deskyr’s blog

Στο πλαίσιο του προγράμματος Τeachers4Europe Ambassadors το σχολείο μας εκπόνησε βιωματική δράση με τίτλο Αγώνισμα Δικαιωμάτων. Η διεξαγωγή της βιωματικής δράσης εντάσσεται στο πλαίσιο της διδασκαλίας της Νεοελληνικής Γλώσσας Β’ Λυκείου και σε αυτήν συμμετείχαν μαθητές από την Α’ και τη Β’ Λυκείου. Λεπτομέρειες και φωτογραφικό υλικό για τη δράση θα δείτε στο video που ακολουθεί.

Διαδίκτυο: Η χρήση του, οι κίνδυνοι και η προστασία από αυτούς μέσα από ευρωπαϊκή προοπτική

Δημιουργός: Δέσποινα Κυριακάκη, φιλόλογος

Μάθημα: Νεοελληνική Γλώσσα, ενότητα: Διαδίκτυο

Τάξη: Β4 (17 ετών)

Χρονική διάρκεια υλοποίησης: 3-4 διδακτικές ώρες

Προϋποθέσεις υλοποίησης για το δάσκαλο και το μαθητή: εξοικείωση με τη χρήση βασικού φυλλομετρητή (browser) και μηχανών αναζήτησης στο διαδίκτυο, σύνδεση με internet, δυνατότητα χρήσης κειμενογράφου (word), εξοικείωση με ομαδοσυνεργατική διδασκαλία.

1. Σύντομη περιγραφή

Το σενάριο διδασκαλίας υλοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος Teachers4Europe Ambassadors. Αποτελεί μια προσπάθειας επέκτασης του γνωστικού αντικειμένου του διαδικτύου με τη χρήση του ψηφιακού γραμματισμού και την ένταξη του θέματος σε ευρωπαϊκό πλαίσιο. Το παρόν σενάριο διδασκαλίας αποβλέπει στην ευαισθητοποίηση των μαθητών σχετικά με τα δεδομένα στο διαδίκτυο, την επισήμανση των κινδύνων που προκύπτουν, την εισαγωγή του όρου ρητορική μίσους στο διαδίκτυο, τα μέτρα που προβλέπονται και τις αποφάσεις  που λαμβάνει η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι θεσμοί της αναφορικά με το διαδίκτυο, τους πολίτες, τα δεδομένα και τη χρήση του. Οι μαθητές ενημερώνονται στην αρχή ότι θα εργαστούν σε ένα διδακτικό σενάριο με τη χρήση των ΤΠΕ με αφορμή την Ημέρα Ασφαλούς Διαδικτύου (9 Φεβρουαρίου). Θα διερευνήσουν τις ηλεκτρονικές πηγές, θα τις επεξεργαστούν και θα καταλήξουν στη διαμόρφωση συνεκτικών κειμένων με πληροφοριακό χαρακτήρα.

2. Στόχοι /σκεπτικό

Η πρόταση επιδιώκεται να επισημάνει στους μαθητές το πρόβλημα της ασφάλειας στο διαδίκτυο.

–    Συγκεκριμένα, αποσκοπεί να τονίσει το ζήτημα της ασφάλειας των δεδομένων και την ανάγκη προστασίας και διασφάλισής τους από τους πολίτες.  –    Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο αποβλέπει να εντάξει τη σωστή διαχείριση του διαδικτύου ενημερώνοντας τους μαθητές για τους κανόνες αλλά και τα μέτρα που λαμβάνονται ή προβλέπεται να ληφθούν από τους Ευρωπαϊκούς Θεσμούς και τα Ευρωπαϊκά όργανα σχετικά με ζητήματα όπως η προστασία των προσωπικών δεδομένων και η ευαισθητοποίηση σχετικά με την εμφάνιση της ρητορικής μίσους στο διαδίκτυο και τη διεισδυτικότητά της.

–   να οργανώνουν το λόγο τους σε συνεκτικό κείμενο

– να συνεργάζονται με συμμαθητές τους σε ομάδες

– να ασκηθούν στη σωστή διαχείριση του χρόνου, των διαθέσιμων πόρων και του συντονισμού για την υλοποίηση των εργασιών τους.

