή • Νόηση: O καφές αυξάνει την εγρήγορση. Γι’ αυτό το πρωί ουσιαστικά λειτουργεί ως «κλήση αφύπνισης» για πολλούς ανθρώπους. Οι μελέτες έχουν δείξει πως ο καφές μπορεί να βελτιώσει τη γνωστική απόδοση. Τα αποτελέσματα από τουλάχιστον τέσσερις μελέτες δείχνουν ότι όσοι πίνουν καφέ έχουν μειωμένο κίνδυνο ανάπτυξης της νόσου του Αλτσχάιμερ. • Ηπατική νόσος: Ο καφές φαίνεται να προσφέρει μια προστατευτική επίδραση κατά της νόσου του ήπατος, συμπεριλαμβανομένου και του καρκίνου, ειδικά μεταξύ αυτών που πίνουν αλκοόλ. Διατροφή ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ Η παχυσαρκία είναι η συχνότερη διατροφική διαταραχή στις αναπτυγμένες κοινωνίες. Η κύρια αιτία της παχυσαρκίας είναι η λήψη τροφής σε ποσότητα μεγαλύτερη από όσο επιβάλλουν οι φυσιολογικές ανάγκες και η φυσική δραστηριότητα του ατόμου. Ο ορισμός της παχυσαρκίας γίνεται με κριτήριο το δείκτη μάζαςσώματος (ΔΜΣ = Β/Υ2). Για παράδειγμα, όταν ο ΔΜΣ κυμαίνεται μεταξύ 25 και 30, το άτομο θεωρείται υπέρβαρο, ενώ άνω του 30 θεωρείται παχύσαρκο. Η παχυσαρκία συνδέεται με την εμφάνιση σειράς σοβαρών παθολογικών καταστάσεων. ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΚΑΡΚΙΝΟΣ Μολονότι οι αποδεδειγμένα καρκινογόνοι διατροφικοί παράγοντες είναι πολύ λίγοι, εντούτοις επιδημιολογικές έρευνες αποδεικνύουν ότι η διατροφή συνδέεται με την πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου σε σημαντικό βαθμό. Από πολλούς θεωρείται ότι οι διατροφικές συνήθειες μπορεί να σχετίζονται με το 30% των καρκίνων στις αναπτυγμένες χώρες και πιθανώς με το 20% των καρκίνων στις αναπτυσσόμενες χώρες (WCRF 1997). • Διατροφή, τρόφιμο και ο ρόλος τους O ανθρώπινος οργανισμός, προκειμένου να διατηρηθεί στη ζωή, πρέπει να προσλαμβάνει τροφή. Γι’ αυτό λέμε ότι η διατροφή είναι θέμα «ζωτικής σημασίας». Τρόφιμο ονομάζουμε κάθε ουσία, φυσική, επεξεργασμένη ή ημιεπεξεργασμένη, η οποία προορίζεται για κατανάλωση από τον άνθρωπο. Στα τρόφιμα ανήκουν συνεπώς και τα ποτά, οι καραμέλες, καθώς και συστατικά που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή της τροφής (π.χ. μαγιά για το ψωμί). Από την τροφή ο οργανισμός μας θα πάρει ό,τι χρειάζεται για: • να αναπτυχθεί, δηλαδή να μεγαλώσει φυσιολογικά από τη γέννηση μέχρι την ενηλικίωση • να μπορεί να είναι δραστήριος στο σπίτι, στην εργασία, στο σχολείο, στο παιχνίδι αλλά και όπου αλλού χρειαστεί • να προλάβει τις ασθένειες ή να τις αντιμετωπίσει σε περίπτωση που αρρωστήσει • να επουλώσει πληγές (π.χ. μια γρατσουνιά) ή να επανορθώσει βλάβες (π.χ. σπασμένο κόκαλο Η ζάχαρη συμβάλει στην αύξηση της χοληστερόλης, τα αρνητικά. Υπάρχει μια ανησυχητική σύνδεση μεταξύ της ζάχαρης και της χοληστερόλης. Μια μελέτη διαπίστωσε ότι, μετά τον αποκλεισμό των ατόμων με υψηλή χοληστερόλη, οι άνθρωποι με διαβήτη, οι άνθρωποι που ήταν εξαιρετικά υπέρβαροι, αλλά και εκείνοι που έτρωγαν τα υψηλότερα επίπεδα των προστιθέμενων σακχάρων, βίωσαν τη μεγαλύτερη άνοδο σε επίπεδα της κακής χοληστερόλης και των τριγλυκεριδίων. Συμπερασματικά, η υπερφόρτωση της ζάχαρης θα μπορούσε να επιδράσει αρνητικά στο συκώτι μας και να μας αυξήσει περισσότερο την κακή χοληστερόλη, ενώ επίσης αναστέλλει την ικανότητα του σώματός μας για να την αποβάλει. Τα θετικά Aν κάθε φορά που βάζατε ένα κουταλάκι ζάχαρη στον καφέ σας αναλογιζόσασταν τις κατηγορίες που έχει δεχθεί κατά καιρούς η σουκρόζη -όπως ονομάζεται επιστημονικά η ζάχαρη-, ίσως τελικά να τον πίνατε σκέτο! Kαι όμως, η ζάχαρη αποτελεί ένα σημαντικό «καύσιμο», που παρέχει ενέργεια στον οργανισμό μας. Ανακαλύψτε τα οφέλη της ζάχαρης και των απλών σακχάρων -όπως ονομάζεται το είδος των υδατανθράκων στο οποίο ανήκει- και θα διαπιστώσετε ότι τελικά μπορείτε να απολαμβάνετε τον καφέ σας γλυκό χωρίς ενοχές! Οι σημαντικότερες συνέπειες από την ζάχαρη: 1. Μειώνει τα επίπεδα καλής χοληστερόλης 2. Καταστρέφει τα δόντια και τα ούλα 3. Εμποδίζει την απορρόφηση μαγνησίου και ασβεστίου 4. Μπορεί να είναι αιτία πονοκεφάλων και ημικρανιών 5. Αυξάνει τις πιθανότητες για παχυσαρκία 6. Προκαλεί πρόωρη γήρανση 7. Ερευνητές έχουν κατά καιρούς ισχυριστεί ότι τρέφει τα καρκινικά κύτταρα 8. Δύναται να αυξήσει τη συστολική πίεση 9. Μπορεί να εμποδίσει τη διαδικασία αυτοσυγκέντρωσης 10. Αυξάνει τη χοληστερόλη και τα τριγλυκερίδια ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ Αθλητισμός είναι η συστηματική σωματική καλλιέργεια και δράση με συγκεκριμένο τρόπο, ειδική μεθοδολογία και παιδαγωγική με σκοπό την ύψιστη σωματική απόδοση, ως επίδοση σε αθλητικούς αγώνες, στο αθλητικό και κοινωνικό γίγνεσθαι. Παράλληλα ο αθλητισμός είναι ένας κοινωνικός θεσμός ο οποίος αντικατοπτρίζει τη δεδομένη κοινωνία και τον πολιτισμό της. Για παράδειγμα στην Αρχαία Ελλάδα, ο αθλητισμός στην Αθήνα θεωρούταν κοινωνικό και πολιτισμικό αγαθό και είχε παιδαγωγικό χαρακτήρα, ενώ αντίθετα στην Σπάρτη ο αθλητισμός χρησιμοποιούταν για την στρατιωτική εκπαίδευση. Ωστόσο σημαντική είναι η στρωματική διάσταση του αθλητισμού στο πέρασμα του χρόνου. Η γενική τάση ήταν ιδίως τον 18ο και 19ο αιώνα τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα να ασχολούνται με τα «λαϊκά παιχνίδια» όπως το ποδόσφαιρο, ενώ τα ανώτερα κοινωνικά στρώματα με τα «ευγενή αθλήματα» όπως ήταν η ιππασία και η ξιφασκία. Άσκηση και φυσική δραστηριότητα Ορισμοί Η φυσική δραστηριότητα είναι ο ευρύτερος όρος στον οποίο περιλαμβάνονται όλες οι μορφές της κίνησης του ανθρώπινου σώματος, κάθε σωματική άσκηση και σπορ, που ενεργοποιούν τους μυς του σώματος και απαιτούν αυξημένη κατανάλωση ενέργειας. Με τον όρο αθλητισμός εννοείται κάθε αυστηρά δομημένη φυσική δραστηριότητα, με αυστηρούς κανόνες, υψηλό ανταγωνισμό και εξειδίκευση, με βασικό σκοπό τη μεγιστοποίηση της απόδοσης. Αντίθετα, με το όρο άσκηση εννοούμε κάθε συστηματική κίνηση του σώματος ή συμμετοχή του ατόμου σε φυσικές δραστηριότητες, η οποία έχει κάποια χρονική διάρκεια, χαμηλότερα επίπεδα ανταγωνισμού, και στην οποία εμπλέκονται, κυρίως, μεγάλες μυϊκές ομάδες του σώματος. ΜΕΤΑΒΟΛΙΣΜΟΣ Ορισμός Ο μεταβολισμός είναι το σύνολο των χημικών, θερμικών και μηχανικών διεργασιών για την γέννηση, ανάπτυξη και συντήρηση του ανθρώπου. Με απλά λόγια είναι η διαδικασία που γίνεται στον οργανισμό, έτσι ώστε να μετατρέψει την ενέργεια που παίρνουμε από τις τροφές κυρίως σε κινητική ενέργεια. Ο μεταβολισμός εξαρτάται από τρείς βασικούς παράγοντες: 1. Ο βασικός μεταβολισμός 2. η θερμότητα που εκπέμπει το σώμα μας 3. οι καθημερινές δραστηριότητες Διατροφή- άσκηση και μεταβολισμός Επομένως, όλα όσα ακούμε για διατροφές και δίαιτες που ρυθμίζουν το μεταβολισμό είναι λάθος! Δεν πρέπει να παρασυρόμαστε από διαφημίσεις τροφών που “επιταχύνουν τις καύσεις”, φαρμάκων που “καίνε τα λίπη” και διαίτων “που φτιάχνουν τον μεταβολισμό μας”. Δυστυχώς δεν υπάρχουν μαγικοί τρόποι. Καμία διατροφή δεν “φτιάχνει” ούτε “ρυθμίζει” τον βασικό μεταβολισμό. Αυτό που πρέπει να γνωρίζουμε είναι ότι ο μεταβολισμός όπως είπαμε και πιο πάνω εξαρτάται από την μυϊκή μάζα του σώματος. Όταν αυτή είναι αυξημένη αυξάνεται και ο μεταβολισμός. Έτσι λοιπόν πολλές πρωτεϊνικές, αυστηρές και στερητικές δίαιτες έχουν ως αποτέλεσμα τη μείωση του βασικού μεταβολισμού, κυρίως επειδή μειώνουν τον μυϊκό όγκο. Εκεί οφείλεται και η επαναπρόσληψη περισσότερων κιλών από αυτών που χάθηκαν. Πώς όμως να αποφύγουμε μια τέτοια κατάσταση? Επιλέγοντας μια θρεπτικά πλήρης διατροφή η οποία προσφέρει σε σωστές αναλογίες υδατάνθρακες, πρωτεΐνες και λίπη. Οι πρωτεΐνες βοηθάνε στη διατήρηση του μυϊκού ιστού έτσι ώστε να μην μειώνεται ο μεταβολισμός. Προσοχή όμως! Η παρουσία μεγάλης ποσότητας πρωτεϊνών (όπως στις πρωτεϊνικές διατροφές) σε μία διατροφή χωρίς υδατάνθρακες, φέρνει το αντίθετο αποτέλεσμα! Επομένως, πρέπει να επιλέγουμε διατροφές που να περιέχουν και τα δύο στοιχεία ώστε οι πρωτεΐνες να μπορούν να χρησιμοποιηθούν σωστά από τους μύες του σώματος και να τους διατηρήσουν! Άλλος τρόπος να αυξήσουμε την ενέργεια που καταναλώνουμε καθημερινά είναι να αυξήσουμε τις δραστηριότητές μας. Ο πιο απλός τρόπος είναι το περπάτημα, η χρησιμοποίηση σκάλας όπου αυτή είναι εφικτή αντί για το ασανσέρ, το πλύσιμο του αυτοκινήτου, για τους πιο προχωρημένους το ποδήλατο, το τρέξιμο ή το aerobic. Με αυτόν τον τρόπο αυξάνουμε τον μυϊκό ιστό και τον μεταβολισμό μας! Υγεία της Καρδιάς & του Κυκλοφορικού Η καρδιά έχει τη μοναδική ιδιότητα να διοχετεύει αίμα στους πνεύμονες αλλά και στο υπόλοιπο σώμα. Το αίμα είναι ένα εσωτερικό σύστημα μεταφοράς που μεταφέρει θρεπτικά συστατικά και οξυγόνο στα κύτταρα, ενώ παράλληλα απομακρύνει από αυτά τα άχρηστα προϊόντα, όπως το διοξείδιο του άνθρακα. Το αίμα αποτελείται από: • ερυθροκύτταρα ή ερυθρά αιμοσφαίρια: περιέχουν αιμογλοβίνη, τη χρωστική που μεταφέρει το οξυγόνο στο αίμα και ευθύνεται για το κόκκινο χρώμα του • λευκοκύτταρα ή λευκά αιμοσφαίρια: είναι σημαντικά συστατικά του ανοσοποιητικού • αιμοπετάλια: συμμετέχουν στην πήξη του αίματος • οξυγόνο και πλάσμα: αποτελείται από νερό και διαλυμένα σε αυτό συστατικά Τα κύτταρα του αίματος προστατεύουν το σώμα από την εισβολή μικροοργανισμών και βοηθούν στη διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος ελέγχοντας την απώλεια θερμότητας από το δέρμα. Στη χαλάρωση, η καρδιά χτυπά 60-80 φορές το λεπτό και διοχετεύονται περίπου 80ml αίματος ανά κτύπο, δηλαδή περίπου 6 λίτρα ανά λεπτό. Κατά τη διάρκεια πολύ έντονης άσκησης, μπορεί να διοχετεύονται μέχρι και 250ml αίματος ανά κτύπο, επομένως μέχρι και 50 λίτρα ανά λεπτό. Κοινές Καρδιακές Παθήσεις Υπάρχουν διάφοροι τύποι καρδιακών παθήσεων, πολλοί με κάποια κοινά χαρακτηριστικά: Στηθάγχη : χαρακτηρίζεται από πίεση, σφίξιμο, κάψιμο ή πόνο που εντοπίζεται συνήθως οπισθοστερνικά (πίσω από το στέρνο). Συχνά υποδηλώνει στεφανιαία αρτηριακή νόσο και συχνά συνοδεύει το άγχος και την υπέρταση. Αρτηριοσκλήρωση : σκλήρυνση των αρτηριών που συμβαίνει με την ηλικία και ελαττώνει την ικανότητα να διοχετεύεται αίμα στο σώμα. Οδηγεί σε υψηλή πίεση και αυξημένη πιθανότητα εγκεφαλικού και καρδιακής προσβολής. Αθηροσκλήρωση :είναι η σταδιακή απόφραξη των αρτηριακών τοιχωμάτων από την εναπόθεση λιπιδίων όπως χοληστερόλης, λιπαρών οξέων και θρόμβων αίματος. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της πίεσης (λόγω της παρεμπόδισης της ροής του αίματος) και αυξημένες πιθανότητες εγκεφαλικού ή καρδιακής προσβολής. Είναι πιο συχνή στους άνδρες, τους καπνιστές, τους υπέρβαρους ή σε άτομα με καθιστική ζωή. Καρδιακή Αρρυθμία :είναι μια ανωμαλία στο ρυθμό ή την ταχύτητα του καρδιακού κτύπου και προκαλείται από διαταραχή των ηλεκτρικών ώσεων μέσα στην καρδιά. Συμφορητική Καρδιακή Ανεπάρκεια (CHF): το CHF αναφέρεται στην ανικανότητα της καρδιάς να ανταπεξέλθει στο έργο της να διοχετεύει αίμα στους πνεύμονες και το υπόλοιπο σώμα. Συχνά προκαλείται από συνδυασμό αθηροσκλήρωσης, υπέρτασης και/ή άλλων παραγόντων κινδύνου, ενώ μπορεί να οδηγήσει και σε οίδημα (κατακράτηση υγρού). Έμφραγμα του Μυοκαρδίου (καρδιακή προσβολή): είναι ο ξαφνικός θάνατος ενός τμήματος του καρδιακού μυ που συχνά χαρακτηρίζεται από επίμονο πόνο στο στήθος. Είναι η μόνη πιο συχνή αιτία θανάτου στις ανεπτυγμένες χώρες. Οι περισσότεροι άνθρωποι που παθαίνουν καρδιακή προσβολή έχουν αθηροσκλήρωση. Θρόμβωση: συμβαίνει όταν ένας θρόμβος αίματος μπλοκάρει μια αρτηρία εμποδίζοντας το αίμα να ρεύσει μέσα σ´ αυτήν. Τα Συμπληρώματα για την Υγεία της Καρδιάς και του Κυκλοφορικού περιλαμβάνουν: • Αντιοξειδωτικά: έχει πλέον αναγνωριστεί ότι τα αντιοξειδωτικά συμβάλλουν σημαντικά στη μείωση των βλαβών που προκαλούν οι ελεύθερες ρίζες στις μεμβράνες των κυττάρων και της απόθεσης των λιπών, συμπεριλαμβανομένης της χοληστερόλης. Έρευνες έχουν δείξει ότι 400iu-800iu βιταμίνης E μπορεί να βοηθήσουν στον έλεγχο της συσσώρευσης των αποθεμάτων λιπιδίων στις αρτηρίες. Η βιταμίνη E έχει επίσης βρεθεί ότι μειώνει την πιθανότητα καρδιακής προσβολής και συμβάλλει στη διατήρηση της υγιούς κυκλοφορίας του αίματος. Η τακτική λήψη βιταμίνης C με συμπλήρωμα μπορεί να βοηθήσει στη μείωση της πίεσης του αίματος και να προστατέψει ενάντια σε καρδιακές παθήσεις περιορίζοντας τις βλάβες που προκαλούν οι ελεύθερες ρίζες. • Σελήνιο : Η έλλειψή του έχει συνδεθεί με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων (4). Το σελήνιο είναι ένα ιχνοστοιχείο που απαιτείται για τη δραστηριότητα του αντιοξειδωτικού ενζύμου υπεροξειδάση της γλουταθειόνης. Η πρόσληψη ικανοποιητικής ποσότητας σεληνίου μαζί με άλλα αντιοξειδωτικά όπως β-καροτένιο, βιταμίνες C και Ε, ψευδάργυρο, μαγνήσιο, χαλκό (εμπλέκεται στη δράση του αντιοξειδωτικού ενζύμου υπεροξειδική δισμουτάση) και συνένζυμο Q10 μπορεί να συμβάλλει στην υγιή κυκλοφορία του αίματος. • Συνένζυμο Q10 : είναι σημαντικό για την εκκαθάριση των ελευθέρων ριζών και την παραγωγή ενέργειας στα κύτταρα. Η λήψη 30-100mg συνενζύμου Q10 την ημέρα μπορεί να βελτιώσει το οίδημα, την αρρυθμία και τη γενική καρδιακή λειτουργία. • Ιχθυέλαια : είναι η κύρια διατροφική πηγή των ωφέλιμων ωμέγα-3 απαραίτητων λιπαρών οξέων EPA και DHA. Στις δράσεις των EPA και DHA περιλαμβάνονται η επιδιόρθωση του ανώμαλου καρδιακού παλμού, η βελτίωση της υπέρτασης και η βελτίωση του ιξώδους του αίματος.* Το ιχθυέλαιο εμποδίζει την ανάπτυξη αρτηριοσκλήρωσης και μειώνει τα επίπεδα της χοληστερίνης (βελτιώνοντας την αναλογία HDL:LDL) και τα τριγλυκερίδια. • Το έλαιο λιναρόσπορου περιέχει ALA, έναν πρόδρομο των EPA και DHA που πιστεύεται ότι μετατρέπεται σε αυτά μόνο μερικώς. Οι μελέτες έχουν δείξει ότι το έλαιο λιναρόσπορου μπορεί να συμβάλλει στη μείωση των επιπέδων της LDL χοληστερόλης (κακή χοληστερόλη). • Φυλλικό οξύ: η έλλειψη φυλλικού οξέος έχει αναγνωριστεί ως ένας παράγοντας που αυξάνει τον κίνδυνο στεφανιαίας νόσου (CHD) και εγκεφαλικού. Το φυλλικό οξύ, μαζί με τις βιταμίνες B6 και B12, συμβάλλει στην καταστροφή των συσσωρευμένων ποσοτήτων ομοκυστεΐνης, η οποία μετά μετατρέπεται στο αμινοξύ μεθειονίνη. • Μαγνήσιο : η έλλειψη μαγνησίου έχει συνδεθεί με αυξημένη συσσώρευση αιμοπεταλίων, ανάπτυξη αθηροσκλήρωσης και ακανόνιστο καρδιακό παλμό. Μετά από καρδιακή προσβολή τα επίπεδα μαγνησίου είναι χαμηλά στον οργανισμό και οι ασθενείς φαίνεται να επωφελούνται με τη λήψη μαγνησίου. Βότανα για την ΥγείΑ  Όσοι υποφέρουν από υψηλή πίεση μπορούν να επωφεληθούν από τη μείωση του αλατιού στη διατροφή τους. Μειώνοντας το αλάτι στη διατροφή, μειώνεται η κατακράτηση υγρών και ασκείται λιγότερη πίεση στην καρδιά.  Σύμφωνα με έρευνες, τα αντιοξειδωτικά που υπάρχουν στα φρέσκα φρούτα και τα λαχανικά μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη της καρδιακής προσβολής. Επομένως, θα ήταν ωφέλιμο να αυξηθεί η λήψη τους με τη διατροφή.  Ωφέλιμη θα είναι και η αύξηση της λήψης φυτικών ινών, οι οποίες μπορούν να βελτιώσουν τη γενική καλή πέψη και να βοηθήσουν στον έλεγχο του βάρους.  Η τακτική άσκηση μπορεί να βελτιώσει το μεταβολισμό και την κυκλοφορία του αίματος και να βοηθήσει στην ενδυνάμωση του καρδιακού μυ. Μισή ώρα άσκησης την ημέρα είναι πιο ωφέλιμη από τέσσερις ώρες άσκησης μία φορά την εβδομάδα.  Το κάπνισμα αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης καρδιακών προβλημάτων, συνεπώς η διακοπή του καπνίσματος προτείνεται ως ένα μέτρο για την προστασία της υγείας της καρδιάς και του κυκλοφορικού. ΦΡΕΣΚΑ ΒΟΤΑΝΑ Τα φρέσκα βότανα προσφέρουν γεύση και άρωμα στο φαγητό μας και με τη χρήση τους μπορούμε να αντικαταστήσουμε μέρος του αλατιού και του λίπους που θα χρησιμοποιούσαμε κατά το μαγείρεμα. Το δενδρολίβανο, το φασκόμηλο, το θυμάρι και η ρίγανη περιέχουν πολύτιμα για την υγεία της καρδιάς αντιοξειδωτικά. ΜΑΥΡΑ ΦΑΣΟΛΙΑ Τα μαύρα φασόλια είναι πλούσια σε ευεργετικά συστατικά όπως φολλικό οξύ, αντιοξειδωτικά, μαγνήσιο το οποίο βοηθά στη μείωση της αρτηριακής πίεσης και ίνες που βοηθούν στη ρύθμιση της χοληστερίνης και των επιπέδων σακχάρου στο αίμα. ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ Ένα από τα πιο αγαπημένα χειμωνιάτικα φρούτα, το πορτοκάλι είναι πλούσιο σε πηκτίνη η οποία βοηθά στη μείωση της χοληστερίνης, και σε κάλιο που βοηθά στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης. Μία μικρή έρευνα έδειξε ότι ο χυμός πορτοκαλιού πιθανόν βοηθά τη λειτουργία των αιμοφόρων αγγείων και μειώνει την αρτηριακή πίεση μέσω του αντιοξειδωτικού εσπεριδίνη. ΚΑΡΟΤΑ Οι τελευταίες έρευνες δείχνουν ότι τα καρότα ίσως βοηθούν στη ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα και στη μείωση του κινδύνου ανάπτυξης διαβήτη. Είναι επίσης ένα από τα κορυφαία τρόφιμα στη μάχη κατά της χοληστερίνης χάρις στις άφθονες διαλυτές ίνες που περιέχουν. Φάρμακα και εθισμός Η υπερβολική κατανάλωση ορισμένων φαρμάκων έχει σοβαρές επιπτώσεις για την υγεία και η συχνή χρήση τους προκαλεί εθισμό και εξάρτηση. O εθισμός, που είναι η επιθυμία του οργανισμού να λαμβάνει μεγαλύτερες ποσότητες φαρμάκων, ελαττώνει τη δραστικότητά τους. Η εξάρτηση είναι συνήθεια και δεν μπορεί να διακοπεί εύκολα. Η εξάρτηση οδηγεί το άτομο στον εθισμό και μπορεί να οδηγήσει σε δηλητηρίαση ή ακόμα και στο θάνατο. Τέτοιου είδους φάρμακα είναι τα ηρεμιστικά, τα υπνωτικά, τα αναισθητικά κ.ά. Παρά την ευεργετική δράση των φαρμάκων στην υγεία μας, η κατανάλωσή τους πρέπει να γίνεται με μέτρο. Κακές Διατροφικές Έξεις Έλλειψη και ανεπάρκεια στη διατροφή, όπως π.χ. μειωμένη αντιοξειδωτική αντίδραση του οργανισμού λόγω ελάχιστης κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών, οδηγεί σταδιακά και μακροχρόνια σε καθολική αποδυνάμωση του οργανισμού και χαμηλή νοητική απόδοση. Όταν τα συμπτώματα διατροφικής ανεπάρκειας είναι συστηματικά, προτείνεται άμεση παρέμβαση, προκειμένου να ανασταλούν υποτροπές της υγείας, ανάλογα, κατά περίπτωση. Η συστηματικότητα, λοιπόν, σε κακές διατροφικές έξεις, διατροφικούς εθισμούς ή και η μακροχρόνια ανορεξία οδηγούν σε έλλειψη ορισμένων θρεπτικών συστατικών (βιταμινών, μετάλλων, ιχνοστοιχείων κ.α.), αποδυναμώνουν την ανοσολογική αντίδραση και διευκολύνουν την όποια οργανική υποτροπή της υγείας. Μερικές από τις συνέπειες της έλλειψης μακροθρεπτικών και μικροθρεπτικών συστατικών μπορεί να είναι μεταξύ άλλων η μειωμένη ικανότητα αντίληψης και μνήμης, η διάσπαση της προσοχής έως και η ταχύτητα αντίδρασης σε στρεσογόνα ερεθίσματα, ενώ μελέτες δείχνουν ότι μπορεί να επηρεαστεί ουσιαστικά και μόνιμα η νοητική ανάπτυξη και η όποια προ-δεδομένη νοητική απόδοση του ατόμου. Όσον αφορά άτομα που χρήζουν ειδικού διαιτολογίου, μεταξύ άλλων, άτομα με νοητική ανεπάρκεια ή άτομα που διανύουν ευαίσθητες ηλικιακές περιόδους νοητικής ανάπτυξης (π.χ. 0-5 ετών), τα συμπτώματα αλλά και οι συνέπειες εμφανίζονται νωρίτερα και πιο έντονα και δύναται να είναι έως και μη αναστρέψιμες. Ο λόγος στον οποίο αποδίδεται αυτή η αρνητική σχέση μεταξύ νοητικής ανεπάρκειας και κακής διατροφής είναι όταν, σε παράλληλο χρόνο, προκύπτουν αυξημένες ανάγκες του οργανισμού, αυξημένη οργανική τοξικότητα, οργανικές επιρρέπειες και κακή κατάσταση υγείας του ατόμου ή άλλο παρόμοιο. Ειδικότερα, κατά την προσχολική ηλικία, όπου παρατηρείται ραγδαία μεταγεννητική ανάπτυξη του εγκεφάλου, η ανάγκη για ορισμένα θρεπτικά συστατικά, όπως η χολίνη, το ιώδιο, το φολλικό οξύ, ο σίδηρος, ο ψευδάργυρος, και ορισμένα λίπη (σφιγγολιπίδια, δοκοσαεξανοϊκό οξύ DHA), είναι αυξημένη. Κατά συνέπεια μια διατροφή φτωχή σε αυτά τα, απαραίτητα για τη σωστή ανάπτυξη του εγκεφάλου, στοιχεία μπορεί να επηρεάσει μακροχρόνια, τη νοητική ικανότητα και απόδοση. Σε ότι αφορά την ικανότητα αντίληψης και μνήμης, έχει βρεθεί ότι μια διατροφή χαμηλή σε υδατάνθρακες, μειώνει την ικανότητα αυτή, ενώ τα ω-3 και ω-6 λιπαρά οξέα καθώς και η βιταμίνη Β12, όταν βρίσκονται σε ανεπάρκεια, επηρεάζουν αρνητικά τις λειτουργίες των εγκεφαλικών κυττάρων και κατά συνέπεια την νοητική απόδοση του ατόμου. Το νερό επίσης διαδραματίζει σπουδαίο ρόλο στην εγκεφαλική λειτουργία, έτσι η ανεπαρκής πρόσληψη υγρών, προκαλεί επιπτώσεις στις νοητικές λειτουργίες. Τέλος μελέτες έχουν δείξει ότι, η μειωμένη πρόσληψη αντιοξειδωτικών στοιχείων, όπως η βιταμίνες Ε και C, σχετίζονται με την κακή απόδοση της μνήμης και κατ’ επέκταση της νοητικής απόδοσης. Υποκινητικότητα Τα υποκινητικά άτομα είναι συνήθως παχύσαρκα ή με κακή σύσταση σώματος. Συγκεκριμένα, σε άτομα με χρόνια υποκινητικότητα το πρώτο και πιο εμφανές σύμπτωμα υποτροπής της υγείας είναι η κακή οργανική κατάσταση, με πιο έκδηλη την αύξηση του σωματικού λίπους και συνήθως του Δείκτη Μάζας Σώματος (ΔΜΣ), και ακολουθούν συμπτώματα μεταβολικών διαταραχών. Σε βάθος χρόνου, ο οργανισμός αρχίζει να είναι επιρρεπής σε φυσικές και ψυχικές παθήσεις λόγω αυξημένων συμπτωμάτων ψυχονοητικής κόπωσης, ανοσολογικής ανεπάρκειας και κακής διάθεσης. Όσον αφορά τον τρόπο που επηρεάζει η υποκινητικότητα το νευρικό σύστημα, έχει αποδειχθεί ότι επηρεάζονται αρνητικά τα δομικά συστατικά και η λειτουργική απόδοση του εγκεφάλου, παρουσιάζεται αυξημένη νευρική ευαισθησία ή και το αντίστροφο (εξασθένηση ή απευαισθητοποίηση). Τα δυσμενή αυτά συμπτώματα είναι πιο έντονα όταν η υποκινητικότητα συνδυάζεται με τακτική διατροφή με ζωικές πρωτεΐνες (αυξημένη νευρικότητα) και λίπη (πτώση της νευρωνικής τάσης και συχνότητας στη στρεσογόνο αντίδραση)! Η υποκινητικότητα, λοιπόν, μακροχρόνια συμβάλει στη μείωση της απόδοσης έργου του κεντρικού και του περιφερικού νευρικού συστήματος, και κατ’ επέκταση, στην πτώση της ψυχονοητικής απόδοσης και σε συστηματικές συμπεριφορικές διακυμάνσεις, η δε κακή διατροφή οξύνει την όποια οργανική ή συμπεριφορική παρέκκλιση. Η αναμενόμενη μείωση της ψυχονοητικής απόδοσης (λόγω υποκινητικότητας), αν και δύναται να ανασταλεί μέσω εναλλακτικών μορφών νευρωνικής εξάσκησης (π.χ. νοητική εξάσκηση) η φυσική αδράνεια σε βάθος χρόνου θα αποδυναμώσει ή τουλάχιστον θα αποσταθεροποιήσει σημαντικά τη λειτουργική δυναμική του ΚΝΣ. Μάλιστα, σε άτομα που παρουσιάζουν ασθενικές νευρολογικές καταστάσεις, τα συμπτώματα παρουσιάζονται πιο σύντομα και πιο έντονα. Υποκινητικότητα, Κακή Διατροφή και Δείκτης Νοημοσύνης Όταν, λοιπόν, το “σώμα” δεν υποστηρίζεται από καλή φυσική κατάσταση (που εξαρτάται από τη συστηματικότητα φυσικής εξάσκησης και την πληρότητα της διατροφής), σε βάθος χρόνου, υποτροπιάζουν και οι πιο “αδιάσειστες οργανικές του αλήθειες”, όπως λόγου χάρη, η υψηλή νοημοσύνη. Έτσι, παραδείγματος χάριν, άτομα που σε νεαρή ηλικία (π.χ. α” παιδική) παρουσιάζουν υψηλό δείκτη νοημοσύνης, αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα διατηρηθεί ο ίδιος δείκτης νοημοσύνης και στην ενήλικη ζωή: η νοημοσύνη δύναται να είναι πολύ χαμηλότερη από την αναμενόμενη όταν απουσιάζει η ψυχοσωματική εξάσκηση και σημαντικά μακρο- και μικρο-θρεπτικά συστατικά, απαραίτητα για την ανάπτυξη και αναδόμηση του οργανισμού. Αντίστοιχα, σε άτομα με μέτριο νοητικό δυναμικό δύναται η συστηματική σωματική άσκηση σε συνδυασμό με κατάλληλη διατροφή να ενισχύσουν σημαντικά τη νοητική απόδοση.!!! Συμπεράσματα – Προτάσεις Συνοψίζοντας, θα λέγαμε ότι η μακροχρόνια υποκινητικότητα διευκολύνει τη νοητική αδράνεια, ενισχύει την εν δυνάμει νοητική υποτροπή και επιδεινώνει την όποια νευρωνική δυσλειτουργία και το αντίστροφο. Η κακή διατροφή επιδεινώνει υποτροπές της υγείας. Η δολοφονία της Άννυ Η νευρική ανορεξία (Anorexia nervosa) πιο γνωστή ως ανορεξία είναι μια διατροφική διαταραχή που χαρακτηρίζεται κυρίως από άρνηση για διατήρηση ενός υγιούς φυσιολογικού βάρους και έναν μανιώδη φόβο για την απόκτηση βάρους σε συνδυασμό με μια διαστρεβλωμένη εικόνα για τον εαυτό τους που μπορεί να διατηρηθεί από διάφορες προκαταλήψεις σχετικά με το σώμα, το φαγητό και την διατροφή τους. Τα άτομα με νευρική ανορεξία συνεχίζουν να νιώθουν πείνα αλλά επιτρέπουν στους εαυτούς τους μόνο πολύ μικρές ποσότητες φαγητού. Η μέση ημερήσια πρόσληψη θερμίδων για άτομα με ανορεξία είναι 600-800 θερμίδες αλλά υπάρχουν και ακραίες περιπτώσεις ολικής αθρεψίας. Είναι μια σοβαρή ψυχική αρρώστια με υψηλό ποσοστό παρενεργειών και το υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας από όλες τις ψυχικές ασθένειες. Η νευρική ανορεξία εκδηλώνεται συνήθως στην εφηβεία και είναι πιο συχνή στους έφηβους. Παρόλο που μπορεί να επηρεάσει ανθρώπους κάθε ηλικίας, φύλου και κοινωνικοοικονομικής κατάστασης η νευρική ανορεξία επηρεάζει τις γυναίκες 10 φορές περισσότερο από τους άντρες. Ο όρος νευρική (ανορεξία) καθιερώθηκε το 1873 από τον Σερ Γουίλλιαμ Γκαλ έναν από τους προσωπικούς γιατρούς της Βασίλισσα Βικτωρίας. Ο όρος έχει ελληνική προέλευση από το ἀν -( πρόθεμα που δηλώνει άρνηση) και το ὄρεξις (όρεξη) άρα σημαίνει έλλειψη της επιθυμίας του ατόμου να τραφεί. Ψυχογενής βουλιμία Ο όρος ψυχογενής ή νευρική ή νευρογενής βουλιμία (ΨΒ, ΝΒ, επιστ. ονομασία: bulimia nervosa) περιγράφει μια διαταραχή στην πρόσληψη τροφής. Η νευρογενής βουλιμία χαρακτηρίζεται από επεισοδιακή υπερφαγία (κατανάλωση πολύ μεγάλης ποσότητας φαγητού σε σύντομο χρονικό διάστημα), η οποία ακολουθείται από την προσπάθεια απαλλαγής από τις περιττές θερμίδες συνήθως μέσω εμετού, καθαρτικών, διουρητικών και υπερβολικής άσκησης. Οι γυναίκες έχουν εννέα φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να παρουσιάσουν νευρική βουλιμία από τους άντρες. Τα αντικαταθλιπτικά, ιδιαίτερα τα SSRIs (εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης) χρησιμοποιούνται στη θεραπεία της νευρικής βουλιμίας.

