Ο Πυθαγόρας, γιος του Μνήσαρχου και της Πυθαΐδας, γεννήθηκε στη Σάμο. Έζησε στα 570-500 π.χ περίπου. Το όνομα Πυθαγόρας, του το έδωσαν οι γονείς του προς τιμήν της Πυθίας που προφήτευσε την γέννηση του.
Ο Πυθαγόρας, υπήρξε σημαντικός έλληνας φιλόσοφος, μαθηματικός, γεωμέτρης, θεωρητικός της μουσικής και ιδρυτής της πυθαγόρειας σχολής. Είναι ο κατεξοχήν θεμελιωτής των ελληνικών μαθηματικών και δημιούργησε ένα άρτιο σύστημα για την επιστήμη των ουρανίων σωμάτων, που κατοχύρωσε με όλες τις σχετικές αριθμητικές και γεωμετρικές αποδείξεις.
Ο Πυθαγόρας περιόδευσε στη Μικρά Ασία αλλά και στην Αίγυπτο και τη Βαβυλωνία και γνώρισε έτσι τον αιγυπτιακό και βαβυλωνιακό πολιτισμό. Ήταν ένας άνδρας με μακρόχρονες περιπλανήσεις και εξαιρετικός από την ίδια του τη φύση, καλά προικισμένος από την τύχη, φιλελεύθερος στα φρονήματα και μεγάλος, με πολλή χάρη και ευπρέπεια στο λόγο και στο ήθος .
Αργότερα εγκαταστάθηκε στο νότιο τμήμα της Ιταλικής χερσονήσου ,στον Κρότωνα όπου άνοιξε σχολή στην οποία κήρυττε τις ιδέες του , απευθυνόμενος κυρίως στις ανώτερες κοινωνικές τάξεις. Από τους ακροατές των μαθημάτων του διάλεγε εκείνους που είχαν ιδιαίτερες ικανότητες και ενδιαφέροντα και τους μυούσε στα βαθύτερα μυστικά της Πυθαγόρειας Τάξης. Μυστικιστικό σύμβολο αυτής της τάξης ήταν ένα αστεροειδές πεντάγωνο, το πεντάλφα. Ένα μεγάλο μέρος της πυθαγόρειας θεωρίας ήταν στη πραγματικότητα , μυστικιστικό ,περιείχε πολλές ηθικές δοξασίες και παντού και πάντοτε γινόταν μαθηματική θεμελίωση.
Ο Πυθαγόρας δεν έγραψε κανένα έργο, έτσι το βάρος της διάσωσης της διδασκαλίας του έπεσε στους μαθητές του. Από τις διδασκαλίες των Πυθαγορείων πολλές για εμάς είναι χαμένες, γιατί τα μέλη της Τάξης είχαν δεθεί με όρκο να μην αποκαλύψουν αυτά που ο δάσκαλος τους μετέδιδε. Ο Πυθαγόρας είχε πολλούς και πιστούς μαθητές. Κάθε φορά που έμπαιναν στο σπίτι του, τους έλεγε να λένε τα εξής: Που έσφαλα; τι έκανα; τι έπρεπε να κάνω και δεν έκανα; Οι μαθητές του επί πέντε χρόνια παρέμεναν σιωπηλοί και άκουγαν μόνο τις ομιλίες του Πυθαγόρα χωρίς ποτέ να βλέπουν τον ίδιο. Μετά το τέλος αυτής της δοκιμασίας, οι μαθητές του, γίνονταν μέλη του σπιτιού του και είχαν δικαίωμα να τον βλέπουν. Η εισδοχή των νέων μαθητών στη σχολή του Πυθαγόρα γινόταν μετά από αυστηρή και πολύχρονη άσκηση. Ο υποψήφιος έπρεπε να παραμένει σιωπηλός, να είναι εγκρατής, να έχει ισχυρό χαρακτήρα. Ταυτόχρονα ήταν απαραίτητο να συνδέεται με στενή φιλία με τους άλλους μαθητές. Ο Πυθαγόρας. υποστήριζε ότι “φίλος εστίν άλλος εγώ” και “φιλίαν τ’ είναι εναρμόνιον ισότητα“. Διάφορα ρητά ήταν γραμμένα στις αίθουσες της σχολής, όπως “επί χοίνικος μη καθίζειν” (να μη φροντίζεις για το μέλλον), “τας λεωφόρους μη βαδίζειν” (να μην παρασύρεσαι από τη γνώμη του πλήθους, αλλά μόνο τη γνώμη των “επαϊόντων” να θεωρείς σεβαστή). Πριν από το βραδινό τους ύπνο, οι μαθητές έπρεπε να ελέγχουν όσα έγιναν ή δεν έγιναν κατά την ημέρα που πέρασε. Γενικά όμως, η ηθική διδασκαλία των Πυθαγορείων περιέχεται μέσα σε 71 στίχους που είναι γνωστοί ως “χρυσά έπη” του Πυθαγόρα.
