Πού έζησαν οι Μακεδόνες, ποιο πολίτευμα είχαν και ποιες σχέσεις είχαν αρχικά με τις ελληνικές πόλεις-κράτη; Πότε οι σχέσεις αυτές έγιναν στενότερες;
Οι Μακεδόνες για πολλά χρόνια έζησαν απομονωμένοι στο βόρειο τμήμα της χώρας. Πιστοί στις παραδοσιακές τους συνήθειες διατήρησαν το θεσμό της βασιλείας. Τα παράλια της Μακεδονίας είχαν αποικιστεί από τους νότιους Έλληνες, οι οποίοι σταδιακά ανέπτυξαν εμπορικές σχέσεις με τους Μακεδόνες. Οι σχέσεις αυτές έγιναν στενότερες μετά την απόκρουση του περσικού κινδύνου. Οι Αθηναίοι την περίοδο αυτή κάνουν αποκλειστική εισαγωγή ξυλείας από τη Μακεδονία, ύλη απαραίτητη για τη ναυπηγική.
Γιατί οι Μακεδόνες απέκτησαν πολεμική πείρα και πώς αυτό ωφέλησε τους Έλληνες της νότιας Ελλάδας;
Οι Μακεδόνες, αναγκασμένοι να αποκρούουν επιθετικές ενέργειες των γειτόνων τους, Ιλλυριών και Παιόνων, απέκτησαν νωρίς πολεμική πείρα, γεγονός που απέβη καθοριστικό για τον τρόπο ζωής τους. Η απόκρουση των επιδρομών αυτών προστάτεψε τους Έλληνες της νότιας Ελλάδας.
Ποια ήταν η δράση του Αλέξανδρου Α΄, βασιλιά των Μακεδόνων;
α) ΟΑλέξανδρος Α’ (495-450 π.Χ.) αναδιοργάνωσε το κράτος.
β) Έλαβε μέρος στους Ολυμπιακούς αγώνες.
γ) Είναι αυτός που, ακολουθώντας αναγκαστικά τους Πέρσες, την παραμονή της μάχης των Πλαταιών πλησίασε το ελληνικό στράτευμα και ανακοίνωσε στους αρχηγούς την απόφαση του Μαρδόνιου για την επικείμενη σύγκρουση.
δ) Μετά τους περσικούς πολέμους, στην προσπάθειά του να επεκτείνει τη δράση του πέραν της Μακεδονίας, οργάνωσε το πεζικό και το ιππικό των Μακεδόνων και πέτυχε τη διεύρυνση των ορίων του κράτους του.
Ποια ήταν η αρχική και ποια η μετέπειτα πρωτεύουσα της Μακεδονίας;
Πρωτεύουσα του κράτους ήταν οι Αιγές έως τις αρχές του 4ου αιώνα π.Χ.. Τότε, ο βασιλιάς Αρχέλαος μετέφερε την έδρα του στην Πέλλα. Οι Αιγές διατήρησαν τη σπουδαιότητά τους, αφού εκεί ενταφιάζονταν, κατά παράδοση, οι βασιλείς.
Ποια ήταν η πρόοδος που συντελέστηκε στη Μακεδονία τα χρόνια του βασιλιά Αρχέλαου (413-399 π.Χ.) ;
Στα χρόνια της βασιλείας του Αρχέλαου η Μακεδονία σημείωσε μεγάλη ανάπτυξη.
α) Το Δίο, το ιερό κέντρο των Μακεδόνων, απέβη μια δεύτερη Ολυμπία. Εκεί συγκεντρώνονταν οι Μακεδόνες για να τιμήσουν τους Ολύμπιους θεούς, προπάντων τον Δία, από τον οποίο έλαβε και το όνομά της η πόλη.
β) Στην αυλή του Αρχελάου συγκεντρώθηκαν σπουδαίοι πνευματικοί άνθρωποι της εποχής, ανάμεσα στους οποίους και ο Ευριπίδης που ήταν τραγικός ποιητής.
Το θάνατο του Αρχελάου ακολούθησε για πολλά χρόνια ανασφάλεια και αβεβαιότητα ως τη στιγμή που την εξουσία πήρε στα χέρια του ο Φίλιππος Β’.
Ποιος ήταν ο στόχος του βασιλιά Φιλίππου (359-336 π.Χ.);
Ο Φίλιππος έθεσε ως σκοπό του την αναδιοργάνωση του στρατού, προκειμένου να ισχυροποιηθεί στο εσωτερικό και να αντιμετωπίσει τις επιδρομές των βόρειων γειτόνων του. Πρόθεσή του ήταν να καταστήσει τη Μακεδονία μεγάλη δύναμη.
Ποιες ενέργειες έκανε για να πετύχει τον στόχο του;
α) Επιστράτευσε αγρότες και ποιμένες (βοσκούς) της Μακεδονίας, τους οποίους εφοδίασε με μικρότερη ασπίδα και ένα μακρύ δόρυ (5,5 μέτρα), τη σάρισσα. Κάθε παραταγμένη μακεδονική φάλαγγα έδινε την εντύπωση κινούμενου φρουρίου.
β) Δημιούργησε ισχυρό ιππικό σώμα, γιατί οι πεδιάδες της Μακεδονίας διευκόλυναν τη συντήρηση αλλά και την εξάσκηση του ιππικού.
γ) Ενίσχυσε με πολιορκητικές μηχανές και ελαφρά οπλισμένους στρατιώτες τον μακεδονικό στρατό και τον έκανε μια πανίσχυρη δύναμη.
δ) Εφάρμοσε τη λοξή φάλαγγα με μεγάλη επιτυχία, την οποία συμπλήρωσε με την υποχωρητική κίνηση. Με τον ελιγμό αυτό έστρεφε το ενδιαφέρον του εχθρού σε όποιο σημείο επιθυμούσε και στη συνέχεια διενεργούσε κυκλωτική κίνηση.
Ποιες ήταν οι επιτυχίες του Φιλίππου;
Ο Φίλιππος πέτυχε να αντιμετωπίσει με επιτυχία τις επιδρομές των Ιλλυριών και των Παιόνων και να αναπτύξει καλές σχέσεις με τη Θράκη, εξασφαλίζοντας σχετική ειρήνη στα σύνορά του.
Ποια κατάσταση επικρατούσε στη νότια Ελλάδα τα χρόνια της βασιλείας του Φιλίππου;
Οι ελληνικές πόλεις του νότου είχαν αρχίσει να παρακμάζουν. Οι συνεχείς και πολυετείς συγκρούσεις είχαν προξενήσει μεγάλες καταστροφές και οι άνθρωποι υπέφεραν. Δεν είχαν πάψει όμως να ακούγονται φωνές για ειρήνευση και ένωση των Ελλήνων.
Ποιες απόψεις υπήρχαν για τον Φίλιππο;
Ο δάσκαλος της ρητορικής, Ισοκράτης θαυμάζει τον Φίλιππο και τον προτρέπει, αφού ενώσει τους Έλληνες, να στραφεί εναντίον των Περσών. Στην Αθήνα, υπάρχουν πολιτικοί που υποστηρίζουν τον Φίλιππο και άλλοι που τον αντιμάχονται.
Ποια αφορμή βρήκε ο Φίλιππος για να επέμβει στη νότια Ελλάδα; Ο Φίλιππος αναζητούσε συνεχώς λόγους για να επεμβαίνει στα θέματα της νότιας Ελλάδας, ιδιαίτερα μετά την κυριαρχία του στα παράλια της Μακεδονίας. Μια τέτοια ευκαιρία του έδωσε το συνέδριο της αμφικτιονίας των Δελφών, όταν αυτό κήρυξε πόλεμο εναντίον των Αμφισσέων, για θέματα που σχετίζονταν με το μαντείο των Δελφών, και τον όρισε αρχιστράτηγο.
Ποιοι πότε και πού συγκρούστηκαν μαζί του; Ποιο ήταν το αποτέλεσμα της σύγκρουσης;
Όταν οι Αθηναίοι έμαθαν ότι ο Φίλιππος είχε περάσει τις Θερμοπύλες και είχε στρατοπεδεύσει στην Ελάτεια, ένιωσαν έκπληξη και ταραχή. Αποφάσισαν τότε να δράσουν αποφασιστικά. Ενωμένος στρατός των Αθηναίων και των Θηβαίων παρατάχθηκε στην πεδιάδα της Χαιρώνειας (338 π.Χ.) απέναντι από τον στρατό των Μακεδόνων. Στη σύγκρουση που ακολούθησε υπερίσχυσαν οι Μακεδόνες. Ο Φίλιππος εφάρμοσε με επιδεξιότητα τη λοξή φάλαγγα και πέτυχε να διασπάσει την παράταξη των Αθηναίων. Στη μάχη διακρίθηκε και ο γιος του Αλέξανδρος, μόλις 18 ετών. Η μάχη αυτή σήμανε την κυριαρχία των Μακεδόνων και το μαρασμό των πόλεων του ελληνικού νότου.
