“Πηγές Εικονομαχίας” ΦΥΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: Αιτίες εικονομαχίας Ομάδα Α Πηγή 1 «Η πολιτική αναγκαιότητα της εικονομαχίας» Μέσα σε αυτές τις συνθήκες γινόταν όλο και πιο φανερό, ότι η σωτηρία της Αυτοκρατορίας εξαρτιόταν αποκλειστικά από τους αγροτικούς πληθυσμούς του εσωτερικού της Μ. Ασίας Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία, ότι η εικονομαχική πολιτική, που ήταν εντελώς αντίθετη σ’ ότι […]
Άλωση Κωνσταντινούπολης-Β΄λυκείου
Πηγές Άλωσης
Διδακτικοί στόχοι:
v Να παρακολουθήσουν οι μαθητές τις μάταιες προσπάθειες των αυτοκρατόρων να εξασφαλίσουν βοήθεια από τη Δύση και να προβληματιστούν για τη στάση των δυτικών δυνάμεων.
v Να παρακολουθήσουν τα δραματικά γεγονότα της Άλωσης.
v Να κατανοήσουν τη σημασία του Βυζαντίου για τον ευρωπαϊκό πολιτισμό, για τη διατήρηση της ταυτότητας και της εθνικής αναγέννησης των βαλκανικών λαών, καθώς και για τη διαμόρφωση της ιδεολογίας, της φυσιογνωμίας και των επιδιώξεων του ρωσικού κράτους.Σχετικά με την ιδέα «η Μόσχα ως Τρίτη Ρώμη», που είναι βασικό στοιχείο της μοσχοβίτικης-ρωσικής ιδεολογίας, επισημαίνουμε ότι στηρίζεται στην ιδέα της μεταβίβασης() των αυτοκρατορικών διασήμων από το Βυζάντιο στη Ρωσία και εμπεριέχει την έννοια της νομιμότητας και της ανανέωσης.
Διδακτικές ενέργειες:
Ομάδα 1η
Πηγή 1
«Η είσοδος του Μωάμεθ Β΄ στην Αγία Σοφία»
Το απόγευμα της ίδιας ημέρας, ίσως και την επομένη, έκαμε ο σουλτάνος Μωάμεθ τη θριαμβευτική του είσοδο στην κατακτημένη πόλη. Ήταν πολύ νέος, πάνω κάτω είκοσι πέντε ετών. Είχε παχιά και ρούσα μουστάκια. Πίσω του ερχόταν καβάλα πολυπρόσωπο επιτελείο: όλοι οι ονομαστοί βεζίρηδες, οι πασάδες και οι μπέηδες του στρατού του, με τις λαμπρές στολές τους, με τα αστραφτερά όπλα τους, ανάμεσα σε ισχυρό απόσπασμα από γενιτσάρους, που τους είχαν διαλέξει μέσα από τους πιο όμορφους και από εκείνους που είχαν τη πιο πλούσια αρματωσιά.
Η λαμπρή συνοδεία πέρασε στα άλογα επάνω από την πύλη του αγίου Ρωμανού, του σημερινού Τοπ-Καπού, και από τους μεγάλους δρόμους της πολιτείας, που φριχτά είχαν λεηλατηθεί, πατώντας σε άπειρα πτώματα, τράβηξε για την Αγιά Σοφιά, τη Μεγάλη Εκκλησία. Ο σουλτάνος πήδηξε από το άλογο του, όταν έφτασε μπροστά στις ασημοστόλιστες μεγάλες χάλκινες πύλες, γονάτισε και, αφού προσευχήθηκε στο Θεό που του έδωσε επιτέλους την πολυπόθητη νίκη, σκόρπισε λίγο χώμα στο κεφάλι που ήταν σκεπασμένο με σαρίκι. Έπειτα σηκώθηκε και προχώρησε κάτω από τους λαμπρούς θόλους. Η σκηνή αυτή στάθηκε μια από τις επισημότερες τις ιστορίας.
