Κοπή Βασιλόπιτας … αλά Γαλλικά στο Μουσικό Σχολείο Τρικάλων
Στη σημερινή εποχή, στο πλαίσιο της διδακτικής διαδικασίας, όλο και πιο συχνά ακούμε τον όρο Διαπολιτισμικότητα και Βιωματική Μάθηση. Ως εκπαιδευτικοί καλούμαστε να εφαρμόσουμε τις σύγχρονες διδακτικές και παιδαγωγικές τάσεις και να διευκολύνουμε τους μαθητές μας στην πρόσκτηση της γνώσης, με την Ενεργητική Βιωματική Μέθοδο.
Βιωματικό είναι ό,τι αφορά, ενδιαφέρει και συγκινεί, μέσα ή έξω από την τάξη.
Πολλοί επιστήμονες – μελετητές τονίζουν το ρόλο των αισθήσεων και της δράσης στη διεργασία της μάθησης. Σύμφωνα δε με τα πορίσματα του R. Mucchielli συγκρατούμε:
10% από όσα διαβάζουμε
20% από όσα ακούμε
30% από όσα βλέπουμε
50 % από όσα βλέπουμε και ακούμε
80% από όσα λέμε ή συζητάμε με άλλους
90 % από όσα λέμε κάνοντας κάτι ταυτόχρονα.
Εργαζόμενος λοιπόν στην κατεύθυνση της αναβάθμισης του ελληνικού σχολείου η οποία περνά υποχρεωτικά μέσα από τη βελτίωση της διδακτικής πράξης, ο εκπαιδευτικός καλείται να αναδομήσει τις τυποποιημένες σχολικές διαδικασίες, να προσδώσει νέα, αποτελεσματικότερη μορφή στη διδασκαλία, να λειτουργήσει ως εμψυχωτής στο πλαίσιο μιας ουσιαστικής και ολιστικής υποστήριξης του ψυχισμού του μαθητή και να δημιουργήσει την κατάλληλη παιδαγωγική ατμόσφαιρα εφαρμόζοντας τις αρχές της βίωσης και της ελκυστικότητας.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, στο Μουσικό Σχολείο Τρικάλων έγινε μια προσπάθεια εφαρμογής των προαναφερθέντων στο μάθημα της Γαλλικής Γλώσσας με την κοπή Βασιλόπιτας αλά… γαλλικά.
Σύμφωνα με το Aναλυτικό Πρόγραμμα της Διδασκαλίας των Ξένων Γλωσσών, εκτός από τα αμιγώς γλωσσικά στοιχεία πρέπει να διδάσκονται και τα πολιτισμικά στοιχεία που αφορούν στη Διδασκόμενη Γλώσσα. Οι συνήθειες, οι παραδόσεις και τα έθιμα των λαών που την ομιλούν εμπίπτουν στη διδακτική της, καθώς όπως είναι γνωστό, οι λέξεις δεν αποκτούν νόημα παρά μόνο μέσα στο επικοινωνιακό πλαίσιο στο οποίο χρησιμοποιούνται και όχι μέσα από μια λεξικογραφική παρουσίασή τους.
Το έθιμο της Βασιλόπιτας έχει τις ρίζες του στην αρχαία ελληνική γιορτή των Κρονίων, όπου γινόταν προσφορά φρούτων και άρτου σε όλους, πολίτες και δούλους. Οι Ρωμαίοι το διατήρησαν στη δική τους αντίστοιχη γιορτή, τα Σατουρνάλια, ενώ μετέπειτα οι Φράγκοι το ενσωμάτωσαν στα δικά τους ήθη και έθιμα, και μάλιστα το τροποποίησαν, αφού ήταν εκείνοι που πρώτοι τοποθέτησαν νόμισμα μέσα στην πίτα κι ανακήρυτταν όποιον το βρει σε “Βασιλιά της βραδιάς”.
Το έθιμο της κοπής Βασιλόπιτας υπάρχει και στη σημερινή Γαλλία, διαφοροποιημένο ωστόσο από το αντίστοιχο ελληνικό έθιμο. Στη Γαλλία, κατά την παράδοση, το γλυκό, ένα είδος κέικ από φύλλα τραγανής ζύμης, ψημένο στο φούρνο, που πλέον είναι γεμιστό με φρούτα, σοκολάτα ή κρέμα από αμύγδαλο που είναι κι η πιο διαδεδομένη εκδοχή, ονομάζεται Galette des Rois (Γαλέτα των Βασιλιάδων) και κόβεται την ημέρα των Θεοφανείων, και όχι την Πρωτοχρονιά, για να γιορταστεί ουσιαστικά η προσφορά την τριών μάγων στο Θείο Βρέφος.