Τι αποφασίστηκε στο συνέδριο της Κορίνθου;
Το 337 π.Χ. έγινε συνέδριο στην Κόρινθο, όπου αποφασίστηκε από όλους τους Έλληνες με εξαίρεση τους Σπαρτιάτες η εκστρατεία εναντίον των Περσών υπό την αρχηγία του Φιλίππου. Η εκστρατεία όμως αυτή ματαιώθηκε, γιατί τον επόμενο χρόνο ο Φίλιππος δολοφονήθηκε.
Στο παρακάτω απόσπασμα ο απόστολος Παύλος συμβουλεύει τα παιδιά να υπακούουν στους γονείς τους και να τους τιμούν, αλλά και τους γονείς να ανατρέφουν σωστά τα τέκνα τους.
Τα παιδιά να υπακούτε στους γονείς σας σύμφωνα με το θέλημα του Κυρίου· γιατί αυτό είναι δίκαιο. Να τιμάς τον πατέρα σου κα τη μητέρα σου που είναι η πρώτη εντολή η οποία περιέχει υπόσχεση, για να ευτυχήσεις και να ζήσεις πολλά χρόνια στη γη. Και σεις, οι γονείς, μην εξοργίζετε τα παιδιά σας, αλλά να τα ανατρέφετε σύμφωνα με τη διδασκαλία και συμβουλή του Κυρίου.
Τα άρθρα είναι λέξεις που χρησιμοποιούμε μπροστά από ουσιαστικά, κυρίως για να δηλώσουμε αν αναφερόμαστε σε κάτι (πρόσωπο, πράγμα) συγκεκριμένο ή όχι.
Η ελληνική γλώσσα έχει δύο άρθρα, το οριστικό (ο, η, το) και το αόριστο (ένας, μια, ένα).
Tο οριστικό άρθρο το χρησιμοποιούμε
α.συγκεκριμένα: όταν αναφερόμαστε σε κάτι που γνωρίζει ο ακροατής / αναγνώστης, ή μπορεί να το αναγνωρίσει, επειδή έχουμε ήδη μιλήσει γι’ αυτό.
β.γενικευτικά: όταν η λέξη που συνοδεύει είναι «ο αντιπρόσωπος» του είδους, ή όταν αναφερόμαστε στα μέλη ενός συνόλου, π.χ. Tο λιοντάρι είναι ο βασιλιάς των ζώων.
Tο αόριστοάρθρο το χρησιμοποιούμε συνήθως, όταν αναφερόμαστε γενικά και αόριστα σε κάτι, το οποίο ίσως είναι άγνωστο στον ακροατή / αναγνώστη μας ή του είναι γνωστό, αλλά εμείς δε θέλουμε να μιλήσουμε συγκεκριμένα, π.χ. τηλεφώνησα σε έναν φίλο μου.
ΑΟΡΙΣΤΟ ΑΡΘΡΟ ΚΑΙ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΟ ΕΠΙΘΕΤΟ
Δεν πρέπει να συγχέουμε το αόριστοάρθρο με το αριθμητικόεπίθετο ένας, μία, ένα. Το αριθμητικό επίθετο δηλώνει την ποσότητα του ουσιαστικού που προσδιορίζει.
π.χ. Πήγα σε ένα βιβλιοπωλείο και αγόρασα μερικά βιβλία. (αόριστο άρθρο)
Στην πόλη μου υπάρχει μόνο ένα βιβλιοπωλείο. (αριθμητικό επίθετο)
Το άρθρο μια χρησιμοποιείται ως αόριστο άρθρο χωρίς τόνο, ενώ το αριθμητικό μίαχρησιμοποιείται πάντα τονισμένο.
π.χ. Μια φορά κι έναν καιρό…. (αόριστο άρθρο)
Γύρισα το κλειδί μόνο μία φορά. (αριθμητικό επίθετο)
ΕΜΠΡΟΘΕΤΟ ΟΡΙΣΤΙΚΟ ΑΡΘΡΟ
Πολύ συχνά το οριστικό άρθρο, και συγκεκριμένα οι τύποι της γενικής και της αιτιατικής ενώνονται με την πρόθεση σε. Τότε η πρόθεση χάνει το -ε- πριν από το -τ- του οριστικού άρθρου και προκύπτουν οι σύνθετοι τύποι στου, στης, στο(ν), στη(ν), στων, στους, στις, στα. Οι τύποι αυτοί αποτελούν το εμπρόθετο οριστικό άρθρο.
ΟΡΙΣΤΙΚΟ ΑΡΘΡΟ ΚΑΙ ΑΔΥΝΑΤΟΙ ΤΥΠΟΙ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΑΣ
Δεν πρέπει να συγχέουμε το οριστικό άρθρο με τους αδύνατους τύπους της προσωπικής αντωνυμίας Γ΄ προσώπου (τον, την, το, του, της, τους). Το οριστικό άρθρο συνοδεύει ονόματα (ουσιαστικά ή επίθετα). Οι αδύνατοι τύποι της προσωπικής αντωνυμίας συνοδεύουν ρήματα (βρίσκονται μπροστά από το ρήμα ή μετά από αυτό)
π.χ. Δώσε μου το βιβλίο. (άρθρο)
Να μου το δώσεις αμέσως. (προσωπική αντωνυμία)
Γ ΜΕΡΟΣ:ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΕΠΙΘΕΤΑ
Επίθετα της νέας ελληνικής παράγονται:
α) Από ρήματα: ονομάζονται ρηματικά επίθετα. Οι πιο συνηθισμένες καταλήξεις είναι: -ικός (π.χ. τρομάζω-τρομακτικός), -τος (π.χ. αγαπώ- αγαπητός) και -σιμος (π.χ. μετρώ – μετρήσιμος).
γ) Από επίθετα: οι πιο συνηθισμένες καταλήξεις είναι: -ούλης (π.χ. φτωχός – φτωχούλης), -ούτσικος (π.χ. χαμηλός – χαμηλούτσικος), -ωπός (π.χ. πράσινος – πρασινωπός).
δ) Από επιρρήματα: η πιο συνηθισμένη κατάληξη είναι: -ινός, π.χ. άλλοτε – αλλοτινός.
Επίθετα από:
ρήμα
ουσιαστικό
επίθετο
επίρρημα
τρομακτικός
ασημένιος
κοντούλης
χτεσινός
αγαπητός
ανοιξιάτικος
μεγαλούτσικος
καμαρωτός
αγορίστικος
ασπριδερός
εκλέξιμος
τρομερός
βαθουλός
ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ
Είναι η έκθεση των ουσιαστικών χαρακτηριστικών κάποιου αντικειμένου, τόπου, γεγονότος, πράξης, σκέψης ή εντύπωσης.
ΕΙΔΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ
Α) ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗ ΦΥΣΗ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ
Ιστορική
Σχετική με τη ζωή
Σχετική με τη φύση
Καλλιτεχνική
Περιγραφή ζώων
Σχετική με παραδόσεις, θρύλους, μύθους
Β) ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ
Προσωπογραφία: η λεπτομερής περιγραφή της προσωπικότητας κάποιου
Ηθογραφία: η περιγραφή του εσωτερικού κόσμου του ανθρώπου ή περιγραφή ηθών και εθίμων ενός τόπου
Χαρακτηρισμός: η περιγραφή προσώπου ή πράγματος με τονισμό των χαρακτηριστικών γνωρισμάτων του
Χρονογραφία: περιγραφή της εποχής ή της στιγμής που λέγεται ή γίνεται κάτι
Τοπογραφία : περιγραφή διάταξης ενός τόπου
Περιγραφή γεγονότων: που συνέβησαν σε ορισμένο τόπο και χρόνο
ΠΟΥ ΣΥΝΑΝΤΑΜΕ ΠΕΡΙΓΡΑΦΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ
Λογοτεχνία
Επιστήμη
Σχολικά βιβλία
Εφημερίδες
Πρακτικοί οδηγοί
ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ
Τοπίο
Αντικείμενο
Κτήριο
Πρόσωπο κ.λπ.