αρχειο Παραγοντες που επηρεάζουν την υγεία.ppt

αρχειο Παραγοντες που επηρεάζουν την υγεία_2.ppt

ΠΗΓΕΣ http://www.eea.europa.eu/el/themes/human/intro http://www.ptks.gr/scientific-material/%CE%AC%CE%B3%CF%87%CE%BF%CF%82-%CF%85%CE%B3%CE%B5%CE%AF%CE%B1%CF%82-%CE%BF-%CF%86%CE%B1%CF%8D%CE%BB%CE%BF%CF%82-%CE%BA%CF%8D%CE%BA%CE%BB%CE%BF%CF%82-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CF%85%CF%80%CE%BF%CF%87%CE%BF%CE%BD%CE%B4%CF%81%CE%AF%CE%B1%CF%82 https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A8%CF%85%CF%87%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CF%85%CE%B3%CE%B5%CE%AF%CE%B1%CF%82 http://tvxs.gr/news/ygeia/ipv-ioi-epikindynoi-gia-tin-ygeia-alla-kai-tis%E2%80%A6-sxeseis https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%CF%85%CF%83%CE%B9%CE%BA%CF%8C_%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%B9%CE%B2%CE%AC%CE%BB%CE%BB%CE%BF%CE%BD https://healthsoc.wordpress.com/tag/%CE%BF%CF%81%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%BF%CF%83-%CE%AC%CE%B3%CF%87%CE%BF%CF%85%CF%82/ http://www.iatronet.gr/narkwtika-alkool/eidi-narkwtikwn/388/articles.html http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL103/57/440,1672/ https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CE%B1%CF%81%CE%BA%CF%89%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8C, http://www.bestrong.org.gr/el/health/healthydiet/Healthanddiet/ http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL103/57/439,1662/ http://www.vita.gr/diatrofi/article/6786/poy-kanei-kalo-h-zaxarh/ https://www.google.gr/search?q=%CE%B1%CE%B8%CE%BB%CE%B7%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%BF%CF%82&safe=strict&espv=2&biw=1024&bih=662&tbm=isch&tbo=u&source=univ&sa=X&ved=0ahUKEwietM-v5NLPAhWHaxQKHZvLB2k http://cambridgeweightplan.gr/blog/2012/03/19/regulation-of-metabolism/ http://www.douni.gr/?section=simvouli&scategory=8 http://medlabgr.blogspot.com/2012/09/17.html#ixzz4MDo1ByFw10.ΠΟΡΤΟΚΑΛΙΑ http://medlabgr.blogspot.com/2012/09/17.html#ixzz4MDoJgtDA12.ΚΑΡΟΤΑ http://medlabgr.blogspot.com/2012/09/17.html#ixzz4MDomNq1O http://medlabgr.blogspot.com/2012/09/17.html http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL103/57/440,1673/ https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CE%B5%CF%85%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%B1%CE%BD%CE%BF%CF%81%CE%B5%CE%BE%CE%AF%CE%B1 https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A8%CF%85%CF%87%CE%BF%CE%B3%CE%B5%CE%BD%CE%AE%CF%82_%CE%B2%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%B9%CE%BC%CE%AF%CE%B1

Κατηγορίες: Χωρίς κατηγορία | Ετικέτες: | Γράψτε σχόλιο

project β τετραμήνου Α τάξη

 

ΕΠΑΛ ΣΚΟΠΕΛΟΥ                                                   ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ: 2015-2016

ΤΑΞΗ: Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΜΑΘΗΜΑ: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

 

 

 

 

ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ:

Επαγγέλματα που χάθηκαν στο χρόνο αλλά και η εξέλιξη τους  στο όμορφο νησί  των Σποράδων: την  Σκόπελο μας !!!

 

 

 

 

 

ΜΑΘΗΤΕΣ:  ΣΠΥΡΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΔΗΣ

                        ΣΑΒΒΙΝΑ  ΠΑΠΑΖΗΣΗ

                        ΙΩΑΝΝΑ ΠΑΠΑΖΗΣΗ

                        ΙΑΣΟΝΑΣ ΠΑΠΑΧΡΗΣΤΟΥ

                        ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΡΟΚΟΣ

                        ΚΩΣΤΑΣ ΧΑΣΙΩΤΗΣ

 

ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ:  ΚΟΤΣΑΜΑΝΙΔΟΥ ΑΝΝΑ

                                      ΠΕ09 – ΟΙΚΟΝΟΜΟΛΟΓΟΣ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Οι μαθητές της Α’ Λυκείου έχουν διδαχθεί στο Δημοτικό και στο Γυμνάσιο, διδάσκονται στην Α’ Λυκείου, αλλά και θα διδαχθούν στις επόμενες τάξεις του Λυκείου, μαθήματα σχετικά με το παρελθόν του τόπου μας όπως ιστορία, κείμενα που περιγράφουν παλαιότερες εποχές και άλλα σχετικά μαθήματα. Στα επόμενα χρόνια θα προβληματιστούν σχετικά με την επιλογή του αντικειμένου που θα επιλέξουν να σπουδάσουν, όσοι το επιθυμούν, αλλά και για την επαγγελματική τους αποκατάσταση. Αφενός οι πληροφορίες που έχουν οι μαθητές για το παρελθόν του τόπου μας και αφετέρου ο προβληματισμός τους για το μελλοντικό τους επάγγελμα, οδήγησαν στη δημιουργία της ερευνητικής αυτής εργασίας για τα παραδοσιακά επαγγέλματα. Στις μέρες μας η οικονομική κρίση με όλες τις συνέπειες που μπορεί να επιφέρει, έχει κάνει πολλούς κατοίκους αστικών περιοχών να σκέφτονται σοβαρά την επιστροφή στον τόπο καταγωγής τους και την ενασχόλησή τους με παραδοσιακά επαγγέλματα. Φυσικά, δεν υπάρχουν πια όλα τα επαγγέλματα που αναλύονται μέσα στις επόμενες σελίδες και όσα εξακολουθούν να αποτελούν ακόμη αντικείμενο ενασχόλησης ορισμένων, ασκούνται με διαφορετικό τρόπο, πιο ξεκούραστα και με σύγχρονες μεθόδους και τεχνικές. Βασικοί στόχοι αυτής της εργασίας είναι οι μαθητές να α) γνωρίσουν τα παραδοσιακά επαγγέλματα, β) να κατανοήσουν το περιεχόμενο των παραδοσιακών επαγγελμάτων, γ) να περιγράφουν και να εξηγούν το αντικείμενο ενασχόλησης κάθε επαγγέλματος, δ) να μεταδίδουν γραπτώς και προφορικώς τις γνώσεις τους τόσο στην ομάδα τους, όσο και σε όποιον άλλον ενδιαφέρεται να μάθει, ε) να συσχετίσουν παλαιότερα επαγγέλματα με επαγγέλματα της εποχής μας, ζ) να συγκρίνουν τους παλαιότερους με τους σύγχρονους τρόπους παραγωγής, κυρίως αν ένα παραδοσιακό επάγγελμα εξακολουθεί να υφίσταται, η) να συνεργάζονται ανταλλάσσοντας τις ιδέες και τις πληροφορίες τους, θ) να οργανώνουν το υλικό που συλλέγουν και ι) να είναι ικανοί να αξιολογούν την πορεία των εργασιών τους, αλλά και το τελικό αποτέλεσμα της προσπάθειάς τους. Η μέθοδος που ακολουθήθηκε για την πραγματοποίηση αυτής της εργασίας είναι κυρίως η ομαδοσυνεργατική και σε ορισμένες περιπτώσεις η συνέντευξη, μέσα από αφηγήσεις συγγενών, γνωστών και φίλων για ορισμένα παραδοσιακά επαγγέλματα. Οι μαθητές χωρίστηκαν σε ομάδες και κάθε ομάδα ανέλαβε συγκεκριμένες δραστηριότητες-αρμοδιότητες, ενώ προς το τέλος συνεργάστηκαν όλοι οι μαθητές μαζί προκειμένου να ταξινομήσουν και να αξιοποιήσουν το υλικό τους. Ας γνωρίσουμε λοιπόν τα παραδοσιακά επαγγέλματα που χάνονται στο χρόνο.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

  1. ΑΒΔΕΛΑΣ
  2. ΑΓΡΟΦΥΛΑΚΑΣ – ΔΡΑΓΑΤΗΣ
  3. ΑΓΩΓΙΑΤΗΣ – ΚΥΡΑΤΖΗΣ ή ΚΕΡΑΤΖΗΣ
  4. ΑΚΟΝΙΣΤΗΣ
  5. ΑΜΑΞΑΣ
  6. ΑΡΚΟΥΔΙΑΡΗΣ
  7. ΑΣΒΕΣΤΟΠΟΙΟΣ
  8. ΑΧΘΟΦΟΡΟΣ – ΧΑΜΑΛΗΣ
  9. ΒΑΡΕΛΑΣ
  10. ΒΟΓΙΑΤΖΗΣ
  11. ΒΥΡΣΟΔΕΨΗΣ – ΤΑΜΠΑΚΟΣ
  12. ΓΑΛΑΤΑΣ
  13. ΓΑΝΩΤΗΣ ή ΓΑΝΩΜΑΤΗΣ – ΚΑΛΑΪΤΖΗΣ
  14. ΓΚΛΙΤΣΑΣ
  15. ΓΟΥΝΑΡΑΣ
  16. ΓΥΡΟΛΟΓΟΣ – ΠΡΑΜΑΤΕΥΤΗΣ
  17. ΔΑΔΑΣ
  18. ΔΑΣΟΦΥΛΑΚΑΣ
  19. ΕΙΣΠΡΑΚΤΟΡΑΣ ΕΙΣΗΤΗΡΙΩΝ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΩΝ
  20. ΕΦΗΜΕΡΙΔΟΠΩΛΗΣ
  21. ΖΕΥΓΑΣ ή ΖΕΥΓΟΛΑΤΗΣ ή ΖΕΥΚΑΛΑΤΗΣ
  22. ΚΑΖΑΝΤΖΗΣ – ΧΑΛΚΟΥΡΓΟΣ
  23. ΚΑΪΤΑΤΖΗΣ ή ΓΚΑΪΤΑΤΖΗΣ
  24. ΚΑΛΑΘΑΣ – ΚΑΛΑΘΟΠΟΙΟΣ
  25. ΚΑΝΑΤΑΣ
  26. ΚΑΝΤΑΡΑΣ
  27. ΚΑΠΕΛΟΥ
  28. ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΟΠΑΙΚΤΗΣ
  29. ΚΑΡΒΟΥΝΙΑΡΗΣ
  30. ΚΑΡΕΚΛΑΣ
  31. ΚΑΡΟΤΣΕΡΗΣ – ΑΡΑΜΠΑΤΖΗΣ
  32. ΚΑΣΕΡΟΜΑΣΤΟΡΑΣ
  33. ΚΑΣΤΑΝΑΣ
  34. ΚΑΤΡΑΤΖΗΣ ή ΚΑΤΡΑΜΤΖΗΣ – ΚΑΛΑΦΑΤΗΣ
  35. ΚΑΦΕΠΑΝΤΟΠΩΛΗΣ
  36. ΚΕΡΑΜΟΠΟΙΟΣ – ΑΓΓΕΙΟΠΛΑΣΤΗΣ
  37. ΚΗΡΟΠΛΑΣΤΗΣ
  38. ΚΛΩΝΑΤΖΗΔΕΣ ή ΣΤΡΙΦΤΕΣ
  39. ΚΟΥΛΟΥΡΑΣ
  40. ΚΟΦΙΝΑΣ
  41. ΚΡΕΟΠΩΛΗΣ – ΜΑΚΕΛΑΡΗΣ
  42. ΚΩΜΟΔΡΟΜΟΣ
  43. ΛΑΓΟΥΜΤΖΗΣ
  44. ΛΑΤΕΡΝΑΤΖΗΣ
  45. ΛΙΤΡΟΥΒΙΑΡΗΣ ή ΛΟΥΤΡΟΥΒΙΑΡΗΣ
  46. ΛΟΥΣΤΡΟΣ
  47. ΜΑΔΕΜΛΗΣ
  48. ΜΑΜΗ
  49. ΜΑΝΑΒΗΣ (ΠΛΑΝΟΔΙΟΣ)
  50. ΜΑΧΑΙΡΑΣ
  51. ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΟΣ
  52. ΜΕΤΑΠΡΑΤΗΣ
  53. ΜΟΔΙΣΤΡΑ
  54. ΜΠΑΡΜΠΕΡΗΣ
  55. ΜΠΑΣΜΑΤΖΗΣ – ΥΦΑΣΜΑΤΟΠΩΛΗΣ
  56. ΜΥΛΩΝΑΣ
  57. ΝΑΥΠΗΓΟΣ
  58. ΝΕΡΟΥΛΑΣ – ΝΕΡΟΚΟΠΟΣ – ΥΔΡΟΝΟΜΕΑΣ
  59. ΝΤΕΝΕΚΕΤΖΗΣ ή ΤΕΝΕΚΕΤΖΗΣ
  60. ΞΕΦΤΙΛΑΣ
  61. ΞΥΛΟΓΛΥΠΤΗΣ – ΤΑΛΙΑΔΟΡΟΣ
  62. ΞΥΛΟΚΟΠΟΙ – ΠΡΙΟΝΙΤΖΗΔΕΣ
  63. ΟΜΠΡΕΛΑΣ
  64. ΟΡΓΑΝΟΠΑΙΚΤΗΣ
  65. ΠΑΓΟΠΩΛΗΣ
  66. ΠΑΓΩΤΑΤΖΗΣ
  67. ΠΑΛΙΑΤΖΗΣ
  68. ΠΑΠΛΩΜΑΤΑΣ
  69. ΠΑΣΟΥΜΤΖΗΣ
  70. ΠΕΤΑΛΩΤΗΣ – ΑΛΜΠΑΝΤΗΣ – ΚΑΛΙΓΩΤΗΣ
  71. ΠΗΓΑΔΑΣ
  72. ΠΡΑΚΤΙΚΟΣ ΓΙΑΤΡΟΣ
  73. ΡΑΚΙΝΤΖΗΣ ή ΡΑΚΙΤΖΗΣ
  74. ΡΑΣΟΠΑΤΗΤΗΣ
  75. ΡΑΦΤΗΣ
  76. ΡΕΤΣΙΝΟΣΥΛΛΕΚΤΗΣ – ΡΗΤΙΝΟΣΥΛΛΕΚΤΗΣ
  77. ΣΑΓΜΑΤΟΠΟΙΟΣ – ΣΑΜΑΡΟΠΟΙΟΣ
  78. ΣΑΛΕΠΙΤΖΗΣ
  79. ΣΑΠΟΥΝΟΠΟΙΟΣ
  80. ΣΙΔΕΡΑΣ – ΣΙΔΗΡΟΥΡΓΟΣ
  81. ΣΚΟΥΠΑΣ
  82. ΣΤΡΑΓΑΛΟΠΟΙΟΣ
  83. ΣΦΟΥΓΓΑΡΑΣ
  84. ΤΕΛΑΛΗΣ ή ΝΤΕΛΑΛΗΣ
  85. ΤΟΥΛΟΥΜΤΖΗΣ
  86. ΤΣΑΓΚΑΡΗΣ
  87. ΤΣΑΜΠΑΣΗΣ ή ΤΖΑΜΠΑΖΗΣ
  88. ΤΣΑΡΟΥΧΟΠΟΙΟΣ
  89. ΤΣΙΡΑΚΙ
  90. ΤΥΠΟΓΡΑΦΟΣ
  91. ΤΥΡΟΚΟΜΟΣ
  92. ΥΛΟΤΟΜΟΣ
  93. ΥΠΑΙΘΡΙΟΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ
  94. ΥΦΑΝΤΡΑ
  95. ΦΑΝΟΚΟΡΟΣ ή ΠΑΣΒΑΝΤΗΣ
  96. ΦΑΡΟΦΥΛΑΚΑΣ
  97. ΦΕΤΣΑΣ – ΦΕΤΣΟΛΑΔΑΣ
  98. ΧΑΛΒΑΤΖΗΣ
  99. ΧΑΛΚΩΜΑΤΑΣ
  100. ΧΑΝΙΤΖΗΣ
  101. ΧΤΙΣΤΗΣ
  102. ΨΑΡΑΣ (ΠΛΑΝΟΔΙΟΣ)

Παραδοσιακές δραστηριότητες και λαϊκές χειροτεχνίες Σκόπελος

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ

ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ (INTERNET)

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

 

 

 

 

 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Το θέμα της εργασίας, των επαγγελμάτων και του επαγγελματικού  προσανατολισμού είναι πάντα επίκαιρο. Ανέκαθεν οι άνθρωποι εκφράζονταν μέσα από το επάγγελμα, ικανοποιούσαν τις βιοτικές τους ανάγκες και έβρισκαν τη θέση τους στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Κάθε εποχή και κάθε κοινωνία δημιουργεί τα επαγγέλματα εκείνα που ανταποκρίνονται στις εκάστοτε ανάγκες της, δίνοντας σε εκείνους που τα ασκούν την θέση που τους αρμόζει στην κοινωνία, προσδιορίζοντας έτσι τον κοινωνικό τους ρόλο. Το ίδιο γίνονταν πάντα και πάντα έτσι θα γίνεται..

Η αναδρομή σε παλαιότερες εποχές το καταδεικνύει, αφού το παρελθόν συνδέεται με το παρόν αλλά και με το μέλλον και έτσι μας ταξιδεύει σε παλαιότερα επαγγέλματα, ζωντανεύοντας μας ένα άλλο πολιτισμό, μία άλλη εποχή που μόνο να μάθουμε από αυτή έχουμε..  Ας ξεκινήσει λοιπόν το ταξίδι ..

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ΑΒΔΕΛΑΣ

Οι αβδελάδες έχουν τη ρίζα τους στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Παλαιότερα τις βδέλες τις πουλούσαν για θεραπευτικούς σκοπούς, κυρίως για τοπικές αφαιμάξεις, όταν κάποιος είχε πίεση και πονοκεφάλους. Η τοποθέτηση μιας βδέλας σε κάποιο σημείο του δέρματος γινόταν με ένα ανεστραμμένο ποτήρι, μέσα στο οποίο την είχαν τοποθετημένη. Το ποτήρι απομακρυνόταν, μόλις αυτή κολλούσε στο δέρμα του ασθενούς. Η ποσότητα αίματος που απορροφούσε ήταν γύρω στα 15 γραμμάρια.

Τις χρησιμοποιούσαν επίσης για να θεραπεύονται τα πρησμένα από την κούραση πόδια των μουλαριών.

Οι συλλογείς έμπαιναν ξυπόλητοι μέσα στα νερά και τις μάζευαν με τα χέρια, παίρνοντας παράλληλα και αυτές που είχαν κολλήσει στα πόδια τους.

 

ΑΓΡΟΦΥΛΑΚΑΣ – ΔΡΑΓΑΤΗΣ

Το επάγγελμα του αγροφύλακα υπάρχει εδώ και αρκετά χρόνια, αν και τα τελευταία χρόνια σταδιακά καταργείται. Τον τελευταίο χρόνο η νέα κυβέρνηση δήλωσε ότι το σώμα της αγροφυλακής θα επανασυσταθεί, γιατί κρίθηκε ότι η προσφορά του στην αγροτική ασφάλεια είναι σημαντική. Το σώμα της αγροφυλακής ανήκει στο Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη.

 

Σκοπός είναι η φύλαξη των αγρών, η πρόληψη, η δίωξη και τιμωρία κάθε αγροτικού αδικήματος (αγροζημιώσεις, κλοπές, φθορές, παράνομοι βοσκοί ζώων, ζωοκτονίες). Το σώμα της αγροφυλακής υπάρχει από το 1955 και προστατεύεται νομοθετικά από την πολιτεία. Υπάρχουν όμως ειδικοί νόμοι που ρυθμίζουν κατά κατηγορίες τα αγροτικά αδικήματα. Οι αγροφύλακες έχουν δικαίωμα να οπλοφορούν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους. Το επάγγελμα του αγροφύλακα είναι αρκετά δύσκολο, γιατί είναι υποχρεωμένος να γυρίζει όλη την μέρα στα χωράφια και να ελέγχει να μη γίνονται αγροτικά αδικήματα . Δεν έχουν συγκεκριμένο ωράριο, πρωί, μεσημέρι, βράδυ και πάντα στο καθήκον. Οι αγροφύλακες εκτός από τον έλεγχο, πρόσφεραν κι άλλες υπηρεσίες για παράδειγμα, την περίοδο της άνοιξης έπαιρναν μαζί τους ‘’ μπόλια’’ και εμβολίαζαν τα άγρια δέντρα που υπήρχαν στους αγρούς ή στους δρόμους . Γνώριζε με κάθε λεπτομέρεια τίνος είναι το χωράφι, πόσα στρέμματα ήταν, τι καλλιέργεια είχε. Ακόμη έδινε πληροφορίες και στους γεωπόνους για καλλιέργειες , στρεμματικές εκτάσεις κτλ. Είχαν το ελεύθερο να κινούνται με οποιοδήποτε μέσο.