Ενώ ο νέος μονάρχης προχωρούσε στο θαυμαστό αυτό οικοδόμημα που τόσο είχε λεηλατηθεί από τις φριχτές σκηνές του φόνου και της αρπαγής, θαύμαζε σιωπηλός το ανήκουστο αυτό θέαμα, ταραγμένος και από τη σεπτή μεγαλοπρέπεια. Τότε είδε έναν από τους στρατιώτες του να σπάει ένα μάρμαρο από το θαυμάσιο δάπεδο και αυστηρά τον ρώτησε γιατί το έκανε. «Είναι μνημείο των άπιστων και είμαι αληθινός πιστός» αποκρίθηκε ο φανατικός Τούρκος. Ο Μωάμεθ, που ήταν μορφωμένος όσο χρειαζόταν, για να καταλαβαίνει την ωραιότητα της Αγίας Σοφίας, θύμωσε πολύ από την απάντηση αυτή, τράβηξε το γιαταγάνι και πλήγωσε το συνομιλητή του, λέγοντας του ότι άφησε το στρατό του να λεηλατήσει τα σπίτια και να αιχμαλωτίσει τους ανθρώπους, κράτησε όμως για τον εαυτό του τα κτίρια της κατακτημένης πολιτείας. Έπειτα ο σουλτάνος κάλεσε έναν ιμάμη, «ένα των βρωμερών ιερέων του», ως λέγει ο Λατίνος χρονογράφος, τον πρόσταξε να ανέβει στον άμβωνα και εκεί να διαβάσει το σύμβολο της μουσουλμανικής πίστης. Αυτός, όρθιος πάνω στη μαρμάρινη Αγία Τράπεζα, γύρισε προς τη Μέκκα και έκανε την πρώτη προσευχή του. Από τη στιγμή εκείνη ο περήφανος ναός της Υπάτης Σοφίας του ένσαρκου Λόγου, που χτίστηκε από τον Ιουστινιανό και τη γυναίκα του τη Θεοδώρα, για να δοξάσει τη Χριστιανική θρησκεία, έγινε τζαμί.
Συνεχίζοντας την πορεία του στο ευρύχωρο οικοδόμημα και ανάμεσα στους στρατιώτες του που έσερναν έξω την αξιοθρήνητη ανθρώπινη αγέλη, βρέθηκε ο σουλτάνος, καθώς λέει μια παλιά σλαβόνικη αφήγηση μπροστά σε μια θύρα, που τα παραπετάσματα της απότομα τραβήχτηκαν. Τότε ο σουλτάνος είδε πλήθος από ορθόδοξους ιερείς που έτρεξαν να γονατίσουν μπροστά του και γοερά τον παρακάλεσαν να μην τους θανατώσει. Τους κοίταξε με περιφρόνηση, τους πρόσταξε με μια κίνηση του χεριού να σηκωθούν και υποσχέθηκε να τους χαρίσει τη ζωή. Έπειτα έστειλε στην πόλη τελάληδες να σταματήσει η σφαγή. Όταν έφτασαν οι ορδές των δολοφόνων, οι ιερείς αυτοί χωρίς να τους δει κάνεις, μπορεί να κατάφεραν να κρυφτούν σε μέρος που να είχε πόρτα για την εκκλησία και φανερώθηκαν, όταν ήρθε ο σουλτάνος. Και τούτο ίσως είναι η αρχή της παράδοσης που ανέφερα.
ΓΟΥΣΤΑΒΟΣ ΣΛΟΥΜΠΕΡΖΕ
(«Νέα Εστία» 1-6-1953.σελ. 872)
Πηγή 2
«Η Πόλις εάλω»
(Οι τελευταίες στιγμές της Πόλης αφηγημένες σε λαϊκό ύφος)
Στο μεταξύ κολλήσανε στο κάστρο ένα σμάρι Τούρκοι και πηδήξανε μέσα στην τάμπια, τσαλαπατώντας ο ένας τον άλλον, και πλημμάρανε σαν τη θάλασσα που ρίχνει χάμω τον μόλο, κι η καστρόπορτα άνοιξε, κι η μυρμηγκιά χύμηξε μέσα σε φοβερή οχλοβοή. Εκείνη την ώρα ακούστηκε μια φωνή «Η Πόλη πάρθηκε!». Ο δυστυχής βασιλέας κέντησε τ’ άλογο του κι έδραμε κατά το μέρος που γινότανε ο θρήνος κράζοντας και δίνοντας θάρρος στους δικούς του. Μα το Τουρκομάνι φούσκωνε ολοένα κι άμπωνε μπροστά του τους λιγοστούς Χριστιανούς. Τότες ο Κωνσταντίνος έπεσε μέσα στο πλήθος σα λέοντας, με το σπαθί στο χέρι, κι έτρεχε σαν ποταμός το αίμα από τα χέρια και τα ποδάρια του.
