Στις 10 Ιουνίου 2009 πραγματοποιήσαμε ημερήσια εκπαιδευτική εκδρομή στην Καστοριά. Επισκεφθήκαμε στο νότιο άκρο της Λίμνης το Δισπηλιό και θαυμάσαμε μια σύγχρονη αναπαράσταση ενός μεγάλου παραλίμνιου οικισμού της Νεολιθικής περιόδου (5.500 χρόνια π.Χ.). Τα σπίτια του οικισμού, κυκλικά και ορθογώνια, ήταν κατασκευασμένα από ξύλο, βρύα και πηλό και στηρίζονταν πάνω σε ξύλινες πλατφόρμες. Από τα φυτικά και ζωικά υπολείμματα, καθώς και από τα κινητά αντικείμενα που αποκαλύφθηκαν (αγγεία, εργαλεία, κλπ.) συμπεραίνουμε πως η οικονομική ζωή της κοινότητας βασιζόταν στην γεωργία, την κτηνοτροφία, το κυνήγι και το ψάρεμα.
Στο βιβλίο ‘ΟΙΚΟΜΟΥΣΕΙΟ ΔΙΣΠΗΛΙΟΥ’ η ερευνητική ομάδα του Α.Π.Θ. περιγράφει τον πολιτισμό που ανέπτυξε ο προϊστορικός Δισπηλιώτης ως εξής:
<<Είτε μένει στη στεριά είτε στην όχθη είτε στην καλύβα που είναι περιτριγυρισμένη απ’ το νερό ο προϊστορικός Δισπηλιώτης έχει αποφασίσει να συνδέσει τη ζωή του με τη λίμνη. Τραβήχτηκε μαζί με τα ζώα του κοντά της και κράτησε την πολύτιμη εύφορη γη για τα χωράφια του. Παρατήρησε το ιδιαίτερο οικοσύστημα της λίμνης, κατανόησε τους νόμους του και βρήκε σιγά σιγά τον τρόπο να το δαμάσει. Με τις βάρκες, που είναι κατασκευασμένες από μεγάλους κορμούς δέντρων, πηγαίνει γρήγορα στα γειτονικά χωριά χωρίς να κινδυνεύει από τα ζώα του πυκνού δάσους που φθάνει μέχρι την όχθη, φυσικά ψαρεύει κιόλας με δίχτυα ή με καλαμένιες παγίδες.
Δίπλα στη λίμνη ο προϊστορικός άνθρωπος πρέπει για να ζήσει, να κοπιάσει και προπάντων να σκεφτεί πολύ. Ξέρει και συνεχώς μαθαίνει καλύτερα να αξιοποιεί ότι υπάρχει γύρω του. Έτσι κατάφερε να κάνει τους κορμούς των δέντρων σπίτια, το σιτάρι ψωμί, τα κόκαλα μουσική, ακόμα και τη λάσπη που παρατήρησε ότι σκληραίνει με τη φωτιά, μπορεί να τη μεταμορφώσει σε αγγεία…>>
Χώρα που την καρπίζει με χάρη ο πλατύροος ποταμός Αξιός!
Γη με ιστορία 5000 χρόνων!
Βαρδαρόφτσα της Τουρκοκρατίας!
Αξιοχώρι της Προσφυγιάς!
1922. Από τους 360 ελληνορθόδοξους κατοίκους στις αρχές του 20ού αιώνα δεν έχουν απομείνει παρά μονάχα ο βλάχος Ζήκας με τους εργάτες του να βλέπουν να φτάνουν στον έρημο τούτο τόπο οι ξεριζωμένοι από τις προγονικές τους εστίες Έλληνες πρόσφυγες από τον Πόντο στην αρχή, τη Θράκη στη συνέχεια, την Ανατολική Ρωμυλία στο τέλος (1925).