 

ΑΓΩΓΙΑΤΗΣ-ΚΥΡΑΤΖΗΣ ή ΚΕΡΑΤΖΗΣ

 

Οι αγωγιάτες αναλάμβαναν όλες τις αναγκαίες μεταφορές ποικίλων φορτίων με άλογα ή με μουλάρια, τόσο μέσα στα όρια τοπικών οικισμών ή γειτονιών, όσο και μεταξύ των χωριών ή των αστικών κέντρων. Μετέφεραν το λάδι και άλλα εμπορεύματα, τα οικοδομικά υλικά, μάζευαν τα απορρίμματα και εξυπηρετούσαν τους ταξιδιώτες. Ειδικά στα ορεινά χωριά, η μεταφορά τόσο των ανθρώπων, όσο και των προϊόντων γίνονταν αποκλειστικά από τους επαγγελματίες αγωγιάτες, μέχρι τη δημιουργία ολοκληρωμένου οδικού δικτύου τη δεκαετία του 1950.

Σε κάθε χωριό ζούσαν και εργάζονταν αρκετοί αγωγιάτες, οι οποίοι μοιράζονταν μεταξύ τους τις δουλειές αφού υπήρχε μεγάλη ζήτηση και το μεροκάματο ήταν καλό ενώ παράλληλα ήταν οργανωμένοι και σε τοπικά σωματεία. Οι αγωγιάτες χρησιμοποιούσαν «κασάκια» (κασόνια) για να τοποθετούν τα προϊόντα που μετέφεραν. Η εκπαίδευση και η φροντίδα του φορτηγού ζώου (αλόγου ή μουλαριού) ήταν εξαιρετικά σημαντική. Οι αγωγιάτες προτιμούσαν να εκπαιδεύουν εξαρχής 9 μόνοι τους το ζώο και απέφευγαν τα ζώα που δεν τα είχαν μεγαλώσει οι ίδιοι από μικρά γιατί είχαν μάθει ήδη άλλο αφεντικό. Για τις υπηρεσίες του ο αγωγιάτης έπαιρνε μια πληρωμή που λεγόταν “αγώι”. Το αγώι κανονιζόταν με συμφωνία άλλοτε κατά διαδρομή και άλλοτε κατά μονάδα βάρους του εμπορεύματος που μεταφερόταν. Η αμοιβή του ήταν σχετικά καλή για εκείνα τα χρόνια όμως η δουλειά ήταν δύσκολη και εξαντλητική.

 

ΑΚΟΝΙΣΤΗΣ

 

Κύριο εργαλείο του ακονιστή ήταν ο ποδοκίνητος τροχός. Ο ακονοτρόχος ήταν φτιαγμένος από ειδική πέτρα, τη σμυριδόπετρα από την Νάξο. Μπορεί να ήταν ατόφια, συμπαγής, επεξεργασμένη σμύριδα ή σμυριδόσκονη μέσα σε καλούπι. Ο τροχός είχε διάμετρο περίπου 30 εκατοστών και στηριζόταν πάνω σε 4 ξύλινα πόδια ενός μέτρου. Ήταν συνδεδεμένος με ένα μεγάλο λουρί (ιμάντα) που κατέληγε σε ένα πετάλι, όπως του ποδηλάτου ή της ραπτομηχανής.

Όταν ο ακονιστής πατούσε το πετάλι, η περιστροφική κίνηση μεταδιδόταν στον τροχό. Όσο περισσότερο περιστρεφόταν το πετάλι, τόσο γρηγορότερη γινόταν η κίνηση του τροχού. Ο τροχιστής ακουμπούσε τα μαχαίρια στον τροχό με κατάλληλη κλίση και με την τριβή έβγαιναν δέσμες από σπίθες, που έμοιαζαν με ουρά κομήτη. Άλλα εργαλεία του ακονιστή ήταν η τανάλια, η πένσα, τα σφυριά και οι λίμες. Οι νοικοκυρές κατέφθαναν στον ακονιστή και έφερναν μαχαίρια, ψαλίδια, κόσσες και πλήθος άλλων κοπτικών εργαλείων. Εκείνος τα ακόνιζε με τέχνη που τα έκανε να «ξυρίζουν». Αξέχαστη παραμένει για πολλούς η εικόνα του πλανόδιου ακονιστή. Σκυμμένος από το βαρύ φορτίο που κουβαλούσε στην πλάτη, έφτανε από χωριό σε χωριό. Γύριζε στις γειτονιές, στα καλντερίμια και στους χωματόδρομους φωνάζοντας: «ψαλίδια, μαχαίρια, ακονίζωωω ο ακονιστής». Κατά διαστήματα ξεφορτωνόταν το βαρύ φορτίο του, ακουμπούσε κάτω τα εργαλεία του, έπαιρνε μιαν ανάσα και ξαναφώναζε με όση δύναμη είχε. Δεν αργούσαν να φτάσουν οι κάτοικοι με μαχαίρια, τσεκούρια, κλαδευτήρια κτλ για ακόνισμα. Οι πελάτες, οι περαστικοί , αλλά κυρίως τα παιδιά παρατηρούσαν με περιέργεια, αλλά και θαυμασμό τις σπίθες που ξεπηδούσαν από τον τροχό. Ο ακονιστής καμάρωνε που τόσος κόσμος παρακολουθούσε την τέχνη του. Άπλωνε τα εργαλεία του και δοκίμαζε σε ξύλα τα ακονισμένα μαχαίρια για να τους αποδείξει ότι έγινε καλή δουλειά .Κατά διαστήματα έριχνε λίγο νερό στον τροχό για να κρυώνει και να λειτουργεί καλύτερα. Σήμερα δεν ακούγεται πια η φωνή του ακονιστή. Έμεινε όμως να τον θυμίζει η μαντινάδα που λέει: «Ήθελα να΄ μουν τροχατζής με τον τροχό στον ώμο για να περνώ ελεύθερα τσι αγάπης μου το δρόμο».

 

ΑΜΑΞΑΣ

Ο αμαξάς γεννήθηκε από την ανάγκη των ανθρώπων να μετακινούνται γρηγορότερα από το ένα μέρος της πόλης στο άλλο. Οι άμαξες με τις οποίες γίνονταν οι μετακινήσεις είχαν από ένα έως τέσσερα άλογα. Οι αμαξάδες στόλιζαν τις άμαξες με δερμάτινα καθίσματα, γυαλιστερά μπακίρια, διακοσμητικές ταινίες και κρόσσια, χαϊμαλιά στα άλογα, καπέλα δικά τους και των αλόγων τους κλπ. Οι πρώτοι αμαξάδες φορούσαν ειδική στολή. Μακριές κυανές ρεντιγκότες με αργυρά κουμπιά, ψηλά καπέλα και μπότες. Δεν έλειπαν όμως και οι φουστανελάδες, οι οποίοι αρνούνταν να αλλάξουν αμφίεση.

 

Όταν αποφασίστηκε η στρώση του σιδηροδρόμου που θα ένωνε την Αθήνα με τον Πειραιά, το 1869, ο σύνδεσμος Αμαξηλατών συντάραξε τη μικρή ελληνική κοινωνία με τις διαμαρτυρίες του. Το εντυπωσιακό ήταν ότι αφενός ο σιδηρόδρομος πέτυχε και κάλυψε μεγάλες ανάγκες και αφετέρου οι άμαξες πολλαπλασιάστηκαν και αυξήθηκε η δουλειά τους. Η μάχη όμως μεταξύ αμαξάδων και ταξιτζήδων ήταν άνιση. Στη δεκαετία του 1920, ο αριθμός των αυτοκινήτων είχε πολλαπλασιαστεί και διαφαινόταν η εξαφάνιση των αμαξών. Ένα διάταγμα του 1925 έφερε νέες αλλαγές. Όσοι αμαξάδες δεν είχαν υπερβεί το 30ο έτος της ηλικίας τους «μετεκπαιδεύτηκαν» με δαπάνες του κράτους. Έπαιρναν 25 δραχμές την ημέρα έως ότου αποκτήσουν δίπλωμα οδήγησης αυτοκινήτου. Όσοι ήταν 30-40 ετών έλαβαν αποζημίωση 8.000δρχ, από 40-55 ετών 12000δρχ και όσοι ήταν πάνω από 55 ετών με 15ετή προϋπηρεσία 15.000δρχ. Με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, περίπου 500 αμαξάδες συνέχισαν το δρόμο τους μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1960. Η αγορά και η συντήρηση των αλόγων ήταν πανάκριβη, ενώ η δουλειά των αμαξάδων εξαιρετικά μειωμένη. Έτσι παραδόθηκαν και οι τελευταίοι στον «μηχανικό πολιτισμό» και αντάλλαξαν τα αμάξια τους και αυτοί με άδειες ταξί.

 

 

 

ΑΡΚΟΥΔΙΑΡΗΣ

Κυρίως με το όνομα αρκουδιάρης φερόταν συνήθως ο τσιγγάνος εκείνος που παλαιότερα περιήγε αρκούδα σε υπαίθριες παρουσιάσεις – επιδείξεις και με αυτό τον τρόπο χρηματίζονταν. Οι αρκουδόγυφτοι κρατούσαν συνήθως ένα ντέφι ή ακόμη πιο παλιά τύμπανο με το οποίο απέδιδαν τη μελωδία έχοντας δεμένη την αλυσίδα από την ζώνη τους μια αρκούδα με φιλώτρο . Τις περισσότερες φορές είχαν και μια μαϊμού, επίσης δεμένη με αλυσίδα, από την ζώνη τους . Διάλεγαν λοιπόν για τις παρουσιάσεις κυρίως πλατείες που παρουσίαζαν κάποια σχετική κίνηση ή και δρόμους συνοικιακούς . Όταν λοιπόν σταματούσαν κάποιοι περαστικοί , άρχιζε το πρόγραμμα . Μόλις ο αρκουδιάρης άρχιζε να χτυπά το ντέφι με τη πρώτη λέξη ‘’Σήκω’’ η αρκούδα σηκωνόταν στα πισινά πόδια και άρχιζε ρυθμικά και εναλλάξ να ανασηκώνει τα πόδια μεταφέροντας το βάρος της από τι ένα πόδι στο άλλο. Μετά τον χορό ακολουθούσαν οι μιμήσεις , βεβαίως με πρωταγωνίστρια την αρκούδα. Έτσι η κάθε παράσταση , πραγματικά απέδιδε πλούσιο επιούσιο στον αρκουδιάρη.

 

ΑΣΒΕΣΤΟΠΟΙΟΣ

Οι ασβεστοποιοί έφτιαχναν τον ασβέστη στα ασβεστοκάμινα χρησιμοποιώντας ως καύσιμη ύλη πρίνους και τα κλαδιά της ελιάς , μετά την περίοδο του κλαδέματος. Τα ασβεστοκάμινα τα κατασκεύαζαν οι ίδιοι : άνοιγαν ένα μεγάλο λάκκο, έχτιζαν τα τοιχώματά του με «λισδόπετρες» και συνέχιζαν προς τα πάνω με μαρμαρόπετρες και λάσπη. Η καύση μετέτρεπε τις μαρμαρόπετρες σε ασβέστη. Η φωτιά στο ασβεστοκάμινο, ξεκινούσε τα ξημερώματα, ενώ η καύση έπρεπε να είναι συνεχής για ένα 24ωρο, ώστε να ασβεστοποιηθεί η πέτρα. Μετά την καύση χρειαζόταν ακόμα μια μέρα για να κρυώσει το καμίνι. Στη συνέχεια τη διανομή του ασβέστη αναλάμβαναν οι αγωγιάτες, που κουβαλούσαν τον ασβέστη μέσα σε τρίχινα τσουβάλια. Σήμερα δεν υπάρχουν πια ασβεστοποιοί, εφόσον το προϊόν παράγεται μαζικά από ειδικευμένες βιομηχανίες.

 

 

ΑΧΘΟΦΟΡΟΣ – ΧΑΜΑΛΗΣ

Ο αχθοφόρος έκανε παλιά τις μεταφορές των φορτίων, βαλιτσών από σταθμούς λεωφορείων ή τρένων και διάφορα πράγματα από την αγορά μέχρι τα σπίτια. Έβαζε τα πράγματα στην πλάτη του ή σε κάποιο καρότσι που τυχόν είχε και το έσερνε ο ίδιος. Έπαιρνε το χαρτζιλίκι του και ξαναγύριζε στο πόστο του, για να κάνει και 12 κάποιο άλλο δρομολόγιο. Αργότερα οι πιο πολλοί από αυτούς απόκτησαν τρίκυκλο και εξακολούθησαν να κάνουν αυτού του είδους τις μεταφορές, αλλά πιο ξεκούραστα

 

 

 

ΒΑΡΕΛΑΣ

Ο βαρελάς ήταν τεχνίτης, ειδικός στην κατασκευή “βαρελόσχημα” και σκαφοειδών σκευών, που τα κατασκεύαζαν από ξύλο καστανιάς ή δρυός. Το ξύλο περνούσε από ειδική επεξεργασία και μετά το έκοβαν σε λεπτές σανίδες που έβρεχαν για να παίρνουν εύκολα την κατάλληλη κλίση. Κατόπιν περνούσαν τα στεφάνια , τα χτυπούσαν με το ματσακόνι για να σφίξουν καλά και μετά τοποθετούσαν τους δύο επίπεδους πυθμένες. Οι αποθήκες παλιά ήταν γεμάτες με βαρέλια κ.α.

Τα σπουδαιότερα εργαλεία που χρησιμοποιούσε ο βαρελάς ήταν το πριόνι, το τρυπάνι, η ταλιαδώρα, το καβουροσκέπαρο, η πένσα κ.τ.λ. Οι βαρελάδες κάθε Σεπτέμβρη και μετά τον τρύγο έπιαναν δουλειά , γιατί τα παλιά βαρέλια θα γέμιζαν με τον νέο μούστο και έπρεπε να τα συντηρήσουν και πάλι.

 

ΒΟΓΙΑΤΖΗΣ

Είναι αυτός που έβαφε. Προέρχεται από την τούρκικη λέξη ‘’boya’’ που την 13 χρησιμοποιούμε κι εμείς σήμερα για να δηλώσουμε το χρώμα. Οι βογιατζήδες έβαφαν επίσης βαμβακερά και μάλλινα νήματα , πατητές και πατανιές, χηράμια και άλλα. Χρησιμοποιούσαν κυρίως φυτικά χρώματα αλλά και του εμπορίου. Ειδικά για το κόκκινο χρησιμοποιούσαν ριζάρι και γι σταθερότατη βαφή βελανιδόκουπες.

 

ΒΥΡΣΟΔΕΨΗΣ – ΤΑΜΠΑΚΟΣ

Ο βυρσοδέψης είναι εκείνος που ασχολείται με την κατεργασία των δερμάτων. Είναι από τα παλιά επαγγέλματα του κόσμου και είναι φυσικό αυτό, αφού τα ζώα και όλα τα παράγωγά τους ήταν απαραίτητα για τη διαβίωση των ανθρώπων από την αρχαία εποχή . Με το δέρμα των ζώων έφτιαχνε τα ρούχα , τα παπούτσια , τα στρωσίδια, με το μαλλί ύφαινε επίσης ρούχα , στρωσίδια και άλλο απαραίτητο εξοπλισμό. Το δέρμα όμως για να είναι χρήσιμο, έπρεπε να υποστεί μια σειρά από διεργασίες. Τα πιο συνηθισμένα δέρματα που χρησιμοποιούσε ο βυρσοδέψης ήταν του βοδιού, της αγελάδας , του βουβαλιού ,του αλόγου, των γουρουνιών, των προβάτων και των κατσικών. Τα δέρματα των χοίρων και των αγελάδων επειδή ήταν χοντρά τα προόριζαν για τσαρούχια, για σόλες και πάτους παπουτσιών. Τα πρόβεια τα έκαναν γιλέκα ή φόδρες στο μέσα μέρος των παπουτσιών . Ακόμη τα χρησιμοποιούσαν και για την κατασκευή σαμαριών. Η δουλειά του βυρσοδέψη ήταν δύσκολη και κυρίως ανθυγιεινή . Ανυπόφορη ήταν η βρωμιά και η μυρωδιά του παλιού και σάπιου δέρματος. Η καλύτερη εποχή για την αγορά δέρματος ήταν ο Οκτώβριος . Αν άρχιζαν οι βροχές τα δέρματα δεν στέγνωναν . Από το καλοκαίρι ακόμη γύριζε στα 14 χωριά και παζάρευε τα δέρματα πριν ακόμη σφάξουν τα ζώα. Όταν τα μάζευε άρχιζε το πρώτο στάδιο της επεξεργασίας.

ΓΑΛΑΤΑΣ

Ο γαλατάς ήταν ο πρώτος πλανόδιος μικροπωλητής της ημέρας. Φόρτωνε τα γκιούμια με το φρέσκο γάλα στο γαϊδουράκι του και ξεκινούσε πρωί-πρωί από το χωριό του για την πόλη. Έπρεπε να προφτάσει να εξυπηρετήσει όλους τους πελάτες. Την ίδια πάντα ώρα, πιστός στα ραντεβού, έδενε σε κάποιο δέντρο το ζώο του και ξεκινούσε το μοίρασμα. Έπαιρνε στο χέρι ένα γκιούμι (βαθύ μπακιρένιο σκεύος με στόμιο) και στο άλλο την μικρή κούπα που ζύγιζε ½ μισή οκά και χτυπούσε τις πόρτες. Ήξεραν οι νοικοκυρές και έβγαιναν με την μπακιρένια κανάτα ή την κατσαρόλα στο χέρι. Μερικές πάλι για να μην σηκωθούν από το κρεβάτι, άφηναν το κατσαρολάκι να το γεμίσει ο γαλατάς. Το γέμιζε αυτός και έβαζε και μια πέτρα από πάνω για να μην αναποδογυρίσει το σκεύος κάποια γάτα. Είχε συνήθως μόνιμους πελάτες, αν όμως τύχαινε και τους περίσσευε γάλα, τότε έπαιρνε τους δρόμους φωνάζοντας : “ο γαλατάς’’. Φρέσκο, ολόπαχο γάλα!!! Μέχρι να το πουλήσει όλο και να γυρίσει στο χωριό του. Τα χωριά γύρω από τη Θεσσαλονίκη τότε είχαν πολλή κτηνοτροφία. Αγελάδες, πρόβατα, κατσίκες, άρμεγαν πρωί και βράδυ, κρατούσαν αυτό που ήταν να κάμουν τυρί ή γιαούρτι και το υπόλοιπο το πουλούσαν. Ο κόσμος στην πόλη το αγόραζε, επειδή ήταν φρέσκο και ολόπαχο. Δεν είχε καμιά σχέση με αυτό που πίνουμε σήμερα. Μέχρι την δεκαετία του ’70 περνούσαν ακόμα γαλατάδες απ’ τις γειτονιές. Με τη λειτουργία όμως των βιομηχανιών γάλακτος, χάθηκαν.

 

 

 

ΓΑΝΩΤΗΣ-ΚΑΛΑΪΤΖΗΣ

Ο γανωτής μέχρι και πριν από 30 χρόνια γύριζε στα χωριά μας και φώναζε για να τον ακούσουν οι χωριανοί και να πάνε τις κατσαρόλες τους και τα άλλα σκεύη της κουζίνας τους για να τα γανώσουν. Είχε ένα μεταλλικό κυλινδρικό σκεύος με ένα χερούλι από πάνω στον κουβά. Στο κάτω μέρος έβαζε φωτιά για να βράσει καλάι που βρισκόταν στο πάνω μέρος του δοχείου σε ένα σκεύος. Με το λιωμένο ασημόχρωμο 15 καλάι, έβαφε (γάνωνε) κουτάλια, πιρούνια, μαχαίρια, ταψιά , κατσαρόλες και στη συνέχεια τα σκούπιζε με ένα βαμβάκι για να πάρουν γυαλάδα. Το λιωμένο καλάι το ανακάτευε με ένα μεταλλικό μπαστουνάκι.

 

ΓΚΛΙΤΣΑΣ

Άλλο ένα επάγγελμα του ποδαριού, που σχεδόν έχει σβήσει, όπως και τα περισσότερα από τα παλιά, διότι σήμερα λίγοι είναι αυτοί που αγοράζουν γκλίτσες, αλλά κι αυτοί που τις φτιάχνουν. Για την κατασκευή χρησιμοποιούνται δύο είδη ξύλου. Η κεφαλή γίνεται από ρίζα πιξαριού, που φέρει πάνω της διάφορα ανάγλυφα σχέδια, ενώ η βέργα από ξύλο κρανιάς. Υπάρχουν δύο ειδών γκλίτσες : η τσοπάνικη και η γεροντική. Στην πρώτη η κεφαλή είναι πιο μεγάλη και με μεγαλύτερη καμπούρα. Επίσης υπάρχει μεγαλύτερο κενό μεταξύ κεφαλής και βέργας και τούτο για να στηρίζεται και να ξεκουράζεται ο ίδιος. Στη γεροντική, η κεφαλή είναι μικρή , αλλά πιο κομψή.

 

ΓΟΥΝΑΡΑΣ

Ο γουναράς κάνει εξειδικευμένες εργασίες με γούνες σπάνιων άγριων ζώων, όπως επίσης και εξημερωμένων και παράγει γούνινα προϊόντα όπως παλτά, καπέλα, γιακάδες, γιλέκα, φόδρες γάντια, ζώνες κ.τ.λ. Ταξινομεί και συγκροτεί συγκεκριμένες ποσότητες για παραγωγή, προσδίδει αποχρώσεις στις τρίχες, κόβει και μαντάρει 16 γούνες για να φτιάξει γούνινα παλτά, ράβει γούνινες φόδρες σε άλλα προϊόντα και κάνει πολλές επιδιορθώσεις όταν χρειάζεται. Χρησιμοποιεί βελόνες, πένσες, χτένες, τσιμπιδάκια, κοπτικές μηχανές, μηχανές κουμπιών, στεγνωτήρες και συσκευές σιδερώματος. Εργάζεται στο σπίτι του, στο εργαστήριό του και τελευταία σε εργοστάσια κατασκευής γουναρικών.

 

 

ΓΥΡΟΛΟΓΟΣ – ΠΡΑΜΑΤΕΥΤΗΣ

Γυρολόγοι ή πραματευτές ονομάζονταν οι πλανόδιοι έμποροι που περιφέρονταν από περιοχή σε περιοχή και πουλούσαν προϊόντα που δεν ήταν διαθέσιμα στους τόπους που επισκέπτονταν. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται για τους πραματευτές της Λέσβου οι οποίοι διακινούσαν μεγάλες ποσότητες αγαθών εντός του νησιού τους (σπάνια πήγαιναν εκτός νησιού). Ήταν μια δουλειά δύσκολη, με αντίξοες συνθήκες , αφού πολλές φορές έλειπαν ακόμη και δύο ή τρεις μήνες από τα σπίτια τους. Γυρνούσαν οπουδήποτε, είτε περπατώντας με το ‘’μπόξα’’ στον ώμο είτε φορτώνοντας το εμπόρευμά τους στα γαϊδούρια . Στις τελευταίες δεκαετίες του 20ου αιώνα άρχισαν να χρησιμοποιούν αυτοκίνητο. Οι περισσότεροι διέθεταν ως ‘’συρμαγιό’’ προϊόντα που υπήρχαν σε αφθονία στην περιοχή τους, ή αποτελούσαν δικιά τους παραγωγή.

Αν και όταν πουλούσαν, με τα λεφτά αγόραζαν άλλα αγαθά ή αντάλλασσαν προϊόντα, τα οποία μεταπουλούσαν στον επόμενο προορισμό τους. Σ’ αυτό το πλαίσιο , τα ‘’συρμαγιά’’ κάθε γυρολόγου αποτελούσαν προϊόντα μιας συγκεκριμένης περιοχής. Όταν έφθασαν στον προορισμό τους , οι γυρολόγοι διαλαλούσαν το εμπόρευμά τους και προσδιόριζαν το μέρος που θα έστηναν τον πάγκο τους. Μερικές φορές πλήρωναν ντελάλη για να το κάνει αυτό. Οι μέρες που 17 ήταν κατά κύριο λόγο ευνοϊκές για τις δοσοληψίες των πραματευτάδων ήταν οι Κυριακές και οι γιορτές, οπότε έστηναν τα εμπορεύματά τους έξω από την εκκλησία όπου μαζεύονταν όλα τα μέλη της κοινότητας. Εναλλακτικές ευκαιρίες πρόσφεραν τα πανηγύρια στα οποία υπήρχε μεγάλη προσέλευση από πολλές περιοχές. Οι κυριότερες δεξιότητες των γυρολόγων, ήταν η δυνατή χαρακτηριστική φωνή, η κοινωνικότητά του, το ταλέντο του στα παζάρια και φυσικά η ευστροφία για την προσέλκυση της προσοχής των υποψήφιων αγοραστών.

 

 

 

ΔΑΔΑΣ

Ο δαδάς είχε σε μικρά δεματάκια δαδιά τα οποία τα κρεμούσε στο χέρι του μέσα σε μικρά καλαθάκια και τα πουλούσε. Το δαδί παλιότερα το χρησιμοποιούσαν για προσάναμμα και ειδικά για τα κάρβουνα. Δεν υπήρχε σπίτι που να μην είχε δαδί μια και σχεδόν όλοι χρησιμοποιούσαν για θέρμανση το μαγκάλι με τα κάρβουνα. Η παρουσία τους ήταν πιο έντονη από το Σεπτέμβριο μέχρι τον Απρίλιο. Το δαδί το έβγαζαν από κορμούς παλιών πεύκων και από τις ρίζες τους.

 

ΔΑΣΟΦΥΛΑΚΑΣ

Ο τίτλος του δασοφύλακα χρησιμοποιείται ευρέως από το μεσαίωνα. Ο δασοφύλακας είναι υπεύθυνος για τη φύλαξη και την προστασία του δασικού πλούτου από κάθε κίνδυνο αλλοίωσης ή καταστροφής του. Ο δασοφύλακας υποστήριζε συνήθως μια θέση ίση με ένα σερίφη ή έναν τοπικό νόμο. Ήταν αρμόδιος για την επιτήρηση δασικών περιοχών ιδιοκτησίας ενός λόρδου ή ενός ευγενή. Επίσης φρόντιζε για τις διαπραγματεύσεις και την πώληση ξυλείας και γινόταν εμπόδιο στους λαθροκυνηγούς. Συχνά οι δασοφύλακες κράτησαν τίτλους προεξοχής στις τοπικές κοινότητες τους και ενήργησαν επίσης ως δικηγόροι και διοικητές. Η αμοιβή τους ήταν συνήθως πάνω από το μέσο όρο και έβγαζαν κόσμια και κερδοφόρα τα ¨προς το ζειν¨.

 

ΕΙΣΠΡΑΚΤΟΡΑΣ ΕΙΣΗΤΗΡΙΩΝ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΩΝ

 

Ο εισπράκτορας ήταν-και είναι ακόμη σε ελάχιστες περιπτώσεις-ο άνθρωπος που έκοβε τα εισητήρια μέσα στο λεωφορείο. Ήταν ένα επάγγελμα με πολλές δυσκολίες και λίγα χρήματα. Ο εισπράκτορας στην αρχή έκοβε τα εισητήρια. Αργότερα ανήγγηλε τις στάσεις των λεωφορείων, βοηθούσε στο ανεβοκατέβασμα των επιβατών, έδινε οδηγίες να κατεβαίνουν από κάποια πόρτα και να προχωρούν οι επιβάτες ώστε το λεωφορείο να παίρνει πιο πολλούς. Όσοι δύσκολοι επιβάτες είχαν κάποιο πρόβλημα ξεσπούσαν στον εισπράκτορα. Αν αργούσε να εκτελεστεί το δρομολόγιο, αν οι επιβάτες κουβαλούσαν ογκώδη αντικείμενα, αν και αν… πάντα αυτός ήταν υπεύθυνος. Ο οδηγός κλεισμένος στο κουβούκλιο οδήγησης,δεν είχε ευθύνη. Άλλωστε υπήρχε και η ενδεικτική πινακίδα που έγραφε: «ΜΗΝ ΟΜΙΛΕΙΤΑΙ ΣΤΟΝ ΟΔΗΓΟ» και του αποσπάτε την προσοχή από την οδήγηση.

Στην Αθήνα οι εισπράκτορες ήταν υπάλληλοι που είχαν το ωράριό τους. Έτσι σχολώντας πήγαιναν στο σπίτι τους, έτρωγαν το ζεστό τους φαγητό και ξεκουράζονταν. Οι εισπράκτορες που έκαναν τα υπεραστικά δρομολόγια, έμεναν μέσα στο λεωφορείο για να γλυτώνουν τα έξοδα του ξενοδοχείου. Έτσι δεν είχαν την άνεση να ξεκουραστούν και να φρεσκαριστούν. Η θέση του εισπράκτορα θεωρήθηκε ασύμφορη και με υπουργικές ή συντεχνιακές αποφάσεις σταμάτησαν να προσλαμβάνονται άλλοι. Έτσι, όσοι ήταν εισπράκτορες αν δεν συνταξιοδοτήθηκαν, έγιναν οδηγοί, ελεγκτές, καταμετρητές ή αποθηκάριοι. Πολλοί άνθρωποι από την επαρχία πούλησαν τις περιουσίες τους, πήραν τις οικογένειες τους και πήγαν στην Αθήνα να γίνουν εισπράκτορες. Όταν έχασαν τις θέσεις τους, η επιστροφή στα χωριά τους ήταν δύσκολη και έτσι έγιναν θύματα του αστικού καθεστώτος.

