ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΑ ΜΟΤΙΒΑ ΣΤΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΤΕΧΝΗ

7 Δεκέμβριος 2017

 ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΑ ΜΟΤΙΒΑ ΣΤΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΤΕΧΝΗ

   Η τέχνη αποτελεί σαφέστατα την πιο προσιτή και γνωστή έκφραση κάθε πολιτισμού, πολύ δε περισσότερο του Βυζαντινού, καθώς είναι αδιάσειστη πηγή ιστορικής αλήθειας για μια εποχή που αναμείχθηκε και περιβλήθηκε από το μύθο. Συνήθως όταν μιλάνε για τη Βυζαντινή τέχνη, στο μυαλό μας έρχεται κατά κύριο λόγο η εκκλησιαστική. Κάτι τέτοιο είναι αναπόφευκτο επειδή με τις καταστροφές , τις επιδρομές λαών και τη γενικότερη οικονομι-κή δυσπραγία που γνώρισε κατά περιόδους αυτός ο πολιτισμός, τα δείγματα κοσμικής τέχνης είτε καταστράφηκαν είτε μεταφέρθηκαν σε ιδιωτικές και εκκλησιαστικές συλλογές της Ευρώπης.
Μέσα από τη μελέτη των έργων που διαθέτουμε κατανοούμε σαφέστατα ότι αυτό που ονομάζουμε Βυζαντινή τέχνη αποτελεί τη συνέχεια και την εξέλιξη της ελληνικής και ρωμαϊκής παράδοσης. Τα θέματα που απασχόλησαν τους καλλιτέχνες, οι τεχνοτροπίες που εφαρμόστηκαν και οι αρχιτεκτονικοί τύποι ουσιαστικά ακολουθούν την παράδοση που ήδη είχε παγιωθεί στην ανατολική πλευρά της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Όλα αυτά, βέβαια, τροποποιήθηκαν, διορθώθηκαν δογματικά και τελικά επικράτησαν καθ΄όλη τη διάρκεια της καλλιτεχνικής παραγωγής του Βυζαντίου .
Τα κυριότερα από αυτά τα μοτίβα είναι:

Η γαλακτοτροφούσα μητέρα.

 Ήδη στην ελληνική αγγειοπλαστική εντοπίζουμε το μοτίβο της «Κουροτρόφου» σε ειδώλιο της νεολιθικής εποχής (4800-4500 πΧ.), της Θεάς-μητέρας που προετοιμάζεται να θηλάσει το θεϊκό της βρέφος.
Αργότερα κατά τον 7ο π.Χ. αιώνα εμφανίζεται στην αγγειογραφία η Γαλακτοτροφούσα Αφροδίτη, θέμα βασισμένο στο μύθο που δημιούργησε η Σαπφώ συνδέοντας τον «αγέννητο» Έρωτα με μια μητέρα, την Αφροδίτη, και έναν δίδυμο αδερφό ,τον Ίμερο.
                                                  
   Μέσα στο ίδιο πλαίσιο των πολιτιστικών συνεχειών πρέπει να εντάξουμε και το μοτίβο της Βρεφοκρατούσας εν γένει, εικόνα της Παναγίας με πολλές παραλλαγές που τελικά χαρακτηρίζει την εικονογρα-φία του προσώπου της. Αξιοσημείωτο είναι ότι η παράσταση απαντάται σε βοιωτικό ειδώλιο του 6ου π.Χ. αιώνα αλλά και σε αρκετές επιτύμβιες στήλες γυναικών των κλασσικών χρό-νων. Ταυτόχρονα, οφείλουμε να επισημάνουμε ότι το μοτίβο απαντάται και στην Αιγυπτιακή τέχνη, στη μορφή της Ίσιδας που κρατά στην αγκαλιά της τον Ώρο.
Πρωτάτο Άγιο Όρος Μ .Πανσέληνος
Η είσοδος του αυτοκράτορα
Ένα από τα κοινά εικονιστικά θέματα στις θριαμβευτικές ρωμαϊκές αψίδες είναι το adventus, δηλαδή η είσοδος του νικητή αυτοκράτορα στην πόλη μετά από μάχες. Το τυπικό της σύνθεσης αυτής χρησιμοποιήθηκε και στη σύνθεση της Βαϊοφόρου, την είσοδο του θριαμβευτή Χριστού στα Ιεροσόλυμα. Το θέμα απασχόλησε και τους μικρογράφους χειρογράφων στην κοσμική ζωγραφική με χαρακτηριστικό παρά-δειγμα τη είσοδο στην πόλη του Νικηφόρου Φωκά στη Βασιλεύουσα τον Αύγουστο του 963 στο Χρονικό του Ι. Σκυλίτζη. Ωστόσο σε όλες τις απεικονίσεις ακολουθείται το ίδιο μοτίβο και η ίδια ιδέα : ο θριαμβευτής έφιππος ακολουθούμενος πλησιάζει όμιλο ανθρώπων που τον προϋπαντούν.
                                