Οι ντόπιοι που εγκατέλειψαν το χωριό άφησαν πίσω τους μια πολύ όμορφη και εντυπωσιακά εικονογραφημένη εκκλησία, του Αϊ-Γιώργη, που για τη βελτίωση της ακουστικής της είχαν εντοιχιστεί μεγάλα λαγήνια, καθώς και νότια αυτής ένα μικρό δωμάτιο, το Σχολείο τους, ένα από τα λιγοστά ελληνικά σχολεία της περιοχής πριν από την απελευθέρωση (1912-13). Εδώ στεγάστηκαν τα παιδιά των Ποντίων με δάσκαλο τον Αναστάσιο Καπασακάλη, που οι πρόσφυγες έφεραν μαζί τους από τον Πόντο. (ΦΕΚ ίδρυσης Δημοτικού Σχολείου Αξιοχωρίου: 120/1-4-1915)
Το 1925, όταν ήταν Πρόεδρος ο Αδαμίδης Σταύρος, χτίστηκε άλλο σχολείο δίπλα στο σημερινό Ιερό Ναό Μεταμόρφωσης του Σωτήρος με προσωπική εργασία των κατοίκων του χωριού, που με τα ζώα κουβαλούσαν νερό και οικοδομικά υλικά, πλιθιά και πέτρες. Δύο αίθουσες με ξύλινα πατώματα, τοίχοι μα πλιθιά χοντρά, βάση και θεμέλια με πέτρα φιλοξενούσαν τώρα πια 60 περίπου μαθητές. Υπήρχε και σχολικός κήπος απέναντι στις παρυφές του Λόφου του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Τα παιδιά πήγαιναν σχολείο πρωί και απόγευμα. Στην Πρώτη τάξη χρησιμοποιούσαν πλακοκόντυλο, στη Δευτέρα μολύβι και στις μεγαλύτερες πένα. Τα πρώτα χρόνια είχαν μόνο τετράδια. Μετά εκδόθηκε το πρώτο βιβλίο για τις μεγάλες τάξεις, <<Άπασα η Ύλη>>. Σύντομα το κάθε μάθημα είχε και το δικό του βιβλίο. Ως το 1930 η βαθμολογική κλίμακα ήταν 1-6.
Μετά τον Α. Καπασακάλη (1936) ακολούθησαν ως το 1940 οι δάσκαλοι Χρήστος Λαγογιάννης, Γιώργος Βέρροιος, Γρηγόριος Λαναράς και Πέτρος Κλειούσης. Κοντά τους δίδαξαν και οι δασκάλες Νήλη, Αυρηλία και Πελαγία μιας και το Σχολείο λειτουργούσε πλέον ως 2/θέσιο.
Με την παρουσία περισσότερων εκπαιδευτικών η σχολική ζωή έγινε πιο πλούσια. Ο σχολικός κήπος ήταν κομμάτι της καθημερινής ζωής των μαθητών. Τα παιδιά πότιζαν τις βραγιές με νερό που κουβαλούσαν κατά ομάδες έξω από το χωριό με στάμνες και κουβάδες.
Υπήρχε αρκετό εποπτικό υλικό, εικόνες αγίων και ηρώων, όργανα Φυσικής και Χημείας. Οι μαθητές, που διασκέδαζαν στα διαλείμματα με πεντόβολα, ζούσαν έντονη σχολική ζωή με γυμναστικές επιδείξεις, παρελάσεις,ποιήματα, θέατρα, συμμετοχή σε θρησκευτικές λατρευτικές εκδηλώσεις και η περίφημη λαμπαδηφορία για τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου:
<<Κόβαμε κονσερβοκούτια, τα καρφώναμε σ’ ένα ξύλο, βάζαμε στάχτη και πετρέλαιο, ανάβαμε φωτιά και γυρνούσαμε στο χωριό οργανωμένοι σα Σχολείο.>>
Στα τέλη της δεκαετίας του ’30 είχε ήδη ωριμάσει η σκέψη για την ανέγερση νέου σχολικού κτιρίου. Όλοι ήταν διατεθειμένοι, έχοντας συγκεντρώσει λίθους και άμμο, να προσφέρουν προσωπική εργασία. Με την 19/16-4-38 Πράξη Σχολικής Εφορίας (Πρόεδρος Σταύρος Κούσης, Ταμίας Ιωάννης Απαραμάνης, Γραμματέας ο Προϊστάμενος του Σχολείου Γιώργος Βέρροιος και μέλη οι Ανέστης Σταυριανίδης και Θόδωρος Χαραλαμπίδης) αποφασίστηκε <<…στο εξής κάθε ποσό που διατίθεται να χρησιμοποιηθεί για την ανέγερση διδακτηρίου…>>Ζητήθηκε μάλιστα Σχέδιο από την Επιθεώρηση. Το Υπουργείο Παιδείας απέστειλε στις 3-7-1940 <<ΣΧΕΔΙΟ 2/ΤΑΞΙΟΥ ΔΙΔΑΚΤΗΡΙΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΑΞΙΟΧΩΡΙΟΥ ΠΑΙΟΝΙΑΣ>>.