3. Δεξιότητες που αναμένεται να καλλιεργηθούν στα παιδιά

Οι μαθητές αναμένεται να καλλιεργήσουν δεξιότητες απλού γραμματισμού αρχικά, καταγράφοντας πληροφορίες που εντοπίζουν σε συγκεκριμένες ιστοσελίδες αλλά και σύνθετου κριτικού γραμματισμού στην προσπάθειά τους να επιλέξουν και να συνθέσουν σε συνεκτικό κείμενο το υλικό που ανταποκρίνεται στα ζητούμενα. Επιπλέον, οι μαθητές ενημερώνονται για πρακτικά ζητήματα που αφορούν τη διαχείρισή της καθημερινότητάς τους και γίνονται πιο ευαισθητοποιημένοι πολίτες ενταγμένοι μέσα σε Ευρωπαϊκό πλαίσιο δράσης.

4. Ειδικότεροι στόχοι σχετικά με τις ΤΠΕ

Οι μαθητές διαχειρίζονται τους φυλλομετρητές και τις μηχανές αναζήτησης, εξοικειώνονται με τη χρήση του word και την παραγωγή ψηφιακού κειμενικού υλικού. Με την αξιοποίηση των ΤΠΕ δημιουργείται παιδαγωγικό πλαίσιο που ευνοεί τη δημιουργία της γνώσης με ενεργό εμπλοκή των μαθητών. Παράλληλα, προωθούνται σύγχρονες θεωρητικές αντιλήψεις για τη γλωσσική διδασκαλία, καθώς πέρα από την κλασική μορφή γραμματισμού που έγκειται στην παραγωγή ενός συνεκτικά δομημένου κειμένου, ασκούνται στη μορφή του νέου και κριτικού γραμματισμού μέσα από την επιλογή και σύνθεση πληροφοριών από το διαδίκτυο.

5. Λεπτομερής παρουσίαση

Α. Αφετηρία

Στη σημερινή εποχή το διαδίκτυο είναι αναπόσπαστο στοιχείο της καθημερινότητας. Παρόλα αυτά, οι μαθητές αλλά και οι ενήλικες δεν έχουν πλήρη ενημέρωση για τους κινδύνους που ελλοχεύουν και την ασφάλεια των δεδομένων τους. Ταυτόχρονα, λαμβάνουμε υπόψη ότι το διαδίκτυο υπόκειται σε κανόνες λειτουργίας και τυγχάνει μέριμνας από τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και τα αντίστοιχα όργανα, αφού η χώρα μας ανήκει στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Τέλος, οι μαθητές έρχονται (αποσπασματικά  ή σε μεγαλύτερη κλίμακα) και κυρίως μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα και το you tube, συχνά αντιμέτωποι με σχόλια ή χαρακτηρισμούς που συνιστούν ρητορική μίσους, χωρίς να γνωρίζουν το φαινόμενο. Άρα είναι απαραίτητη η εξοικείωσή τους με αυτές τις έννοιες με στόχο την υπεύθυνη χρήση του διαδικτύου και τη λήψη πρωτοβουλιών ή μέτρων, όταν χρειάζεται.

Β. Σύνδεση με το σχολικό αναλυτικό πρόγραμμα

Το παρόν σενάριο διδασκαλίας διασυνδέεται άμεσα με το αναλυτικό πρόγραμμα, καθώς εντάσσεται στο μάθημα της Νεοελληνικής γλώσσας της Β’ Λυκείου στην ενότητα Η είδηση που περιλαμβάνει συγκεκριμένη αναφορά στο διαδίκτυο. Σύμφωνα με τα τελευταία αναλυτικά προγράμματα αλλά και τους στόχους του Νέου Σχολείου προβλέπεται  η χρήση των ΤΠΕ και η ομαδοσυνεργατική διδασκαλία,  για να αποκτήσουν οι μαθητές δεξιότητες ψηφιακού γραμματισμού  μέσα από περισσότερο μαθητοκεντρικές μεθόδους διδασκαλίας.