Adventus Αυρηλίου                                                             Βαϊοφόρος
Ο καλός ποιμένας
Σε αυτή την περίπτωση έχουμε τη συνύπαρξη δύο διαφορετικών στοιχείων: η παραβολή του καλού ποιμένα βρίσκει την απόλυτη έκφρασή της στην απεικόνιση του Ορφέα που με τη λύρα μαγεύει τα ζώα και τα συγκεντρώνει γύρω του αλλά παράλληλα και στο πρότυπο του Μοσχοφόρου, του γλυπτού αναθήματος από την Ακρόπολη των Αθηνών.
Ο μοσχοφόρος (περ. 560 πΧ
                                                                                                                Ορφέας (4ος αι μΧ)                                                                  Ο καλός ποιμένας (4ος αι μΧ

Όπως εύστοχα παρατήρησε παλαιότερα ο André Grabar «Μόνον η βυζαντινή τέχνη συναιρεί αποτελεσματι-κά και χωρίς διακοπή το έργο των τελευταίων αιώνων της Αρχαιότητας και όλων των αιώνων του Με-σαίωνα» (Το μήνυμα της βυζαντινής τέχνης, στον κατάλογο έκθεσης Βυζαντινή τέχνη, τέχνη ευρωπαϊκή, Αθήνα 1964).Αυτό το συμπέρασμα πηγαία εξάγεται από κάθε επαφή με καλλιτεχνήματα εκείνης της περιόδου είτε πρό-κειται για φορητές εικόνες είτε για τα αυτοκρατορικά δείγματα των ψηφιδωτών είτε για τις μοναδικές στη σύνθε-ση και εκτέλεσή τους μικρογραφίες. Και είναι πραγματικά μια τέχνη που μέχρι σήμερα συγκλονίζει και καθοδηγεί με το μοντερνισμό και την αφαιρετικότητα, ζητούμενα που άγγιξαν και βασάνισαν καλλιτέχνες έπειτα από  εκα-τοντάδες ετών.

Γρεβενά

4 Δεκέμβριος 2017

 

Κυριακή στο Μουσείο.

3 Δεκέμβριος 2017

Σήμερα, 3-12-17,  δύο σχολεία, το 4ο ΓΕΛ Κορυδαλλού και το ΠΠ ΓΕΛ Ιωνιδείου πραγματοποιήσαμε την πρώτη συνάντηση στα πλαίσια του διασχολικού προγράμματος Κυριακές στο μουσείο. Εκεί τα παιδιά χωρίστηκαν σε μεικτές ομάδες και  με φύλλα εργασίας  εξερεύνησαν  τρεις συλλογές. Όποιος από εσάς ενδιαφέρεται να μας συντροφεύσει σε μελλοντικές επισκέψεις για να μάθει μαζί μας, είναι καλοδεχούμενος!!

Καλημέρα κόσμε!

3 Δεκέμβριος 2017

Καλωσήρθατε στο Blogs.sch.gr. Αυτό είναι το πρώτο σας άρθρο. Αλλάξτε το ή διαγράψτε το και αρχίστε το “Ιστολογείν”!

Αλλαγή μεγέθους γραμματοσειράς
Αντίθεση