Ακολούθησε η είσοδος της χώρας μας στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στις 28 Οκτωβρίου 1940, με το <<ΟΧΙ>> του ελληνικού λαού στους Ιταλούς, ο ιδιαίτερα αγαπητός στους μαθητές Γρηγόριος Λαναράς έφυγε για το μέτωπο. Αναπληρώθηκε από το δάσκαλο Πέτρο Κλειούση. Η Σχολική Εφορία με απόφασή της (13/1-12-1940) διέθεσε 1000 οκάδες σιτάρι από το σχολικό κλήρο (42 στρέμματα) για την ενίσχυση του Μεγάλου Αγώνα της ελληνικής φυλής.
Μετά την εισβολή των Γερμανών ο Λαναράς επέστρεψε. Ο σχολικός σίτος παραδόθηκε στους δασκάλους για επισιτιστικές τους ανάγκες με τιμή 25 δραχμές την οκά. Ο Π. Κλειούσης έκανε και τον τσαγκάρη για να ζήσει τα δύσκολα χρόνια της Κατοχής. Για κάποιο χρονικό διάστημα το Σχολείο δε λειτουργούσε επίσημα, οπότε και προσέφεραν σ’ αυτό οικιοθελώς και αφιλοκερδώς τις υπηρεσίες τους η Γαλάτεια Φραγγουλίδου και ο Ιωάννης Μανεάδης, αν και δεν ήταν δάσκαλοι. Συνάμα ο παλιός συνεταιρισμός για λίγο έγινε ιδιωτικό σχολείο. Παλιά τραπέζια και καναπέδες φιλοξενούσαν μαθητές της Ε΄-ΣΤ΄ τάξης και απόφοιτους του Δημοτικού για επανάληψη της ύλης και προετοιμασία για το Γυμνάσιο. Εκεί δίδαξε ο Υπολοχαγός και φιλόλογος Στάθης Ιωαννίδης από τους Ευζώνους.
Από το Μαθητολόγιο φαίνεται πως εγγραφή πρωτοετών έγινε τον Απρίλη του ’45 και το σχολικό έτος έληξε το Δεκέμβρη. Το επόμενο άρχισε το Γενάρη του ’46 και τελείωσε τον Ιούνη του ίδιου έτους. Πάντως το Νοέμβρη του 1945 ανέλαβε καθήκοντα Δ/ντή του Σχολείου ο Ηλίας Μακρής, άνθρωπος δραστήριος, σοβαρός και καλός δάσκαλος. Ήταν ζωντανή η συμμετοχή του στην καθημερινή ζωή της τοπικής κοινωνίας. Μέχρι τον Ιούνιο του 1959 θα εργαστεί σκληρά και θα αφήσει την προσωπική του σφραγίδα στην εκπαιδευτική ιστορία του τόπου. Το όνομά του θα συνδεθεί κύρια με την ανέγερση του σημερινού Δημοτικού Σχολείου του χωριού.
Το παλιό σχολείο, που είχε χτιστεί το 1925 χωρίς σχέδιο του Υπουργείου Παιδείας, υπέστη σοβαρές ζημιές στη διάρκεια του πολέμου. Ο δάσκαλος Ηλίας Μακρής προβαίνοντας στις απαραίτητες επισκευές (κουφώματα, πατώματα), έκανε γνωστό εγγράφως προς όλες τις αρμόδιες υπηρεσίες και φορείς πως το κτίριο ήταν ακατάλληλο για τη στέγαση 125 παιδιών και τόνιζε διαρκώς την αναγκαιότητα ανέγερσης νέου σχολικού κτιρίου. Η επιβράβευση των προσπαθειών του έγινε με το 19/4-10-1950 Πρακτικό της Σχολικής Εφορίας, που κατακύρωνε τη Δημοπρασία θεμελίωσης και οικοδομής λιθοδομής του 3/τάξιου Δημοτικού Σχολείου Αξιοχωρίου στο όνομα του εργολάβου Αθανάσιου Μπακαλίδη.
Στις 8 Οκτωβρίου 1950, ημέρα Κυριακή και ώρα 12 πμ, χοροστατούντος του Σεβασμιοτάτου Μητροπολίτη Πολυανής και Κιλκισίου Ιωακείμ, έγινε πανηγυρικά η θεμελίωση του νέου σχολικού κτιρίου. Ήταν όλοι εκεί. Ο εφημέριος Διονύσης Αναστασιάδης, ο Νομάρχης Βασίλης Τσώχος, ο αναπληρωτής Επιθεωρητής Αλέξανδρος Κουνάβος, ο Πρόεδρος της Κοινότητας Αναστάσιος Καζάκος, ο Πρόεδρος της Σχολικής Εφορίας Ιωάννης Μανεάδης, ο Ταμίας Παρασκευάς Αδαμίδης, ο Γραμματέας και Διευθυντής του Σχολείου Ηλίας Μακρής και οι κάτοικοι του χωριού, άντρες, γυναίκες και παιδιά.