Μέσα στη Galette des Rois δεν βάζουν φλουρί αλλά μία fève δηλαδή μία μικρή πορσελάνινη φιγούρα (μινιατούρα κουκλίτσα ενός μωρού συνήθως) ή ένα φασόλι ή κουκί που συμβολίζουν τη γονιμότητα. Κατά άλλους το φασόλι προέρχεται από τους Ρωμαίους και η κουκλίτσα συμβολίζει το μικρό Χριστό. Οι πορσελάνινες fèves, που αναπαριστούν τον μικρό Ιησού, πρωτοεμφανίστηκαν στα τέλη του 18ου αιώνα και αντικατέστησαν σχεδόν συστηματικά τα κουκιά μετά το 1870. Στις μέρες μας υπάρχει μεγάλη ποικιλία ευφάνταστων fèves που αποτελούν τη χαρά των συλλεκτών. Αυτός που βρίσκει τη fève στέφεται “Βασιλιάς” της ημέρας και φοράει μια χρυσή (χάρτινη) κορώνα! Ο “Βασιλιάς ” αυτή τη μέρα μπορεί να δίνει διαταγές στα μέλη της οικογένειας ή της παρέας!
Έχει όμως και υποχρεώσεις! Την επόμενη χρονιά θα πρέπει να φτιάξει αυτός πίτα στο σπίτι του και να φυλάξει το στέμμα για να το δώσει στον επόμενο τυχερό….
Επίσης, η κοπή της πίτας έχει και ένα πολύ ωραίο εθιμοτυπικό: ο γηραιότερος κόβει την πίτα, ο νεότερος κρύβεται κάτω από το τραπέζι, έτσι ώστε να μην την βλέπει, και όταν κόβονται τα κομμάτια, λέει σε ποιον θα δοθούν. Έτσι, εξασφαλίζεται η δίκαιη διανομή των κομματιών.
Οι μαθητές του Μουσικού Σχολείου είχαν την ευκαιρία να βιώσουν όλη την παραπάνω διαδικασία καθώς σε όλα τα τμήματα των Γαλλικών κόπηκε Galette des Rois και κάποιος τυχερός ή τυχερή βρήκε τη fève και στέφθηκε “Βασιλιάς” της ημέρας με τη χρυσή (χάρτινη) κορώνα. Εννέα συνολικά μαθητές και μαθήτριες, κατ’ αναλογία των αντίστοιχων τμημάτων Γαλλικών, είχαν τη χαρά να γίνουν βασιλείς και βασίλισσες για μία ημέρα.
Πολλή χαρά, πολλά χαμόγελα και γέλια, αγωνία για την εύρεση της fève, απόλυτη συμμετοχή στη διαδικασία είναι τα χαρακτηριστικά της διδακτικής ώρας που αφιερώθηκε στην κοπή της Galette des Rois. Και στο τέλος… οι μαθητές έφυγαν με μια αίσθηση ικανοποίησης, λέγοντας : «Τι ωραία! Σήμερα περάσαμε υπέροχα και… δεν κάναμε μάθημα!».
Αλήθεια, δεν έκαναν μάθημα οι μαθητές του Μουσικού Σχολείου ή απλά δεν το συνειδητοποίησαν; Άραγε δεν έμαθαν τίποτα καινούριο εκείνη τη μέρα ή μήπως κατέκτησαν τη συγκεκριμένη γνώση με τρόπο πιο ελκυστικό…; Μήπως η αξιοποίηση της συγκεκριμένης εποπτείας και η ενεργητική συμμετοχή των μαθητών συνέβαλαν στο να γίνει ευχάριστα αποδεκτή η νέα γνώση και άρα η μάθηση πιο αποτελεσματική;
Είναι γεγονός πως οι μεγαλύτεροι μαθητές είχαν διδαχθεί κατά τα προηγούμενα σχολικά έτη τα ήθη και τα έθιμα των Γάλλων σχετικά με τη Galette des Rois και μάλιστα με τη χρήση εποπτικών μέσων όπως εικονογραφημένα φύλλα εργασίας (κρυπτόλεξα, σταυρόλεξα, κείμενα με κενά) και προβολή Power Point . Ωστόσο, ελάχιστοι κατάφεραν να τα ανακαλέσουν στη μνήμη τους όταν τους ζητήθηκε. Είχαν δει, απλά, την κορώνα και τη fève. Δεν την είχαν αγγίξει! Δεν την είχαν φορέσει! Δεν είχαν στεφθεί “βασιλείς της ημέρας”! Είχαν, απλά, ακούσει για τον τρόπο διανομής των κομματιών. Δεν είχαν κρυφτεί κάτω από το τραπέζι για να ορίσουν ποιος θα πάρει το πρώτο, το επόμενο ή το τελευταίο κομμάτι.
Η Υπεύθυνη Εκπαιδευτικός
Ευαγγελία Σύρρου