 

ΕΦΗΜΕΡΙΔΟΠΩΛΗΣ

Ο πλανόδιος εφημεριδοπώλης ήταν ο επαγγελματίας που ασκούσε το επάγγελμά του χωρίς να έχει συγκεκριμένο μαγαζί. Παραλάμβανε τις εφημερίδες από τα πρακτορεία διανομής τύπου και προωθούσε την καθημερινή κυκλοφορία του 19 ελληνικού τύπου περπατώντας στους κεντρικούς δρόμους και τις πλατείες της πόλης. Τις πουλούσε στους περαστικούς ή τις άφηνε στην είσοδο των σπιτιών των μόνιμων πελατών του.

Αν δεν κατάφερνε να πουλήσει όλες τις εφημερίδες του, πήγαινε σε χώρους που συγκέντρωναν πολύ κόσμο, κυρίως αντρικό πληθυσμό, όπως καφενεία για να ξεπουλήσει. Μερικές φορές μαζί με τις εφημερίδες μετέφερε και λίγα περιοδικά προς πώληση που προτιμούσαν να αγοράζουν οι κυρίες της εποχής (όσες μπορούσαν να διαβάσουν επειδή το ποσοστό αναλφαβητισμού του πληθυσμού, κυρίως των γυναικών, ήταν υψηλό). Μεγάλες ποσότητες περιοδικών δε μπορούσε να μεταφέρει, λόγω βάρους, αλλά ήταν εφοδιασμένος με ποικιλία περιοδικών που κάλυπταν όλα τα γούστα (μόδα, σινερομάντζα, καλλιτεχνικά νέα κτλ.). Σήμερα, στα μεγάλα αστικά κέντρα μπορεί να βρει κανείς ελάχιστους υπαίθριους πωλητές εφημερίδων και περιοδικών, οι οποίοι όμως δε μετακινούνται όπως οι παλιοί εφημεριδοπώλες, αλλά έχουν σταθερό πόστο σε κάποιο κεντρικό σημείο της πόλης. Ειδικότερα στην Αθήνα, μπορεί να δει κανείς διανομείς εφημερίδων σε εισόδους-εξόδους του μετρό που μοιράζουν δωρεάν εφημερίδες, αν και τελευταία στους σταθμούς του μετρό και του ηλεκτρικού σιδηρόδρομου οι εφημερίδες είναι τοποθετημένες σε μεταλλικές θήκες και οι περαστικοί μπορούν μόνοι τους να πάρουν και να διαβάσουν μια εφημερίδα.

 

ΖΕΥΓΑΣ

 

Οι ζευγάδες αναλάμβαναν το όργωμα και τη σπορά των χωραφιών. Όργωναν με το ξύλινο αλέτρι που το έσερναν δύο βόδια (τα ζευγαρόβοδα). Το «ζευγάρισμα» απαιτούσε τέχνη και ειδικές γνώσεις για αυτό και οι ζευγάδες ήταν περιζήτητοι. Οι ίδιοι εκτός από τα δικά τους χωράφια όργωναν και έσπερναν και τα χωράφια άλλων αγροτών και αμείβονταν επιπλέον, επειδή διέθεταν την τέχνη τους αλλά και τη συρμαγιά (δηλαδή τα βόδια και το αλέτρι). Σήμερα η ειδικότητα του ζευγά έχει 20 εξαφανιστεί αφού το όργωμα γίνεται πια με μηχανικά μέσα.

 

ΚΑΖΑΝΤΖΗΣ-ΧΑΛΚΟΥΡΓΟΣ

Ο χαλκός είναι ένα μέταλλο γνωστό από πολύ παλιά, με το οποίο κατασκεύαζαν όπλα πολεμιστών, εργαλεία και είδη οικιακής χρήσης. Έχει δώσει μάλιστα το όνομά του σε μια ολόκληρη περίοδο της εποχής των μετάλλων, την εποχή του χαλκού (3000-1500π.Χ.). Πολλά αντικείμενα από χαλκό είναι εκτεθειμένα στα αρχαιολογικά μας μουσεία.

Μέχρι τα νεότερα χρόνια υπήρχαν σε πολλές πόλεις χαλκουργεία, στα οποία κατασκεύαζαν είδη νοικοκυριού και διακοσμητικά αντικείμενα. Μάλιστα ο χαλκός σχηματίζει πολλά σημαντικά κράματα μεγάλης αντοχής με διάφορα άλλα μέταλλα, όπως για παράδειγμα τον μπρούτζο (χαλκός και κασσίτερος), τον ορείχαλκο(χαλκός και ψευδάργυρος) και με τέτοιες μορφές επεκτάθηκε η χρήση του. Τέτοιου είδους αντικείμενα, ελληνικής κατασκευής ή εισαγόμενα από χώρες της Ανατολής, μπορεί να βρει κανείς σε παλαιοπωλεία. Τώρα υπάρχουν τα εργοστάσια που μπορούν και παράγουν μεγάλες ποσότητες σε λίγο χρόνο.

 

ΚΑΪΤΑΤΖΗΣ ή  ΓΚΑΪΤΑΤΖΗΣ

 

 

Πρόκειται για το μουσικό που έπαιζε την παραδοσιακή κάιντα ή γκάιντα που σήμερα όλο και λιγότερο συναντάμε. Η συμβολή του καϊτατζή στην παράδοση είναι σημαντική, αφού είχε πρωταγωνιστικό ρόλο σε γιορτές, πανηγύρια και κάθε άλλου είδους διασκέδαση. Σήμερα ο καϊτατζής ακούγεται όλο και λιγότερο. Η παρουσία του όμως είναι έντονη και επιβλητική ορισμένες μέρες του χρόνου, κυρίως σε Μακεδονία, Θράκη, Ήπειρο και Θεσσαλία, όταν τηρούνται παραδοσιακά τα ήθη και τα έθιμα του τόπου μας.

 

ΚΑΛΑΘΑΣ-ΚΑΛΑΘΟΠΟΙΟΣ

Σε περιοχές που αφθονούσαν οι λυγαριές, οι μυρτιές, οι σφακές (πικροδάφνες) και τα καλάμια ευδοκίμησε και το επάγγελμα του καλαθοποιού. Από τις μυρτιές και κυρίως από τις λυγαριές οι καλαθοποιοί αποσπούσαν μακριές βίτσες με το τσερτσέτο (ειδικό μαχαίρι) και έκαναν τους σκελετούς για να πλέξουν με τα σχισμένα καλάμια καλάθια. Υπήρχαν ειδικά καλάθια για τις μεταφορές των φρούτων, για το πλύσιμο των ρούχων, θήκες που προστάτευαν τις γυάλινες νταμιτζάνες (όπου έβαζαν το κρασί) καθώς και περίτεχνα λεπτοδουλεμένα καλάθια που τα χρησιμοποιούσαν σε εθιμικές τελετές όπως το «γαμπριάτικο». Η τέχνη της καλαθοπλεκτικής απαιτούσε μεγάλη πείρα, δεξιοτεχνία και ταχύτητα και τη μάθαινε κανείς κυρίως μέσα από την οικογενειακή παράδοση.

 

ΚΑΝΑΤΑΣ

Κατασκευή κανατιών κανατάς παλιό κανατάδικο O κανατάς έμοιαζε με κινητό κατάστημα, έτσι καθώς ήταν φορτωμένος με τα πήλινα σταμνιά. Πολύτιμο είδος και απαραίτητο τα παλιά χρόνια η κανάτα. Εκεί φύλαγαν οι άνθρωποι το νερό για να παραμένει δροσερό, αφού δεν υπήρχαν τότε ψυγεία. Αλλά ούτε και βρύσες υπήρχαν στα σπίτια και αναγκαζόταν ο κόσμος να προμηθεύετε το νερό από κάποια υπαίθρια βρύση-πηγή της γειτονιάς. Για την κατασκευή της κανάτας χρησιμοποιούσαν κοκκινόχρωμα που το κοσκίνιζαν προηγουμένως για να φύγει η άμμος και τα άλλα άχρηστα υλικά. Το καθαρό χώμα που έμεινε το έκαναν πηλό και το έπλαθαν σε διάφορα σχήματα. Έφτιαχναν με αυτόν κανάτες , λαγήνια (δοχεία για νερό), τσουκάλια , γλάστρες , πιάτα κ.α. Έπειτα φόρτωναν τα κανάτια , δένοντας το ένα με το άλλο με σχοινί , ή το τοποθετούσαν σε κοφίνια που τα φόρτωναν στο ζώο τους και γύριζαν τις γειτονιές και τα χωριά. Σήμερα οι άνθρωποι δεν χρησιμοποιούν στάμνες. Υπάρχουν βέβαια, ως διακοσμητικά αντικείμενα, αλλά έχασαν την πρακτική τους αξία.

 

ΚΑΝΤΑΡΑΣ

 

 

Επάγγελμα που γέννησαν οι ανάγκες της καθημερινής συναλλαγής. Συνήθως περιφερόταν στις αγορές ή όπου χρειαζόταν, ακόμα και στα πανηγύρια, για να ζυγίσει κάποιο βάρος (τσουβάλι σιτάρι, καλαμπόκι, πατάτες, σφαχτό κ.α.).

 

Χρησιμοποιούσε κανταρόξυλο και σχοινί για να δένει τα αντικείμενα ώστε να τα ζυγίσει με το καντάρι. Το καντάρι είχε μια βέργα με σημειωμένες χαρακιές για τις οκάδες (1 οκά = 1200 γραμμάρια) που πάνω της μετακινούσαν το κρεμασμένο βαρίδι. Είχε ακόμα τα γατζάκια που κρεμούσαν τα αντικείμενα.

 

 

ΚΑΠΕΛΟΥ

 

 

Συναφές με το επάγγελμα της μοδίστρας ήταν και το επάγγελμα της καπελούς. Αυτή έφτιαχνε τα καπέλα με τα οποία συμπλήρωναν το ντύσιμό τους οι κυρίες της εποχής, μια και ήταν της μόδας. Τα υλικά κατασκευής των καπέλων ήταν σε κάποιο βαθμό εισαγόμενα, αλλά αρκετά υφάσματα προέρχονταν από εμπορικά κέντρα της Αθήνας. Τα είδη των καπέλων που κατασκεύαζε σχετίζονταν με την εποχή του χρόνου. Τα καλοκαιρινά καπέλα ήταν συνήθως από ψάθα (ψάθινα) και τα διακοσμούσε με υφασμάτινα ή ψεύτικα λουλούδια. Αντίθετα τα χειμωνιάτικα ήταν πιο επίσημα και κατασκευάζονταν από ακριβά υφάσματα Τα διακοσμούσαν με κορδέλες και αρκετές φορές με τούλια που τα χρησιμοποιούσαν στα καπέλα με βέλο. Στις μέρες μας υπάρχουν οι μεγάλες εταιρείες που παράγουν μαζικά καπέλα και διάφορα άλλα αξεσουάρ.

 

ΚΑΡΑΓΚΙΟΖΟΠΑΙΚΤΗΣ

Ο καραγκιοζοπαίχτης ήταν πάντα άντρας. Η δουλειά του ήταν να κινεί με νήμα ή με τα μπαστούνια τις χάρτινες ή δερμάτινες φιγούρες πίσω από ένα λευκό πανί. Υπήρχε μια φωτεινή πηγή από πίσω του. Οι θεατές έβλεπαν μόνο τη σκιά των φιγούρων και όχι και του καραγκιοζοπαίκτη. Αναλάμβαναν να διασκεδάσουν τον κόσμο στις γιορτές και στα πανηγύρια. Ο “μπερντέ” ήταν η αφορμή για τον καραγκιοζοπαίκτη για να μιλά για τις περιπέτειες του Έλληνα μέσα από τις ιστορίες του καραγκιόζη. Το επάγγελμα αυτό έχει σχεδόν εξαφανιστεί.

ΚΑΡΒΟΥΝΙΑΡΗΣ

Ήταν πλανόδιος που παρασκεύαζε και πουλούσε κάρβουνα. Ο τόπος εργασίας του ήταν το καμίνι όπου έκαιγε χοντρά ξύλα από τα οποία προέκυπτε το κάρβουνο. Στη συνέχεια το φόρτωνε στην άμαξα και γύριζε από τόπο σε

τόπο για να το πουλήσει. Οι άνθρωποι το αγόραζαν και το χρησιμοποιούσαν για διάφορες δουλειές στην καθημερινή τους ζωή. Τα εργαλεία που χρησιμοποιούσε ήταν το φτυάρι, το καρότσι, τα τσουβάλια και ο σπάγκος με τον οποίο έραβαν τα τσουβάλια

 

ΚΑΡΕΚΛΑΣ

Με τη χρησιμοποίηση ξύλων από πλάτανο ή από άλλα άγρια συνήθως δέντρα και με τη βοήθεια σχοινιών από τα ποτάμια, ο καρεκλάς δημιουργούσε τις καρέκλες που ήταν τριών ειδών. Οι συνηθισμένες με κάθισμα και πλάτη πίσω, οι κοντούλες που δεν είχαν πλάτη, και αυτές που το μπροστινό πόδι συνδεόταν με το πίσω με πλάγιο ξύλινο μπράτσο ώστε να χρησιμεύει στο να ακουμπάει αυτός που κάθεται.

 

 

ΚΑΡΟΤΣΕΡΗΣ

Οι συμπαθείς αυτοί επαγγελματίες, τα χρόνια εκείνα, προτού ακόμα εμφανισθεί το αυτοκίνητο, προσέφεραν σημαντικές υπηρεσίες στο κοινό. Για την ανέγερση των αρχοντικών και των σπιτιών, καθώς και των διαφόρων δημοσίων και ιδιωτικών έργων, τα απαραίτητα υλικά μεταφέρονταν με τα κάρα. Η δουλειά του καροτσέρη ήταν πολύ σκληρή, διότι έπρεπε με ζέστη, κρύο, βροχή, ακόμα και με χιόνι να κάνει τις διάφορες μεταφορές, που πολλές φορές ήταν και από μακρινές αποστάσεις, όπως πέτρες από τα λατομεία και άμμο από τα ποτάμια. Τα μονόκαρα ήταν και ανατρεπόμενα. Η ανακάλυψή τους στις αρχές του αιώνα θα διευκολύνει πολύ στην εκφόρτωση των οικοδομικών υλικών, όπως και των ανατρεπόμενων μεταπολεμικά αυτοκινήτων. Στο άδειο κάρο, ο καροτσέρης του μονοκάρου καθόταν εσωτερικά καιστην αριστερή γωνία, για να μπορεί με το δεξί χέρι που κρατούσε τα γκέμια(ηνία) και το καμουτσίκι, να κατευθύνει και να ελέγχει το άλογο. Ο καροτσέρης του διπλοκάρου καθόταν μπροστά και στο μέσο της καρότσας, κρατώντας και με τα δύο χέρια τα γκέμια. Ο καροτσέρης αντικαταστάθηκε από τους φορτηγατζήδες, τους ταξιτζήδες και τα μέσα μαζικής μεταφοράς.

 

 

 

 

 

ΚΑΣΕΡΟΜΑΣΤΟΡΑΣ

Το επάγγελμα του κασερομάστορα, όπως και τα περισσότερα επαγγέλματα, περνούσε από γενιά σε γενιά. Το κασέρι το παρασκεύαζαν σε μικρά ξύλινα ή πέτρινα οικήματα γνωστά ως κασερίες. Στη συνέχεια μετά την απαραίτητη διαδικασία παρασκευής του κασεριού το τοποθετούσαν για ένα εικοσιτετράωρο σε καλούπια για να πάρει το επιθυμητό σχήμα. Ακολουθούσε η μεταφορά του κασεριού από τις κασερίες στα υπόγεια των σπιτιών όπου υπήρχε σταθερή θερμοκρασία και τα τοποθετούσαν σε τεζάκια για να ωριμάσουν. Παρέμεναν στα υπόγεια για τρεις μήνες και στη συνέχεια τα πουλούσαν στους εμπόρους.

 

ΚΑΣΤΑΝΑΣ

Ο καστανάς είναι ένα από τα επαγγέλματα που έχουν χαθεί τα τελευταία χρόνια. Ο καστανάς έκανε την εμφάνισή του στους δρόμους με τα πρώτα κρύα. Εκεί έστηνε το μαγαζάκι του, το οποίο περιείχε το σκαμνάκι και τη φουφού του. Άναβε τα κάρβουνα στη φουφού και πάνω έψηνε τα κάστανα. Στη συνέχεια τα χάραζε ώστε να ψηθούν καλύτερα και πιο γρήγορα. Με μια μεταλλική λαβίδα τα γύριζε για να έχουν ομοιόμορφο ψήσιμο. Δίπλα από την φουφού είχε ένα χωνάκι από εφημερίδες μέσα στις οποίες έβαζε τα κάστανα για να τα πουλήσει. Μερικοί όμως καστανάδες γύριζαν και στις γειτονίες με μικρά καρότσια μέσα στα οποία είχαν τα κάστανα. Πολλοί μάλιστα από αυτούς τα πουλούσαν και βρασμένα.

 

ΚΑΤΡΑΤΖΗΣ-ΚΑΛΑΦΑΤΗΣ

Στα τούρκικα katran σημαίνει πίσσα, άσφαλτος κι επομένως κατρατζής ήταν αυτός που ασχολούνταν με την πίσσα. Κυρίως η δουλειά του ήταν να πισσάρει τα 27 ιστιοφόρα και τις βάρκες που έπλεαν στη θάλασσα. Ακόμα, με πίσσα άλειφε και τα βαρέλια. Τώρα υπάρχουν οι εταιρείες λιπαντικών.

 

ΚΑΦΕΠΑΝΤΟΠΩΛΗΣ

 

Στα περισσότερα χωριά της Ελλάδας , τις περισσότερες φορές ο καφετζής συνδύαζε τη λειτουργία του καφενείου του με την πώληση ειδών που δεν έβγαζε ο τόπος του, όπως καφέ, τσιγάρα, ζάχαρη, ρύζι, μπακαλιάρο, σπίρτα, παστές σαρδέλες, φρίσες (ρέγγες), ταραμά, χαλβά και άλλα. Ακόμη μπορούσε να έχει πανιά, κλωστές, βελόνες, δερμάτινα και ίσως είδη τσαγκάρικου. Σήμερα σπάνια βρίσκουμε καφεπαντολωλεία.

 

ΚΕΡΑΜΟΠΟΙΟΣ-ΑΓΓΕΙΟΠΛΑΣΤΗΣ

Ο κεραμοποιός είναι ένα επάγγελμα που έχει τις ρίζες του στην Αρχαία Ελλάδα. Εκεί , οι κεραμοποιοί έπλαθαν τα αγγεία με το χέρι και τα ξέραιναν έπειτα στον ήλιο. Με τη διάρκεια του χρόνου ανακάλυψαν ότι όταν τα αγγεία ψήνονται στη φωτιά έχουν μεγαλύτερη αντοχή. Έπειτα με τον κεραμικό τροχό, η κατασκευή των αγγείων γινόταν ευκολότερη. Τα σπουδαιότερα και πιο φημισμένα εργαστήρια βρίσκονταν στην Αθήνα.

 

Τα πρώτα αγγεία κατασκευάστηκαν για να χρησιμοποιηθούν σε καθημερινές ανάγκες του

ανθρώπου όπως το μαγείρεμα, την αποθήκευση των τροφίμων κ.α. Αργότερα δόθηκε προσοχή και στην εμφάνιση με αποτέλεσμα ο αγγειοπλάστης μέσα από τον πηλό να φτιάχνει αληθινά αριστουργήματα καλλιτεχνικής έμπνευσης και εκτέλεσης.

 

ΚΗΡΟΠΛΑΣΤΗΣ

Είναι ο τεχνίτης που κατασκευάζει κεριά και λαμπάδες για τις εκκλησιές, αλλά κυρίως για τους ιδιώτες οι οποίοι τις χρησιμοποιούσαν στα θρησκευτικά έθιμα και τάματα αλλά και στα σπίτια. Παλιά αγόραζε ο ίδιος το κερί από τους μελισσοκόμους και το έβαζε σε ένα μεγάλο δοχείο ή σε φούρνο με κάρβουνα. Στη συνέχεια άδειαζε το λιωμένο κερί σε ένα μακρύ δοχείο. Έξω από αυτό υπήρχε ζεστό νερό για να κρατάει το λιωμένο κερί σε σταθερή θερμοκρασία. Μέσα σε αυτά βουτούσε τη σχάρα που ήταν από δύο παράλληλες σανίδες που ενώνονταν με σχοινιά. Το μήκος του κεριού εξαρτάται από το άνοιγμα της σανίδας. Το φιτίλι το προμηθεύονταν σε κουβάρια. Στο καθαρό κερί έμπαινε υποχρεωτικά κίτρινο φιτίλι για να ξεχωρίζει. Η τέχνη της κηροπλαστικής συνεχιζόταν συνήθως μέσα από την οικογενειακή παράδοση. Ωστόσο σήμερα οι τοπικοί παραγωγοί κεριών έχουν μειωθεί ιδιαίτερα, αφού τις τοπικές ανάγκες καλύπτουν οι εισαγωγές βιομηχανοποιημένων κεριών.

 

ΚΛΩΝΑΤΖΗΔΕΣ –ΣΤΡΙΦΤΕΣ

Δούλευαν πάντα στην ύπαιθρο, σε ανοιχτούς χώρους και η δουλειά τους ήταν να φτιάχνουν κλωστές από φυσικό ή τεχνητό μετάξι, επίσης και βαμβακερά νήματα. Από τη μία η εξέλιξη της τεχνολογίας και από την άλλη η εξαφάνιση της παραδοσιακής στολής έφεραν την παρακμή του.

 

ΚΟΥΛΟΥΡΑΣ

Ένα επάγγελμα που υπήρχε παλιά και διατηρείται ακόμα και σήμερα, σε πολύ μικρότερο βαθμό, είναι ο κουλουράς. Ο κουλουράς λοιπόν, ήταν ο υπαίθριος μικροπωλητής ο οποίος πουλούσε κουλούρια. Κάθε πρωί ο κουλουρτζής, σύχναζε σε 29 μέρη όπου περνούσε πολύς κόσμος, συνήθως σε κεντρικά σημεία πόλεων, έστηνε το τραπεζάκι του με τα τακτοποιημένα σουσαμένια κουλούρια του και τα πουλούσε. Συνήθως το σουσαμένιο κουλουράκι, που είναι γνωστό και ως “κουλούρι Θεσσαλονίκης”, συνοδευόταν από το μικρό μαλακό τρίγωνο τυράκι στο ασημόχαρτο. Πολλοί αγοραστές κουλουριών συνήθιζαν να αγοράζουν και ένα τυράκι μαζί με το κουλούρι τους. Χαρακτηριστική ήταν η προτροπή των κουλουρτζήδων “Φρέσκια κουλούρια”, για να αγοραστεί το προϊόν τους. Τώρα πια που υπάρχουν οι φούρνοι και διαθέτουν εκτός από κουλούρια , μεγάλη ποικιλία αρτοποιημάτων και σφολιατοειδών, οι δουλειές των κουλουράδων έχουν μειωθεί σημαντικά.

 

ΚΟΦΙΝΑΣ

Οι ανάγκες των αγροτικών εργασιών και κυρίως η συγκομιδή αγροτικών προϊόντων τώρα καλύπτονται από μηχανικά μέσα, δηλαδή ξύλινα τελάρα, πλαστικές κλούβες, χάρτινα τελάρα κ.α. Τα παλιά χρόνια όμως, τις αγροτικές ανάγκες τις κάλυπταν με τα καλάθια, κοφίνια όπως τα έλεγαν. Τα κοφίνια άρχιζαν από μικρά, τα κοφίνια των αυγών, τα πανέρια κ.α. Οι κόφες ήταν τα πιο διαδεδομένα και χρησιμοποιούνταν για το κόψιμο των σταφυλιών κυρίως. Τα κοφίνια για το ψωμί ήταν σε σχέδια πιθαριού με καπάκι πλεκτό. Ακόμα οι κοφινάδες έπλεκαν και τις μεγάλες γυάλινες μποτίλιες για να μην σπάσουν. Το επάγγελμα του κοφινά ήταν στα χωριά οικογενειακή παράδοση. Από γενιά σε γενιά η τέχνη διαδιδόταν μέχρι που σταμάτησε τελείως το πλέξιμο. Οι κοφινάδες το χειμώνα έκοβαν τα καλάμια από τα ποτάμια και τα έδεναν δεμάτια για να ξεραθούν. Τις βέργες τις έκοβαν μετά τον Ιούλιο, τις ξεφύλλιζαν και τις άπλωναν στον ήλιο να ξεραθούν και αυτές για την επόμενη χρονιά. Το πλέξιμο των κοφινιών άρχιζε εντατικά μετά το θέρο και τον αλωνισμό, μέχρι το τέλος του Σεπτέμβρη. Τα παλιά χρόνια κάθε Σάββατο οι κοφινάδες του χωριού πήγαιναν τα κοφίνια στο παζάρι για πούλημα. Στην αρχή πριν κυκλοφορήσουν τα φορτηγά-αυτοκίνητα τα πήγαιναν από το βράδυ με τα άλογα.

 

 

ΚΡΕΟΠΩΛΗΣ-ΜΑΚΕΛΑΡΗΣ

Επειδή παλιά δεν υπήρχαν ψυγεία, για να συντηρούν το κρέας, δηλαδή το σφαγμένο ζώο, έπρεπε το σφαχτό να διατεθεί σε μια ημέρα το πολύ. Αρχικά οι κρεοπώληδες ήταν πλανόδιοι αλλά αργότερα στήθηκαν πάγκοι και στεγάστηκαν σε ξύλινες παράγκες. Έπαιρναν τη χαντζάρα, έκοβαν όσο ήθελε η νοικοκυρά και μετά έπαιρναν τη παλάντζα ή το καντάρι και ζύγιζαν το κρέας. Αν δεν κατάφερναν εντός της ημέρας να πωλήσουν όλη την ποσότητα, έδεναν κομμάτια κρέας με σχοινιά και τα κατέβαζαν στον πάτο των πηγαδιών για να διατηρηθούν δροσερά ως την επόμενη μέρα που θα ξαναπήγαιναν για πούλημα.

ΚΩΜΟΔΡΟΜΟΣ

Η τέχνη του κωμοδρόμου ήταν μια από τις πιο παλιές τέχνες της Κύπρου. Ο κωμοδρόμος κατασκεύαζε και επιδιόρθωνε εργαλεία κυρίως τσάπες, κούσπους, ξινάρια, υνιά, πέταλα και ότι άλλο εργαλείο του παράγγελναν. Εκτός από τα εργαλεία κατασκεύαζε κάγκελα και γραδέλλες τα οποία οι κάτοικοι χρησιμοποιούσαν για να κτίσουν τα σπίτια τους. Για την κατασκευή των εργαλείων χρησιμοποιούσε φυσερό για να ανάβει τα κάρβουνα που έκαναν το σίδερο να μαλακώνει και να κοκκινίζει. Ακολούθως κτυπούσε πάνω στο αμόνι με το σφυρί και του έδινε το σχήμα που ήθελε. Στις μέρες μας υπάρχουν οι εταιρείες σιδήρου.

 

 

 

 

ΛΑΓΟΥΜΤΖΗΣ

 

Όταν γίνονταν πόλεμοι ο λαγουμτζής αναλάμβανε να ανοίξει σήραγγες (λαγούμια) κάτω από τα τείχη του φρουρίου. Εκεί τοποθετούσαν τα εκρηκτικά τους για να ανατινάξουν το φρούριο. Με την ανατίναξη των λαγουμιών τα τείχη ή έπεφταν όλα ή γκρεμίζονταν σε ένα σημείο. Επίσης αν είχαν παγιδευτεί άνθρωποι σε σπηλιές ή ορυχεία αναλάμβαναν να ανοίξουν σήραγγες για να τους απεγκλωβίσουν. Τώρα υπάρχουν μεγάλα μηχανήματα που αναλαμβάνουν εργασία, όταν αυτό χρειάζεται, πραγματοποιώντας ένα έργο πολύ ταχύτερα, όπως ο γνωστός “μετροπόντικας” που συνέβαλε σημαντικά στην κατασκευή του ΜΕΤΡΟ της Αθήνας.

 

ΛΑΤΕΡΝΑΤΖΗΣ

Ήταν άντρας ο οποίος γυρνούσε από χωριό σε χωριό κρατώντας και ένα ντέφι μαζί με την λατέρνα. Έπαιζε μουσική για να μαζέψει χρήματα.  Ο λατερνατζής φορούσε πάντα κοστούμι για να εντυπωσιάζει τις κυρίες. Χρησιμοποιούσε τη λατέρνα για να παίζει διάφορα τραγούδια σε γιορτές αλλά και σε καθημερινές. Τα τραγούδια που έπαιζε με τη λατέρνα του κατά καιρούς τα αντικαθιστούσε με νέα τραγούδια. Όταν μάζευε ένα μεγάλο ποσό κατάλληλο για τα έξοδα του σε μια πόλη, ξεκουραζόταν και ύστερα συνέχιζε την δουλειά του σε κάποια άλλη πόλη. Το επάγγελμα αυτό δεν υπάρχει σήμερα, παρά μόνο σε κάποιες περιοχές όπως η Πλάκα και το Μοναστηράκι (συνήθως στην οδό Ερμού) στην Αθήνα που αποτελούν πόλο έλξης για τους τουρίστες.