Η θεμελίωση έγινε με δαπάνες του σχεδίου Μάρσαλ και του σχολικού Ταμείου. Συντάχθηκε και Πρακτικό με όλα τα παραπάνω στοιχεία, σφραγίσθηκε μέσα σε φιάλη και τοποθετήθηκε στα θεμέλια του νέου Διδακτηρίου για αιώνια μαρτυρία της <<αδάμαστης ελληνικής ψυχής, που ανοικοδομεί την Ελλάδα από τα ερείπια της καταστροφής του πολέμου>>.
Ο προϋπολογισμός του νέου σχολικού κτιρίου ήταν 165.000.000 δρχ. Αρχικά δόθηκαν 18.000.000 δρχ. από το κράτος. Η Κοινότητα διέθεσε 25.000.000 σε υλικά, καθώς και οικόπεδο 6.000 τ.μ. και οι κάτοικοι προσωπική εργασία: <<Κουβαλούσαμε όλοι πέτρες για να γίνουν τα θεμέλια. Η παλιά εκκλησία του Αϊ-Γιώργη γκρεμίστηκε και τα υλικά της χρησιμοποιήθηκαν για τη θεμελίωση του νέου σχολείου, μαζί και οι στρογγυλοί, πέτρινοι σταυροί των παλιών μνημάτων>>. Η Επιτροπή Ανέγερσης Διδακτηρίου αποφάσισε όλα τα οχήματα να μεταφέρουν δωρεάν1½κ.μ. άμμο και ένα φορτίο χαλίκι, καθώς και προαιρετικό έρανο μεταξύ των κατοίκων του χωριού (40.000 δρχ. η κάθε οικογένεια).
Όλη τη δεκαετία του ’50 ο δάσκαλος Ηλίας Μακρής δε σταμάτησε ν’ αγωνίζεται για την αποπεράτωση του νέου σχολικού κτιρίου. Στις 22-3-51 εγκρίθηκε το Πρακτικό Δημοπρασίας ανωδομής για το Α΄ μέρος εργασιών και στις 28-11-54 το Β΄ μέρος (εργολάβος ο Σωτήρης Τρώντζος), ώστε να παραδοθούν οι 2 αίθουσες για σχολική χρήση. Οι εργασίες ολοκληρώθηκαν το Μάη του 1955 και το Σχολείο λειτούργησε για πρώτη φορά το σχολικό έτος 1955-56. το 1957 εγκρίθηκε και η κατασκευή ξύλινης στέγης του Σχολείου, όταν Πρόεδρος της Σχολικής Εφορίας ήταν ο Αναστάσιος Ιωαννίδης. Το Σχολείο λειτουργούσε 2/θέσιο και ο αριθμός των μαθητών κυμαινόταν από 60 ως 110. Το ωράριο εργασίας ήταν πρωί 8:30 – 12:30 και απόγευμα (εκτός από το Σάββατο) 3:00 – 5:00. Το απόγευμα της Τετάρτης πραγματοποιούνταν περίπατοι, ελεύθερες συζητήσεις και ανακοινώσεις. Το διδακτικό προσωπικό έπαιρνε απόφαση καθορισμού των διδακτικών βοηθητικών βιβλίων – από τα εγκεκριμένα – για χρήση από τους μαθητές. Μαζί με τον Ηλία Μακρή υπηρέτησε όλα αυτά τα χρόνια η δασκάλα Βασιλεία Κυριακοπούλου, η οποία και ανέλαβε τη διεύθυνση του Σχολείου μετά την αποχώρηση του τελευταίου (Ιούνιος 1959). Ως το 1962 συνεργάστηκε με τα δασκάλα Κούλη Μελπομένη και το δάσκαλο Σταμάτη Παπαϊωάννου, οπότε και παρέδωσε τη θέση της στον επόμενο <<σταθμό>> της εκπαιδευτικής ιστορίας του τόπου, στο δάσκαλο της 10ετίας του 60, στον Αβραάμ Θωμά.