Από τα δεξιά του πολεμούσε ο Δον Φραγκίσκος ο Τολέδος, και σαν τον αητό λιάνιζε τους οχτρούς με το στόμα και με τα νύχια. Κι ο Θεόφιλος ο Παλαιολόγος, σαν είδε το βασιλέα ματοχωμένον, φώναξε κλαίγοντας «θέλω να πεθάνω. Δε θέλω να ζήσω.» και ρίχτηκε μέσα στους Τούρκους βαρώντας με το σπαθί του.
Και ο Γιάννης ο Δαλμάτης βρέθηκε εκεί πέρα, και πολεμούσε σα λεοπάρδαλος. Τρεις φορές αμπώξανε τους Τούρκους αυτοί οι γενναιόκαρδοι άντρες, μα στο τέλος σκοτωθήκανε και τα κορμιά τους βουλιάξανε μέσα στ’ ανθρωπομάνι. Μαζί τους πολεμήσανε και σκοτωθήκανε κι άλλοι στρατιώτες Χριστιανοί και παραδώσανε την ψυχή τους για την πίστη του Χριστού, κοντά στην πόρτα του Αγίου Ρωμανού, την Τρίτη το πρωί 29 Μαΐου 1453. Εκεί παρέδωσε την ψυχή του ο μάρτυρας βασιλιάς, κράζοντας με δάκρυα: «Δεν υπάρχει χριστιανός να κόψει την κεφαλή μου!»
Την ώρα που γινότανε στην καστρόπορτα του Ρωμανού αυτός ο θρήνος, μέσα η πολιτεία ήταν έρημη, γιατί οι άνθρωποι είχανε κλειστεί στα σπίτια από την τρομάρα τους. Μέσα στα βουβά μεϊντάνια και στους δρόμους ακουγότανε μονάχα η φωνή «Η Πόλη πάρθηκε!» «η Πόλη πάρθηκε!», κι από τον αντίλαλο παραλύνανε τα γόνατα από την τρομάρα. Πολλοί τρελαθήκανε ακούγοντας αυτή τη φωνή να κράζει με θρήνο: «η Πόλη πάρθηκε!», «η Πόλη πάρθηκε!», «η Πόλις εάλω!».
Φ. ΚΟΝΤΟΓΛΟΥΣ
(Νέα εστία 1-6-1953 σελ 729)
Ερωτήσεις:
v 1.Ποια συναισθήματα σας δημιουργούνται διαβάζοντας τα σχετικά με την Άλωση;
v 2. Διαβάστε προσεκτικά τη δεύτερη πηγή και περιγράψτε την ατμόσφαιρα ή ζωγραφίστε μια σκηνή που σας έκανε εντύπωση από την αφήγηση.
v 3. Ποιες αιτίες καθόρισαν την έκβαση της πολιορκίας υπέρ των Τούρκων (ανατρέξτε στο βιβλίο σας).
ΠΗΓΗ 5
Λόγια του Παλαιολόγου ΙΑ΄
«Τὸ δὲ τὴν πόλιν σοὶ δοῦναι οὔτ’ ἐμὸν ἐστίν οὔτ’ ἄλλου τῶν κατοικούντων ἐν ταύτῃ. κοινῇ γὰρ γνώμῃ πάντες αὐτοπροαιρέτως άποθανοῦμεν καὶ οὐ φεισόμεθα τῆς ζωῆς ἡμῶν.» « Το να σου (παρα)δώσω όμως την πόλη ούτε σε εμένα επαφίεται ούτε σε άλλον από τους κατοίκους της. διότι με κοινή απόφαση οι πάντες θα αποθάνουμε αυτοπροαίρετα και δεν θα υπολογίσομε τη ζωή μας.»