Η περιγραφή μπορεί να είναι υποκειμενική (π.χ. λογοτεχνία) ή αντικειμενική (π.χ. επιστήμη). Γενικά εξαρτάται από τη θέση στον χώρο, την ιδιαίτερη προσωπικότητα και τον χαρακτήρα του ατόμου που περιγράφει και από τη σκοπιά που αντιμετωπίζει τα γεγονότα.
ΔΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ ΤΟΠΙΟΥ
Α) Προχωρά από το γενικό στο ειδικό.
Β) Οργανώνεται με βάση το σημείο περιγραφής, όταν ο συγγραφέας στέκει ακίνητος εκεί και βλέπει τον χώρο ή με βάση την κίνηση προς ένα τέρμα. Για παράδειγμα από μακριά πάμε κοντά, από βόρεια πάμε νότια, από κάτω πάνω και το αντίστροφο.
ΔΟΜΗ ΑΛΛΩΝ ΕΙΔΩΝ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗΣ (προσώπου, ζώου , αντικειμένου): η οργάνωση του κειμένου ακολουθεί μια πορεία από τα απλά στα σύνθετα ή από τα δευτερεύοντα στα κύρια.
Ποια είναι η σχέση της Θήβας με τη Σπάρτη πριν και μετά το Πελοποννησιακό πόλεμο;
Στον Πελοποννησιακό πόλεμο η Θήβα είχε ταχθεί με το μέρος της Σπάρτης, αλλά μετά τη λήξη του, πρωτοστατεί στους συνασπισμούς εναντίον της πρώην συμμάχου της, της Σπάρτης.
Ποιο πολίτευμα θα κυριαρχήσει στη Θήβα και με ποιους σημαντικούς ηγέτες;
Αρχικά η πόλη σπαράσσεται από διαμάχες ανάμεσα σε αριστοκρατικούς και δημοκρατικούς. Το πρώτο όμως μισό του 4ου αιώνα π.Χ. επικρατεί το δημοκρατικό πολίτευμα με δύο προσωπικότητες, τον Πελοπίδα και τον Επαμεινώνδα, που οδηγούν τη Θήβα στο κέντρο των ιστορικών εξελίξεων.
Γιατί η Σπάρτη κάνει στρατιωτική επέμβαση στη Θήβα; Πέτυχε τον στόχο της τελικά;
Το 382 π.Χ. η Σπάρτη ανατρέπει με στρατιωτική επέμβαση το δημοκρατικό πολίτευμα της Θήβας και παραδίδει την εξουσία στους ολιγαρχικούς. Μετά από τρία χρόνια, οι Θηβαίοι δημοκρατικοί, με αρχηγό τον Πελοπίδα, ανατρέπουν τους ολιγαρχικούς και αποκαθιστούν το δημοκρατικό πολίτευμα.
Τι ήταν ο Ιερός Λόχος, ποιος τον συγκρότησε και τι χαρακτηριστικά είχε;
Ο Πελοπίδας, συγκροτεί έναν αξιόμαχο στρατό με κύριο πυρήνα ένα σώμα από 300 άνδρες, τον Ιερό Λόχο. Οι άνδρες του Ιερού Λόχου συνδέονται μεταξύ τους με στενή φιλία και είναι πρόθυμοι να δώσουν τη ζωή τους για τη Θήβα. Δίπλα στον Πελοπίδα βρίσκεται ο νεότερος Θηβαίος στρατηγός Επαμεινώνδας, μία από τις λαμπρότερες στρατιωτικές φυσιογνωμίες του αρχαίου ελληνικού κόσμου.
Ποιες επιτυχίες σημείωσε ο στρατός των Θηβαίων; Σε ποια πολεμική τακτική οφείλεται η νίκη των Θηβαίων στα Λεύκτρα;
Α) Ο στρατός των Θηβαίων συγκρούεται επανειλημμένα με τους Σπαρτιάτες και κατορθώνει να αποκρούει τις επιθέσεις τους.
Β) Το 371 π.Χ., στα Λεύκτρα της Βοιωτίας, ο στρατός των Σπαρτιατών συντρίβεται. Ο ίδιος ο βασιλιάς Κλεόμβροτος, ο οποίος οδηγούσε το στράτευμα, φονεύεται. Η στρατιωτική μεγαλοφυΐα του Επαμεινώνδα, ο οποίος εφάρμοσε στη μάχη το στρατηγικό σχέδιο της λοξής φάλαγγας, οδήγησε τους Θηβαίους στη νίκη.
Ποιες επιτυχίες σημειώνουν οι Θηβαίοι μετά τη μάχη στα Λεύκτρα;
Ο θρίαμβος στα Λεύκτρα ανοίγει νέους ορίζοντες δράσης για τον Επαμεινώνδα.
Α) Εκστρατεύει στην Πελοπόννησο και φθάνει μέχρι τη Λακωνική.
Β) Το 370 π.Χ. ιδρύει τη Μεγαλόπολη και την καθιστά πρωτεύουσα της Αρκαδικής συμπολιτείας. Γ)Συγχρόνως, η Θήβα δρα προς τη Θεσσαλία. Εκεί, σε μια μάχη, ο Πελοπίδας σκοτώνεται. Ο Επαμεινώνδας συνεχίζει μόνος.
Δ) Το 362 π.Χ. επιχειρεί μία νέα εκστρατεία στην Πελοπόννησο, απειλώντας και την ίδια τη Σπάρτη, την οποία υπερασπιζόταν ο γέρος βασιλιάς Αγησίλαος. Στη μάχη στη Μαντίνεια (362 π.Χ.), οι Θηβαίοι νίκησαν, αλλά ο Επαμεινώνδας έπεσε νεκρός. Μετά τον θάνατο του Επαμεινώνδα, εγκατέλειψαν την Πελοπόννησο και η Θήβα έπαψε να παίζει πρωτεύοντα ρόλο στα ελληνικά πράγματα.
Ποια κατάσταση επικράτησε στην Ελλάδα μετά τη μάχη στη Μαντίνεια, κατά τον ιστορικό Ξενοφώντα;
Ο Ξενοφών τελειώνει τα «Ελληνικά» του με την περιγραφή της μάχης στη Μαντίνεια και τονίζει ότι αληθινό χάος, επικράτησε στην Ελλάδα μετά τον θάνατο του Επαμεινώνδα. Πράγματι, μετά το 362 π.Χ. καμία από τις τρεις πόλεις που είχαν διεκδικήσει την ηγεμονία στην Ελλάδα δεν ήταν σε θέση να τη διεκδικήσει εκ νέου. Η παρακμή ήταν γεγονός. Στην Πελοπόννησο και την Κεντρική Ελλάδα όλες οι πόλεις έχουν εξαντληθεί. Άλλες ελληνικές δυνάμεις, άφθαρτες, θα οδηγήσουν σε λίγο τον ελληνισμό σε νέα φάση της ιστορικής του πορείας.
ΓΛΩΣΣΑΡΙΟ
ΛΟΞΗ ΦΑΛΑΓΓΑ: Είναι μια νέα πολεμική τακτική. Σύμφωνα με αυτή, η κύρια δύναμη του στρατού συγκεντρώνεται στην επιθετική πτέρυγα σε τόσο βάθος, ώστε η διάσπαση των γραμμών του εχθρού να πετύχει οπωσδήποτε, ενώ η ασθενέστερη αμυντική πτέρυγα περιορίζει όσο είναι δυνατό τη δράση της, έως ότου κριθεί η μάχη από την άλλη. Η πτέρυγα που νίκησε στρέφεται κατόπιν προς το κέντρο, ενώ η αμυντική περνά στην επίθεση και ο εχθρός περισφίγγεται και από τις δύο πλευρές
Τι είχαν υποσχεθεί οι Σπαρτιάτες στους συμμάχους τους κατά τη διάρκεια του πελοποννησιακού πολέμου και τι έκαναν όταν νίκησαν σε αυτόν;
Οι Σπαρτιάτες είχαν κηρύξει τον πόλεμο εναντίον της Αθήνας με το σύνθημα της απελευθέρωσης των ελληνικών πόλεων από τον αθηναϊκό ζυγό. Όμως αυτό διαψεύστηκε μετά την πτώση της Αθήνας. Οι Σπαρτιάτες, με τη συμπαράσταση των Περσών, υποστήριξαν τα ολιγαρχικά κόμματα στις πόλεις, τοποθέτησαν φρουρά σ’ αυτές με επικεφαλής έναν Σπαρτιάτη αρμοστή (διοικητή) και επέβαλαν φόρους.