Γ. Τεχνολογίες που θα χρησιμοποιηθούν

Το σενάριο θα πραγματοποιηθεί σε αίθουσα υπολογιστών, άρα θα γίνει χρήση του διαδικτύου, φύλλων εργασίας, μηχανών αναζήτησης και κειμενογράφου (word).

Δ. Mεθοδολογία της διδασκαλίας

Η διδασκαλία έχει περισσότερο μαθητοκεντρικό χαρακτήρα από την αρχή ως το τέλος της. Μέσα από το φύλλο εργασίας δίνεται η αφόρμηση με ερώτηση που αφορά την ολομέλεια της τάξης και μετά από σύντομη συζήτηση οι μαθητές δουλεύουν σε ομάδες. Σε κάθε σταθμό εργασίας εργάζονται 3-4 μαθητές.

Τα ερωτήματα μοιράζονται σε 3 ομάδες ερωτήσεων.  Κάθε ομάδα αναλαμβάνει ένα σύνολο ερωτήσεων να διεκπεραιώσει. Η ομαδοποίηση γίνεται από την καθηγήτρια.  Οι ερωτήσεις είναι 2-3 ανάλογα με την έκτασή τους. Η καθηγήτρια διανέμει τις ερωτήσεις στις ομάδες λαμβάνοντας υπόψη τα ενδιαφέροντα και το μαθησιακό υπόβαθρο των μαθητών. Οι ομάδες καθορίζονται από την καθηγήτρια. Μέσα στην ομάδα τα μέλη καθορίζουν τους ρόλους τους, ποιος θα ασχοληθεί με την πλοήγηση, τον εντοπισμό των πληροφοριών, τη συγγραφή του κειμένου, την παρουσίαση κλπ.  Η απάντηση στα φύλλα εργασίας είναι μια δυναμική διαδικασία που ενέχει αφόρμηση και κύρια δραστηριότητα που συνδέεται ταυτόχρονα με διαμορφωτική αξιολόγηση.

Ε. Κατανομή του χρόνου διδασκαλίας

Οι μαθητές ασχολούνται τις δύο πρώτες διδακτικές ώρες με την έρευνα στις ομάδες με τη βοήθεια των υπερσυνδέσμων και την τρίτη και  τέταρτη διδακτική ώρα οι ομάδες παρουσιάζουν στην ολομέλεια τα αποτελέσματα τους ομαδικής τους εργασίας.

Στ. Ρόλος διδασκόντων

Η διδάσκουσα έχει ρόλο περισσότερο εποπτικό, καθοδηγητικό και συμβουλευτικό. Συντονίζει τη διαδικασία, φροντίζοντας να τηρούνται οι χρόνοι που προβλέπονται και οι ομάδες να μην ξεφεύγουν από τη στοχοθεσία.

Ζ. Ρόλος των μαθητών

Οι μαθητές μαθαίνουν να συνεργάζονται μέσα σε μια ομάδα, να αναλαμβάνουν ρόλους και πρωτοβουλίες, να αυτενεργούν στο βαθμό που επιτρέπουν οι ρόλοι τους μέσα στην ομάδα και να γίνονται οι ίδιοι διαμορφωτές της γνώσης τους.

Η. Εργαλεία –  πηγές

• Σχολικό εγχειρίδιο Νεοελληνική Γλώσσα Β’ Λυκείου
• Διαδίκτυο /υπερσύνδεσμοι
• Πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου (word)
• Eφαρμογή you tube
• Φύλλο εργασίας

Θα χρησιμοποιηθούν πηγές από το διαδίκτυο με τη μορφή υπερσυνδέσμων (hyperlinks). Αναφέρουμε ενδεικτικά σελίδες του πανελληνίου σχολικού δικτύου για την ασφάλεια στο διαδίκτυο καθώς και τη σελίδα της οργάνωσης We are all citizens για την καταπολέμηση της ρητορικής του μίσους στο διαδίκτυο. Υπάρχει επίσης φύλλο εργασίας και μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ο κειμενογράφος (word)

Θ. Προαπαιτούμενες γνώσεις

Εξοικείωση με:

• Την κριτική προσέγγιση δικτυακών τόπων
• Το λογισμικό επεξεργασίας κειμένου
• Την ομαδοσυνεργατική εργασία και τη διερευνητική μάθηση

Αν προκύψουν δυσκολίες στις ομάδες, αντιμετωπίζονται είτε με την αλληλοϋποστήριξη των μαθητών και όταν χρειαστεί, με την εποπτεία και παρέμβαση της εκπαιδευτικού.