Τα επόμενα δέκα χρόνια ο δάσκαλος Αβραάμ Θωμάς από τη Γουμένισσα και η γυναίκα του, δασκάλα επίσης του Σχολείου, Αθηνά Γκεκίδου, δούλεψαν σκληρά για να προσθέσουν μια <<χρυσή>> σελίδα στην τοπική ιστορία της εκπαίδευσης. Η διαμόρφωση εσωτερικών και εξωτερικών χώρων μοναδική και αξιοθαύμαστη. Ομάδες εργασίας από παιδιά και γονείς έσκαβαν και φύτευαν δέντρα και λουλούδια, κουβαλούσαν νερό και κοπριά, έχτισαν παρτέρια, σιντριβάνι, κιόσκι και καμπαναριό, καθώς και παιδική χαρά με κούνιες, μύλους και τραμπάλες. Εβδομήντα περίπου μαθητές ζούσαν έντονη σχολική ζωή με θεατρικά δρώμενα, γυμναστικές επιδείξεις, παρελάσεις, ποιήματα κι ένα υπέροχο σχολικό Μουσείο με θαυμάσια εργόχειρα και χειροτεχνικές κατασκευές. Αν ο Ηλίας Μακρής πέτυχε την ανέγερση του νέου σχολικού κτιρίου,ο Αβραάμ Θωμάς το ανέδειξε σ’ ένα από τα ωραιότερα της περιοχής.
Από το 1961 είχε αρχίσει η ανέγερση οικίας δασκάλου. Την επόμενη χρονιά αποφασίστηκε η αποπεράτωσή της με εργολάβο το Γεώργιο Δουλγέρη. Η Σχολική Εφορία με Πρόεδρο το Γεώργιο Παρδάλη βγήκε με τα’ άλογα και μάζευε σιτάρι από τους κατοίκους του χωριού για να γίνουν τα κουφώματα και να μπει ο δάσκαλος στο σπίτι. Αργότερα, το 1964, χτίστηκε η σημερινή αποθήκη του Σχολείου, που χρησίμευε αρχικά σα μαγειρείο. Έτσι η Τρίτη αίθουσα, με ενέργειες του Αβραάμ Θωμά, αποπερατώθηκε και δόθηκε για σχολική χρήση (αίθουσα Εποπτικών Μέσων Διδασκαλίας και Σχολικό Μουσείο).
Μετά την αποχώρηση του Αβραάμ Θωμά και της συζύγου του, στο σχολείο υπηρέτησαν ως το 1987 οι δάσκαλοι:
Χρήστου Κων/νος, 1973-1977
Παπαδάτου Ευαγγελία, 1974-1977
Πετρόπουλος Γεώργιος, 1978-1979
Μάντσικα Ουρανία, 1978-1981
Πεκρίδης Κων/νος, 1980-1983
Αγαλιώτης Ευστάθιος, 1981-1982
Αηδηνίδης Δημήτριος, 1982-1985
Συσκάκης Χρήστος, 1985-1987
Ο αριθμός των μαθητών μειώθηκε σταδιακά από τους 53 στους 18. Το σχ. έτος 1983-84 το σχολείο έγινε μονοθέσιο (Φ.361.23/58/Δ1/3967/3-4-84 ΥΠΕΠΘ). Όταν το Σεπτέμβριο του 1987 παρουσιάστηκα στο Δημοτικό Σχολείο Αξιοχωρίου, δε βρήκα τίποτε που να θυμίζει το υπέροχο έργο του Αβραάμ παρά μονάχα ένα λεύκωμα φωτογραφιών.
Στο μεταξύ, στην αυγή της δεκαετίας του ’80, η τροποποίηση του ωρολογίου προγράμματος λόγω εφαρμογής της πενθήμερης εργασίας, καθώς και τα νέα Αναλυτικά Προγράμματα (1981) σηματοδοτούσαν την απαρχή μιας νέας εποχής για τα ελληνικά Γράμματα. Από το 1987 ως το 2002 πραγματοποιήθηκε ένα θαυμάσιο οδοιπορικό σχολικής ζωής, έχοντας στο πλευρό μου εξαίρετους συναδέλφους κάθε φορά που το Σχολείο λειτουργούσε 2/θέσιο, όπως:
Ελευθερία Γούτση, 1989-1990
Νίκη Τολούδη, 1990-1991
Ελένη Μαυρίδου, 1994-1995
Ιωάννα Φωτιάδου, 1999-2000
Θωμάς Χαλάτσης, 2000-2001
Ηλίας Δημητριάδης, 2001-2002
Σήμερα, με λιγοστούς μαθητές αλλά δυναμική και ουσιαστική την παρουσία του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων Δημοτικού σχολείου Αξιοχωρίου, όπως και αρκετών φίλων συγχωριανών, δίνουμε το δικό μας παρόν στην οικοδόμηση του Νέου Σχολείου, με τα νέα αναλυτικά προγράμματα, νέες διδακτικές μεθόδους, καινοτόμες δράσεις, πολιτιστική ζωή και με σύγχρονα ψηφιακά εκπαιδευτικά μέσα.