 

 

ΛΙΤΡΟΥΒΙΑΡΗΣ ή ΛΟΥΤΡΟΥΒΙΑΡΗΣ

Ο λιτρουβιάρης ή λουτρουβιάρης ήταν ο ιδιοκτήτης του λιτρουβιού (ελαιοτριβείου) που πήγαιναν τα σακιά με τις ελιές για να παραχθεί το λάδι. Στο κέντρο ενός μεγάλου χώρου υπήρχε ένα αλώνι που από κάτω είχε μια πέτρα στρογγυλή. Γύρω από το αλώνι υπήρχε ένα κατασκεύασμα προστατευτικό από λαμαρίνα. Στη μέση υπήρχε ένας άξονας και πάνω του ήταν στηριγμένες δύο μεγάλες πέτρες(που ζύγιζαν περίπου 2 τόνους η κάθε μια)για να περιστρέφονται. Έτσι οι εργάτες του λιτρουβιού έριχναν με κοφίνια τις ελιές μέσα στο αλώνι και οι πέτρες κινούνταν από ένα άλογο ζεμένο που ερχόταν γύρω-γύρω. Για να μην ζαλίζεται και να πηγαίνει στην πορεία του, του σκέπαζαν τα μάτια στο πλάι για να μην βλέπει παρά μόνο μπροστά. Το άλογο το οδηγούσε ένας άνθρωπος ή αν είχε συνηθίσει πήγαινε μόνο του 1 κάργος ελιές ήταν 250 οκάδες. Για να λιώσει αυτό χρειαζόταν 2,5-3 ώρες. Υπήρχε στο πλάι μια πόρτα που έβγαινε η ζύμη δηλαδή η πολτοποιημένη ελιά. Μαζευόταν σε μια μεγάλη γούβα ή σε καζάνια. Αυτός ο πολτός με τσούλια (δηλ. με τρίχινα σακιά) μεταφερόταν στο πιεστήριο. Παλιά ήταν ξύλινο, μετά σιδερένιο. Τοποθετούσαν στο κάτω μέρος του πιεστηριού τα τσούλια και τα πίεζαν με την σιδερένια πλάκα του πιεστηρίου. Το λάδι μαζί με τη μούργα έπεφτε στο λιμπί (μεγάλη ξύλινη δεξαμενή με επένδυση λαμαρίνας). Όταν το λάδι ανέβαινε, η μούργα έφευγε από ένα σωληνάκι και με ένα κιούγκι χυνόταν έξω. Στα τσούλια έριχναν ζεστό νερό για να χωρίσει το λάδι από τη μούργα. Ο καραβοκύρης έπαιρνε το λάδι και το έριχνε στα καζάνια. Αφού περίμεναν μισή ώρα να στραγγίξει, το έβαζαν σε τουλούμια για να το πάρει ο παραγωγός.

Παραδοσιακό ελαιοτριβείο

Το λιτρουβιό πληρωνόταν κρατώντας το 10% από το παραγόμενο λάδι και έπαιρνε και τον πυρήνα. Το λιτρουβιό δούλευε από το ξημέρωμα μέχρι τα μεσάνυχτα, γιατί για να τελειώσει ένας κάργος χρειαζόταν περίπου 4 ώρες. Δούλευαν ο ιδιοκτήτης, ο καραβοκύρης (έμπειρος εργάτης που είχε την ευθύνη για τις διαδικασίες) και εργάτες. Τα λιτρουβιά δούλευαν από Οκτώβρη μέχρι και Ιανουάριο, ανάλογα με την παραγωγή. Αργότερα τη θέση του αλόγου που γύριζε τον άξονα πήρε μια μηχανή που με λουριά έκανε την κίνηση γρηγορότερη και έτσι υπήρχε μεγάλη απόδοση. Έτσι ήταν τα λιτρουβιά μέχρι το 1950 περίπου. Υπάρχει ακόμη αυτό το επάγγελμα, αλλά η παραγωγή του λαδιού γίνεται με διαφορετικό τρόπο και με σύγχρονα μηχανήματα.

 

 

ΛΟΥΣΤΡΟΣ

Ήταν ο επαγγελματίας που καθάριζε, γυάλιζε και έβαφε παπούτσια. Τριγυρνούσε στους δρόμους εδώ κι εκεί και κουραζότανε πολύ. Με το κασελάκι στους παιδικούς του ώμους ολημερίς και ολονυχτίς καθάριζε παπούτσια. Υπήρχε πάντα σε μέρη γεμάτα με κόσμο για να βρίσκει δουλειά. Στο κασελάκι το οποίο κουβαλούσε πάντα μαζί του υπήρχαν βούρτσες, πανάκια, μπογιές και γενικά όλα όσα χρησιμοποιούσε για το γυάλισμα των παπουτσιών. Πάντα έπαιρνε ένα ποσό το οποίο τον έφτανε ίσα ίσα για να τρώει. Σήμερα υπάρχουν τα βερνίκια παπουτσιών που παράγονται από μεγάλες βιομηχανίες και πουλιούνται στα καταστήματα, όπου και αγοράζονται από τους καταναλωτές.

 

ΜΑΔΕΜΛΗΣ

Είχε σχέση με την εξόρυξη και την κατεργασία του χυτοσιδήρου που ακόμα και σήμερα το λέμε μαντέμι, η λέξη όμως είναι τούρκικη. Maden στα τούρκικα θα πει ορυκτό, μετάλλευμα. Ο Μαδεμλής χρησιμοποιούσε διάφορα εργαλεία για τη δουλειά του φορούσε πάντα στολές με πολύ χοντρό ύφασμα γιατί δούλευε κάποιες φορές κοντά σε φωτιά που ήταν σε υψηλή θερμοκρασία. Ο Μαδεμλής ήταν πάντα άντρας αλλά δούλευαν και γυναίκες. Οι γυναίκες δούλευαν κάποια μηχανήματα, όμως δεν είχαν σχέση με την εξόρυξη χυτοσιδήρου. Η δουλειά τους έχει αντικατασταθεί από σύγχρονα μηχανήματα.

ΜΑΜΗ

 

Ξεγεννούσε γυναίκες των οποίων η μεταφορά στο νοσοκομείο δεν μπορούσε να γίνει. Εάν έβλεπε δυσκολίες στη γέννα ζητούσε τη βοήθεια γιατρών πιστεύοντας ότι είναι ειδικοί. Στη γέννα υπήρχαν περιπτώσεις αιμορραγίας αλλά και κίνδυνος να πεθάνει η μητέρα. Μαζί της κουβαλούσε μια μεγάλη τσάντα στην οποία υπήρχαν τα διάφορα σύνεργα για τη γέννα. Σε αυτή τη τσάντα υπήρχαν βεντούζες, ενέσεις και ότι άλλο ήταν χρήσιμο στη γέννα. Πολλές φορές όταν γεννούσε μια γυναίκα, ο κόσμος περίμενε έξω από το σπίτι της τον ερχομό του μωρού για να συγχαρεί την οικογένειά της, αλλά και για να μάθει το φύλο του παιδιού. Η χαρά ήταν μεγάλη όταν ακουγόταν το πρώτο κλάμα. Η μαμή έβγαινε και ανακοίνωνε το φύλο του μωρού περιμένοντας και το φιλοδώρημά της από τους στενότερους συγγενείς. Σε κάποιες περιοχές της Ελλάδας μάλιστα, το φιλοδώρημα αυτό ήταν μεγαλύτερο όταν το νεογέννητο μωρό ήταν αγόρι. Σήμερα υπάρχουν τα μαιευτήρια, όπου οι γυναίκες γεννούν ασφαλέστερα και με εξειδικευμένους γιατρούς, τους μαιευτήρες.

 

 

ΜΑΝΑΒΗΣ ΠΛΑΝΟΔΙΟΣ

 

Ο πλανόδιος μανάβης ήταν από τους πιο αγαπητούς μικροπωλητές στα χωριά. Σ’ αυτό δεν συντελούσε μόνο η εξυπηρέτηση και η προμήθεια των απαραίτητων τροφίμων στην οικογένεια του χωρικού αλλά και η καθημερινή επαφή με τις νοικοκυρές δημιουργούσε μια φιλική σχέση που τη διέκρινε η αμοιβαία εμπιστοσύνη.

Ο μανάβης, ιδιαίτερα όταν αυτός ήταν ευχάριστος και κοινωνικός άνθρωπος, ενημέρωνε τις νοικοκυρές για όσα γίνονταν στον κόσμο. Βλέπετε δεν υπήρχαν τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας και ο μανάβης αποτελούσε ένα μέσο ενημέρωσης. Αυτός μετέφερε και τα διάφορα νέα από χωριό σε χωριό. Τώρα υπάρχουν τα μανάβικα, οι λαϊκές αγορές και τα σούπερ μάρκετ.

 

ΜΑΧΑΙΡΑΣ

 

Ξυλοκερατάς λέγεται ο ειδικός τεχνίτης που χρησιμοποιεί σαν πρώτη ύλη το ξύλο και το κέρατο για τη κατασκευή λαβών για μαχαίρια ή άλλα εργαλεία, για οικιακή χρήση. Πολλές φορές ο ξυλοκερατάς είχε ειδικευτεί και στην τέχνη του σιδερά. Αυτό τον βοηθούσε να φτιάχνει τις λάμες και τις αντίστοιχες λαβές τους ταυτόχρονα. Τα κέρατα που δούλευε ένας ξυλοκερατάς ήταν από κριάρια, μοσχάρια, βουβάλια, από γίδια, τραγιά, χαυλιόδοντες από αγριογούρουνα και το ξύλο της ελιάς ήταν το πιο σκληρό ξύλο και είχε ωραία χρώματα και νερά. Παλιά τα εύρισκαν εκεί που έριχναν οι χασάπηδες τα κέρατα από κεφάλια των ζώων που έσφαζαν. Τα θεωρούσαν άχρηστα. Τα μάζευαν αφού τα καθάριζαν και τα δούλευαν με το πριόνι. Στις μέρες μας υπάρχουν τα εργοστάσια που παράγουν είδη οικιακής χρήσης.

                                         ΜΕΛΙΣΣΟΚΟΜΟΣ                   

 

Η μελισσοκομία είναι μια απασχόληση που σχετίζεται με την εκτροφή μελισσών. Στην αρχή οι άνθρωποι συνήθιζαν να ερευνούν στα δάση και να βρίσκουν μελίσσια μέσα σε κουφάλες δέντρων. Κατέστρεφαν το σμήνος κι έπαιρναν το μέλι με το κερί. Αργότερα όμως μάζευαν το σμήνος σε κοίλους κορμούς δέντρων ή σε κοφίνια αλειμμένα με χώμα και τα περιποιούνται σε πρωτόγονα μελισσοκομεία. Κάθε άνοιξη τα μελίσσια γονιμοποιούνταν και πολλαπλασιάζονταν. Όταν ήθελαν να πάρουν το μέλι οι μελισσοκόμοι κατέστρεφαν το σμήνος. Έβγαζαν τις κερήθρες και τις πίεζαν για να βγει το μέλι. Αυτό το παλαιό σύστημα εφαρμόζεται και σήμερα από μερικούς ασυνείδητους μελισσοτρόφους, που δεν είναι ικανοί να περιποιηθούν τα μελίσσια τους. Η σύγχρονη μελισσοκομία στηρίζεται στην επιστήμη. Ο μελισσοκόμος σπουδάζει την ζωή των μελισσών και βρίσκει τον καλύτερο τρόπο για να οργανώσει το μελισσοκομείο του. Αντί για τα παλιά κουβέλια, κρινία, κοφίνια, χρησιμοποιούνται σήμερα οι σύγχρονες κυψέλες. Η κερήθρα είναι έτοιμη και περασμένη σε πλαίσια (τελάρα). Οι μέλισσες απαλλάσσονται από την πολύ εργασία και από την κατανάλωση μεγάλης ποσότητας από νέκταρ που απαιτούνται για να γίνει η κερήθρα. Έτσι παράγουν περισσότερο μέλι. Όταν το ένα κιβώτιο της κυψέλης γεμίσει προσθέτουν και δεύτερο. Μια τέτοια κυψέλη μπορεί να δίνει από 10 έως 40 κυλά μέλι, που βγαίνει από την κερήθρα με ειδικό μηχάνημα (το μελισσοεξαγωγέα ) χωρίς να καταστραφεί η κερήθρα. Η σύγχρονη μελισσοκομία προόδευσε πολύ στον τόπο μας τα τελευταία χρόνια. Σε αυτό βοήθησαν και τα ειδικά μελισσοκομικά σχολεία.

 

ΜΕΤΑΠΡΑΤΗΣ

Γυρνώντας από χωριό σε χωριό με φορτηγό ζώο (γάιδαρο η μουλάρι), αγόραζε μικρές ή μεγάλες ποσότητες προϊόντων από τους χωρικούς τα οποία και μεταπουλούσε σε άλλα χωριά με κάποιο κέρδος. Στους μεταπράτες ανήκουν οι κερατζήδες και οι πραματευτάδες. Ακόμα ο μεταπράτης ήταν ένας λιανοπωλητής που δεν είχε πρωτογενή παραγωγή. Αγόραζε διάφορα πράγματα από τους πωλητές και μεταπωλούσε στις γειτονιές και στα πανηγύρια. Τέτοια πράγματα μπορούσαν να είναι κάλτσες, πουκάμισα και γενικώς είδη ρουχισμού. Επειδή τότε οι νοικοκυρές ετοίμαζαν την προίκα της κόρης έγραφαν στα αυτοκίνητο τους “Είδη Προικός, νοικοκυριού κ.λ.π.”. Μπορούσε επίσης να πουλάει είδη τροφίμων , όπως ψάρια, αυγά, συκωταριές, γιαούρτια, πάγο και πολλά άλλα προϊόντα του ψυκτικού βασιλείου. Δεν υπάρχει αυτό το επάγγελμα στις μέρες μας.

 

 

ΜΟΔΙΣΤΡΑ

Ασχολούνταν με τη γυναικεία ενδυμασία. Το επάγγελμα της μοδίστρας υπήρχε γιατί δεν είχαν αναπτυχθεί ακόμα οι βιοτεχνίες ενδυμάτων και τα εμπορικά καταστήματα γυναικείων ειδών. Μια μοδίστρα είχε και μαθήτριες που την βοηθούσαν στο ράψιμο. Βασικό εργαλείο της ήταν η ραπτομηχανή. Οι πρώτες ραπτομηχανές ήταν χειροκίνητες, ενώ αργότερα κατασκευάστηκαν ποδοκίνητες. Χρησιμοποιούσε ψαλίδια, ξύλινο μέτρο (πήχης), κλωστές. Ακόμα χρησιμοποιούσε καρφιτσερό, τρίγωνο, μικρές βελόνες, κουβαρίστρες και δαχτυλήθρα. Δεν έχει εξαφανιστεί ακόμα ως επάγγελμα, αλλά έχει μειωθεί η δουλειά της μοδίστρας, λόγω της άνθισης της βιομηχανίας ενδυμάτων και την αύξηση των εμπορικών καταστημάτων.

 

ΜΠΑΡΜΠΕΡΗΣ

Το επάγγελμα έχει ρίζες του στο επάγγελμα του μεσαιωνικού κουρέα, που διατηρούσε δημόσια λουτρά και περιποιούνταν πελάτες και ασθενείς. Προφανώς εξελίχθηκε από τη βοηθητική εργασία, αφού ο μπαρμπέρης ήταν βοηθός κουρέα και ασχολούνταν κυρίως με το κόψιμο των μαλλιών και το ξύρισμα των πελατών. Με την πάροδο του χρόνου και ανάλογα με τις ικανότητες του καθενός, ήταν σε θέση να κάνει εκτός αυτού και άλλες δουλειές, όπως το βγάλσιμο των δοντιών, τη θεραπεία των τραυμάτων (στρατιώτες μετά των πόλεμο κλπ), καταγμάτων και άλλων πληγών και ασθενειών όπως τον καυτηριασμό των σπυριών. Ο κουρέας και ο μπαρμπέρης είχαν ως επί το πλείστον ανδρική πελατεία. Συχνά διέθεταν έναν χώρο (πολλές φορές και μέσα στο σπίτι τους ) όπου πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους στους πελάτες τους, άλλες πάλι φορές έπαιρναν το κασελάκι τους με τα απαραίτητα σύνεργα (ψαλίδια, ξυριστικά, χτένες, αρώματα κτλ ) και γύριζαν σε πλατείες, καφενεία και όπου αλλού μαζευόταν ο αντρικός πληθυσμός προκειμένου να κερδίσουν λίγα χρήματα. Σήμερα υπάρχουν τα κουρεία και τα κομμωτήρια.

              Πλανόδιος μπαρμπέρης                                          Μπαρμπέρης σε κουρείο

 

 

ΜΠΑΣΜΑΤΖΗΣ-ΥΦΑΣΜΑΤΟΠΩΛΗΣ

Σε λίγα κεφαλοχώρια, υπήρχαν τα καταστήματα υφασμάτων, που συνήθως ήταν και ραφτάδικα. Εμπορικά που πουλούσαν όλα τα είδη που είχαν ζήτηση, όπως μεταξωτά, βαμβακερά, βελούδινα, χασέδες, ποπλίνες, αλατζάδες, τσίτια κτλ. Στα χωριά όμως που δεν υπήρχαν εμπορικά μαγαζιά με υφάσματα περιφερόταν ο πλανόδιος υφασματοπώλης (μπασματζής) φορτωμένος με τόπια υφασμάτων πολύχρωμα, εμπριμέ ή μονόχρωμα και τα πουλούσε, ανοίγοντας έτσι δουλειές στις μοδίστρες και στους ράφτες. Στις μέρες μας έχουν αντικατασταθεί από τα καταστήματα υφασμάτων των οποίων όμως η δουλειά έχει επίσης λιγοστέψει, λόγω των έτοιμων ενδυμάτων που βρίσκει κανείς με μεγάλη ευκολία

 

 

ΜΥΛΩΝΑΣ

Μυλωνάδες  λέγονταν στα παλιά χρόνια αυτοί που εκμεταλλεύονταν τους μύλους και άλεθαν τα σιτηρά, για να παράγουν αλεύρι, με το οποίο παρασκεύαζε το ψωμί της η οικογένεια. Η καλλιέργεια σιτηρών ήταν πολύ διαδεδομένη μέχρι τον 17ο αιώνα, ενώ στη συνέχεια περιορίστηκε σημαντικά. Οι άνθρωποι τότε φρόντιζαν δύο φόρες το χρόνο, το φθινόπωρο και την άνοιξη, για την παρασκευή του σταρένιου ή καλαμποκίσιου αλευριού. Μετέφεραν τα τσουβαλάκια τους το πρωί στο μύλο για άλεσμα και επέστρεφαν το βράδυ. Στις μέρες μας έχουν αντικατασταθεί από μεγαλύτερα εργοστάσια, τις αλευροβιομηχανίες.

 

 

ΝΑΥΠΗΓΟΣ

 

Για το ναυπηγείο χρειάζονταν μεγάλο οικόπεδο για εύκολη πρόσβαση στη θάλασσα και ένα κτήριο, όπου φυλάσσονταν τα εργαλεία και τα απαραίτητα ξύλινα χνάρια. Παλιά έκοβαν κορμούς από την Κορακιά (πεύκα) από τον Πύργο της Ηλείας, από Σάμο και Μυτιλήνη. Κάθε πεύκο, ανάλογα με την προέλευση του, χρησιμοποιούνταν σε διάφορα μέρη του καϊκιού, ανάλογα με το πάχος και τις διαστάσεις. Χρησιμοποιούσαν επίσης σουηδικά 5×5. Για τα κουπιά έφερναν καστανιές από το Κρανίδι. Από τα νησιά τα ξύλα πήγαιναν με καΐκια στον Πειραιά και από εκεί με κάρα και αργότερα με αυτοκίνητα. Ένα μικρό καραβάκι, τα φουρτούνιαζε στη θάλασσα και τα τραβούσαν με σκοινιά και βαρκάκια έξω, γιατί δεν υπήρχαν μόλοι. Αυτός που έδινε την παραγγελία έδινε και τις διατάσεις. Ο ναυπηγός έπρεπε να φτιάξει το αχνάρι. Έδινε στο αχνάρι το ύψος το φάρδος, το σχήμα που ήθελε ο καπετάνιος.

Η εργασία ξεκινούσε από την καρίνα και τα ποδοστάματα. Το σκαρί βάφεται από έξω 2-3 χέρια μινιόν αφού στοκάρουν οι πρόκες και το καλαφάτισμα και είναι έτοιμο για βαφή και ρίξιμο στην θάλασσα. Ένα καΐκι 10 μέτρα περίπου ήθελε 5 μήνες για να τελειώσει με τη δουλειά 2 μαστόρων. Τη δεκαετία του 1960 ένα τέτοιο καΐκι στοίχιζε περίπου 80.000δρχ. Χρειαζόταν όμως και μηχανές, κατάρτια κ.ά. Υπάρχουν και σήμερα χειροκίνητα μηχανήματα που δύσκολα αντικαθίστανται από τα σύγχρονα. Τώρα τις χοντρές δουλειές τις κάνουν τα ηλεκτρικά μηχανήματα και οι λεπτομέρειες γίνονται με τα χειροκίνητα. Σήμερα η πλάνη είναι ηλεκτρική και το ηλεκτρικό τρυπάνι βοήθησε πολύ. Οι κατηγορίες πλεούμενων που κατασκεύαζε ο ναυπηγός ήταν:

  1. Τρεχαντήρι: καΐκι ψαράδικο που δούλευε ως γρι-γρι και ανεμότρατα.
  2. Λιμπέρτυ: κυρίως ψαράδικα και κότερα.
  3. Καραβόσκαρο: ψαράδικο
  4. Φορτηγό: για εμπορικά (περάματα)
  5. Γκόγκο: δούλευε ως τράτα.
  6. Βάρκες: κουντούλες-παπαδιές
  7. Μούλος: είχε πλώρη άλλου τύπου και πρύμνη.

Σήμερα υπάρχει ακόμα αυτό το επάγγελμα, αλλά ασκείται διαφορετικά.

 

ΝΕΡΟΥΛΑΣ-ΝΕΡΟΚΟΠΟΣ-ΥΔΡΟΝΟΜΕΑΣ

Στα παλιά χρόνια δεν υπήρχαν βρύσες μέσα στα σπίτια, ο νερουλάς αναλάμβανε τον εφοδιασμό τους με νερό. Υπήρχε συνήθως ένας νερουλάς σε κάθε γειτονιά και είχε σταθερή πελατεία. Έκανε πολλά κοπιαστικά δρομολόγια και αμείβονταν περίπου μια δεκάρα τον τενεκέ. Η συμβολή του στην ανάπτυξη των αγροτικών προϊόντων ήταν πολύτιμη, επειδή μετέφερε νερό στα χωράφια για το πότισμα των κηπευτικών όταν δεν υπήρχε δυνατότητα να ανοιχτεί πηγάδι για το πότισμά τους, ούτε βρίσκονταν κοντά σε λίμνες ή ποτάμια. Το επάγγελμα του νερουλά διατηρήθηκε μέχρι το 1930. Ο νερουλάς ονομαζόταν αλλιώς υδρονομέας και νεροκόπος. Ενώ εμείς τώρα έχουμε το νερό εύκολα και γρήγορα όποτε το θέλουμε, τα παλιά χρόνια ο νερουλάς φρόντιζε αυτό.

                            Σπύρος Λούης: ο νερουλάς που έγινε Ολυμπιονίκης

 

 

ΝΤΕΝΕΚΕΤΖΗΣ ή ΤΕΝΕΚΕΤΖΗΣ

Ο τενεκετζής κατασκεύαζε χρηστικά αντικείμενα του νοικοκυριού και γενικότερα της αγροτικής ζωής όπως χωνιά, λύχνους, μαστραπάδες, κουβάδες, φανάρια, μπρίκια του καφέ, σουρωτήρια, κουτσουνάρες και άλλα. Για την κατασκευή αυτών των σκευών ο ντενεκετζής μετρούσε και σημάδευε με το μέτρο και το κουμπάσο (διαβήτη) πάνω στο ντενεκεδένιο φύλλο το κομμάτι που χρειαζόταν για το σκεύος, το έκοβε με ειδικό ψαλίδι και το έφερνε πάνω στο αμόνι όπου το επεξεργαζόταν με ξύλινα συρίγγια, ενώ για να το κολλήσει χρησιμοποιούσε καλάι. Τώρα βέβαια υπάρχουν τα εργοστάσια.

ΞΕΦΤΙΛΑΣ

Ο ξεφτίλας ήταν ο μεροκαματιάρης άνθρωπος και είχε σε ένα σακούλι τα εργαλεία του και ξεκινούσε για βόλτα στις γειτονιές να βγάλει το μεροκάματο. Δεν ήταν τεμπέλης, ήταν χουζούρης άνθρωπος δηλαδή με υπόληψη και αξιοπρέπεια. Έτσι λέγεται στα Ινδικά ο χουζούρης. Επειδή το επάγγελμα του ξεφτίλα όπως και του λούστρου ήταν ταπεινά δεν ακούγονταν καλά στην κοινωνία. Ο ξεφτίλας δεν το έβαζε κάτω όπως και να τον έλεγαν. Έπαιρνε το χτένι που ήταν σαν τη γνωστή τσατσάρα και ξέφτιζε ακόμη και τον μουσαμά. Οι κυράδες έπαιρναν ξέφτια για την φασίνα τους, για να γεμίσουν τα μαξιλάρια τους και τα καθίσματα τους με ότι παλιό ρούχο είχαν. Πλήρωναν και έλεγαν ευχαριστώ. Όταν ο ίδιος είχε δικά του ξεφτισμένα ρούχα ή κουρέλια τα πουλούσε στα μηχανουργεία επειδή ήταν απαραίτητα στους μηχανικούς. Παλαιότερα, τα έπαιρναν οι κυνηγοί να γεμίζουν τα φυσίγγια και πιο παλιά οι πολεμιστές να τα κάνουν για ντουφέκια και τα κανόνια τους. Τότε δεν υπήρχαν βιομηχανικά στουπιά και οι άνθρωποι αυτοί προσέφεραν μεγάλη υπηρεσία σε τέτοιες περιπτώσεις. Τα ρούχα των στρατιωτών που πάλιωναν τα έκαναν ρακή για τις ανάγκες του στρατού. Τίποτα λοιπόν δεν πήγαινε χαμένο. Οι γιαγιάδες ξέφτιζαν τα παλιά μπλουζάκια του παππού για να κάνουν καινούργια για τον εγγονό. Σήμερα φυσικά είπαμε, η βιομηχανία τους έκλεψε το ψωμί. Δεν υπάρχει στις μέρες μας αυτό το επάγγελμα.

 

 

ΞΥΛΟΓΛΥΠΤΗΣ-ΤΑΛΙΑΔΟΡΟΣ

Το καθήκον του ξυλόγλυπτη είναι να κατασκευάζει και να επισκευάζει καλλιτεχνικά και ιστορικά προϊόντα που κατασκεύαζαν από ξύλο, κάποια από τα οποία μπορεί να είναι από σχετικά περίπλοκη μορφή. Τορνάρει τα στρογγυλά μέρη λαξευτών προϊόντων, για παράδειγμα ντουλαπών και τραπεζών, κολόνων, καρουλιών κλπ και λαξεύει μέρη λαξευτών προϊόντων που δεν είναι στρογγυλά, για παράδειγμα τα πόδια και τα χέρια μαριονεττών κλπ.

Εργάζεται συνήθως σε ένα στούντιο ή εργαστήριο ξυλογλύπτη, σε ένα σκονισμένο περιβάλλον, με σκόνη πριονιδιού και καμιά φορά επίσης ένα θορυβώδες περιβάλλον. Τα εργαλεία που χρησιμοποιεί είναι λαξευτές, αρχεία, πλάνες, τρίφτες, γυαλόχαρτο, εξοπλισμό σχεδίου, πριόνια, μηχανήματα επεξεργασίας ξύλου κλπ. Για τα προσόντα που απαιτούνται για να πετύχει κανείς σε αυτόν τον τομέα, χρειάζεται μια μαθητεία, μια αίσθηση για εργασία με ξύλο, αισθητική αντίληψη, καλλιτεχνική ευαισθησία, φαντασία, δημιουργική ικανότητα και υπομονή. Υπάρχει φυσικά ακόμη ως επάγγελμα, αλλά τα σύγχρονα μηχανήματα και τα εργοστάσια επίπλων τείνουν να εκμηδενίσουν τη δουλειά του παραδοσιακού ξυλογλύπτη που έφτιαχνε χειροποίητα ξυλόγλυπτα

 

 

 

ΞΥΛΟΚΟΠΟΙ-ΠΡΙΟΝΙΤΖΗΔΕΣ

Παλιά τα ξύλα ζέσταιναν τους ανθρώπους, που φρόντιζαν από νωρίς να τα παραγγείλουν στους ξυλοκόπους. Αυτοί τα έκοβαν από το δάσος και τα μετέφεραν στα σπίτια. Εκεί τα έκοβαν με την κόφτρα και τα έσκιζαν με το τσεκούρι ή τις σιδερένιες σφήνες. Τα στοίβαζαν έτοιμα για τις σόμπες ή το τζάκι. Αργότερα έκαναν τις ίδιες δουλειές με κορδέλες. Οι ξυλοκόποι έκοβαν επίσης ξύλα για την κατασκευή ξύλινων αντικειμένων, ειδών καθημερινής χρήσης, υλικών δόμησης των σπιτιών (στέγες , παράθυρα κλπ). Λέγονταν και ΄΄ταχτατζήτζες΄΄ από την τούρκικη ΄΄tahta΄΄ που σημαίνει ξύλο.