Ι. Αναμενόμενα αποτελέσματα

Οι μαθητές εργάζονται ομαδικά και αφού ολοκληρώσουν κείμενο σε παραγράφους που απαντά στα ζητούμενα της κάθε ομάδας, παρουσιάζουν στην ολομέλεια τα αποτελέσματα των εργασιών τους και τα διαμοιράζονται με τους συμμαθητές τους. Με το τέλος του διδακτικού σεναρίου οι μαθητές επιδιώκεται να έχουν ενισχύσει τις συνεργατικές τους δεξιότητες, να έχουν ευαισθητοποιηθεί σχετικά με τη συνετή χρήση του διαδικτύου και να έχουν έρθει σε επαφή με  τα προβλεπόμενα από τα ευρωπαϊκά όργανα και τους θεσμούς σχετικά με το διαδίκτυο.

6. Φύλλο εργασίας

Τμήμα :Β4

Ημερομηνία: 9-2-2016

1. Ερώτηση για την ολομέλεια

Να παρακολουθήσετε το παρακάτω βίντεο και να καταγράψετε στη συνέχεια τους κινδύνους που υποκρύπτει το διαδίκτυο για τους χρήστες του και τα προσωπικά τους δεδομένα.

https://www.youtube.com/watch?v=ceSUuKMr4xo

Ερωτήσεις σε ομάδες

2. Να μελετήσετε τους παρακάτω συνδέσμους: http://www.sepe.gr/gr/research-studies/article/4977515/oi-misoi-hristes-idernet-stin-europi-afinoun-ektetheimenous-tous-kodikous-tous

και

http://gr.euronews.com/2015/12/16/tech-firms-set-to-face-hefty-fines-under-new-eu-data-laws

και να απαντήσετε στα εξής ερωτήματα:

α. Πόσο προσεκτικοί είναι οι χρήστες όσον αφορά τα προσωπικά δεδομένα και τους κωδικούς τους; Αναφέρετε παραδείγματα.

β. Σε ποιου είδους συναλλαγές θεωρούν οι χρήστες του διαδικτύου ότι χρειάζονται ισχυροί κωδικοί;

γ. Ποιους κανόνες έχει θέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση για την προστασία των προσωπικών δεδομένων στο διαδίκτυο;

3. 3. Η Ευρώπη επιχειρεί τη μεταρρύθμιση των κανόνων της σχετικά με τις προσωπικές πληροφορίες. Ο Ευρωπαίος Επόπτης Προστασίας Δεδομένων (ΕΕΠΔ), νομικά αρμόδιος να παρέχει συμβουλές, έχει διατυπώσει ήδη γνωμοδότηση για τα προσωπικά δεδομένα με αφορμή τη δρομολογούμενη αναμόρφωση για τα προσωπικά δεδομένω. Χρησιμοποιώντας τον παρακάτω σύνδεσμο να απαντήσετε στα ερωτήματα:

http://internet-safety.sch.gr/index.php/articles/parents/item/350-edp

Ποιες ενέργειες προτείνεται να γίνουν :

α. για μια καλύτερα συμφωνία με τους πολίτες ;

β. ποιοι κανόνες θα διαρκέσουν για μια ολόκληρη γενιά;

4. Συμβουλευόμενοι τον παρακάτω σύνδεσμο να απαντήσετε στα ακόλουθα ερωτήματα:

http://internet-safety.sch.gr/index.php/articles/teach/item/347-pcr

α. Ποια προβλήματα εντοπίζει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με την πρόσβαση σε πληροφορίες  άλλων κρατών ή πολιτισμών και τι προτείνει σχετικά;

β. Ποια είναι η στάση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου απέναντι στην ισχύουσα νομοθεσία για τα πνευματικά δικαιώματα και ποια μέτρα ζητά να ληφθούν για την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων;

γ. Τι ισχύει μέχρι στιγμής για τις εικόνες δημοσίων κτιρίων και έργων τέχνης και ποια άποψη υποστήριξαν οι Ευρωβουλευτές;

5. Αφού συμβουλευτείτε τον παρακάτω σύνδεσμο να απαντήσετε στα ακόλουθα ερωτήματα:

α. τι σημαίνει ο όρος ρητορική μίσους;

β. να καταγράψετε την έκταση του φαινομένου με βάση τα ερευνητικά δεδομένα που έχετε.