Οι Πυθαγόρειοι αποτελούσαν θρησκευτική αδελφότητα . Ο ίδιος ο ιδρυτής είχε αγιοποιηθεί ή τον έβλεπαν ως ημίθεο. Το πρώτιστο και ιδιαίτερο ενδιαφέρον του ήταν τα Μαθηματικά. Θεωρείται βέβαιον πως δεν έτρεφε απλά δεισιδαιμονίες περί τους αριθμούς , αλλά ότι έκανε ανακαλύψεις ολοκληρωτικά και εκπληκτικά καινούριες και προόδους σημαντικές στον τομέα αυτό .O Πυθαγόρας δημιούργησε μια σχολή στοχαστών με έντονο επιστημονικό προσανατολισμό, η οποία συγχρόνως χαρακτηριζόταν από μία προτίμηση , που άγγιζε το όριο της θρησκευτικής πίστης ή της προκατάληψης , με το αναγάγει το οικοδόμημα της φύσης στην καθολική λογική.
Οι διδασκαλίες των Πυθαγορείων ήταν στο μεγαλύτερο μέρος τους υπερβολικά δυσνόητες , ώστε να είναι κατανοητές μόνο από εκείνους που άνηκαν στη σχολή. Γνωρίζουμε ότι ο πυθαγόρειος Αρχύτας διαιρούσε τα μαθηματικά σε τέσσερα μέρη: μουσική , αριθμητική , αστρονομία και γεωμέτρια. Όλα μαζί αποτελούσαν το τετραόδιο. Αυτό το περιεχόμενο των μαθημάτων έγινε αργότερα αποδεκτό και από τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη και διατηρήθηκε αιώνες μέχρι την αναγέννηση ως η καθιερωμένη σχολική ύλη.
Αποφθέγματα του Πυθαγόρα
- Η Αρχή είναι το ήμισυ του παντός.
- Ο άνθρωπος είναι θνητός με τους φόβους του, και αθάνατος με τις επιθυμίες του.
- Άσε τους μεγάλους δρόμους και πάρε τα στενά.
- Όσο ο Άνθρωπος συνεχίζει να είναι ο άσπλαχνος καταστροφέας των κατώτερων ζώντων όντων δεν θα γνωρίσει ποτέ υγεία και ειρήνη. Γιατί όσο οι άνθρωποι κατασφάζουν τα ζώα, θα σκοτώνουν ο ένας τον άλλο. Πράγματι, αυτός που σπείρει τον καρπό του φόνου και του πόνου δεν μπορεί να δρέψει χαρά και αγάπη.
- Είναι αδύνατο να θεωρείται ελεύθερος αυτός που είναι δούλος στα πάθη του και κυριαρχείται από αυτά.
- Αν λέγεται κάποιο ψέμα, να το αντιμετωπίζεις με ηρεμία
- Να κάνεις αυτά που νομίζεις πως είναι σωστά, έστω κι αν κάνοντας αυτά πρόκειται να σε κακολογήσουν. Γιατί ο όχλος είναι κακός κριτής κάθε καλού πράγματος
- Ποτέ να μην κάνεις τίποτα αισχρό, ούτε μαζί με άλλον, ούτε μόνος σου. Περισσότερο απ’ όλους να ντρέπεσαι τον εαυτό σου
- Ο κόσμος είναι αριθμοί.