Τι είδους πολίτευμα επιβάλλουν οι Σπαρτιάτες στην Αθήνα και πώς το αντιμετωπίζουν οι Αθηναίοι;
Οι Σπαρτιάτες εγκαθιστούν στην Αθήνα ένα σκληρότατο ολιγαρχικό καθεστώς. Τριάντα άνδρες (Τριάκοντα τύραννοι), φίλοι της Σπάρτης, με ηγέτη τον Κριτία, αναλαμβάνουν την εξουσία. Ένα κύμα βίας ξεσπά και πολλοί δημοκρατικοί πολίτες θανατώνονται. Οι Αθηναίοι τελικά εξεγείρονται (επαναστατούν) και με ηγέτη τον Θρασύβουλο ανατρέπουν το τυραννικό καθεστώς και αποκαθιστούν το δημοκρατικό, χωρίς να σημειωθεί σπαρτιατική αντίδραση (403 π.Χ.).
Ποιο ιστορικό γεγονός καταγράφεται στο έργο του Ξενοφώντα «Κύρου Ανάβασις»;Πώς αποδείχθηκε μέσα από αυτό η αδυναμία του περσικού κράτους;
Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΩΝ ΜΥΡΙΩΝ
Η εκστρατεία του Κύρου, σατράπη (Πέρση διοικητή) της Μικράς Ασίας, εναντίον του αδερφού του Αρταξέρξη για την κατάληψη του περσικού θρόνου, οδηγεί τη Σπάρτη και τους Έλληνες γενικότερα να αντιληφθούν ότι τα θεμέλια του περσικού κράτους ήταν σαθρά (φθαρμένα). Στον στρατό του Κύρου συμμετείχαν 13.000 Έλληνες, ανάμεσα στους οποίους 700 Σπαρτιάτες. Στα Κούναξα (401 π.Χ.) ο στρατός του Κύρου νίκησε, αλλά ο ίδιος σκοτώθηκε. Τότε οι Έλληνες μισθοφόροι, οι «Μύριοι», όπως ονομάστηκαν με οδηγούς τον Σπαρτιάτη Κλέαρχο αρχικά και τον Αθηναίο Ξενοφώντα στη συνέχεια, κατόρθωσαν χωρίς απώλειες να διασχίσουν το περσικό κράτος και να φθάσουν στον Πόντο. Οι Πέρσες δεν τόλμησαν να τους επιτεθούν. Το κατόρθωμα αυτό μας το αφηγείται ο ίδιος ο Ξενοφών στο έργο του «Κύρου Ανάβασις».
Ποια ήταν η δράση του βασιλιά της Σπάρτης, Αγησιλάου στη Μικρά Ασία και πώς αιτιολογείται; Γιατί ο Αγησίλαος δεν ολοκλήρωσε τον στόχο του;
Μετά την αποτυχία της εξέγερσης του Κύρου κατά του αδερφού του Αρταξέρξη, οι Πέρσες απαιτούν την υποταγή των ελληνικών πόλεων της Ιωνίας σ’ αυτούς. Οι πόλεις αντιδρούν και στρέφονται προς τη Σπάρτη ζητώντας προστασία. Οι Σπαρτιάτες αποφασίζουν να επέμβουν με εκστρατευτικό σώμα, του οποίου την ηγεσία, τελικά, αναλαμβάνει ο βασιλιάς Αγησίλαος (395 π.Χ.). Ο Αγησίλαος, ηγέτης με πανελλήνια ιδεώδη, σκεφτόταν να συντρίψει την περσική δύναμη και, μάλιστα, με συνεχείς στρατιωτικές επιτυχίες απείλησε την κυριαρχία του «Μεγάλου Βασιλέως» (δηλαδή του ισχυρού βασιλιά των Περσών) στη Μικρά Ασία. Όμως, το περσικό χρήμα συνασπίζει (ενώνει σε συμμαχία) Θηβαίους, Αργείους, Κορίνθιους και Αθηναίους στην Ελλάδα εναντίον της Σπάρτης. Οι Σπαρτιάτες, για να αντιμετωπίσουν τον κίνδυνο, αναγκάζονται να ανακαλέσουν τον Αγησίλαο από τη Μικρά Ασία. Η αντίληψη, πάντως, ότι το περσικό κράτος ήταν ασθενές άρχισε να εδραιώνεται (ριζώνει) στην Ελλάδα.
Ποιοι συγκρούονται στη μάχη της Κορώνειας και τι αλλάζει μετά από αυτήν στην ηγεμονία της Σπάρτης;
ΜΑΧΗ ΚΟΡΩΝΕΙΑΣ
Ενώ ο Αγησίλαος πολεμούσε τους Πέρσες στη Μικρά Ασία, οι Σπαρτιάτες τον κάλεσαν πίσω για να αντιμετωπίσει τους ενωμένους αντιπάλους τους (Αθηναίους, Κορίνθιους, Θηβαίους και Αργείους). Ο Αγησίλαος διά ξηράς επανέρχεται στην Ελλάδα και νικά τον στρατό του αντισπαρτιατικού συνασπισμού στην Κορώνεια (394 π.Χ.). Οι Σπαρτιάτες διατηρούν την ηγεμονία τους στην ηπειρωτική Ελλάδα, όμως η κυριαρχία τους στο Αιγαίο και στις μικρασιατικές ακτές είχε χαθεί οριστικά.
Ποια γεγονότα αποδεικνύουν ότι οι Πέρσες καθορίζουν τις εξελίξεις στον Ελλαδικό χώρο;
Α) Το περσικό χρήμα συνασπίζει (ενώνει σε συμμαχία) Θηβαίους, Αργείους, Κορίνθιους και Αθηναίους εναντίον της Σπάρτης.
Β) Ο Αθηναίος στρατηγός Κόνων ναυπηγεί, με περσικά χρήματα, πλοία και συντρίβει το σπαρτιατικό στόλο στην Κνίδο (394 π.Χ.).
Γ) Ο Κόνων, μετά τη ναυμαχία, επιστρέφει στην Αθήνα και ανοικοδομεί, πάλι με περσικά χρήματα, τα τείχη των Αθηνών.
Δ) Η Ανταλκίδειος ειρήνη (βλέπε παρακάτω) έκανε τους Πέρσες διαιτητές των ελληνικών πραγμάτων.
ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΚΝΙΔΟΥ
Πότε και πώς σταματούν οι συγκρούσεις ανάμεσα στους αντισπαρτιατικούς συνασπισμούς και τη Σπάρτη; Τι γνωρίζετε για την Ανταλκίδειο Ειρήνη;
Μέχρι το 386 π.Χ. νέοι αντισπαρτιακοί συνασπισμοί σχηματίζονται και πολεμικές επιχειρήσεις, διεξάγονται στον ελλαδικό χώρο. Όλες οι ελληνικές πόλεις, εξουθενωμένες από τους συνεχείς πολέμους, ποθούσαν την ειρήνη. Την τάση αυτή εκμεταλλεύεται η Σπάρτη για να αποκτήσει πάλι την εύνοια των Περσών. Ο Σπαρτιάτης Ανταλκίδας πείθει το βασιλιά Αρταξέρξη να προτείνει ένα σχέδιο ειρήνης (386 π.Χ.) το οποίο, αν γινόταν δεκτό, θα έθετε τέρμα στους μακροχρόνιους πολέμους. Ο Ξενοφών στα «Ελληνικά» του έχει διασώσει το σχέδιο της συνθήκης. Την εφαρμογή των όρων της ειρήνης ανέλαβαν οι Σπαρτιάτες, οι οποίοι τον επόμενο χρόνο συγκάλεσαν πανελλήνιο συνέδριο. Όλες οι πόλεις δέχτηκαν, μετά από πολλούς δισταγμούς, την ειρήνη που καθιστούσε τους Πέρσες διαιτητές των ελληνικών πραγμάτων.
Μετά την Ανταλκίδειο Ειρήνη αποκαθίσταται η ειρήνη ανάμεσα στις ελληνικές πόλεις κράτη; Κάτω από ποιες συνθήκες δημιουργείται η Β΄Αθηναϊκή συμμαχία;
Η Ανταλκίδειος ειρήνη δεν έφερε τη γαλήνη στον ελληνικό κόσμο. Πολλές ναυτικές και νησιωτικές πόλεις έβλεπαν με συμπάθεια την ανασύσταση της Αθηναϊκής συμμαχίας. Έτσι, σε συνέδριο που συγκαλείται στην Αθήνα το 378 π.Χ., και στο οποίο μετέχουν πολλές νησιωτικές πόλεις, αναγγέλλεται επίσημα η οργάνωση της Β’ Αθηναϊκής συμμαχίας.