γ. ποιοι είναι οι σκοποί της εκστρατείας του Συμβουλίου της Ευρώπης No Hate Speech Movement και τι είδους εργαλεία χρησιμοποιεί;

http://www.weareallcitizens.gr/articles/to-egcheiridio-tou-sumbouliou-tis-europis-sundesmoi-katatis-ritorikis-misous-diathesimo-sta-ellinika.html#.VresfE-t8yI

6. Με βάση τον παρακάτω σύνδεσμο να καταγράψτε συμβουλές για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στο διαδίκτυο .

https://prezi.com/4m04mvsqye5j/5

7. Ακολουθώντας τον παρακάτω σύνδεσμο να διατυπώσετε τις παραμέτρους που πρέπει να λάβετε υπόψη, προτού δημοσιεύσετε περιεχόμενο στο διαδίκτυο.

http://internet-safety.sch.gr/index.php/articles/teens/item/357-dt3

8. 8. Με ποιο τρόπο μπορείς να διαχειριστείς τις επαφές σου στο διαδίκτυο; Συμβουλεύσου τον παρακάτω σύνδεσμο

http://internet-safety.sch.gr/index.php/articles/teens/item/356-dt2

9. Λαμβάνοντας υπόψη τον παρακάτω σύνδεσμο

http://internet-safety.sch.gr/index.php/articles/parents/item/341-blg

α. να ορίσετε την έννοια κυβερνοεκφοβισμός και τις μορφές που λαμβάνει.

β. τις ποινές που προβλέπονται για αυτό το αδίκημα από τη νομοθεσία.

Αξιολόγηση του σεναρίου

Ως προς τις επιδιώξεις του σεναρίου

Οι επιδιώξεις του σεναρίου χαρακτηρίζονται ως συναφείς με τους στόχους του Αναλυτικού Προγράμματος Σπουδών. Με βάση την οργάνωση του Προγράμματος Σπουδών για τη διδασκαλία της Νεοελληνικής Γλώσσας βασική αρχή είναι η άσκηση στη χρήση της γλώσσας ως εργαλείου μάθησης, η οποία επιτρέπει στο μαθητή να αφομοιώσει καλύτερα τα γνωστικά αντικείμενα διαφόρων περιοχών μάθησης, ενώ παράλληλα βελτιώνει τη γλωσσική του ικανότητα.

Επίσης, ανταποκρίνεται στη στοχοθεσία να συνειδητοποιήσουν οι μαθητές τη σημασία του λόγου στην κοινωνική ζωή προκειμένου να μετέχουν στα κοινά ως ελεύθεροι δημοκρατικοί πολίτες με κριτική και υπεύθυνη στάση για ζητήματα της εθνικής και παγκόσμιας κοινότητας. Επίσης, να κατανοήσουν ότι η προσπάθεια βελτίωσης του γλωσσικού επιπέδου δεν περιορίζεται μόνο στο μάθημα της γλωσσικής διδασκαλίας. αλλά επεκτείνεται σε όλα τα μαθήματα και τις εκδηλώσεις και δραστηριότητες της σχολικής και εξωσχολικής ζωής. Τέλος, επιτυγχάνεται ο στόχος να μπορούν οι μαθητές να συγκεντρώνουν στοιχεία και πληροφορίες από διάφορες πηγές, να τις επεξεργάζονται και να συνθέτουν εργασία που να εκφράζουν και να τεκμηριώνουν τις δικές τους απόψεις και ιδέες.

