«Διαγνωστική προσέγγιση της Δυσλεξίας: Προβλήματα με τα κριτήρια και τις διαδικασίες ταυτοποίησης»
ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΑΡΘΡΟΥ
Στην παρούσα εργασία επιχειρείται η κριτική θεώρηση του άρθρου «Διαγνωστική προσέγγιση της Δυσλεξίας: Προβλήματα με τα κριτήρια και τις διαδικασίες ταυτοποίησης» του Δημήτριου Αναστασίου.
Ο συγγραφέας εισάγει τον αναγνώστη στο θέμα χρονολογικά. Έτσι, ο κλάδος των ειδικών μαθησιακών δυσκολιών πέρασε από τη φάση της αμάθειας που συνοδεύει κάθε νέο επιστημονικό κλάδο και κατέληξε στη φάση της επιστημονικής εξήγησης. Στη συνέχεια ο συγγραφέας κάνει αναφορά στη διένεξη για την ταυτοποίηση των μαθησιακών δυσκολιών και των ειδών τους, δίνοντας παράλληλα έμφαση στις νομοθετικές αλλαγές του εννοιολογικού και λειτουργικού ορισμού, οι οποίες ξεκίνησαν από τις ΗΠΑ. Έπειτα, ακολουθεί η προσέγγιση των τεσσάρων θεμελιακών εννοιών που υπάρχουν στον εννοιολογικό ορισμό. Αυτές είναι η φύση των μαθησιακών δυσκολιών, η αναπτυξιακή διάσταση τους και η διάκριση σε ειδικές μαθησιακές δυσκολίες από άλλες αναπτυξιακές και μη διαταραχές.
Πιο κάτω αναλύεται ο λειτουργικός ορισμός και κυρίως τα κριτήρια αποκλεισμού, όπως ο συγγραφέας διατείνεται, που πρέπει να πληρούνται ώστε να χαρακτηριστεί ένας μαθητής ή και ένα άτομο ως να έχει μαθησιακές δυσκολίες. Επίσης, διευκρινίζεται η σύγχυση που επικρατεί ανάμεσα στην χαμηλή επίδοση των μαθητών και τον λειτουργικό ορισμό των ειδικών μαθησιακών δυσκολιών και της δυσλεξίας. Τέλος, γίνεται σαφής αναφορά στην παράβαση των κριτηρίων διάγνωσης, η οποία οδήγησε στην λήψη νέων μέτρων που θα συνηγορούσαν προς το καλύτερο.
Ο κ. Αναστασίου συνεχίζει με την αναφορά στον δείκτη νοημοσύνης ως κριτήριο για τη διάγνωση των δυσκολιών μάθησης, την κατηγοριοποίηση των IQ test και τα όρια γι αυτή την ταυτοποίηση. Έπεται η αναφορά στην ελληνική πραγματικότητα. Εδώ ο συγγραφέας παραθέτει τα προβλήματα και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι εκπαιδευτικοί και οι ενασχολούμενοι με τον εκπαιδευτικό τομέα αναφορικά με τα IQ τεστ, ενώ δίνεται και ένα υποθετικό σενάριο για την κατανόηση της δυσκολίας στην αναγνώριση των ατόμων με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες. Εν τέλει, υπογραμμίζεται η μέγιστη ανάγκη για την τήρηση των διαγνωστικών κριτηρίων, ενώ ταυτόχρονα συμβουλεύονται οι ειδικοί να είναι προσεχτικοί στη διάγνωσή τους.
ΚΡΙΤΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ ΑΡΘΡΟΥ
Ξεκινώντας την κριτική θεώρηση του άρθρου πιστεύω πως το περιεχόμενό του είναι ελκυστικό, ενδιαφέρον, διδακτικό αν και σύντομο. Παίρνοντας τα πράγματα από την αρχή, ο τίτλος του είναι κατατοπιστικός, περιεκτικός, εύστοχος και σε άμεση συσχέτιση με το περιεχόμενο του άρθρου. Παρ’ όλα τούτα η ένστασή μου έγκειται στην χρήση του όρου Δυσλεξία. Πιστεύω ότι θα ήταν πιο δόκιμο να χρησιμοποιούνταν ο όρος Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες, αφού πρώτον είναι πιο ευρύτερος (για αυτό χαρακτηρίζεται και όρος ομπρέλα) και δεύτερον σε όλο το κείμενο ο όρος Δυσλεξία έχει ήδη αντικατασταθεί με τον προαναφερθέντα.