 

 

ΟΜΠΡΕΛΑΣ

Ο ομπρελάς που κάπου-κάπου κάνει την εμφάνιση του ακόμα και στις μέρες μας επισκεύαζε χαλασμένες ομπρέλες. Σήμερα βέβαια σπάνια επισκευάζουμε την ομπρέλα μας. Αν χαλάσει αγοράζουμε καινούργια. Το επάγγελμα του ομπρελά ήταν ευκαιριακό και επαρχιακό. Το ύφασμα που χρειάζονταν για την επισκευή της ομπρέλας το διέθετε η νοικοκυρά. Τα χρόνια που οι άνθρωποι δεν είχαν την πολυτέλεια να αγοράζουν καινούργια πράγματα και κάθε τι που χαλούσε ή πάλιωνε το διόρθωναν και το συντηρούσαν, υπήρχε και το επάγγελμα του ομπρελά.

Πρακτικός τεχνίτης ο ομπρελάς κουβαλούσε μαζί του παλιές μισοχαλασμένες ομπρέλες από τις οποίες έπαιρνε τα ανταλλακτικά που του χρειάζονταν. Γύριζε πόλεις και χώρια και διόρθωνε με αυτά τις χαλασμένες ομπρέλες. Για εργαλεία του είχε μια τανάλια, ένα ψαλίδι, μια πένσα και σύρμα. Με αυτά και με τη φαντασία του έκανε θαύματα. Όταν η ομπρέλα καταστρεφόταν τελείως και δεν μπορούσε να επισκευασθεί, τότε έπαιρνε τα ακτινωτά χαλύβδινα ελάσματα (μπανέλες) τα λιμάρανε στην άκρη και έφτιαχναν βελόνες, με τις οποίες έπλεκαν οι νοικοκυρές κάλτσες και φανέλες. Τίποτε δεν άφηναν οι άνθρωποι να πάει χαμένο.

 

ΟΡΓΑΝΟΠΑΙΧΤΗΣ

Οι λαϊκοί οργανοπαίχτες ήταν αυτοδίδακτοι μουσικοί. Αποτελούσαν ομάδα 3-4 ατόμων που περιφέρονταν σε γάμους και πανηγύρια. Η καμπάνια τους, η ζυγιά όπως αποκαλούνταν, είχε δύο βιολιά και ένα λαούτο και πολύ αργότερα προστέθηκαν άλλα όργανα όπως κλαρίνο, ακορντεόν κλπ. Το ρεπερτόριό τους περιλάμβανε πολλά τραγούδια τοπικά, χορευτικά και αργά (επιτραπέζια). Στα παλαιότερα χρόνια έπαιζαν βιολί και λαούτο. Σήμερα οι μουσικοί καλλιτέχνες συνεχίζουν την παράδοση παίζοντας βιολί, κιθάρα, κλαρίνο και αρμόνιο. Είναι γνωστό ότι η μουσική συνόδευε πάντοτε όλες τις εκδηλώσεις της ανθρώπινης ζωής, από τις καθημερινές και επαγγελματικές στιγμές μέχρι και αυτής της οικογενειακής ζωής. Ο αυλός, οι λύρα και το τούμπανο έδιναν την απαραίτητη μουσική υπόκρουση στις διονυσιακές τελετές, στη λυρική ποίηση και τις άλλες θρησκευτικές τελετές. Πολλές περιοχές της πατρίδας μας έχουν αρκετά παραδοσιακά όργανα που ακόμη και σήμερα συνοδεύουν εκδηλώσεις διαφόρων πολιτισμικών ομάδων. Ο ζουρνάς, το νταούλι, η γκάιντα ακόμα και η λατέρνα εμφανίζονται που και που σε δημόσιους χώρους, σε γιορτές ή άλλες εκδηλώσεις. Με το ζουρνά και το νταούλι κάποιοι λένε τα κάλαντα στις γειτονιές για την Πρωτοχρονιά ή διασκεδάζουν τις παρέες στα αποκριάτικα γλέντια. Γκάιντα θα συναντήσει κανείς μόνο σε συγκροτήματα παραδοσιακής μουσικής, ενώ καμία στολισμένη λατέρνα σκορπά αραιά και που παλιές μελωδίες στους πεζόδρομους των πόλεων.

 

 

ΠΑΓΟΠΩΛΗΣ

Το επάγγελμα του παγοπώλη πρωτοεμφανίστηκε το 1945. Ο παγοπώλης γυρνούσε από σπίτι σε σπίτι και έβαζε πάγο στα ψυγεία της εποχής. Παλιά τα ψυγεία ήταν ξύλινα. Είχαν ένα δοχείο από λαμαρίνα, όπου ο παγοπώλης έβαζε τον πάγο. Κυκλοφορούσε συνήθως με μια χειράμαξα στην οποία έστρωνε λινάτσες και έβαζε τον πάγο. Μετά σκέπαζε τον πάγο με λινάτσες πάλι. Ο πάγος ήταν σε παγοκολόνες. Ο παγοπώλης περνούσε κάθε μέρα και όταν είχε ζέστη, μπορεί και δύο φορές την ημέρα. Τον παγοπώλη τον συναντούσε κανείς στις πόλεις και κάθε γειτονιά είχε τον δικό της παγοπώλη. Πληρωνόταν ανάλογα με το μέγεθος του πάγου. Το επάγγελμα αυτό έπαψε να υπάρχει γύρω στο 1960, όταν το παλιό ψυγείο αντικαταστάθηκε από το ηλεκτρικό ψυγείο.

 

ΠΑΓΩΤΑΤΖΗΣ

Οι παγωτατζήδες φόρτωναν το βαρέλι στο καρότσι και με μια ειδική μεταλλική κουτάλα και τα χωνάκια ξεκινούσαν για τη δουλειά τους. Κατά διαστήματα έριχναν κομμάτια πάγου εξωτερικά για να μην λιώσει το παγωτό. Παρόλο που σήμερα υπάρχουν παγωτατζήδες, λίγοι έχουν “επιβιώσει”, αν μπορούμε να συναντήσουμε κάποιον, θα δούμε ότι έχει ένα ποδήλατο- καρότσι με το οποίο μεταφέρει το ψυγείο για να διατηρείται το παγωτό. Επίσης μπορούμε να τους δούμε να μεταφέρουν τα παγωτά τους με φορτηγάκια. Τα περισσότερα παιδιά μόλις τους ακούνε τρέχουν αμέσως να προλάβουν ένα χωνάκι από αυτό το δροσιστικό και απολαυστικό γλύκισμα. Υπάρχουν και παγωτατζήδες φυσικά που έχουν μόνιμα ένα χώρο πώλησης των παγωτών τους.

 

 

ΠΑΛΙΑΤΖΗΣ

Ο παλιατζής είναι ένα επάγγελμα που τείνει να εξαφανιστεί. Σε όλη την Ελλάδα υπάρχουν πολύ λίγοι παλιατζήδες που με το τρίκυκλο μηχανάκι τους, το αγροτικό τους ή το φορτηγάκι τους γυρνάνε τις γειτονιές και φωνάζουν από το μεγάφωνο “ο παλιατζήηηηης….αγοράζω παλιά”. Αν οι άνθρωποι έχουν παλιές συσκευές και όχι μόνο έρχεται για να τις πάρει. Το επάγγελμα του παλιατζή είναι ένα χρήσιμο επάγγελμα γιατί του δίνουμε τα παλιά μας πράγματα και χάρη σε αυτόν δεν είναι οι αυλές μας γεμάτες με παλιά και άχρηστα πράγματα.

 

 

ΠΑΠΛΩΜΑΤΑΣ

Ο παπλωματάς ήταν γυρολόγος που γυρνούσε στα χωριά διαλαλώντας το επάγγελμά του. Είχε πάντοτε μαζί του, το «δοξάρι» του, ένα ξύλινο όργανο σε σχήμα τόξου, το οποίο ρυθμιζόταν από ειδικό μοχλό. Προτού όμως χρησιμοποιήσει το «δοξάρι» του, «άνοιγε» το βαμβάκι με το χέρι του σε μικρές τούφες. Έπειτα, «δόξευε» το βαμβάκι, δηλαδή το χτυπούσε κρατώντας το δοξάρι από το κέντρο βάρους του με το ένα χέρι πάνω στην ανοιγμένη μάζα του βαμβακιού. Ακολούθως, το «δοξεμένο» βαμβάκι τοποθετείτο σε «σακουλωτό ύφασμα», δηλαδή σε ένα χοντρό ύφασμα, το οποίο έραβε στις άκριες ώστε να φτιάξει το πάπλωμα αφού πρώτα το χτυπούσε ελαφρά με ένα λεπτό ραβδί. Ο παπλωματάς καθώς χτυπούσε ελαφρά με το λεπτό ραβδί την επιφάνεια του παπλώματος, παρατηρούσε συνεχώς πως απλωνόταν το βαμβάκι. Μόλις το πάπλωμα έπαιρνε ομοιόμορφο πάχος τότε το έραβε. Οι ραφές γινόντουσαν σε όλη την επιφάνεια, συχνά σε μορφή διακοσμητικών σχημάτων.

 

 

ΠΑΣΟΥΜΤΖΗΣ

Ο πασουμτζής έπαιρνε έτοιμα, επεξεργασμένα δέρματα, συνήθως μαύρα και καφέ, γιατί αυτά είχαν ζήτηση. Έβαζαν τον πελάτη να πατήσει με γυμνό πόδι πάνω σ’ ένα χαρτί και έκανε το περίγραμμα του ποδιού με μολύβι. Μετρούσε με τη μεζούρα το πάχος του ποδιού στα δάχτυλα και στην καμάρα. Στήριζε το δέρμα στην τάβλα και το έκοβε με τη φαλτσέτα, λάμα 30 εκατοστών περίπου, σύμφωνα με το στάμπο, που ήταν από χαρτόνι. Στη συνέχεια έκοβε τη φόδρα που ήταν από δέρμα προβιάς ή γίδας και τη γάζωνε από την ανάποδη. Αφού τελείωνε με το πανόδερμα, έπαιρνε το καλαπόδι και έκοβε τους πάτους με πρόκες. Ύστερα, όλο το σύνολο το σπάνωνε με το βούρδουλα και μετά έραβε τη σόλα μ’ ένα ειδικό σουβλί που το έλεγαν σπαθάτο ή πλακό, ανάλογα με το πόσο περιποιημένη δουλειά ήθελε ο πελάτης. Όταν τελείωνε και η σόλα, κάρφωνε το τακούνι που ήταν πέτσινο και είχε ύψος 2 εκατοστά περίπου. Μετά ξεφόρμαρε τη σόλα μ’ ένα ρασκάκι (εργαλείο σιδερένιο με δοντάκια που τρώει το περίσσευμα) και ύστερα την έξυνε με γυαλί. Έβαφε τη σόλα με μπογιά και με κεράκι που είχε το ίδιο χρώμα με το πανόδερμα και την έτριβε ολόγυρα. Μετά πύρωνε ένα σίδερο, που το έλεγαν λαμπούγιο και μ’ αυτό σιδέρωναν την περιφέρεια της σόλας για να δώσει γυαλάδα. Οι πελάτες ήταν κυρίως πτωχοί και δεν είχαν πολλά χρήματα να δώσουν Έτσι ο πασουμτζής, δεν είχε υψηλό κέρδος.

 

 

ΠΕΤΑΛΩΤΗΣ

Ο πεταλωτής ή αλμπάντης φρόντιζε για το πετάλωμα των αλόγων και των μουλαριών. Όταν το πετρώδες και ανώμαλο έδαφος έφθειρε το πέλμα των ζώων, υποχρεωτική και άμεση φροντίδα ήταν το πετάλωμα. Υπήρχαν δύο ειδών πεταλωτές. Οι πρώτοι ήταν πλανόδιοι, που με τα ανάλογα εργαλεία μέσα στην ειδική τσάντα περιφέρονταν στα χωριά, ενώ οι δεύτεροι διατηρούσαν δικά τους εργαστήρια, τα πεταλωτήρια. Κάτω από κάθε οπλή (χοντρό και σκληρό νύχι) που περιβάλλει το μοναδικό δάκτυλο σε κάθε πόδι, καρφώνονταν ένα σιδερένιο πέταλο για προστασία, ώστε να αποφεύγεται η τριβή και να μην τραυματίζεται το ζώο Ανάμεσα στα σύνεργα του πεταλωτή διακρίνονται δύο ειδών πέταλα. Τα μονοκόμματα, δηλαδή οι λεγόμενες “πλάκες” που κάλυπταν όλη την επιφάνεια του νυχιού και τα ημικυκλικά πέταλα που εφάπτονταν στην εξωτερική επιφάνεια κατά τις τρεις πλευρές. Έξι τρύπες γίνονταν με καρφιά σε κάθε πέταλο μέχρι να φτάσουν στο νύχι. Κάθε πεταλωτήριο ήταν εξοπλισμένο με αμόνι, βαριοπούλα, σφυριά, τανάλιες, τσιμπίδες, καρφιά, λίμα για το λιμάρισμα των νυχιών των ζώων κ.τ.λ.

Το πετάλωμα διαρκούσε μισή ώρα περίπου και απαιτούσε ιδιαίτερη προσοχή, κυρίως ως προς τα ατίθασα μουλάρια που μπορούσαν να χτυπήσουν τον πεταλωτή. Πεταλωμένο πλέον το υποζύγιο, έφευγε με σταθερό βάδισμα, αγέρωχο και καμαρωτό, με τα καινούργια του “παπούτσια” που θα κρατούσαν ανάλογα με τις διαδρομές που είχε να κάνει.

 

ΠΗΓΑΔΑΣ

Το επάγγελμα του πηγαδά ήταν ένα σπουδαίο επάγγελμα, γιατί τότε το κάθε σπίτι είχε το πηγάδι του για να έχει νερό για πότισμα και για άλλες χρήσεις. Ο πηγαδάς άνοιγε το πηγάδι και ύστερα το έχτιζε. Το χτίσιμο του πηγαδιού απαιτούσε τέχνη. Χτιζόταν κυκλικά με πέτρες και το χτίσιμο διαρκούσε αρκετές μέρες. Πάνω από το πηγάδι τοποθετούνταν το μαγγάνι για να διευκολύνει το κατέβασμα και ανέβασμα του κουβά. Σήμερα στις αυλές ορισμένων σπιτιών υπάρχουν πηγάδια. Οι ιδιοκτήτες τα βάφουν και τα περιποιούνται για να φαίνονται όμορφα, τα στολίζουν με γλάστρες λουλουδιών και άλλα αντικείμενα, επειδή τώρα πια έχουν μόνο διακοσμητικό ρόλο.

 

ΠΡΑΚΤΙΚΟΣ ΓΙΑΤΡΟΣ

Όπως όλοι λίγο-πολύ ξέρουμε τα πιο παλιά χρόνια, ειδικά στην επαρχία, δεν υπήρχαν επιστημονικά καταρτισμένοι γιατροί, αλλά άνθρωποι απλοί που ξέρανε να γιατρέψουν διάφορες αρρώστιες, με βότανα της ελληνικής υπαίθρου και έκαναν και διάφορα άλλα πρακτικά που τα ήξεραν από πάππου προς πάππου. Έφτιαχναν αλοιφές, ξέρανε τις δοσολογίες των βοτάνων για την κάθε πάθηση και πολλά άλλα για διάφορες αρρώστιες. Πολλοί έβγαζαν λεφτά από αυτό που έκαναν, αλλά υπήρχαν και άλλοι που δεν έπαιρναν λεφτά και βοηθούσαν τον κόσμο, προσφέροντας τις υπηρεσίες τους δωρεάν, ώστε να αντιμετωπίσει τις διαφορές αρρώστιες που σήμερα αντιμετωπίζονται εύκολα, τότε όμως χωρίς γιατρούς και φάρμακα, ήταν δύσκολο. Πρακτικός γιατρός, μπορούμε να πούμε, ότι ήταν και η μαμή, που πήγαινε στα σπίτια και βοηθούσε τις γυναίκες να τεκνοποιήσουν.

 

ΡΑΚΙΝΤΖΗΣ

Ρακιντζής ή ρακιτζής ήταν αυτός που έφτιαχνε ρακί, ούζο και τσίπουρο. Η παραγωγή του ποτού ξεκινούσε από τον τρύγο του αμπελιού. Βάζανε τα τσαμπιά μέσα σε τσουβάλια, κόβανε κατά μήκος ένα τσίγκινο βαρέλι και στερέωναν με σύρμα τις δύο άκρες της μιας πλευράς για να βάλουν μέσα το τσουβάλι με τα σταφύλια. Ακολουθούσε το πάτημα με τα πόδια για να σπάσουν οι ρώγες, καθώς ο μούστος κυλούσε από την ανοιχτή μεριά του βαρελιού και συγκεντρώνονταν σ’ ένα δοχείο. Αυτό ήταν το κρασί. Τα τσάμπουρα που έμεναν στο τσουβάλι τα μάζευαν σε δοχεία, ρίχνανε νερό και τα άφηναν για δεκαπέντε μέρες. Όταν ωρίμαζαν τα σκέπαζαν με κλαριά δέντρων και πέτρες. Αργότερα τα σκέπαζαν μα νάιλον κι έβαζαν άμμο. Για την απόσταξη έπαιρναν ειδική άδεια. Ετοιμάζανε το ειδικό καζάνι απόσταξης (‘άμβυκας’) και όταν τα τσάμπουρα έβραζαν, γίνονταν ατμός που περνούσε ψηλά από ένα σωλήνα σ’ ένα τσίγκινο βαρέλι, τον ψύκτη. Στον ψύκτη έπεφτε κρύο νερό, ενώ από ένα άλλο σωλήνα έπεφτε το ζεστό νερό. Όταν ήθελαν να δουν αν τέλειωσε το οινόπνευμα απ’ τα τσάμπουρα που βράζανε, ρίχνανε ‘σούμα’ στη φωτιά. Όταν τέλειωναν το βράσιμο μαζεύανε τη ‘σούμα’ σε δοχεία, αδειάζανε τ’ απομεινάρια από τα τσάμπουρα σε μια γωνιά και πλένανε τον ‘άμβυκα’. Ύστερα βάζανε πάλι τη σούμα στον ‘άμβυκα’ και ρίχνανε γλυκάνισο, μαστίχα για άρωμα, κριθάρι για τις φουσκάλες που σχηματίζονταν στην επιφάνεια του ποτού όταν το κουνούσες δυνατά, αλάτι για νοστιμιά, καλαμπόκι ή κάρβουνο για την ξινίλα, κυδώνια, κρεμμύδια, μοσχοκάρυδο και κάποιες φορές λίγη ζάχαρη. Ακολουθούσε δεύτερο βράσιμο του ποτού που λεγόταν ‘ραφινάδα’ και διαρκούσε δυόμισι ώρες σε σιγανή φωτιά. Την πρώτη παρτίδα που έβγαινε από το βράσιμο της ‘ραφινάδας’, την κρατούσαν για εντριβές γιατί ήταν πολύ δυνατό το ποτό. Το υπόλοιπο το βάζανε σε γυάλινα δοχεία και ήταν έτοιμο για κατανάλωση. Από 70 κιλά ραφινάδα έβγαιναν 35 κιλά τσίπουρο.

 

 

ΡΑΣΟΠΑΤΗΤΗΣ

Ο ρασοπατητής με τις φτέρνες των ποδιών του με σαπουνάδα και νερό στριφογύριζε και πατούσε μέσα σε ένα ανοιχτό κοίλο βόγδωμα (εργαλείο), που το έστηναν σχεδόν όρθιο ακουμπισμένο σε έναν τοίχο και πλαισιωμένο από μπροστά με δύο ξύλα στερεωμένα από τον πάτο ως την κορφή και που έφερναν στο κατάλληλο ύψος τρίτο ξύλο, ώστε να σχηματίζεται ένα ήτα κεφαλαίο. Στο τρίτο αυτό ξύλο ο ρασοπατητής στηριζόταν με τα χέρια του για να μπορεί να κινεί τις φτέρνες των ποδιών του πάνω στο πατούμενο χοντρό ράσινο ύφασμα (ράσα). Το πάτημα διαρκούσε αρκετές μέρες, ώσπου το πατούμενο να μαλακώσει και να βγάλει το απαιτούμενο χνούδι (πέλο). Το εργαλείο που χρησιμοποιούσε ο ρασοπατητής, ήταν ο γούβελος, ένα πολύ χοντρό κομμάτι άγριου κορμού δέντρου που ήταν κοίλο, για να μπορεί στην κοιλότητα αυτή να στριφογυρίζει το πατούμενο. Αντί για γούβελο μπορεί να χρησιμοποιούσαν και σκάφες από λαξεμένο κορμό άγριου δέντρου. Στο εργαλείο αυτό συμπεριλαμβάνεται και η κατεργωσά (κατασκευή), που μπαίνει μπροστά στο γούβελο για να στηρίζεται με τα χέρια ο ρασοπατητής

 

ΡΑΦΤΗΣ

Σε παλαιότερες εποχές η ευπρεπής εμφάνιση των ανδρών απαιτούσε κουστούμι. Ακόμη και στις καθημερινές τους δραστηριότητες, όπως για παράδειγμα στα ψώνια τους, οι άντρες συνήθιζαν να   φορούν κουστούμι. Όσο γι΄ αυτούς που εργάζονταν σε τράπεζες, εφορίες και γενικότερα σε γραφεία επιχειρήσεων, η ευπρεπής ενδυμασία επιβάλλονταν από τους εργοδότες και τους προϊσταμένους τους. Η καλή ενδυματολογική εμφάνιση των ανδρών, ήταν δουλειά του ράφτη. Οι ράφτες αναλάμβαναν να ράψουν, πάντα κατά παραγγελία, παντελόνια, σακάκια, πουκάμισα, γιλέκα κ.τ.λ. Τα υφάσματα με τα οποία δούλευαν ήταν συνήθως κασμίρια, μεταξωτά, λινά και βαμβακερά.Κάθε ράφτης είχε μόνιμη πελατεία και πολύ δουλειά. Ο ράφτης πάντα έλεγε τη γνώμη του στους πελάτες του και φρόντιζε να δημιουργήσει σχέσεις εμπιστοσύνης μαζί τους. Οι πάγκοι εργασίας, τα μέτρα, οι μεζούρες, τα ψαλίδια κ.ά. , ήταν τα εργαλεία εργασίας του ράφτη.

Ελάχιστοι ράφτες υπάρχουν πια σήμερα και η δουλειά τους είναι σημαντικά μειωμένη, όπως άλλωστε και της μοδίστρας, λόγω των έτοιμων ενδυμάτων που βρίσκει κανείς εύκολα και σε μεγάλη ποικιλία σχεδίων και χρωμάτων.

 

ΡΕΤΣΙΝΟΣΥΛΛΕΚΤΗΣ – ΡΗΤΙΝΟΣΥΛΛΕΚΤΗΣ

Ένα παραδοσιακό επάγγελμα που τείνει και αυτό να εξαφανιστεί είναι αυτό του ρετσινοσυλλέκτη. Το επάγγελμα έχει τις ρίζες του από τις αρχές του 19ου αιώνα. Στη διαδικασία της ρητίνευσης ακολουθούνταν δύο συστήματα, το σοφικίτικο και το κουντουριώτικο. Το σοφικίτικο σύστημα υπερείχε του κουντουριώτικου, καθώς η παραγωγή του ρετσινιού μ’ αυτό ήταν πολύ μεγάλη. Οι σοφικίτες ρητινευτές απάλλασσαν τον χώρο των πεύκων με θαμνώσεις και φρυγανώσεις. Η φρυγάνευση και η θάμνευση περιόριζε τον κίνδυνο από πυρκαγιές και αύξανε την ποσότητα του ρετσινιού. Επιπλέον, με το σοφικίτικο σύστημα γίνονταν στενές τομές (χαράξεις), που εξασφάλιζαν κατά μονάδα επιφάνειας ρητινευμένου φλοιού πολύ μεγαλύτερη ποσότητα ρετσινιού, απ’ ότι απέδιδαν οι πλατιές τομές του κουντουριώτικου συστήματος. Τέλος, οι κατακόρυφες λωρίδες ρητίνευσης (σοφικίτικο σύστημα), αδυνάτιζαν πολύ λιγότερο το δέντρο απ’ ό,τι οι πλατιές τομές του κουντουριώτικου.

 

 

ΣΑΓΜΑΤΟΠΟΙΟΣ – ΣΑΜΑΡΟΠΟΙΟΣ

Η δουλειά του σαμαρά ήταν να κατασκευάζει σαμάρια για τα χοντρά και λιανά φορτηγά-ζώα (μουλάρια, άλογα και γαϊδάρους). Τα σαμάρια αυτά ήταν δύο ειδών, τα σκέτα και τα ντονανίκικα (πολυτελείας). Το κάθε σαμάρι αποτελούνταν από τρία μέρη δηλαδή από τον ξύλινο σκελετό, από το εσωτερικό γέμισμα και από τα δερμάτινα εξαρτήματα. Τον ξύλινο σκελετό του σαμαριού αποτελούσαν τα δύο πισινά και τα δύο μπροστινά μεριά, τα οποία συνέδεαν έξι σπάθες, τρεις από κάθε μεριά. Το εσωτερικό γέμισμα αποτελεί ένα είδος στρώματος μ’ εξωτερική επικάλυψη από ένα πολύ λεπτό δέρμα, το μεχίνι, και από εσωτερική από ένα πίλημα λευκό μάλλινο, το στρασούρι, και μ’ ενδιάμεσο παραγέμισμα από το χόρτο «αφράτο». Τα δερμάτινα εξαρτήματα του χαλιναριού, τα χάμουρα, αποτελούνταν από μια μακριά λωρίδα από χοντρό δέρμα, που περιέβαλε όλο το κεφάλι του ζώου με αρχή και κατάληξη τους επάνω κρίκους των πλαϊνών τού τμήματος

 

ΣΑΛΕΠΙΤΖΗΣ

Ένας από τους γραφικότερους πλανόδιους επαγγελματίες της παλαιότερης εποχής. Το σαλέπι προέρχεται από την τούρκικη λέξη ‘salep’ και διακρίνεται σε αρσενικό και θηλυκό. Συνήθως προτιμούσαν το θηλυκό γιατί η ρίζα του αλέθονταν καλύτερα κι έτσι η σκόνη γινόταν πιο ψιλή και το ρόφημα πιο εύγευστο. ‘Salepci’ στην τούρκικη γλώσσα είναι ο παρασκευαστής και πωλητής του ποτού, ο σαλεπιτζής

Το σαλέπι είναι σκόνη από αποξηραμένους βολβούς διαφόρων αρχεοειδών. Η σκόνη βράζεται με νερό ή γάλα και ζάχαρη ή μέλι και αρωματίζεται με πιπερόριζα. Όταν έπαιρνε καλή βράση το κατέβαζαν από τη φωτιά και το σουρώνανε. Το απόσταγμα το έβαζαν σ’ ένα μεγάλο μπρούτζινο μπρίκι, ειδικό για το σαλέπι. Για να διατηρηθεί ζεστό τοποθετούσαν το μπρίκι πάνω σε μια φουφού όπου την έφτιαχναν πάνω στο καρότσι. Το ποτό είναι θρεπτικό λόγω του αμύλου που περιέχει, καθώς και θερμαντικό λόγω της παχύρρευστης μορφής του. Το στέκι του ο σαλεπιτζής το διάλεγε μα βάση τις περιοχές που σύχναζαν οι ξενύχτηδες κι εκείνοι που άρχιζαν τη δουλειά τους αξημέρωτα.

 

ΣΑΠΟΥΝΟΠΟΙΟΣ

Οι άνθρωποι χρησιμοποίησαν κατά καιρούς διάφορα μέσα για την καθαριότητά τους. Για να υπολογίσουν μάλιστα το επίπεδο του πολιτισμού μιας χώρας μετρούσαν την ποσότητα σαπουνιού που καταναλώνει κάθε οικογένεια ή και κάθε χώρα. Το σαπούνι για να κατασκευαστεί χρειάζεται λάδι και σαπουνόπετρα. Πολλοί, αντί για λάδι χρησιμοποιούσαν το λίπος που έβγαζαν από τα ζώα. Αργότερα, μέσα στο σαπούνι έριχναν χρώματα και αρωματικά. Έβραζαν το λάδι σε ένα καζάνι και σε άλλο καζάνι έβραζαν τη σαπουνόπετρα. Έβαζαν μέσα στη μέση του καζανιού πάνω στο υγρό ακόμη σαπούνι δύο ξύλα σε σχήμα σταυρού για το καλό. Με το υγρό που έχυναν καθάριζαν σκουριασμένα δοχεία. Έσβηναν τη φωτιά και το σαπούνι κρύωνε. Το έκοβαν σε τεμάχια και το έβαζαν πάνω σε σανίδες να ξεραθεί και να διατηρηθεί. Επίσης, το τοποθετούσαν σε σκιερό μέρος για να μη λιώνει από τη ζέστη. Σε κάθε παρτίδα που κατασκεύαζαν και ανάλογα με την οικογένεια που είχε ο καθένας και τα υλικά που διέθετε, μπορούσε να παράγει από τριάντα μέχρι ογδόντα οκάδες σαπούνι. Η τιμή του σαπουνιού είχε μιάμιση φορά πάνω από την τιμή του λαδιού.