Στοχοθεσία σε σχέση με το Νέο Σχολείο

Στο πλαίσιο του νέου σχολείου ο μαθητής γίνεται μικρός ερευνητής και μάλιστα αποκτά ποιότητα και ταχύτητα στην ανάλυση και τη σκέψης, επάρκεια στη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας, ώστε με κριτική ικανότητα να επιλέγει μέσα από τον όγκο των πληροφοριών και γνώσεων που έχει στη διάθεσή του. Επίσης, ο μαθητής κατακτά τον τρόπο της μάθησης με νέες διδακτικές μεθόδους και παιδαγωγικές τεχνικές όπως η διδασκαλία σε ομάδες και η χρήση  ψηφιακών εργαλείων ενισχύοντας την καινοτομία και τη δημιουργικότητα. Επιπλέον, ο μαθητής  γίνεται  συνειδητός πολίτης τόσο Έλληνας όσο και πολίτης του κόσμου. Οι μαθητές μαθαίνουν, ταυτόχρονα,  να αναζητούν απαντήσεις στα προβλήματα που έχουν τεθεί, να αναλύουν και να συνθέτουν δεδομένα. Τέλος, δίνεται η δυνατότητα να επικοινωνούν να μοιράζονται σκέψεις, να συνεργάζονται προκειμένου να παράγουν έργα.

Αξιολόγηση ως προς τα εργαλεία

Το διαδίκτυο ως πρόσφορο εκπαιδευτικό εργαλείο διευκολύνει την προσβασιμότητα και τη διαθεσιμότητα ποικίλου πληροφοριακού και εκπαιδευτικού υλικού που ικανοποιεί διαφορετικές ανάγκες των μαθητών. Η χρήση του επεξεργαστή κειμένου συμβάλλει συχνά στη βελτίωση της γλωσσικής έκφρασης των μαθητών, στον επαναπροσδιορισμό του κειμένου και βελτίωση του γλωσσικού του επιπέδου.

Ως προς τη διαδικασία υλοποίησης

O τρόπος διεξαγωγής του μαθήματος παρέχει στους μαθητές τη δυνατότητα της αυτενέργειας, την αίσθηση ότι συμμετέχουν οι ίδιοι στο σχεδιασμό της διδασκαλίας, ότι παράγουν τη γνώση και συναποφασίζουν για αυτά που θα μάθουν.

Δυνατότητα επέκτασης

Το σενάριο διδασκαλίας θα μπορούσε να αξιοποιήσει πτυχές του με στόχο τη δημιουργία μιας παρουσίασης powerpoint ή prezi προκειμένου να υποδείξει την ασφαλή χρήση του διαδικτύου και πώς προστατεύεται ο χρήστης από τα προβλεπόμενα από τα ευρωπαϊκά όργανα και τους ευρωπαϊκούς θεσμούς και η παρουσίαση να αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του σχολείου. Το παρόν διδακτικό σενάριο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως διδακτικό υλικό αναφοράς για το μάθημα του διαδικτύου. Επίσης, το διδακτικό σενάριο μπορεί να λειτουργήσει και ως πρόσθετο διδακτικό υλικό, εφόσον εγκριθεί, στο ψηφιακό αποθετήριο του ΥΠΕΘ.

Θα βρείτε το σενάριο

• Στην ιστοσελίδα του σχολείου μας http://www.4lykzografou.gr/ στην κατηγορία Δραστηριότητες
• Στο blog μου στο πανελλήνιο σχολικό δίκτυο https://blogs.sch.gr/deskyr/

Πηγές

Έκφραση – Έκθεση για το Γενικό Λύκειο, Τεύχος Β’, ΙΤΥΕ Διόφαντος, Αθήνα 2015.

Επιμορφωτικό Υλικό για την Επιμόρφωση την Εκπαιδευτικών – Τεύχος 3 (Κλάδος ΠΕ02) -ΕΑΙΤΥ –Τομέας Επιμόρφωσης και Κατάρτισης (ΤΕΚ), Πάτρα, Απρίλιος 2008.

Μείζον Πρόγραμμα Επιμόρφωσης, Βασικό Επιμορφωτικό Υλικό :Τόμος Α΄: Γενικό Μέρος. Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Μάϊος 2011.