Επιπλέον, η περίληψη του κειμένου επαρκεί για να πληροφορήσει τον αναγνώστη και να τον προσελκύσει και να τον οδηγήσει στην ανάγνωση του άρθρου, αφού παρέχει σωστά και σύντομα τα κύρια σημεία του. Όμως, και εδώ παρατηρώ ένα ατόπημα. Ο συγγραφέας αναφέρει την περίπτωση της χώρας μας αλλά σε όλη την έκταση του κειμένου εξετάζονται περιπτώσεις άλλων χωρών, από τις οποίες υπάρχει επιρροή.
Ακόμη, η μελέτη του συγγραφέα χαρακτηρίζεται ικανοποιητική. Ο αριθμός των βιβλιογραφικών αναφορών είναι μεγάλος, οι προσωπικές απόψεις του συνοδεύονται από τη συγκλίνουσα και αποκλίνουσα σκέψη, οι οποίες τεκμηριώνονται επιστημονικά με τη χρήση παραπομπών της μορφής APA(«Με αρκετές διαφορές […] εμπειρικά δεδομένα…», σ.405). Έτσι, η εγκυρότητα και η αξιοπιστία του άρθρου ενισχύεται και μπορεί με βεβαιότητα να προάγει την επιστημονική γνώση και την ακαδημαϊκή έρευνα.
Με μια πιο προσεχτική μελέτη διαπίστωσα πως δεν υπάρχει θετική αναλογία ως προς την έκταση του περιεχομένου. Δηλαδή, η ανάλυση του εννοιολογικού ορισμού της Δυσλεξίας είναι πολύ μεγαλύτερη από ότι θα έπρεπε και αυτό οδηγεί στη μειωμένη ανάλυση των υπολοίπων, καθώς ο κύριος στόχος του άρθρου είναι να καταδείξει τα με τα κριτήρια και τις διαδικασίες ταυτοποίησης της δυσλεξίας και των Ειδικών Μαθησιακών Δυσκολιών.
Αντίθετα, η ανάπτυξη του λειτουργικού ορισμού είναι σωστή σε μέγεθος και ποιότητα. Γι αυτό το λόγο αναδύονται και τα εμπόδια της διάγνωσης και των κριτηρίων που πρέπει να πληρούνται. Συγκεκριμένα, η αναφορά στα IQ τεστ, δηλαδή στην συμβολή και τον σκοπό τους ώστε να βοηθήσουν στην ταυτοποίηση και στη διάγνωση από τους ειδικούς κρίνεται αναγκαία για την σαφέστερη και την πλήρη κατανόησή τους ακόμα και από έναν μη ειδικό αναγνώστη.
Προς την ίδια κατεύθυνση συνδράμει και το υποθετικό παράδειγμα μέσα από τους Stuebing et. al. Ο αναγνώστης κατανοεί και πρακτικά την Δυσλεξία αλλά δεν παύει αυτό το παράδειγμα να μην αγγίζει την ελληνική πραγματικότητα και τα ελληνικά σύγχρονα εκπαιδευτικά πράγματα αφού προέρχεται από το εξωτερικό και συγκεκριμένα από τις ΗΠΑ.
Τέλος, αυτό που προσωπικά θεωρώ ότι αποτελεί την μεγαλύτερη έλλειψη του άρθρου είναι η απουσία συμπερασμάτων. Τα συμπεράσματα επαληθεύουν όλα όσα έχει ο αναγνώστης αποκομίσει από την ανάγνωση και την προσεχτική μελέτη, ενώ παράλληλα συνιστούν μια μικρή κωδικοποίησή τους. Στο εν λόγω άρθρο, δεν υπάρχει ξεχωριστό κεφάλαιο ή σύνοψη. Ο συγγραφέας αρκείται να δώσει τα συμπεράσματα στην τελευταία παράγραφο του κειμένου, τα οποία έχουν στην ουσία την δήλωση του σκοπού του άρθρου. Έτσι, θα πρότεινα την ανακατάταξή της τελευταίας παραγράφου και τη μεταφορά της στον πρόλογο, ώστε να χρησιμοποιηθεί για την εισαγωγή του αναγνώστη στο θέμα.
Εν κατακλείδι, η δομή του άρθρου είναι σωστή, η παρουσίασή του είναι καλαίσθητη, αφού υπάρχει αριθμός σελίδων, παραγραφοποίηση, χωρισμός ενοτήτων και επιμέρους επικεφαλίδες. Ακόμη, το περιοδικό που έχει δημοσιευτεί το άρθρο θεωρείται έγκριτο. Όλα τα παραπάνω συμβάλλουν σε μια θετική αίσθηση και ταυτόχρονα παρακινούν τον αναγνώστη και του δίνουν κίνητρο να προβληματιστεί και να ερευνήσει εκτενέστερα το θέμα.