 

ΣΙΔΕΡΑΣ

Κατασκεύαζε όλα τα γεωργικά εργαλεία της εποχής, καθώς και αρκετά από τα εργαλεία του μαραγκού, του κτίστη, του πελεκάνου και του πετροκόπου. Και δεν περιοριζόταν μόνο στην κατασκευή αυτών, αλλά συγχρόνως αναλάμβανε και την επισκευή αυτών, που φθείρονταν από την πολλή χρήση με τις λεγόμενες ατσαλωσές και βαφές. Εκτός από αυτά, κατασκεύαζε τα σιδερένια εξαρτήματα μεγαλύτερων κατασκευών, όπως ήταν οι αλευρόμυλοι και προπάντων οι ανεμόμυλοι, όπου κατασκεύαζε όλο το σιδερένιο πύργο του ανεμονερόμυλου που αντικατέστησε τον παλιό ξύλινο πύργο. Για την κατασκευή των διάφορων εργαλείων, ο σιδεράς χρησιμοποιούσε δύο βασικά υλικά, το σίδερο και το ατσάλι. Το σίδερο για εργαλεία που προμηθεύονταν από το εμπόριο ήταν πλατιές ή στενότερες λάμες, που τις χρησιμοποιούσε ανάλογα με το πλάτος του εργαλείου το οποίο επρόκειτο να κατασκευαστεί.

 

ΣΚΟΥΠΑΣ

Την περίοδο που φύτευαν τα καλαμπόκια, φύτευαν τριγύρω και φουκαλόσπορο, ο οποίος θέλει χωράφι με γερά χώματα και μάλιστα ποτιστικό για να μεγαλώσει. Σε δύο με τρεις μήνες, αν ψήλωνε το φυτό, το έκοβαν. Το καθάριζαν όπως καθαρίζουν και τα καλαμπόκια και το έτριβαν με λινάρι. Αν το χόρτο ήταν χοντρό, το έσκιζαν, ανάλογα με το πάχος που είχε, σε δύο ή τρία κομμάτια. Ύστερα το έκοβαν στο μήκος τόσο μεγάλο, όσο ήθελαν να φτιάξουνε τη σκούπα, το ‘φουκάλι’. Αφού έκοβαν το χόρτο, το μούσκευαν στο νερό περίπου μία ώρα και ύστερα το άφηναν να στεγνώσει. Αφού στέγνωνε καλά, το έβαζαν στο ξύλο. Εκεί χρειαζόταν τέχνη για να το στερεώσουν με σύρμα γύρω-γύρω και να γίνει όμορφη η σκούπα. Αφού στερεωνόταν, έπαιρναν μια σακοράφα και έραβαν το σπάγκο κατά διαστήματα. Κάνανε τρία με τέσσερα ραψίματα ως τη μέση της σκούπας.

Το κάτω μέρος το αφήναν ελεύθερο, αλλά όταν ο σκουπάς ήταν τεχνίτης, το χόρτο δεν έφευγε. Το μυστικό στην καλή σκούπα ήταν το χόρτο. Αν το χόρτο ήταν σκληρό, η σκούπα δεν σκούπιζε καλά.

ΣΤΡΑΓΑΛΟΠΟΙΟΣ

Ο στραγαλοποιός αγόραζε από τον παραγωγό τα ρεβίθια Ιούλιο με Αύγουστο. Στη συνέχεια τα ξεχώριζε ανάλογα με το μέγεθος και τα έψηνε ανακατεύοντάς τα σιγά-σιγά με το χέρι περίπου μια ώρα. Την επόμενη μέρα αφού είχαν κρυώσει, τα ξανάψηνε και τα άπλωνε στο υπόγειο για δύο με τρεις εβδομάδες. Όσο περισσότερες μέρες τα άφηνε, τόσο πιο αφράτα γίνονταν τα στραγάλια. Ο στραγαλοποιός έπαιρνε τα ρεβίθια και τα μούσκευε σε σκαφίδες, μετά από είκοσι μέρες. Σε 30 οκάδες ρεβίθια έβαζε 2 οκάδες νερό. Άφηνε τα ρεβίθια να ρουφήξουν το νερό και στη συνέχεια τα έβγαζε, τα άπλωνε πάλι για να στεγνώσουν και την επόμενη τα έβαζε στο ψηστήρι και τα έψηνε λίγα-λίγα, ανακατώνοντάς τα με ένα ξυλάκι, το γκέλμπερι. Στη συνέχεια ο στραγαλοποιός έτριβε τα ρεβίθια με τον μαρφά (ένα επίπεδο ξύλο από λεύκη με χερούλι από πάνω). Στην αρχή τα έτριβε δυνατά για να ξεφλουδίσουν και στη συνέχεια πιο μαλακά για να φουσκώσουν. Αφού τελείωνε με το τρίψιμο, τα κοσκίνιζε για να φύγει η φλούδα και τα στραγάλια ήταν πια έτοιμα για κατανάλωση. Υπάρχουν δύο είδη στραγαλιού: το αφράτο και το σκληρό-αλμυρό. Για να γίνει το αλμυρό, μετά τη διαδικασία που περιγράψαμε παραπάνω και αφού ο μάστορας κοσκίνιζε τα στραγάλια, τα άφηνε δύο μέρες να κρυώσουν και ύστερα τα μούσκευε σε σκαφίδι με αλμύρα. Το άσπρο στραγάλι δουλευόταν ως εξής, ο μάστορας έβαζε τα ρεβίθια από το βράδυ να μουσκέψουν μέσα στην αλμύρα, όπου είχε προσθέσει και λίγη στύψη. Την επομένη, έτσι βρεγμένα όπως είναι τα ρεβίθια, τα έβγαζε και τα έψηνε προσθέτοντας και λίγη άμμο. Αφού ψηνόταν, τα έβγαζε και τα κοσκίνιζε για να φύγει η άμμος.

 

 

ΣΦΟΥΓΓΑΡΑΣ

 

Το επάγγελμα του σφουγγαρά έχει ως αντικείμενο την αλιεία και την επεξεργασία σφουγγαριών, καθώς και την πώλησή τους στην αγορά. Ο σφουγγαράς ασχολείται είτε με τον εντοπισμό και τη συλλογή σφουγγαριών στο βυθό της θάλασσας, είτε με το χειρισμό των βοηθητικών μηχανημάτων από την επιφάνεια του σκάφους για παροχή βοήθειας στους σφουγγαράδες-δύτες. Ένας σφουγγαράς δύτης μπορεί να καταδυθεί σε βάθος ως 18 μέτρα ή σπανιότερα να φτάσει τα 50-60 μέτρα.

Έπειτα, αναδύεται με αργούς ρυθμούς για να επιτευχθεί αποσυμπίεση, ταξινομεί τα σφουγγάρια πάνω στο σκάφος και ξεκινά έτσι η αρχική επεξεργασία τους. Σήμερα, τα απαραίτητα εργαλεία και οι ειδικοί εξοπλισμοί που απαιτούνται για την άσκηση του επαγγέλματος είναι: μηχανοκίνητο σκάφος, καταδυτική στολή, μάσκα, σχοινιά, ραντάρ, ηχοβολιστικά, φτερά, βαρίδια, λάστιχο, μαρκούτσι, μηχάνημα παραγωγής και παροχής αέρα και ξύστρα για το ξερίζωμα των σφουγγαριών.

 

 

 

 

 

 

 

ΤΕΛΑΛΗΣ ή ΝΤΕΛΑΛΗΣ

Η λέξη τελάλης είναι μάλλον τούρκικη και σημαίνει «αυτός που ανακοινώνει τα μαντάτα», ο δημόσιος κήρυκας. Ο τελάλης διαλαλούσε τα νέα, τις παραγγελίες που έπαιρνε από τις αρχές ή για τα εμπορεύματα που έφερναν οι πραματευτάδες. Τα παλιά χρόνια που δεν είχαν ανακαλυφθεί το ραδιόφωνο, η τηλεόραση και το μεγάφωνο οι αρχές είχαν πρόβλημα να επικοινωνήσουν με τους κατοίκους και να τους πουν για κάποια πράγματα ή αποφάσεις που τους αφορούσαν. Η δυνατή φωνή και κυρίως ο τρόπος που παρουσίαζαν συνοπτικά τα νέα ή διαφήμιζαν τα προϊόντα, τους καθιστούσε γνωστούς στην τοπική κοινωνία. Τους πλήρωνε η κοινότητα ή μια ομάδα κατοίκων. Σήμερα που υπάρχουν τα μεγάφωνα, δεν υπάρχει πια ο τελάλης.

 

ΤΟΥΛΟΥΜΤΖΗΣ

Τουλουμτζήδες ονομάζονταν οι κατασκευαστές ασκών (τουλουμιών) από δέρμα ζώων, τα οποία χρησιμοποιούνταν ως δοχεία για τη μεταφορά και τη φύλαξη ελαιολάδου ή κρασιού, καθώς και για την παρασκευή του τουλουμίσιου τυριού. Ωστόσο, η ανάπτυξη της βιομηχανικής παραγωγής περιόρισε την κατανάλωσή του.

ΤΣΑΓΚΑΡΗΣ

Το επάγγελμα του τσαγκάρη ήταν να φτιάχνει παπούτσια. Δούλευε ώρες ατελείωτες στο τσαγκαράδικο, φορώντας πάντα τη χαρακτηριστική δερμάτινη ποδιά του. Εκεί δεχόταν τις παραγγελίες των πελατών του. Ένα ζευγάρι παπούτσια τότε κόστιζε σχεδόν μία λίρα και για να φτιαχτεί χρειάζονταν δύο-τρεις μέρες δουλειά. Εκτός όμως από την κατασκευή παπουτσιών, αναλάμβανε και κάθε είδους επιδιόρθωση στα παπούτσια. Σήμερα, τους λίγους τσαγκάρηδες που υπάρχουν, τους επισκεπτόμαστε μόνο όταν χρειάζεται να αλλάξουμε τα τακούνια των παπουτσιών μας.

 

 

ΤΖΑΜΠΑΖΗΣ ή ΤΣΑΜΠΑΣΗΣ

Τζαμπάζης λεγόταν ο έμπορος ζωντανών μεγάλων ζώων κυρίως μουλαριών, αλόγων, γαϊδάρων αλλά και βοδινών. Τα ζώα αυτά τα αγόραζαν και ή τα μεταπουλούσαν ή τα αντάλλασσαν με άλλα καλύτερα ή υποδεέστερα με καταβολή διαφοράς σε χρήμα, με τελική κατάληξη τη μεταπώληση όταν εύρισκαν συμφέρουσα τιμή. Το μεγαλύτερο μέρος των εμπορικών πράξεων πραγματοποιούνταν στις ζωοπανήγυρεις και στα παζάρια όπου ο τζαμπάζης οδηγούσε τα αγορασμένα ή τραμπαρισμένα (ανταλλαγέντα) ζώα για τελική πώληση ή νέα τράμπα (ανταλλαγή). Εκτός από τις αγοραπωλησίες και τις τράμπες οι τζαμπάζηδες έκαναν και την επιχείρηση των ξεχαρτζιστών. Κατά την επιχείρηση αυτή, ο τζαμπάζης αγόραζε ένα χοντρό ζώο, συνήθως μια νέα αγελάδα, την οποία, ούτε μεταπουλούσε ούτε την αντάλλασε, αλλά την παράδιδε σε κάποιο φτωχό άνθρωπο έναντι ενός προσυμφωνημένου ποσού, το οποίο όμως δεν καταβαλλόταν, υπό τον όρο όπως μελλοντικά διανεμηθούν εξ ίσου τα κέρδη από τα γεννήματα και η αγελάδα, αφού πρώτα ξεπεστεί υπέρ του τζαμπάζη η προσυμφωνηθείσα αξία της αγελάδας. Το επάγγελμα του τζαμπάζη συνήθως ήταν πάρεργο, συμβάλλοντας στην συμπλήρωση του αγροτικού εισοδήματος, ενώ παράλληλα ήταν χρήσιμο για τους απλούς χωρικούς που ήθελαν να αγοράσουν ή να πουλήσουν το ζώο τους, αφού δεν ήταν εύκολο και συμφέρον να τρέχουν στα παζάρια για το σκοπό αυτό.

 

ΤΣΑΡΟΥΧΟΠΟΙΟΣ

Ο τσαρουχοποιός λαμβάνει παραγγελίες από χορευτικούς συλλόγους αλλά υπάρχουν πολλοί ιδιώτες από όλη την Ελλάδα που αγαπούν την ελληνική παράδοση και θέλουν ένα ζευγάρι τσαρούχια. Το κάθε ζευγάρι θέλει πολλές ώρες δουλειάς και χρειάζεται περίπου δύο-τρεις ημέρες να γίνει. Ο λόγος είναι πως ράβεται κομμάτι-κομμάτι και από σκληρό δέρμα, όπως αυτό του μοσχαριού, και θέλει να αφιερώσεις πολλές ώρες. Η τιμή του κάθε ζευγαριού ανεβαίνει αναλόγως με την επιθυμία του πελάτη για χρώμα, δέρμα ή οτιδήποτε άλλο. Οι τιμές των παραδοσιακών γουρουνοτσάρουχων είναι λίγο χαμηλότερες . Βέβαια οι τιμές που γίνονται σε χορευτικούς συλλόγους που χορεύουν παραδοσιακούς χορούς είναι διαφορετικές.

 

ΤΣΙΡΑΚΙ

Η λέξη τσιράκι, στα τούρκικα, αναφερόταν στον μαθητευόμενο τεχνίτη, δηλαδή στο νέο που μάθαινε την τέχνη του κοντά σε κάποιον μεγαλύτερης ηλικίας μάστορα. Πράγματι, το τσιράκι ήταν ο βοηθός που ξεκινούσε να δουλεύει σχεδόν ανίδεος για το αντικείμενο της εργασίας του και μαθήτευε δίπλα σε έναν έμπειρο μάστορα. Όταν το τσιράκι, με την πάροδο του χρόνου, μάθαινε καλά το περιεχόμενο της εργασίας του, γινόταν ανεξάρτητος επαγγελματίας ή άνοιγε δικό του κατάστημα.

ΤΥΠΟΓΡΑΦΟΣ

Μέσα στο τυπογραφείο ο ειδικευμένος εργάτης, ο τυπογράφος, συγκεντρώνει ένα-ένα τα τυπογραφικά στοιχεία από το κιβώτιο με τις θήκες, όπου είναι ριγμένα χωριστά το κάθε είδος, τα τοποθετεί στη σειρά επάνω στο συνθετήριο που κρατάει στο αριστερό του χέρι και σχηματίζει λέξεις, φράσεις, σειρές, σελίδες, ολόκληρο κείμενο. Αφού σχηματίσει 16 σελίδες του βιβλίου και διορθώσει τα τυπογραφικά λάθη που τυχόν έγιναν, μεταφέρει την πλάκα στο πιεστήριο.

 

ΤΥΡΟΚΟΜΟΣ

Ο τυροκόμος κατασκευάζει τυρί με τη χρήση ειδικών τεχνικών και προϊόντων που προέρχονται από το γάλα. Ρίχνει το γάλα μέσα σε ένα δοχείο, προσθέτει λακτικό αναβρασμό και πήξιμο για να ξεκινήσει η πήξη και να πήξει το γάλα – κόβει την πήξη για να κατατεθεί ο ορός κάτω από το δοχείο – αργότερα ζεσταίνει το μείγμα στην συστημένη θερμοκρασία, ανακατεύοντας το συνεχώς μέχρι να πάρει την αναγκαία σύσταση – τότε το τοποθετεί σε ειδικές τσάντες για να αποστραγγίξει το νερό και τελικά σχηματίζει το τυρί βάζοντας το σε καλούπια και συμπιέζοντάς το – μπορεί να αλατίσει το τυρί σε αλατόνερο και να προσέχει την διαδικασία γήρανσης. Γενικά, ο κατασκευαστής τυριού ειδικεύετεαι σε ειδικά είδη τυριού, που είναι συνήθως τα τυπικά τυριά από την περιοχή του. Εργάζεται σε υγρό περιβάλλον, με δυνατές μυρωδιές γάλακτος και τα παράγωγα του, όπου είναι αναγκαίο να κρατούνται αυστηρές συνθήκες υγιεινής και να γίνεται συνεχής καθαρισμός των ωφέλιμων ειδών για να αποφεύγεται η μόλυνση του φαγητού. Χρησιμοποιεί καταθέσεις, καλούπια, ξύλινα ωφέλιμα είδη για να ανακατεύει το μείγμα, και τα χέρια του.

Τα κατάλληλα προσόντα μπορούν μόνο να αποκτηθούν μέσω εμπειρίας και παρατηρητικότητας των μεθόδων που ακολουθούνται σε κάθε βιομηχανία τυριού. Μερικά επίσης επαγγελματικά εκπαιδευτικά προγράμματα μπορούν να παρακολουθηθούν. Η πρόοδος μπορεί να επιτευχθεί μέσα από επαγγελματική εκπαίδευση στην επιθεώρηση ποιότητας φαγητού ή στην εφαρμοσμένη χημεία φαγητού.

 

ΥΛΟΤΟΜΟΣ

 

Ο υλοτόμος είναι αυτός που ασχολείται επαγγελματικά με την υλοτομία. Στις περιπτώσεις όπου εργάζονταν κοντά σε ποτάμι, αφού έκοβαν τους κορμούς, τους έδεναν πίσω από τα μουλάρια και τους έσερναν στο ποτάμι με προσοχή, για να μπορέσουν να τους μεταφέρουν στο μέρος που επιθυμούσαν. Όταν συγκέντρωναν όλους τους κορμούς, τους έδεναν δύο-δύο με τριχιές για να σχηματίσουν μια σχεδία και τοποθετούσαν μια σανίδα από πάνω για να μπορούν να κάθονται οι σαλτζήδες, όπως λέγονταν. Οι σαλτζήδες είχαν ένα ξύλινο κοντάρι για να μπορούν να βοηθήσουν στην πλοήγηση των κορμών. Στη συνέχεια τους έριχναν στο ποτάμι και ξεκινούσε το ταξίδι. Στο σημείο όπου έπρεπε να βγάλουν τους κορμούς έξω από το ποτάμι, περίμεναν εργάτες που είχαν μεγάλα ξύλα με γάντζους όπου με αυτά έσερναν τα ξύλα στη στεριά. Στη συνέχεια τα φόρτωναν σε μεγάλα κάρα για να τα μεταφέρουν στα ξυλουργικά εργοστάσια. Μερικές φορές οι υλοτόμοι άφηναν τους κορμούς να ταξιδεύουν μόνοι τους και παρακολουθούσαν από τη στεριά. Υπήρχαν στιγμές όπου οι κορμοί σε κάποια δύσκολα σημεία του ποταμού σκάλωναν και οι υλοτόμοι τα ανατίναζαν για να ανοίξουν τη δίοδο για τους άλλους κορμούς. Η διαδικασία κρατούσε μέρες και οι υλοτόμοι έφτιαχναν καλύβες κατά μήκος των ποταμών για να μένουν.

 

 

ΥΠΑΙΘΡΙΟΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ

Οι πρώτοι υπαίθριοι φωτογράφοι εμφανίζονται στην Ελλάδα γύρω στα 1912-1913. Με το επάγγελμα αυτό ασχολούνταν ορισμένοι πρόσφυγες από τη Ρωσία το 1916-18 και από τη Σμύρνη και την Κωνσταντινούπολη το 1922. Το επάγγελμα άνθησε σε παλαιότερες εποχές που δε διέθετε κάθε οικογένεια τη δική της φωτογραφική μηχανή, αλλά επιθυμούσε να αποτυπώσει τις αναμνήσεις της από κάποιες ξεχωριστές στιγμές σε μία φωτογραφία. Κύριο γνώρισμα των υπαίθριων φωτογράφων, που εργάζονταν με τη χαρακτηριστική ξύλινη μηχανή πάνω σε τρίποδο, είναι ότι εμφάνιζαν και τύπωναν τη φωτογραφία μέσα σε λίγα λεπτά στο τόπο που βρίσκονταν. Σύχναζαν σε πλατείες, αρχαιολογικούς χώρους, τουριστικές περιοχές και όπου αλλού μαζεύονταν πολύς κόσμος.

 

ΥΦΑΝΤΡΑ

Οι υφάντρες που δούλευαν επαγγελματικά, είχαν μόνιμα στημένο τον αργαλειό και δούλευαν ασταμάτητα καθώς δέχονταν συνέχεια παραγγελίες. Ήταν κουραστική και πολύπλοκη εργασία και αμείβονταν σε είδος και σπάνια σε χρήματα. Υπήρχαν και νοικοκυριά που έστηναν τον αργαλειό το χρονικό διάστημα που δεν υπήρχαν γεωργικές δουλειές και ύφαιναν τα απαραίτητα για την οικογένεια τους. Σήμερα, η τέχνη του αργαλειού και το επάγγελμα της υφάντρας έχουν αντικατασταθεί από σύγχρονες μηχανές, καθώς υπάρχουν λίγες υφάντρες που δουλεύουν ακόμα αυτή τη λαϊκή τέχνη και την παράδοση που άφησαν οι προηγούμενες γενιές.

 

 

ΦΑΝΟΚΟΡΟΣ ή ΠΑΣΒΑΝΤΗΣ

Ο φανοκόρος ήταν ο άνθρωπος που άναβε τα φανάρια του δημοτικού φωτισμού. Από το τέλος του 18ου αιώνα με τη διάδοση του φωταερίου, ιδιαίτερα στην Αθήνα και με την ίδρυση του εργοστασίου φωταερίου, έγινε επιτακτική η ανάγκη για το φωτισμό της πόλης. Από το 1862 που τελείωσαν οι εγκαταστάσεις για το φωταέριο, η χρήση του επιτρεπόταν αποκλειστικά για το δημοτικό φωτισμό. Έτσι κάθε βράδυ ο φανοκόρος φρόντιζε να ανάβουν οι δημοτικοί φανοστάτες των δρόμων. Με τον ερχομό όμως του ηλεκτρικού ρεύματος το επάγγελμα του φανοκόρου έσβησε.

 

 

ΦΑΡΟΦΥΛΑΚΑΣ

Η δουλειά του φαροφύλακα ήταν δύσκολη. Αντιμέτωπος καθημερινά με τις πιο δύσκολες συνθήκες της φύσης, έπρεπε στη διάρκεια της βάρδιάς του, να ανάψει το φάρο και να είναι μετά πάνω στον κλωβό (φωτιστικό μηχάνημα για τη ρύθμιση του συρματόσχοινου με το βαρίδι που αποτελούσε το μηχανισμό περιστροφής, περίπου όπως ο μηχανισμός του ρολογιού) σε τακτικά διαστήματα. Η εργασία ήταν σκληρή και εξαιρετικά υπεύθυνη. Κατά τη διάρκεια της ημέρας, ο φαροφύλακας είχε τον καθαρισμό από τα υπολείμματα, τον ανεφοδιασμό σε καύσιμα, τις προμήθειες και το προσωπικό του νοικοκυριό. Αρχικά οι φαροφύλακες, ζούσαν στους φάρους με τις οικογένειές τους, ενώ μετά την οργάνωση για το φορέα, της Υπηρεσίας Φάρων, έμεναν στο κτήριο ανά τρεις ή τέσσερις εκτελώντας βάρδιες. Σήμερα στην Ελλάδα, υπάρχουν 120 φάροι και μόνο 56, επιτηρούνται από φαροφύλακες, οι οποίοι δουλεύουν με ρεύμα κι όχι με καύσιμα.

 

 

ΦΕΤΣΑΣ ή ΦΕΤΣΟΛΑΔΑΣ

Ο φετσάς γέμιζε την γαζοντενέκα που κουβαλούσε από τη μούργα των πιθαριών, αλλά και τα τηγονόλαδα που του έδιναν οι νοικοκυρές και μετά την άδειαζε μέσω ενός τεράστιου χωνιού στα βαρέλια που είχε στο τρίκυκλο. Σαν αμοιβή έδινε πράσινα σαπούνια πλάκα που κουβαλούσε στη πλάτη μέσα σε ένα ολολάδωτο λινό τσουβάλι.

 

 

ΧΑΛΒΑΤΖΗΣ

Ο χαλβατζής αγόραζε το σησάμι από τον παραγωγό, το έβαζε σε μεγάλες ξύλινες κάδες και το μούσκευε για 4 με 5 ώρες για να μαλακώσει η φλούδα του και να βγει πιο εύκολα. Οι κάδες αυτές είχαν στη βάση τους μια κάνουλα με μια σίτα μπροστά για να συγκρατεί το σησάμι. Αφού άδειαζαν το νερό και στράγγιζαν καλά το σησάμι, το έριχναν μέσα σε ξύλινες κοπάνες και 2 άντρες κοπάνιζαν με ξύλινους κόπανους το σησάμι ώσπου να ξεφλουδίσει. Αμέσως μετά έριχναν το σησάμι σε κάδη με άλμη πυκνότητας 12 βαθμούς μπωμέ. Με την άλμη η μεν φλούδα του σησαμιού κατακαθόταν στον πάτο της κάδης σαν λάσπη, το δε αποφλοιωμένο σησάμι επέπλεε. Για να ξεπλένουν το σησάμι, ο χαλβατζής μάζευε το σησάμι με λαμαρινένιες σέσουλες (μικρό κοίλο φτυαράκι) τρυπητές για να φεύγει το νερό και το έριχνε σε μια άλλην κάδη, όπου έπεφτε τρεχούμενο νερό και έφευγε από μια κάνουλα που βρισκόταν στη βάση της κάδης, αφού πρώτα ξέπλενε το σησάμι. Μετά το ξέπλυμα το σησάμι ήταν έτοιμο για ψήσιμο. Ο χαλβατζής άναβε τους φούρνους που είχαν διάμετρο 2,5 μέτρα και αφού τους έκαιγε καλά, έριχνε μέσα το σησάμι λίγο λίγο και το έψηνε για 2 με 3 ώρες, καθώς φρόντιζε να το ανακατώνει συνεχώς με ξύλινες διχάλες. Όσο πιο καλά ψηνόταν το σησάμι τόσο πιο λεπτό (λιγότερο παχύρευστο) έβγαινε το ταχίνι. Ο τρόπος με τον οποίο καταλάβαιναν ότι το σησάμι είχε ψηθεί, ήταν ο χαρακτηριστικός κρότος (κρακ-κρακ) που έβγαζε κοντά στο αυτί. Μετά το ψήσιμο ο χαλβατζής έβαζε το σησάμι στο μύλο, ο οποίος δούλευε με μαγκάνι. Ένα άλογο έκανε κύκλους και γύριζε τις μυλόπετρες. Καθώς οι μυλόπετρες συνέθλιβαν το ψημένο σησάμι, έβγαινε το ταχίνι (σησαμοπολτός), το οποίο έβαζαν σε τενεκέδες. Στη συνέχεια ο χαλβατζής έβαζε σε ένα καζάνι τη ζάχαρη με τη γλυκόζη. Τα έλιωνε με νερό και αφού πρόσθετε μία οκά τσουένι, έβραζε το μείγμα ανακατώνοντάς το συνεχώς. Το τσουένι όπου ήταν ένα υγρό, είχε την ιδιότητα να ασπρίζει τη ζάχαρη και να τη φουσκώνει και παρασκευαζόταν από τη ρίζα ενός εισαγόμενου φυτού από την Τουρκία. Το προϊόν που έβγαινε μετά το βράσιμο ονομαζόταν αγδάς. Αμέσως μετά ο χαλβατζής έβαζε σε ένα μεγάλο καζάνι το ταχίνι, έριχνε μέσα και τον αγδά, τα ανακάτωνε καλά και τα ζύμωνε με τα χέρια πολύ ώρα. Όταν ο χαλβάς ήταν έτοιμος και ζεστός, τον τοποθετούσε σε τενεκεδένιους κουβάδες και τον άφηνε να κρυώσει. Την επομένη το προϊόν ήταν έτοιμο για κατανάλωση.