ΓΛΩΣΣΑΡΙΟ
Πανελλήνιο ιδεώδες: η αντίληψη ότι οι ελληνικές πόλεις – κράτη πρέπει να είναι ενωμένες.
Ποιο ρόλο έπαιξε ο Αλκιβιάδης στην επανέναρξη του πολέμου και συγκεκριμένα στη σικελική εκστρατεία;
Στην πολιτική σκηνή της Αθήνας κυριαρχεί ο Αλκιβιάδης, πολιτικός με πολλές ικανότητες και υπέρμετρες φιλοδοξίες. Ο Αλκιβιάδης, χρησιμοποιώντας ως πρόφαση τον πόλεμο δύο σικελικών πόλεων (της Έγεστας και του Σελινούντα), πείθει την Εκκλησία του Δήμου, παρά τις αντιρρήσεις του Νικία, να οργανώσει μεγάλη εκστρατεία στη Σικελία με το πρόσχημα της αποστολής βοήθειας προς τους Εγεσταίους, φίλους της Αθήνας. Η Εκκλησία του Δήμου όρισε, ως αρχηγούς της εκστρατείας, τρεις στρατηγούς δίνοντάς τους πλήρεις εξουσίες (στρατηγούς αυτοκράτορες): τον Αλκιβιάδη, που ήταν ο εμπνευστής της εκστρατείας, τον Νικία και τον Λάμαχο.
Γιατί ξέσπασε πολιτική κρίση στην Αθήνα, μετά την αποχώρηση του στόλου για τη σικελική εκστρατεία;
Όταν ο στόλος των Αθηναίων έφθασε στη Σικελία, στην Αθήνα ξέσπασε οξύτατη πολιτική κρίση. Ο Αλκιβιάδης είχε κατηγορηθεί από τους εχθρούς του ότι, την παραμονή της αποχώρησης για τη Σικελία, αυτός και φίλοι του, σε κατάσταση μέθης, είχαν ακρωτηριάσει τις ερμαϊκές στήλες (ήταν μαρμάρινες, τετράπλευρες ορθογώνιες στήλες οι οποίες στην κορυφή έφεραν προτομή και τοποθετούνταν σε διάφορα σημεία της αρχαίας Ελλάδας) που χρησίμευαν ως οδοδείκτες στους δρόμους και τις πλατείες της πόλης. Ο λαός είχε δώσει υπερβολική σημασία στο γεγονός αυτό. Η κατηγορία για ιεροσυλία ήταν φοβερή. Η Εκκλησία αποφάσισε να ανακαλέσει από τη Σικελία τον Αλκιβιάδη. Αυτός, φοβούμενος την καταδίκη του σε θάνατο, αρνείται να επιστρέψει στην Αθήνα και καταφεύγει στη Σπάρτη. Εκεί, προδίδοντας την πόλη του, συμβουλεύει τους Σπαρτιάτες α) να στείλουν ισχυρό εκστρατευτικό σώμα στη Σικελία για να βοηθήσουν τους αντιπάλους της Αθήνας, Σελινούντιους και Συρακούσιους. Ακόμη, β) προτρέπει να καταλάβουν και να οχυρώσουν τη Δεκέλεια στην Αττική για να αποκόψουν την Αθήνα από την αγροτική ενδοχώρα (πεδιάδες στο εσωτερικό της).
Πώς εξελίσσεται η σικελική εκστρατεία για τους Αθηναίους;
Στη Σικελία η κατάσταση εξελίσσεται άσχημα για τους Αθηναίους. Ο εμπνευστής της εκστρατείας (ο Αλκιβιάδης) είναι απών, ο Νικίας δεν πιστεύει στη χρησιμότητα της επιχείρησης και ο Λάμαχος φονεύτηκε (σκοτώθηκε) σε μία σύγκρουση με τους Συρακούσιους. Όταν φθάνουν οι σπαρτιατικές ενισχύσεις υπό τον ικανότατο στρατηγό Γύλιππο, η κατάσταση χειροτερεύει για τους Αθηναίους και καταλήγει σε καταστροφή. Για τον Θουκυδίδη η σικελική καταστροφή σηματοδοτεί και την οριστική πτώση του αθηναϊκού μεγαλείου. Χαρακτηριστικά γράφει: «Όλα χάθηκαν».
Ποια αποτελέσματα για την πορεία του πολέμου είχε η οχύρωση της Δεκέλειας από τους Σπαρτιάτες;
Η οχύρωση της Δεκέλειας από τους Σπαρτιάτες είχε καταστρεπτικά αποτελέσματα για την Αθήνα. Η ύπαιθρος χάνεται για την πόλη. Οι Αθηναίοι, μετά την καταστροφή στη Σικελία, προσπαθούν να ναυπηγήσουν νέο στόλο.
Για ποιο λόγο οι Πέρσες εμπλέκονται ξανά στα ελληνικά πράγματα;
Οι Πέρσες αρχίζουν ξανά να εμφανίζονται στο Αιγαίο, γιατί ο Αλκιβιάδης, ο οποίος μετά τη Σπάρτη έχει καταφύγει στη Μικρά Ασία, συμβουλεύει τους Πέρσες να συντηρούν τον πόλεμο ανάμεσα σε Αθήνα και Σπάρτη. Οι Πέρσες προσφέρουν χρήματα στους Σπαρτιάτες και εκείνοι με τα χρήματα των Περσών ναυπηγούν ισχυρό στόλο και διεκδικούν από τους Αθηναίους την κυριαρχία στο Αιγαίο.
Ποιες ενέργειες κάνουν οι Αθηναίοι μετά την ανάληψη της ηγεσίας του σπαρτιατικού στόλου από τον Λύσανδρο;
Όταν ένας ικανότατος στρατηγός, ο Λύσανδρος, αναλαμβάνει την ηγεσία του σπαρτιατικού στρατού, οι Αθηναίοι, στην αμηχανία τους, ανακαλούν τον Αλκιβιάδη και του αναθέτουν την αποστολή να αντιμετωπίσει τον Λύσανδρο. Ο αθηναϊκός στόλος ηττάται όμως στη Σάμο το 407 π.Χ.. Yπεύθυνος της ήττας θεωρείται ο Αλκιβιάδης, ο οποίος δεν επιστρέφει στην Αθήνα.
Ποια γεγονότα σηματοδοτούν το τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου;
ΑΙΓΟΣ ΠΟΤΑΜΟΙ
α)Στις Αργινούσες (406 π.Χ.) ο αθηναϊκός στόλος με αρχηγό τον Κόνωνα νικά τους Σπαρτιάτες. Στη συνέχεια οι επιχειρήσεις αναπτύσσονται στο Βόρειο Αιγαίο και στα στενά της Προποντίδας.
β)Στα 405 π.Χ. ο Λύσανδρος στους Αιγός Ποταμούς, μία τοποθεσία στον Ελλήσποντο, κυριεύει με τέχνασμα τα αθηναϊκά πλοία. Η καταστροφή των Αθηναίων ήταν ολοκληρωτική.
γ)Ο στόλος των Σπαρτιατών αποκλείει την Αθήνα από τη θάλασσα, ενώ η πόλη, με οχυρωμένη τη Δεκέλεια από τους Σπαρτιάτες, ήταν τελείως απομονωμένη από την ξηρά. Η πολιορκία εξάντλησε τους Αθηναίους, οι οποίοι 404 π.Χ. αναγκάζονται να ζητήσουν ειρήνη.
Τι αποφασίζουν οι νικητές στο συνέδριο της Σπάρτης;
Οι Σπαρτιάτες συγκαλούν συνέδριο στη Σπάρτη για να αποφασιστεί η σύναψη ειρήνης. Στο συνέδριο οι Κορίνθιοι και άλλοι σύμμαχοι ζητούν να ισοπεδωθεί η Αθήνα και οι κάτοικοί της να πουληθούν ως δούλοι. Οι Σπαρτιάτες όμως, αναλογιζόμενοι την προσφορά της Αθήνας κατά τους Περσικούς πολέμους, δεν άκουσαν τη γνώμη των συμμάχων και δέχθηκαν να συνάψουν ειρήνη με τους παρακάτω βαρείς όρους:
α) Οι Αθηναίοι να παραδώσουν όλα τους τα πλοία εκτός από 12.
β) Να κατεδαφιστούν τα Μακρά τείχη και τα τείχη του Πειραιά.