Απόσπασμα από την τελευταία συγκινητική ομιλία που έκανε ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος στην Αγία Σοφία, προς τους στρατηγούς του μια ημέρα πριν την Άλωση. Δείχνει το θάρρος του Αυτοκράτορα και είναι ένας λόγος , που ακόμη και σήμερα πρέπει να διδαχθεί σε όλους για ποιο λόγο πρέπει να υπερασπιζόμαστε και να πολεμάμε μέχρι τέλους για να υπερασπιστούμε τα εδάφη μας.
«Παραδίδωμι δὲὑμῖν τὴνἐκλαμπροτάτην καὶ περίφημον ταύτην πόλιν καὶ πατρίδαἡμῶν καὶ βασιλεύουσαν τῶν πόλεων. Καλῶς οὖν οἴδατε, ἀδελφοί, ὅτι διὰ τέσσαρά τιναὀφειλέται κοινῶςἐσμὲν πάντεςἵνα προτιμήσωμενἀποθανεῖν μᾶλλονἢ ζῆν,πρῶτον μὲνὑπὲρ τῆς πίστεωςἡμῶν καὶ εὐσεβείας, δεύτερον δὲὑπὲρ τῆς πατρίδος, τρίτον δὲὑπὲρ τοῦ βασιλέωςὡς χριστοῦ κυρίου, καὶ τέταρτονὑπὲρ συγγενῶν καὶ φίλων. Λοιπόν, ἀδελφοί, ἐὰν χρεῶσταίἐσμενὑπὲρἑνὸςἐκ τῶν τεσσάρωνἀγωνίζεσθαιἕως θανάτου, πολλώ μᾶλλονὑπὲρ πάντων τούτωνἡμεῖς, ὡς βλέπετε προφανῶς, καὶἐκ πάντων μέλλομεν ζημιωθῆναι. Ἐὰν διὰ τὰἐμὰ πλημμελήματα παραχωρήσῃὁ θεὸς τὴν νίκην τοῖςἀσεβέσιν, ὑπὲρ τῆς πίστεωςἡμῶν τῆςἁγίας, ἢν Χριστὸςἐν τω οἰκείῳ αἵματιἡμῖνἐδωρήσατο, κινδυνεύομεν• ὅἐστι κεφάλαιον πάντων. Καὶἐὰν τὸν κόσμονὅλον κερδήσῃ τις καὶ τὴν ψυχὴν ζημιωθῇ, τί τὸὄφελος; Δεύτερον πατρίδα περίφημον τοιούτωςὑστερούμεθα καὶ τὴνἐλευθερίανἡμῶν. Σρίτον βασιλείαν τὴν ποτὲ μὲν περιφανῆ, νῦν δὲ τεταπεινωμένην καὶὠνειδισμένην καὶἐξουθενωμένηνἀπωλέσαμεν, καὶὑπὸ τοῦ τυράννου καὶἀσεβοῦςἄρχεται. Σέταρτον δὲ καὶ φιλτάτων τέκνων καὶ συμβίων καὶ συγγενῶνὑστερούμεθα.
«Σας παραδίδω την εκλαμπρότατη και φημισμένη αυτή πόλη, πατρίδα σας και βασίλισσα των πόλεων. Ξέρετε καλά, αδέρφια, ότι για τέσσερις λόγους οφείλουμε όλοι να προτιμήσουμε το θάνατο παρά τη ζωή: πρώτον, για την πίστη και την ευσέβειά μας. δεύτερον, για την πατρίδα. τρίτον, για το βασιλέα και το Χριστό και τέταρτον, για τους συγγενείς και φίλους. Λοιπόν αδέρφια, αν οφείλουμε να αγωνιστούμε μέχρι θανάτου για έναν και μόνο από τους τέσσερις αυτούς λόγους, πολύ περισσότερο για όλους μαζί, όπως προφανώς κατανοείτε. Αν για τις αμαρτίες μας παραχωρήσει ο Θεός τη νίκη στους ασεβείς, θα διακινδυνεύσουμε υπέρ της πίστεως της αγίας που μας παραχώρησε ο Χριστός με το αίμα του. Αυτό είναι το σπουδαιότερο απ’ όλα. Τι θα ωφεληθεί κανείς αν κερδίσει τον κόσμο όλο και χάσει την ψυχή του; Δεύτερον, χάνουμε έτσι μια περίφημη πατρίδα και, ακόμη, την ελευθερία μας. Τρίτον, χάνουμε την άλλοτε περιφανή και σήμερα ντροπιασμένη, ταπεινωμένη και εξουθενωμένη βασιλεία, η οποία γίνεται έρμαιο του ασεβούς τυράννου. Τέταρτον, στερούμεθα τις προσφιλείς γυναίκες και τα παιδιά μας και τους συγγενείς μας.»