Τζουμέρκας Αναστάσιος
Προϊστάμενος Δημοτικού Σχολείου Αξιοχωρίου από το 1987
[Το υλικό για τη συγγραφή της νεότερης εκπαιδευτικής ιστορίας του χωριού μας προέρχεται από το αρχείο του Σχολείου αλλά και από τις μαρτυρίες των παρακάτω συγχωριανών μας τους οποίους ευχαριστώ ιδιαίτερα:
Όταν ο πρώτος ευρωπαϊκός πολιτισμός ανέτελλε στη Μινωική Κρήτη, η ευρύτερη περιοχή μας, καθώς και η Τούμπα του Αξιοχωρίου, φιλοξενούσαν σημαντικούς οικισμούς (3000 π.Χ.). Οι κάτοικοι, ζώντας σε γη εύφορη και κοντά σε νερό, ασχολούνταν με την καλλιέργεια της γης, την κτηνοτροφία και την κατασκευή χάλκινων ειδών, ανταλλάσσοντας γεωργικά προϊόντα με μέταλλα που δεν είχαν.
Καθώς ένας νέος λαμπρός πολιτισμός, ο Μυκηναϊκός, έκαμε την εμφάνισή του στη νότια και κεντρική Ελλάδα με κέντρο τις πολύχρυσες Μυκήνες, οι Παίονες, ελληνο-θρακικό φύλο, συγγενικό προς τους Τεύκρους της Τροίας κατά τον Ηρόδοτο, κάνουν την εμφάνισή τους στην Κ. Μακεδονία. Επρόκειτο για ένα λαό πολιτιστικά συντηρητικό.Έφεραντο διάτρητο πολεμικό πέλεκυ, γνώριζαν το δόρυ και το τόξο και πολεμούσαν από άρματα.
Γύρω στα 1350 π.Χ. έφθασαν στην περιοχή οι Μυκηναίοι και καθώς ο Θερμαϊκός τότε ήταν βαθύς κι έφθανε ως την Πέλλα και τη Ν. Νικομήδεια, μπορούσαν να επικοινωνούν άμεσα με τοποθεσίες στον ποταμό Αξιό. Ευρήματα από ανασκαφές στην περιοχή μας εμφανίζουν το Αξιοχώρι σα μια από τις κύριες πηγές μυκηναϊκής αγγειοπλαστικής, γεγονός που μας κάνει να πιστεύουμε πως τα εργαστήρια του τόπου μας παρέμειναν για πολύ χρόνο σε στενή επαφή με το μυκηναϊκό εμπόριο. Αυτό που έφερε εδώ τους εμπόρους από τις Μυκήνες, ήταν η χρήσιμη για την κατασκευή πλοίων ξυλεία. Τα δάση της περιοχής ήταν φημισμένα και η μεταφορά ξυλείας με το ρεύμα του Αξιού ήταν κάτι το συνηθισμένο όλες τις εποχές.
Η Ομηρική Αμυδώνα
Περί το 1200 π.Χ., λίγο πριν από τον Τρωικό πόλεμο, η παρουσία των Τρώων στην περιοχή της Κεντρικής Μακεδονίας ήταν έντονη, σε μια προσπάθειά τους να κρατήσουν τον έλεγχο της Εγνατίας οδού, δρόμου ανάμεσα στο Ιόνιο Πέλαγος και τη Μ. Ασία. Σημαντικά μέρη σ’ αυτόν τοδρόμο ήταν τα περάσματα του Αξιού και του Στρυμόνα. Το πρώτο από αυτά το κατείχαν οι σύμμαχοι της Τροίας, οι Παίονες της Αμυδώνας.
Η προώθηση των ισχυρών Τεύκρων και Μυσών ως το πέρασμα των Τεμπών στον ποταμό Πηνειό έφερε την αντίδραση των Μυκηναίων. Οι τελευταίοι έκαναν μια συνδυασμένη προσπάθεια να καταλάβουν τα θαλάσσια στενά ανάμεσα στην Ευρώπη και την Ασία. Έτσι άρχισε ο περίφημος Τρωικός Πόλεμος, που ο θείος Όμηρος περιγράφει με απαράμιλλη τέχνη στο έπος του <<Ιλιάδα>>, όπου μεταξύ άλλων αναφέρεται και στη συμμετοχή των Παιόνων στο πλευρό των Τρώων.