γ) Να επανέλθουν όλοι οι πολιτικοί εξόριστοι.
δ) Οι Αθηναίοι να ακολουθούν τους Σπαρτιάτες και να έχουν τους ίδιους εχθρούς και φίλους.
Ποια ήταν τα αποτελέσματα του πολέμου;
Το τέλος του πολέμου αναδεικνύει τη Σπάρτη νικήτρια. Όμως στην πραγματικότητα ολόκληρη η Ελλάδα εξέρχεται βαθύτατα τραυματισμένη.
α) Πόλεις έχουν ερειπωθεί, η ύπαιθρος έχει εγκαταλειφθεί από τους κατοίκους της, οι νεκροί ανέρχονται σε χιλιάδες.
β) Όμως ο πόλεμος έχει διαβρώσει και τον ψυχικό κόσμο των ανθρώπων. Οι ηθικές αξίες έχουν καταρρεύσει, οι κοινωνικές δομές έχουν ανατραπεί, η θρησκευτική πίστη έχει αντικατασταθεί από την αμφισβήτηση.
γ)Ακόμη, ο πόλεμος αυτός έχει επιτρέψει στους Πέρσες να αναμειχθούν στα ελληνικά πράγματα.
431-362 π.Χ. ΗΓΕΜΟΝΙΚΟΙ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΚΑΜΨΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΠΟΛΕΩΝ
Ποιες είναι οι κύριες πηγές μας για την περίοδο των ηγεμονικών ανταγωνισμών και της κάμψης των ελληνικών πόλεων; (ενημερωτικά)
α)Ο Θουκυδίδης για την περίοδο ως το 411, β) ο Ξενοφών με τα τα έργα του «Ελληνικά», «Κύρου Ανάβασις» και «Αγησίλαος» και γ) οι «Βίοι» του Πλουτάρχου Νικίας, Αλκιβιάδης, Λύσανδρος και Πελοπίδας.
Ποια γεγονότα σηματοδοτούν την έναρξη και τη λήξη αυτής της περιόδου;
Η περίοδος αυτή αρχίζει με τον Πελοποννησιακό πόλεμο (431π.Χ.) και τελειώνει με τη μάχη της Μαντίνειας (362 π.Χ.)
Ποιος πόλεμος ονομάστηκε Πελοποννησιακός, πότε και μεταξύ ποιων έγινε;
Πελοποννησιακός Πόλεμος ονομάστηκε ο πόλεμος ανάμεσα στην Αθηναϊκή και την Πελοποννησιακή Συμμαχία (υπό την ηγεμονία της Σπάρτης). Κράτησε, με μικρές διακοπές, 27 χρόνια, από το 431 ως το 404 π.Χ.
Οι αντίπαλοι
Ποιες ήταν οι αιτίες του Πελοποννησιακού πολέμου;
1) ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΑΘΗΝΑΣ – ΚΟΡΙΝΘΟΥ
Η Αθήνα, μετά την πλήρη κυριαρχία στο Αιγαίο, στρέφει τις βλέψεις της και προς τη Δύση, το Ιόνιο και την Αδριατική. Αυτό τη φέρνει σε σύγκρουση με την Κόρινθο, κύρια σύμμαχο της Σπάρτης, η οποία θεωρούσε ως χώρο επιρροής της τις δυτικές θάλασσες και βλέπει τώρα τα οικονομικά της συμφέροντα να απειλούνται.
2) ΠΟΛΙΤΕΙΑΚΕΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΑΘΗΝΑΣ – ΣΠΑΡΤΗΣ
Ακόμη, η πολιτειακή διαφορά της Αθήνας (δημοκρατία) με τη Σπάρτη (ολιγαρχία), η οποία γεννά και τη διαφορά στη νοοτροπία, είναι η βαθύτερη και ουσιαστικότερη αιτία του χάσματος ανάμεσα στις δύο πόλεις, το οποίο, σταδιακά, θα καταστεί αγεφύρωτο.
3) ΑΝΤΙΖΗΛΙΑ ΣΠΑΡΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ
Η κλειστή και αριστοκρατική Σπάρτη έβλεπε με ολοφάνερη καχυποψία τη συνεχώς αυξανόμενη δύναμη της ανοικτής και δημοκρατικής Αθήνας. Με την Αθήνα και τη Σπάρτη βρίσκονται αντιμέτωπες δύο αντίπαλες και αντίθετες κοσμοθεωρίες. Η σύγκρουση ήταν αναπόφευκτη.
Ποιες ήταν οι αφορμές του Πελοποννησιακού πολέμου;
1) ΕΠΙΔΑΜΝΟΣ
Κέρκυρα, Επίδαμνος
Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, η ανάμειξη των Αθηναίων στη διαμάχη ανάμεσα στην Κέρκυρα και την Κόρινθο για την Επίδαμνο (Δυρράχιο), αποτελεί την πρώτη αφορμή του πολέμου.
2)ΠΟΤΙΔΑΙΑ
Ποτίδαια
Η αντιπαλότητα ανάμεσα σε Κόρινθο και Αθήνα οξύνεται και οι Κορίνθιοι ωθούν σε αποστασία από την Αθηναϊκή συμμαχία την Ποτίδαια (432 π.Χ.). Αυτή είναι η δεύτερη αφορμή.
2) ΜΕΓΑΡΙΚΟ ΨΗΦΙΣΜΑ
Μέγαρα
Σε αντίποινα ο Περικλής απαγορεύει στα πλοία των Μεγαρέων, συμμάχων της Σπάρτης, να αγκυροβολούν σε λιμάνια της Αθηναϊκής συμμαχίας και να διεξάγουν εμπόριο(τρίτη αφορμή).Οι «Τριακοντούτεις σπονδαί» (τριακονταετής ειρήνη Αθήνας –Σπάρτης που υπογράφηκε το 446 π.Χ.) είχαν παραβιαστεί.
Ποιοι συμμετέχουν στο Συνέδριο της Σπάρτης και τι αποφασίζουν;
Σε συνέδριο στη Σπάρτη, Κορίνθιοι και Μεγαρείς, με τη συμπαράταξη και της φιλοπόλεμης σπαρτιατικής μερίδας, ισχυρίζονται ότι ο πόλεμος είναι η μόνη λύση. Επικρατούν οι φιλοπόλεμοι και οι εχθροπραξίες αρχίζουν το 431 π.Χ.
Ποιες είναι οι φάσεις του Πελοποννησιακού πολέμου;
Ο Πελοποννησιακός πόλεμος διακρίνεται σε τρεις φάσεις: α) Αρχιδάμειος πόλεμος (431-421 π.Χ.) β) Σικελική εκστρατεία (415-413 π.Χ.) γ) Δεκελεικός πόλεμος (413-404 π.Χ.).
Ποια βασικά γεγονότα συμβαίνουν στη διάρκεια της πρώτης φάσης του πολέμου (Αρχιδάμειος πόλεμος);
Αρχή του πολέμου αποτέλεσε η εισβολή των Θηβαίων στην Πλάταια, παραδοσιακή φίλη της Αθήνας. Ο πελοποννησιακός στρατός, με αρχηγό το βασιλιά της Σπάρτης Αρχίδαμο, λεηλατεί την ύπαιθρο της Αττικής και ο πληθυσμός της αναγκάζεται να καταφύγει μέσα στην οχυρωμένη πόλη.
Το 430 π.Χ. μια μολυσματική ασθένεια αποδεκατίζει τον πληθυσμό της Αθήνας. Θύμα της και ο ίδιος ο Περικλής (429 π.Χ.). Οι Αθηναίοι χάνουν το ηθικό τους. Ισάξιος διάδοχος του Περικλή δεν υπάρχει. Στην πολιτική κυριαρχούν πλέον οι δημαγωγοί (πολιτικοί που με την ικανότητα της πειθούς παρασύρουν τον λαό).
Για να αντιμετωπίσει τις σπαρτιατικές επιδρομές, η Αθήνα πιέζει οικονομικά τους Συμμάχους. Οι αυθαιρεσίες των Αθηναίων προκαλούν εξεγέρσεις. Η Λέσβος πρωτοστατεί (428 π.Χ.) και η αποστασία καταπνίγεται με αγριότητα από τους Αθηναίους.
Οι Σπαρτιάτες μεταφέρουν τον πόλεμο στη Μακεδονία και καταλαμβάνουν την Αμφίπολη.Οι Αθηναίοι αντιδρούν και στέλνουν στρατό στη Χαλκιδική. Σε αμφίρροπη μάχη στη Χαλκιδική, κοντά στην Αμφίπολη φονεύονται και οι δύο φιλοπόλεμοι στρατηγοί της Αθήνας και της Σπάρτης (422 π.Χ.).