 

 

ΧΑΛΚΩΜΑΤΑΣ

Ο χαλκωματάς για να φτιάξει το χαλκό, τον έλιωνε πρώτα στο χυτήριο και μετά τον έριχνε σε τετράγωνα καλούπια, και τον άφηνε να σταθεροποιηθεί. Η διαδικασία επεξεργασίας του φύλλου χαλκού απαιτούσε συνεχώς φωτιά κατά τη διάρκεια όλων των εργασιών (λέπτυνση, σχηματοποίηση, κόλληση). Όταν στερεωνόταν ο χαλκός, τον έβαζε στη φωτιά και αφού κοκκίνιζε καλά τον έβαζε πάνω στο αμόνι, όπου τον κρατούσαν με την τσιμπίδα 5 με 6 άτομα γύρω-γύρω από το αμόνι και άρχιζαν να τον χτυπούν με μεγάλα σφυριά μέχρι να διαμορφωθεί στο πάχος που ήθελαν. Υπήρχαν όμως και τεχνίτες όπου τον αγόραζαν έτοιμο σε μεγάλα φύλλα και τον έκοβαν ανάλογα με το σκεύος που ήθελαν να φτιάξουν.

 

ΧΑΝΙΤΖΗΣ

 

Ο χανιτζής ήταν αυτό που είχε το χάνι, δηλαδή ένα χώρο φιλοξενίας για τουςπεραστικούς και τα ζώα τους. Παλιά υπήρχαν πολλά χάνια, επειδή δεν υπήρχαν μεταφορικά μέσα για να μετακινούνται οι ταξιδιώτες σύντομα. Το μεταφορικό τους μέσο ήταν τα ζώα και τα μακρινά ταξίδια μπορεί να διαρκούσαν πολλές ημέρες. Τα χάνια ήταν μικρά κτίσματα και είχαν ένα μεγάλο υπόστεγο με πάγκους γύρω-γύρω και τραπέζια. Το πάτωμα ήταν ξύλινο και αφού έτρωγε ο ταξιδιώτης, έστρωνε τα στρωσίδια του στο πάτωμα για να κοιμηθεί στρωματσάδα. Ορισμένα χάνια είχαν και λίγα δωμάτια με κρεβάτια για τους πλούσιους πελάτες τους. Κάτω από το υπόστεγο ήταν ο στάβλος που έβαζαν τα ζώα. Ο χανιτζής έδινε στα ζώα σανό και νερό. Τα μεγάλα χάνια διέθεταν και πεταλωτήρια, σαγματοποιεία, σιδηρουργεία κ.τ.λ. για την περιποίηση των ζώων των ταξιδιωτών. Η δουλειά του χανιτζή ήταν ευχάριστη. Έβλεπε κόσμο, μάθαινε νέα και δεν αισθανόταν αποκομμένος από τον υπόλοιπο κόσμο. Τα βράδια περνούσαν ευχάριστα στο χάνι. Όλοι μαζί έλεγαν ιστορίες, τραγουδούσαν και όταν στο χάνι σταματούσαν οργανοπαίκτες, άκουγαν και ζωντανή μουσική και διασκέδαζαν. Οι χανιτζήδες αμείβονταν καλά. Το επάγγελμά τους αποδυναμώθηκε όταν άρχισαν τα δρομολόγια με μηχανοκίνητα μεταφορικά μέσα. Αρχικά, ορισμένα υπεραστικά λεωφορεία που εκτελούσαν μακρινά δρομολόγια σε δύσβατες περιοχές, έκαναν στάση σε κάποιο κοντινό στο δρόμο χάνι για να ξαποστάσουν οι οδηγοί και να πιούν έναν καφέ, μια πορτοκαλάδα ή να γευτούν ένα γλυκό κουταλιού οι επιβάτες. Αργότερα, όταν δημιουργήθηκαν μεγάλα οδικά δίκτυα που διευκόλυναν σημαντικά τις μετακινήσεις, οι περαστικοί με τα ζώα τους, αλλά και τα λεωφορεία δε διέσχιζαν πια δύσβατους δρόμους κοντά σε χάνια. Έτσι οι χανιτζήδες έκλειναν τα χάνια τους το ένα μετά το άλλο και το επάγγελμά τους έμεινε μόνο ως ανάμνηση.

 

ΧΤΙΣΤΗΣ

Ο χτίστης ή κτίστης ήταν στις πόλεις και στα χωριά πολύ διαδεδομένο επάγγελμα, επειδή τότε όλα τα σπίτια χτίζονταν με πέτρες απελέκητες και πελεκημένες. Οι κτίστες ακόμη έκαναν μερεμέτια, επισκεύαζαν παλαιά σπίτια κ.α. Σ’ αυτούς υπάγονται και οι πελεκάνοι που έβγαζαν και πελεκούσαν κατάλληλες για πελέκημα πέτρες κι έκαναν τις καμαρόπετρες, τις μυλόπετρες και πελέκια για τις πόρτες και τα παράθυρα. Οι ίδιοι έκαναν και καμπαναριά που απαιτούσαν μεγάλη αντίληψη και προχωρημένη τεχνική.

 

ΨΑΡΑΣ

 

Οι αλιείς των ψαριών περνούσαν πολύ χρόνο ψαρεύοντας. Έτσι, τα ψάρια που έπιαναν, τα πουλούσαν στους πλανόδιους ψαράδες, οι οποίοι με τη σειρά τους τα μεταπωλούσαν στον κόσμο. Έβαζαν τα ψάρια πάνω σε μια στρογγυλή τάβλα, την οποία στήριζαν στο κεφάλι τους με το ένα χέρι και στο άλλο χέρι είχαν ένα κουβά με πάγο ή δροσερό νερό για να δροσίζουν τα ψάρια τους και να τα διατηρούν φρέσκα, καθώς γυρνούσαν από γειτονιά σε γειτονιά διαλαλώντας την πραμάτεια τους.

 

 

Παραδοσιακές δραστηριότητες και λαϊκές χειροτεχνίες Σκόπελος

Μεγάλο ενδιαφέρον σ’ αυτό το μικρό νησί του Αιγαίου παρουσιάζει η συνέχιση των παραδοσιακών οικογενειακών δραστηριοτήτων και επιχειρήσεων. Είναι αρκετοί οι Σκοπελίτες που με αγάπη και επιμονή συνεχίζουν την τέχνη των παππούδων και των γονιών τους που σε πολλές περιπτώσεις δεν είναι καν βιοποριστική αλλά το μεράκι και η αγωνία να μη χαθεί η παραδοσιακή λαϊκή τέχνη τους δίνει δύναμη και θάρρος να συνεχίσουν. Οι περισσότεροι από τους σημερινούς παραδοσιακούς τεχνίτες, έχουν μαθητεύσει κοντά σε παλιούς τεχνίτες με τους οποίους πολλοί είναι συγγενείς. Παρ’ όλες τις δυσκολίες που πέρασαν όλα αυτά τα παλιά επαγγέλματα, όπως η περίπτωση των καραβομαραγκων που έκλεισαν οι ταρσανάδες και άνθρωποι έμειναν χωρίς δουλειά, ή το κλείσιμο των παλιών εργαστηρίων κεραμικής αφού βιομηχανοποιήθηκαν πια τα πάντα, βρίσκουμε ευτυχώς αρκετούς Σκοπελίτες που ασχολούνται με το σκάλισμα του ξύλου, τη ζωγραφική, την πέτρα, το μέταλλο, τον πηλό το δέρμα, τα πλεκτά, τα κεντήματα, τον αργαλειό.
Παρακάτω παρουσιάζονται πέντε παραδοσιακοί τεχνίτες – καλλιτέχνες της Σκοπέλου.

Τριαντάφυλλος Μπουνταλάς

Το επάγγελμα του είναι Ναυπηγός, κατασκευαστής μοντέλων πλοίων. Μπορείτε να τον επισκεφθείτε στο εργαστήρι του στον Περιφερειακό δρόμο της Σκοπέλου, να θαυμάσετε τα έργα του, ή ακόμα και να αγοράσετε ένα από τα υπέροχα καράβια του. Ο Τριαντάφυλλος Μττουνταλάς γεννήθηκε στη Σκόπελο το 1927. Κατάγεται από οικογένεια καραβομαραγκών και ναυπηγών που η τέχνη τους περνάει από γενιά σε γενιά. Ο προπάππους του ήταν καλός αρχιμάστορας στην Κωστάντζα στη Μαύρη Θάλασσα που ήταν και η πατρίδα του, είχε δύο ταρσανάδες, εκεί έναν στην Κωστάντζα κι έναν στη Βραίλα και έφτιαχνε πολλά καράβια. Ο παππούς του ήταν κι αυτός καλός ναυπηγός. Ο πατέρας του είχε πάει στην Αμερική όπου έκανε δικό του ναυπηγείο κι αργότερα γύρισε στη Σκόπελο και συνέχισε δουλεύοντας στους ταρσανάδες, παίρνοντας μαζί του και τον γιο του τον Τριαντάφυλλο και από πολύ μικρός, μόλις 15 χρονών έμαθε και αγάπησε την τέχνη αν και η οικογένεια τον προόριζε για ιερέα. Όταν πια άρχισαν να κλείνουν ένας – ένας οι ταρσανάδες στη Σκόπελο, και τα ξύλινα πλεούμενα να τα διαδέχονται τα σιδερένια που ήταν πιο φτηνά και πιο εύκολα στην κατασκευή, ο Τριαντάφυλλος στρέφεται στην μικροναυπηγική. Όλα τα ομοιώματα καραβιών είναι με ακρίβεια κατασκευασμένα, πιστά αντίγραφα των μεγάλων που επιπλέουν ακόμα και μέσα στη θάλασσα. Η κατασκευή και η δημιουργία ενός τέτοιου πιστού ομοιώματος καραβιού, διαρκεί από 8 μήνες και πάνω. Την τέχνη και την παράδοση τη συνεχίζουν ο Γιάννης Μπουνταλάς και η Ουρανία, τα παιδιά του Τριαντάφυλλου.
Τον Τριαντάφυλλο Μπουνταλά και τα παιδιά του μπορείτε να τον επισκεφτείτε στο εργαστήρι τους, που είναι στον Περιφερειακό δρόμο της Σκοπέλου, να θαυμάσετε τα έργα τους ή ακόμα και να αγοράσετε μετά από παραγγελία βέβαια ένα από τα υπέροχα ομοιώματα καραβιών που ξεκινούν από 1,20 μέτρα και φτάνουν τα 3.70μ.

 

Νίκος Ρόδιος

Τρίτη γενιά αγγειοπλάστης, με κυκλαδική καταγωγή. Η οικογένεια του έχει γράψει ιστορία στην τέχνη της αγγειοπλαστικής. Ο παππούς του, ο Νικόλαος Ρόδιος ή Παπαρόδιος, που καταγόταν από την Κύθνο, εγκαταστάθηκε στη Σκόπελο το 1900. Ήταν έμπειρος και σπουδαίος καλλιτέχνης, εμπνευσμένος από τα αριστουργήματα των αρχαίων αγγείων, έμαθε την τέχνη στο Βοτανικό, στα αγγειοπλαστεία του Λεβαντή. Ήταν τόσο καλός δε, που οι αρχιμάστοροι εκεί τον φώναζαν από δεκατεσσάρων ετών μάστρο – Νικόλα. Όπως μας είπε ο εγγονός του Νικόλας Ρόδιος, δούλεψε σε πολλά κέντρα κεραμικής εκτός Ελλάδας, στην Τουρκία, στη Ρουμανία και την Αίγυπτο, αλλά αυτό δεν επηρέασε καθόλου τη δική του τεχνική που βασιζόταν καθαρά πάνω στην κλασσική αρχαιολογική τέχνη. Από το 1907 άρχισε να παίρνει μέρος σε εκθέσεις και συγκέντρωσε με τα έργα του πολλά διεθνή και ελληνικά βραβεία. Τα έργα του, είχαν τόσο όμορφες γραμμές που δύσκολα τα ξεχώριζες από τα αρχαία καλλιτεχνήματα. Περιζήτητα την εποχή εκείνη και στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Για την στιλπνότητα και το ανεξίτηλο μέλαν χρώμα των αγγείων του, το 1930 πήρε δίπλωμα ευρεσιτεχνίας. Το 1931 ο Ελευθέριος Βενιζέλος του έστειλε επαινετική επιστολή για τα έργα του.  Η εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη, τον αναφέρει ως τον πρώτο Έλληνα δεξιοτέχνη του τροχού και ως πατέρα της αγγειοπλαστικής, ενώ η Ακαδημία Αθηνών τον τίμησε και πήρε τιμητική σύνταξη του Δημοσίου. Από το εργαστήριο του πέρασαν τότε αρκετοί πολιτικοί της εποχής εκείνης αφού η Σκόπελος ήταν τόπος εξορίας εκείνα τα χρόνια. Πολιτικοί όπως ο Ράλλης, ο Μπαλτατζής, ο Καλιμασιώτης επισκέπτονταν το εργαστήρι του και θαύμαζαν και αγόραζαν τα έργα του. Την τέχνη του ο παππούς Νικόλαος τη δίδαξε στους γιους του Γιώργο και Βασίλη Ρόδιο. Ο Βασίλης ασχολήθηκε με την τέχνη ακολουθώντας την τεχνοτροπία του πατέρα του, και συμμετείχε σε πολλές διεθνείς εκθέσεις όπου βραβεύτηκε και διακρίθηκε. Ο αδελφός του ο Γιώργος ο Ρόδιος που δούλευε από δεκατεσσάρων χρονών κοντά στον πατέρα του “πέρασε” την τέχνη και τη γνώση του και στο γιο του το Νίκο Ρόδιο, έναν αξιόλογο άνθρωπο και καλλιτέχνη που χρησιμοποιεί τα ίδια παραδοσιακά μέσα παραγωγής και εκτός από τα παλιά αρχαιοπρεπή σχήματα στα αγγεία του έχει καθιερώσει και άλλες φόρμες. Το εργαστήρι και το μαγαζί με την έκθεση των αγγείων του Νίκου του Ρόδιου θα το βρείτε στην πόλη της Σκοπέλου.

 

Χρήστος Πατσής

«Η τέχνη της κατασκευής των μαχαιριών στη Σκόπελο πάει από γενιά σε γενιά και κάθε μαχαιράς έγραφε το όνομα του επάνω και το όνομα του νησιού του, Σκόπελος» μας είπε ο Χρήστος Πατσής. Ο πιο παλιός από ότι έχει ακούσει ήταν ο Γιώργος Κουστρέλος. Υπήρχε ακόμα ο Γιακείμης, ο Λεμονής που δουλεύανε παράλληλα και ήταν τρίτη γενιά μαχαιράς, ο Αστεριάδης που από αυτόν “έκλεψε” την τέχνη κοιτώντας κρυφά από το σιδηρουργείο που είχε τότε, πως κατασκευάζει τα μαχαίρια γιατί δεν έδειχνε την τέχνη σε κανένα. Τώρα είναι ο τελευταίος που κατασκευάζει αυτά τα χειροποίητα μαχαιράκια την αγαπάει αυτή τη δουλειά και θέλει να τη μάθει και το παιδί του για να μη χαθεί η τέχνη από τη Σκόπελο. Η λεπίδα γίνεται σφυρήλατη στο αμόνι και είναι από ανοξείδωτο ατσάλι ενώ η λαβή γίνεται από κέρατο κατσίκας -πρέπει να το αφήσεις τρία χρόνια να ξεραθεί γιατί δεν δουλεύεται φρέσκο – που το ζεσταίνει στη φωτιά, του δίνει σχήμα και μετά το βάζει στη μέγγενη να σκληρύνει και στο τέλος το επεξεργάζεται. Τα χειροποίητα μαχαιράκια του μπάρμπα – Χρήστου είναι σπάνια πια και περιζήτητα. Τα φτιάχνει το χειμώνα γύρω στα 300 κομμάτια μόνο, παραπάνω δε μπορεί να βγάλει και τα πουλάει το καλοκαίρι.
Το εργαστήρι του είναι ψηλά στη Χώρα της Σκοπέλου, εάν θέλετε να πάτε μέχρι εκεί είναι ανοιχτόκαρδος και θα σας δεχτεί με πολλή χαρά.

 

 

 

Γιώργος Λιθαδιώτης

Τρίτη γενιά φανοποιός. Ο παππούς του έφτιαχνε φανάρια την εποχή που ο τόπος και τα σπίτια τα είχαν τόσο πολύ ανάγκη, αφού ο ηλεκτρισμός δεν υπήρχε τότε. Τα χρησιμοποιούσαν έξω από κάθε σπίτι και σε μερικές εκκλησίες και μοναστήρια υπάρχουν και τα συντηρούν ακόμα. Τα έφτιαχναν ακόμα και για τους γαμπρούς γιατί το έθιμο ήθελε τότε στο προξενιό να πηγαίνει ο γαμπρός στη νύφη φανάρι.
Τα φανάρια του Κανάρη Λιθαδιωτη ήταν καλαίσθητα και καλοδουλεμένα με διάφορα στολίδια επάνω τους και ξεχωριστή τεχνική. Οι κολώνες με το βιτρό ήταν στρογγυλές σε αντίθεση με των άλλων φαναροποιών που τις έκαναν τετράγωνες και έκανε βιτρό με χαλκό και μόλυβδο. “Τα υλικά – λέει ο Γιώργος – τα έφτιαχναν τότε μόνοι τους. Δούλευαν με φουφού και κάρβουνο. Έφτιαχναν μόνοι τους τον κασσίτερο, τα γυαλιά τους από οπαλίνα και με διάφορους τρόπους και τεχνάσματα τα χρώματα των γυαλιών”.
Από τον πατέρα του τον Βασίλη τον Λιθαδιώτη έμαθε ο Γιώργος την τέχνη. Έναν άνθρωπο που αγάπησε κι αυτός από τον δικό του πατέρα την τέχνη του φαναροποιού και είχε μαζί του, στη δουλειά τον Γιώργο από μικρό παιδάκι. Έκανε φανάρια με πολλά κεντίδια, με μαργαρίτες από το ίδιο υλικό. Φανάρια που έδεναν πάνω στα άλογα και τις άμαξες. Γέμιζε όλη τη Σκόπελο τη Γλώσσα και τη Σκιάθο.
Ο Γιώργος φτιάχνει το παραδοσιακό φανάρι και ναυτικά φανάρια για τα πλοία. Έχει την τέχνη μέσα του. Από τον παππού του και από τον πατέρα του.
Από το 1978 έχει το δικό του κατάστημα και στο εργαστήρι του δουλεύει λαμαρίνα γαλβάνιζε, ψευδάργυρο, χαλκό και τσίγκο. “Μπορώ να δουλέψω – λέει ο Γιώργος – τον ανοξείδωτο και σε λεπτά πράγματα ακόμα και σε φωτιστικό με το χέρι βέβαια, σφυρηλατώ, γιατί ο ανοξείδωτος είναι το πιο σκληρό μέταλλο. Σαν υλικό δουλεύει χαλκό, και αλπακά και ορείχαλκο γιατί είναι πιο μαλακά υλικά και πιο ανθεκτικά. Κατασκευάζει ακόμα κοσμήματα από ασήμι. Τα φανάρια του είναι πανέμορφα και μπορείτε να τα βρείτε στο “Φανάρι” στο μαγαζί που έχει με τη γυναίκα του Ουρανία στη Χώρα της Σκοπέλου. Εκεί θα βρείτε ακόμα ασημένια κοσμήματα, δημιουργίες από χαλκό και είδη λαϊκής τέχνης.

 

Ηλίας Προκοπίου

Ο Ηλίας Προκοπίου είναι ζωγράφος, έχει γεννηθεί στη Σκόπελο και  ζει μόνιμα στο νησί του. Είναι το όγδοο από τα εννιά παιδιά μίας πολύτεκνης οικογένειας και όπως είναι επόμενο δούλεψε από μικρό παιδί για να μπορέσει να βοηθήσει τη φαμίλια του. Σε μικρή ηλικία και πριν ακόμη τελειώσει καλά το σχολείο, ο Ηλίας δούλευε τα καλοκαίρια στη συγκομιδή των κορόμηλων και αργότερα σε ηλικία 13 ετών έπιασε δουλειά στο εργοστάσιο τούβλων του Θανάση Καθηνιώτη. Αργότερα, όταν το εργοστάσιο έκλεισε, βρέθηκε στην Αθήνα, όπου δούλεψε σε διάφορες δουλειές, και τελικά στη βαριά δουλειά της οικοδομής. Στο διάστημα που έμεινε και δούλεψε στην Αθήνα και από το 1975 δραστηριοποιήθηκε στο σωματείο του κλάδου του, πολιτικοποιήθηκε, και μέσα από την πολιτικοποίηση και την σκληρή δουλειά ξύπνησε το ενδιαφέρον του για τα πολιτιστικά και φυσικά το μικρόβιο του καλλιτέχνη που ήταν ριζωμένο βαθιά μέσα του, αφυπνίστηκε.
Αρχίζει να διαβάζει, να παρακολουθεί την πορεία και τα έργα του χαράκτη Τασσου, του Σεμερτζίδη, του Βάλλια και άλλων έργα, που του ευαισθητοποιούν κάποιες χορδές και τον συγκινούν ιδιαίτερα. Το ταλέντο του αρχίζει να βγαίνει τυχαία όταν βρίσκει στο σπίτι του ένα κουτί νερομπογιές και δύο μικρά πινελάκια των παιδιών του κι αρχίζει να δοκιμάζει να αντιγράψει μία θαλασσογραφία. Στο τέλος τα καταφέρνει και αρχίζει να του γίνεται πάθος η ζωγραφική. Δεν αρκείται όμως στις αντιγραφές και στρέφεται με επιτυχία σε δικά του έργα. Οι καλλιτεχνικές του ανησυχίες τον κάνουν να στραφεί και στην γλυπτική όπου αρχίζει να σμιλεύει την πέτρα και το ξύλο. Το αποτέλεσμα είναι να δημιουργεί πολύ όμορφα έργα ζωγραφικής και γλυπτικής και αξίζει να τον συναντήσετε και να τα θαυμάσετε.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Μέσα από την παρούσα ερευνητική εργασία οι μαθητές αναβίωσαν το πολιτισμό, τις τέχνες αλλά και τις συνθήκες μιας άλλης εποχής. Γνώρισαν τα παραδοσιακά επαγγέλματα,  κατανόησαν το περιεχόμενο τους,  την χρησιμότητα τους, την σημασία τους για την τοπική κοινωνία και την προσφορά τους σε αυτή. Συσχέτισαν τα παλαιότερα επαγγέλματα με επαγγέλματα της εποχής μας, συγκρίνοντας κυρίως τους  παλαιότερους  με  τους  σύγχρονους  τρόπους  παραγωγής,  κυρίως για τα παραδοσιακά επαγγέλματα που  εξακολουθούν να υφίσταται. Έμαθαν να συνεργάζονται, ανταλλάσσοντας τις ιδέες και τις πληροφορίες τους, καλλιεργώντας έτσι και το κριτικό τους πνεύμα, επιχειρηματολογώντας πάντα την άποψη τους.

Η ύπαρξη και η διατήρηση στο νησί των Σποράδων, την Σκόπελο, παραδοσιακών επαγγελμάτων έδωσε την δυνατότητα στους μαθητές να έρθουν σε άμεση επαφή με αυτούς τους παραδοσιακούς επαγγελματίες και γιατί όχι να τους ανοίξει ένα νέο ορίζοντα, ένα έναυσμα να οραματιστούν για καινοτόμες και πρωτοποριακές ιδέες, μεθόδους και τεχνικές που θα μπορούσαν να ενταχθούν και να προσαρμοστούν στα παραδοσιακά αυτά επαγγέλματα και να τα εξελίξουν..

Ο στόχος μας επιτεύχθηκε και δόθηκε μάλιστα και ένα αισιόδοξο μήνυμα, ότι παρά τις δυσκολίες που υπήρχαν πάντα και θα συνεχίζουν να υπάρχουν,  όχι μόνο δεν αποτέλεσαν ανασταλτικό παράγοντα, αλλά μία ώθηση στην δημιουργικότητα, τη φαντασία, την επινοητικότητα και την καινοτομία των ανθρώπων.

Άλλωστε πάντα μετά από μία ιστορική αναδρομή, όπου ζωντανεύουν εικόνες μιας άλλης εποχής, θα πρέπει να μαθαίνουμε από τα λάθη μας, αλλά και να θυμόμαστε εκείνες τις αξίες που μας βοήθησαν και μας έκαναν αυτό που είμαστε σήμερα και αυτό που μπορούμε να γίνουμε αύριο .. Καλύτεροι !!!

 

 

 

 

 

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

  1. Δαφέρμος Αντώνης, Παραδοσιακά επαγγέλματα που χάνονται, Εκδόσεις: Καλαϊτζάκης Εκδοτικές Επιχειρήσεις Α.Ε., Ρέθυμνο, 2008.
  2. Κατσαντώνη Ρεβέκκα, Επαγγέλματα του χθες και του σήμερα, Εκδόσεις: Κέδρος, Αθήνα, 2010.
  3. Κατσόγιαννος Νεκτάριος, Τα παραδοσιακά επαγγέλματα στα Τρίκαλα, Έκδοση: Πολιτιστικός Οργανισμός Δήμου Τρικκαίων, Τρίκαλα, 1994.
  4. Κοκκινάκη Νένα και Γυναικεία Λογοτεχνική Συντροφιά, Παλιά επαγγέλματα, Εκδόσεις: Κέδρος, Αθήνα, 2006.
  5. Κορρέ-Ζωγράφου Κατερίνα, Άνθρωποι και παραδοσιακά επαγγέλματα στο Αιγαίο , Έκδοση: Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού, 2010
  6. Μανανεδάκη Κατερίνα, Παλιά επαγγέλματα ζωντανέψτεεε….. , Εκδόσεις: Εκδοτικός Οίκος Αντώνη Λιβάνη, Αθήνα, 2011.
  7. Μπαλαφούτης Κώστας, Παραδοσιακά επαγγέλματα και συνήθειες, Εκδόσεις: Χριστάκης, Πύλος, 2004.
  8. Παπασπήλιος Κώστας, Οι γυρολόγοι: τριανταπέντε επαγγέλματα που χάθηκαν στο πέρασμα του χρόνου , Εκδόσεις: Ίρις – Α.Σ. Φιλιππότης, 2010.
  9. Σαρησάββας Βασίλης, Παραδοσιακά επαγγέλματα: ταξίδι στο χθες, Εκδόσεις: Μαλλιάρης – Παιδεία, Θεσσαλονίκη, 2000.
  10. Χατζηκοκολάκη Σοφία, Επαγγέλματα παλιά που δεν υπάρχουν πια , Εκδόσεις: Κέδρος, Αθήνα, 2004.

 

ΕΦΗΜΕΡΙΔΕΣ

  1. Σκιαδάς Ελευθέριος, Άρθρο: “Λες και ήταν χθες” , Εφημερίδα: Δημοκρατία, Αθήνα, 17 Σεπτεμβρίου 2011.

 

ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ( Internet)

  1. Κώστας Μπαλαφούτης. Πύλος, 2008. Παραδοσιακά επαγγέλματα, συνήθειες, ακούσματα κτλ. Ανασύρθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2012

από: laografos.pblogs.gr

  1. Δαφέρμος Αντώνης. Ρέθυμνο, 2007. Παραδοσιακά επαγγέλματα που χάνονται. Ανασύρθηκε στις 2 Δεκεμβρίου 2011 από: ellas2.wordpress.com
  2. Κατσόγιαννος Νεκτάριος. Τρίκαλα, 2011. Επαγγέλματα που χάθηκαν στο χρόνο. Ανασύρθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2011 από: walkinggreece.gr
  3. Παπαστρατάκου-Μυλωνάκου Μαρία. Σπάρτη, 2010. Παρωχημένα παραδοσιακά επαγγέλματα. Ανασύρθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2012

από: oreinoi.blogspot.com

  1. Ινστιτούτο Ανάπτυξης και Επιχειρηματικότητας, 2010.

Επαγγέλματα του παρελθόντος. Ανασύρθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2011 από: entre.gr

  1. Βαφιαδάκης Γ. και Προκοπίου Γ. Υπαίθριοι φωτογράφοι.

Ανασύρθηκε στις 18 Δεκεμβρίου 2011 από: en1.1host.gr

  1. Ψηφιακή Χάρτα Παραδοσιακών Επαγγελμάτων Ανατολικού Αιγαίου, 2009. Λήμνος- Λέσβος-Χίος (19ος και 20ος αιώνας).

 

ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ

  1. 3lyk-n-filad.att
  2. asxetos.gr
  3. ermisaggelioforos.blogspot.com
  4. sinisblogspot.blogspot.com
  5. winefest-dafnes.gr
  6. blogs.sch.gr
  7. ixnilasies-zois.com
  8. evrytan.gr
  9. argolikivivliothiki.gr
  10. dim-sapon.rod.sch.gr
  11. el.wikipedia.org
  12. saligia.gr
  13. pame.gr
  14. skandalopetra.com
  15. thysaurosgnwsewn.gr
  16. politistikoparko.gr
  17. marialexia.gr
  18. ektiataxiablogspot.com
  19. slang.gr
  20. krepsinis.gr
  21. emprosnet.gr
  22. rebetiko.sealabs.net.gr
  23. esoft.gr
  24. www.biblionet.com
  25. www.academia.edu
  26. http://daskalosjf.blogspot.gr
  27. www.biblionet.com
  28. www.academia.edu
  29. http://daskalosjf.blogspot.gr
  30. www.skopelosweb.gr
  31. www.skopelosline.gr
  32. www.skopelos.gr

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Κατηγορίες: Χωρίς κατηγορία | Γράψτε σχόλιο