Από την Αμυδώνα, πόλη της Παιονικής Αμφαξίτιδας, ήρθαν οι Παίονες στην Τροία (1190-1180 π.Χ.).
(΄Υστερα ο Πυραίχμης ήταν ο αρχηγός των Παιόνων με τα καμπύλα τόξα, που είχε έρθει απόμακριά, από την Αμυδώνα, από τον Αξιό με το μέγα ρέμα, τον Αξιό που το νερό του είναι το πιο καλό απ’ όσα σκορπίζονται πάνω στη γη.)
Ο πρώτος ηγέτης των Παιόνων, ο Πυραίχμης, σκοτώθηκε από τον Πάτροκλο.
Κι ο Πάτροκλος σφεντόνισε το αστραφτερό κοντάρι
μπροστά του, όπου άρχιζαν οι πιο πολλοί να σπάζουν
και τον τρανό το βασιλιά Πυραίχμηπετυχαίνει,
που έφερε τους Παίονες πέρ’ απ’ την Αμυδώνα,
στον ποταμό πλατύροο δίπλα τον Αξιό.
Ο Αστεροπαίος, ένας από τους ηγεμόνες τους, γιος του Πηλεγόνα, εγγονός του ποταμού-θεού Αξιού και της Περίβοιας, πέταξε δύο δόρατα στον Αχιλλέα κι έπειτα προφανώς έμεινε δίχως όπλα. Ο Αχιλλέας τον σκότωσε με ξίφος. Μπορεί οι Παίονες να μην είχαν ξίφη, όπως πραγματικά υποδηλώνουν οι αρχαιολογικές μαρτυρίες. Από την άλλη πλευρά, αυτοί ήταν ο μόνος λαός που ονομάζονται από τον ποιητή <<ιπποκορυσταί>>, δηλ. <<πολεμιστές που μάχονται από άρματα>> και τέτοιοι πολεμιστές δε χρειάζονται ξίφη.
Γνωρίζουμε λοιπόν για την πόλη ή τη χώρα της Αμυδώνας, την εύφορη περιοχή της, το βασιλιά Πυραίχμη και το φύλο των Παιόνων. Δε μαθαίνουμε όμως πού ακριβώς βρισκόταν η Αμυδώνα. Μόλις τα τελευταία χρόνια η επιστήμη ενδιαφέρθηκε γι’ αυτήν και προσπάθησε να προσδιορίσει τον τόπο.
Όπως μαθαίνουμε από την ελληνίδα αρχαιολόγο κ. Θ. Σαββοπούλου, πληροφορίες από την αρχαία ελληνική γραμματεία (Ιλιάδα Ομήρου), από προπολεμικές ανασκαφές των Άγγλων και από επιφανειακή έρευνα στην τούμπα του Αξιοχωρίου επιβεβαιώνουν αδιαμφισβήτητα, ότι τη θέση αυτή πρέπει να κατείχε σημαντικός οικισμός με διάρκεια ζωής από τα προϊστορικά μέχρι και τα κλασσικά χρόνια. Μάλιστα εντελώς πρόσφατα εντοπίσθηκαν και ευρήματα ρωμαϊκών χρόνων, τα οποία επεκτείνουν τη διάρκεια της ζωής του οικισμού μέχρι και τους αυτοκρατορικούς χρόνους (1ος-2ος αιώνας μ.Χ.).
Το 1972 ο Άγγλος ιστορικός N. HAMMOND στο βιβλίο του <<Η Ιστορία της Μακεδονίας>> διατύπωσε προσεκτικά την άποψη, ότι η τούμπα της Βαρνταρόφτσα (Αξιοχώρι) θα μπορούσε να είναι η Αμυδώνα του Ομήρου. Η πρότασή του στηριζόταν στη διαχρονικότητα τωνανασκαφικών δεδομένων, στο επιβλητικό μέγεθος της τούμπας και στις πληροφορίες του Ομήρου. Τα συμπεράσματα και τη γνώμη του συμμερίζονται Έλληνες και ξένοι αρχαιολόγοι και ιστορικοί.