Ο θάνατος των δύο ηγετών είχε ως άμεσο αποτέλεσμα το τέλος του πολέμου. Με πρωταγωνιστή τον αρχηγό του αριστοκρατικού κόμματος στην Αθήνα, Νικία, υπογράφεται ειρήνη για πενήντα χρόνια (το 421 π.Χ.).
Ποιοι ήταν οι στόχοι της μόρφωσης στην αρχαία Αθήνα;
Α)Η αρμονική ανάπτυξη του σώματος και του πνεύματος είχε τεθεί ως υπέρτατος παιδευτικός στόχος από την αθηναϊκή Πολιτεία.
Β)Η ανάπτυξη του καλού γούστου, της ευπρέπειας (σωστής διαγωγής), της κοινωνικότητας και της οξυδερκούς (έξυπνης) πολιτικής σκέψης ήταν επίσης βασικοί στόχοι των εκπαιδευτικών επιδιώξεων.
Γ)Η μουσική κατέχει δεσπόζουσα θέση σ’ αυτή τη μαθησιακή διαδικασία.
Ποια πρόσωπα εμπλέκονταν στη μόρφωση των παιδιών;
Α)Ο παιδαγωγός, συνήθως ένας μορφωμένος δούλος, βοηθά στο σπίτι το αγόρι στην εκμάθηση των μαθημάτων του και το συνοδεύει στο σχολείο του.
Β)Εκεί ο γραμματιστής τού διδάσκει γραφή, ανάγνωση και την κατανόηση των ομηρικών επών.
Γ)Ο κιθαριστής διδάσκει στο παιδί μουσική.
Δ) Ο παιδοτρίβης εκγυμνάζει το παιδί.
Ε) Οι σοφιστές που ήταν μορφωμένοι άνθρωποι και είχαν συρρεύσει στην Αθήνα απ’ όλα τα μέρη της Ελλάδας, ακόμα και από τις αποικίες, δίδασκαν στους νέους τη ρητορική με (μεγάλη) αμοιβή. Συγκεκριμένα, στην εφηβική ηλικία, τα παιδιά των πλούσιων Αθηναίων, που επεδίωκαν μια υψηλή σταδιοδρομία στον πολιτικό τομέα, διδάσκονταν από τους σοφιστές τη ρητορική, την τέχνη της ορθής έκφρασης και της ικανότητας να πείθεις τον δήμο.
Ποιο ρόλο έπαιξε στη μόρφωση των νέων η πνευματική ατμόσφαιρα της Αθήνας;
Τον νέο, και ιδιαίτερα τον έφηβο, τον βοηθούσε στη διανοητική και αισθητική του ανάπτυξη (την ανάπτυξη της αίσθησης του ωραίου») η όλη πνευματική ατμόσφαιρα που κυριαρχούσε στην Αθήνα. «‘Ελλάδος παίδευσιν» ονομάζει την πόλη ο Θουκυδίδης και αυτή ήταν η πραγματικότητα. Πνευματικό και καλλιτεχνικό κέντρο του ελληνισμού η Αθήνα, παρείχε κάθε δυνατότητα στους νέους να αναπτύξουν όλες τους τις ικανότητες, να διευρύνουν τους πνευματικούς τους ορίζοντες και να αναδείξουν τα όποια ταλέντα τους.
ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΑ
Ποιες είναι οι επαγγελματικές δραστηριότητες των Αθηναίων;
Α)Οι Αθηναίοι αγρότες, με μικρή κτηματική ιδιοκτησία, αποτελούν την πλειονότητα του πληθυσμού. Καλλιεργούν τα χωράφια τους με τη βοήθεια των δούλων.
Β)Η κτηνοτροφία είναι περιορισμένη.
Γ)Οι πολυάριθμοι τεχνίτες ζουν κυρίως στην πόλη. Εργάζονται σε μικρά εργαστήρια, ανοιχτά προς το μέρος του δρόμου, ώστε οι μελλοντικοί πελάτες τους να παρακολουθούν την εργασία τους. Τα εργαστήρια και τα μαγαζιά είναι συγκεντρωμένα σε μία συγκεκριμένη περιοχή, ανάλογα με το είδος που κατασκευάζουν ή πουλούν. Έτσι οι αγγειοπλάστες είχαν συγκεντρώσει τα εργαστήριά τους στην περιοχή του Κεραμεικού.
Δ)Συγχρόνως, η αύξηση του πληθυσμού συντελεί στη ραγδαία αύξηση του εμπορίου. Εισάγονται τρόφιμα για τη συντήρηση των κατοίκων, αλλά και πρώτες ύλες, όπως δέρματα, ξυλεία και μέταλλα, για τις εργασίες των βιοτεχνιών. Τα προϊόντα των αθηναϊκών εργαστηρίων, όπως υφάσματα, όπλα, κατεργασμένα δέρματα, αγγεία και έπιπλα, εξάγονταν σε ολόκληρη τη Μεσόγειο.
ΙΣΧΥΡΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΟΜΑΔΕΣ
Ποια κοινωνική τάξη ενισχύεται με την αύξηση του εμπορίου;
Με την άνθηση του εμπορίου, μια νέα δυναμική και πλούσια επαγγελματική κατηγορία, οι μέτοικοι, αποκτούν ισχύ και επηρεάζουν τις τύχες της πόλης.
Ποια κοινωνική ομάδα δημιουργεί «τον χρυσό αιώνα» της Αθήνας (δηλαδή την εποχή της μεγάλης ανάπτυξης του πολιτισμού;
Μια ιδιαίτερη ομάδα, όχι και τόσο ολιγομελής, οι καλλιτέχνες, οι διανοούμενοι και οι πολιτικοί, με τα καλλιτεχνικά τους δημιουργήματα (οι καλλιτέχνες), τις υψιπετείς (υψηλές) φιλοσοφικές θεωρίες τους (οι διανοούμενοι) και τις ριζοσπαστικές πολιτικές τους κινήσεις (οι πολιτικοί), υλοποιούν αυτό που ονομάστηκε «χρυσούς αιών» της Αθήνας.
ΓΙΟΡΤΕΣ
Ποιες ήταν οι μεγάλες γιορτές της Αθήνας;
Οι γιορτές, παναθηναϊκές (όλων των Αθηναίων) και κρατικές ή ιδιωτικές και λιτές, ήταν συνυφασμένες με την καθημερινή ζωή της Αθήνας.Οι σημαντικότερες ήταν:
Α)Η λαμπρότερη, η εορτή της ίδιας της πόλης, ήταν τα Παναθήναια, που τελούνταν κάθε τέσσερα χρόνια προς τιμήν της Αθηνάς. Κατά τη διάρκειά τους ξεδιπλωνόταν όλο το μεγαλείο και η δύναμη της πόλης.
Β)Τα Μεγάλα ή «εν άστει» Διονύσια ήταν μια πολυήμερη γιορτή προς τιμήν του Διονύσου. Γ)Τα Ανθεστήρια ήταν μία άλλη γιορτή αφιερωμένη στον ίδιο θεό, κατά την οποία οι Αθηναίοι δοκίμαζαν το νέο κρασί μέσα σε ατμόσφαιρα γενικής χαράς.
Δ)Τέλος, τα Ελευσίνια, γιορτή αφιερωμένη στη Δήμητρα και στην κόρη της Περσεφόνη, εορτάζονταν στις αρχές Οκτωβρίου. Πομπή με προσκυνητές ξεκινούσε από την Αθήνα και κατέληγε στο ιερό της Δήμητρας στην Ελευσίνα. Εκεί τελούνταν τα Ελευσίνια μυστήρια.
Oι πτώσεις είναι οι διάφορες μορφές που παίρνει στον λόγο μια κλιτή λέξη εκτός του ρήματος (δηλαδή το άρθρο, το ουσιαστικό, το επίθετο, η αντωνυμία και η μετοχή της παθητικής φωνής). Μας δείχνουν τη σχέση που μπορεί να έχει ένα ουσιαστικό με το ρήμα ή με ένα άλλο ουσιαστικό της πρότασης .
Οι πτώσεις είναι τέσσερις: ονομαστική, γενική, αιτιατική και κλητική.
OΙ ΠΤΩΣΕΙΣ ΜΑΣ ΔΕΙΧΝΟΥΝ ΤΗ ΣΧΕΣΗ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΕΧΕΙ ΕΝΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ ΜΕ ΤΟ ΡΗΜΑ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ
OΙ ΠΤΩΣΕΙΣ
ΠΤΩΣΕΙΣ
ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟ ΡΗΜΑ
ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ
Α) ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ, π.χ. Ο Δημήτρης βλέπει τηλεόραση.
Β) ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ, π.χ. Ο Κώστας είναι αθλητής.
ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ
Α) ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ μεταβατικών ρημάτων, π.χ. Κάποιος άνοιξε τηνπόρτα.
Β) ΑΜΕΣΟ Η ΕΜΜΕΣΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ δίπτωτων ρημάτων, π.χ. Ο καθηγητής εξέτασε τους μαθητές ( άμεσο αντικείμενο) γεωγραφία (έμμεσο αντικείμενο)
Γ) ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ ΤΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ, π.χ. Η επιτροπή διόρισε τη Μαρία γραμματέα.
Δ) ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ, π.χ. Πάω σπίτι.
ΓΕΝΙΚΗ
Α) ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ μονόπτωτων ρημάτων, π.χ. Ο Μιχάλης μοιάζει του πατέρα του.
Β) ΕΜΜΕΣΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ δίπτωτων ρημάτων, π.χ, Ο Κώστας χάρισε της Μαρίας ένα δαχτυλίδι.
Γ) ΓΕΝΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ, δηλαδή γενική ονόματος προσώπου ή συνήθως προσωπικής αντωνυμίας που συνοδεύει απρόσωπα ρήματα ή απρόσωπες εκφράσεις ή άλλα ρήματα χωρίς να είναι αντικείμενο. Π.χ. Δε μου φαίνεται εύκολο.
Δ) ΓΕΝΙΚΗ ΚΑΤΗΓΟΡΗΜΑΤΙΚΗ (κατηγορούμενο σε πτώση γενική), π.χ. Αυτό το σπίτι είναι τηςΕλένης.
Ε) ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΙΚΟΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ, π.χ. Θα ξαναβρεθούμε του χρόνου.
ΚΛΗΤΙΚΗ
Δε δηλώνει κάποια σχέση του ουσιαστικού με το ρήμα. Τη χρησιμοποιούμε σε προσφωνήσεις, παρακλήσεις κ.λ.π. Π.χ. Μαρία, φέρε μου το βιβλίο.
ΜΑΣ ΔΕΙΧΝΟΥΝ ΤΗ ΣΧΕΣΗ ΠΟΥ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΕΧΟΥΝ ΤΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΜΕΤΑΞΥ ΤΟΥΣ.
Συχνά μέσα στην πρόταση ένα ουσιαστικό συνδέεται με ένα άλλο ουσιαστικό προσδιορίζοντας την έννοιά του. Στην περίπτωση αυτή το ουσιαστικό λειτουργεί ως ονοματικός προσδιορισμός.
Οι ονοματικοί προσδιορισμοί έχουν δύο μορφές ανάλογα με το αν βρίσκονται στην ίδια ή σε διαφορετική πτώση με το ουσιαστικό που προσδιορίζουν. Οι ομοιόπτωτοι βρίσκονται στην ίδια πτώση με το ουσιαστικό που προσδιορίζουν, ενώ οι ετερόπτωτοι βρίσκονται σε διαφορετική πτώση από το ουσιαστικό που προσδιορίζουν.
ΟΜΟΙΟΠΤΩΤΟΙ ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ
ΠΑΡΑΘΕΣΗ (είναι μια γενικότερη έννοια που προσδιορίζει ένα ουσιαστικό), π.χ. Η Άννα, η φίλη μου, πέρασε στην Ιατρική.
ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ (είναι μια ειδικότερη έννοια που επεξηγεί το ουσιαστικό), π.χ. Έχει ένα σημαντικό πλεονέκτημα, την πείρα.
ΕΤΕΡΟΠΤΩΤΟΙ ΟΝΟΜΑΤΙΚΟΙ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΙ
ΣΕ ΓΕΝΙΚΗ (ΓΕΝΙΚΗ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΙΚΗ)
ΣΕ ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ
Α) ΓΕΝΙΚΗ ΚΤΗΤΙΚΗ, εκφράζει τον κτήτορα, π.χ. το αυτοκίνητο του Κώστα
Β) ΓΕΝΙΚΗ ΤΗΣ ΙΔΙΟΤΗΤΑΣ, εκφράζει ιδιότητα, π.χ. είναι άνθρωπος των γραμμάτων
Γ) ΓΕΝΙΚΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ, εκφράζει το περιεχόμενο, π.χ. μια ομάδα διαδηλωτών
Δ)ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΑΙΡΕΤΙΚΗ, εκφράζει το σύνολο, μέρος του οποίου είναι το ουσιαστικό που προσδιορίζεται, π.χ. ένα δωμάτιο του σπιτιού μου
Ε) ΓΕΝΙΚΗ ΤΗΣ ΑΙΤΙΑΣ, εκφράζει την αιτία, π.χ. η χαρά της νίκης
Στ) ΓΕΝΙΚΗ ΤΟΥ ΣΚΟΠΟΥ, εκφράζει τον σκοπό, π.χ. ταξίδι αναψυχής
Ζ) ΓΕΝΙΚΗ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΙΚΗ, εκφράζει τον δράστη της ενέργειας, την οποία φανερώνει το ουσιαστικό που προσδιορίζεται, π.χ. το κλάμα του μωρού (το μωρό κλαίει)
Η) ΓΕΝΙΚΗ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΗ, εκφράζει τον αποδέκτη της ενέργειας που φανερώνει το ουσιαστικό που προσδιορίζεται, π.χ. η νοσταλγία της πατρίδας (νοσταλγεί την πατρίδα).
Α) ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ ΤΗΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ εκφράζει μέγεθος, ύψος, βάθος κ.α. , Σκαρφάλωσε σε ένα τοίχο δέκα μέτρα ύψος.Β) ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ ΤΟΥ ΠΟΣΟΥ Η ΤΟΥ ΜΕΤΡΟΥ, π.χ. Είκοσι χρόνια ναυτικός, έχω γνωρίσει όλο τον κόσμο
ΑΜΕΣΟ ΚΑΙ ΕΜΜΕΣΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ
ΑΜΕΣΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ
ΕΜΜΕΣΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ
1. ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ
ΓΕΝΙΚΗ
2. ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΩΠΟΥ
ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΟΣ
3. ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ
ΠΡΟΘΕΤΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ
4. ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ
ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΠΡΟΤΑΣΗ
5. ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ ΠΡΟΤΑΣΗ
ΓΕΝΙΚΗ
Παραδείγματα:
Ο Δημήτρης μου (έμμεσο σε γενική) ζήτησε χρήματα (άμεσο σε αιτιατική).
Έδωσα του Γιώργου (έμμεσο σε γενική) το βιβλίο (άμεσο σε αιτιατική).
Ο Κώστας διδάσκει τον Πέτρο (άμεσο, αιτιατική προσώπου) χορό (έμμεσο, αιτιατική πράγματος).
Ζήτησα από τον Γιώργο (έμμεσο, προθετικό σύνολο) χρήματα (άμεσο, αιτιατική).
Έδωσα στον μαθητή ( έμμεσο, προθετικό σύνολο) το βιβλίο (άμεσο, αιτιατική).
Η πατέρας με (άμεσο αιτιατική) δίδαξε να εργάζομαι σκληρά (έμμεσο, δευτερεύουσα πρόταση).
Ο Κώστας μου (γενική έμμεσο) ζήτησε να πάμε στο γήπεδο (άμεσο, δευτερεύουσα πρόταση).
ΝΑ ΘΥΜΑΜΑΙ ΟΤΙ:
A) Όταν έχουμε δύο αντικείμενα το ένα σε γενική και το άλλο σε αιτιατική, τότε η αιτιατική είναι το άμεσο.
B) Όταν το ρήμα συντάσσεται (παίρνει ως αντικείμενο) δύο αιτιατικές, από τις οποίες η μία είναι πρόσωπο και η άλλη πράγμα, τότε η αιτιατική του προσώπου είναι το άμεσο και η αιτιατική του πράγματος το έμμεσο.
Χρησιμοποιούμε cookies για να σας προσφέρουμε την καλύτερη δυνατή εμπειρία στη σελίδα μας. Εάν συνεχίσετε να χρησιμοποιείτε τη σελίδα, θα υποθέσουμε πως είστε ικανοποιημένοι με αυτό.ΕντάξειΔιαβάστε περισσότερα
Πρόσφατα σχόλια