Ωστόσο, μετά από σχετικές ανασκαφές και γεωλογικές έρευνες Γερμανών αρχαιολόγων στην τούμπα του Καστανά (1975-1979) και σε συνδυασμό μ’ εκείνες των Άγγλων που προηγήθηκαν, ο καθηγητής αρχαιολογίας στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου κ. Μπέρναρντ Χένσελ θα είναι κατηγορηματικός:
<< Εδώ στο Αξιοχώρι ήταν το κέντρο ενός βασιλείου, στο οποίο ανήκε η περιοχή μέχρι τον Καστανά και πιθανότατα μέχρι το Λιμνότοπο.>>
Στην εικόνα της Αμυδώνας, που ανάπλασε ο ίδιος σαν αποτέλεσμα των ερευνών του, βλέπουμε πως η περιοχή ανατολικά και δυτικά από το Αξιοχώρι σκεπαζόταν από νερό. Η θάλασσα έφθανε μέχρι το χωριό Κουφάλια. Ποταμίσιο και θαλασσινό νερό ήταν ανακατεμένα στην περιοχή του Καστανά, όπως έδειξε η μελέτη των θαλάσσιων μικρο-οργανισμών.Αυτή είναι η περιοχή που, όπως λέει ο Όμηρος, <<την καρπίζει με χάρη ο ποταμός>>. Είναι η χώρα του Πυραίχμη, η χώρα της Αμυδώνας.
<<Η οργάνωσή της είναι έξυπνη, θα μας πει ο κ. Μπέρναρντ Χένσελ. Ο μεγαλύτερος και σημαντικότερος οικισμός βρίσκεται στο κέντρο. Στα βόρεια ο Λιμνότοπος, ως προστατευτική δευτερεύουσα θέση και στα νότια ο φυσικά οχυρωμένος οικισμός του Καστανά, που ήταν και λιμάνι. Υπήρχαν και άλλες μικρότερες εγκαταστάσεις αγροτικού χαρακτήρα. Βλέπουμε δηλαδή στην Αμυδώνα ένα βασίλειο, μια επικράτεια πολύ μεγαλύτερη από ένα χωριό, βλέπουμε τη χώρα της Αμυδώνας.>>
Μια ιστορική απόφαση
Με την 59/1996 απόφασή του το Κοινοτικό Συμβούλιο Αξιοχωρίου, επί Προεδρίας Παναγιώτη Ιωαννίδη και με τη σύμφωνη γνώμη των κατοίκων του χωριού, εισηγήθηκε προς το Υπουργείο Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης τη μετονομασία της Κοινότητας Αξιοχωρίου σε Δήμο Αμυδώνας, για λόγους εθνικούς, ιστορικούς και πολιτιστικούς. Συνημμένα δε υπέβαλε επίσημη Έκθεση του Γερμανού καθηγητή Αρχαιολογίας ΜΠΕΡΝΑΡΝΤ ΧΕΝΣΕΛ σχετικά με την ταύτιση της αρχαίας Αμυδώνας και του Αξιοχωρίου.
Μέχρι σήμερα δεν υπήρξε απάντηση στο παραπάνω αίτημα. Για να έρθει και πάλι στην επικαιρότητα και για να τονίσω την αναγκαιότητα η αρχαιολογική σκαπάνη να φέρει επιτέλους στην επιφάνεια την αρχαία Αμυδώνα, θα τελειώσω με τα λόγια του ίδιου του κ. Χένσελ:
<<Ως επιστήμων και φίλος της Μακεδονίας σας βεβαιώνω, ότι κάνετε πολύ καλά που θέλετε να ξαναφέρετε την πρώτη, την παλαιότερη και την πιο μακρόχρονα χρησιμοποιημένη ονομασία της πατρίδας σας. Θα χαρώ πολύ που θα υπάρξει και πάλι η Αμυδών.>>
Καλωσήρθατε στο dimaxioc’s blog, στον ιστοχώρο του 1/θέσιου Δημοτικού Σχολείου Αξιοχωρίου Ν. Κιλκίς. Είναι χαρά μας που μέσα στον πολυχώρο του διαδικτυακού κόσμου μπορούμε κι εμείς να συμμετέχουμε με τις δικές μας, λιγοστές έστω, σχολικές δραστηριότητες.
Οι επισκέπτες του ιστοχώρου μας θα μπορούν, για αρχή τουλάχιστον, να γνωρίσουν:
Χρησιμοποιούμε cookies για να σας προσφέρουμε την καλύτερη δυνατή εμπειρία στη σελίδα μας. Εάν συνεχίσετε να χρησιμοποιείτε τη σελίδα, θα υποθέσουμε πως είστε ικανοποιημένοι με αυτό.ΕντάξειΔιαβάστε περισσότερα