Ομάδα 2η :
Αφού βρείτε το: Πορτραίτο του Μωάμεθ Β΄, από τον Τζεντίλε Μπελλίνι (Λονδίνο, Εθνική Πινακοθήκη).
Σύμφωνα με μια παράδοση ο Μωάμεθ διαφώνησε με τον Μπελλίνι για το πώς έπρεπε να απεικονίζεται ο ανθρώπινος λαιμός. Για να λύσει το πρόβλημα, ο σουλτάνος διέταξε να φέρουν μπροστά τους έναν δούλο, τον οποίο έβαλε να αποκεφαλίσουν επιτόπου. ΚΑΙ το πορτραίτο του Παλαιολόγου ΙΑ΄, απαντήστε στις ερωτήσεις:
v α) παρατηρήστε τις σχετικές εικόνες του Μωάμεθ και διαβάστε τις λεζάντες τους. Ποια συμπεράσματα βγάζετε για τον χαρακτήρα του;
v Β) Διαβάστε την 5η πηγή .Ποια τα συμπεράσματά σας για τον χαρακτήρα του Βυζαντινού αυτοκράτορα; Στη συνέχεια απομονώστε μια φράση που σας εντυπωσίασε και μοιραστείτε την με τους συμμαθητές σας.
v Γ) Πιστεύετε ότι τα τείχη καθυστέρησαν την Άλωση;
Ομάδα 3η
Διαβάστε τα παραθέματα που ακολουθούν και παρουσιάστε στην τάξη τα γεγονότα της Άλωσης σαν ιστορικοί αναλυτές, λαμβάνοντας υπόψη την συντριπτική υπεροχή των πολιορκητών σε έμψυχο και άψυχο υλικό, τη χρήση εξελιγμένων μεθόδων πολιορκίας, τις αδυναμίες της θνήσκουσας αυτοκρατορίας.
Πηγή 8
Χρονολόγιο Άλωσης :
ΔΕΥΤΕΡΑ 28 ΠΡΟΣ ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΪΟΥ 1453
«ΞΥΓΓΡΑΦΗ ΙΣΤΟΡΙΩΝ», του Μιχαήλ Κριτόβουλου
«Στη συνέχεια ο σουλτάνος με δυνατή φωνή κάλεσε κοντά του τους υπασπιστές του και τους οπλίτες του και όλο το υπόλοιπο υπ’ αυτόν στρατιωτικό σώμα και είπε: «Ορμάτε, φίλοι μου και παιδιά μου, τώρα είναι που πρέπει να φανείτε παλικάρια». Κι αυτοί, με κραυγές και αλαλαγμούς που προκαλούσαν φρίκη, πέρασαν την τάφρο και έφτασαν στο εξωτερικό τείχος. Αυτό το τείχος είχε σχεδόν εξ ολοκλήρου γκρεμιστεί και, αντί γι’ αυτό, υπήρχε μόνο ένας ξύλινος φράκτης από μεγάλα δοκάρια και δεμάτια από κληματσίδες, μαζί με κάτι ξύλα και πιθάρια από χώμα.
Στο σημείο αυτό έγινε μάχη δυνατή, έτσι που πιάστηκαν στα χέρια και χρησιμοποίησαν αγχέμαχα όπλα. Οι υπασπιστές και η φρουρά του σουλτάνου αγωνίζονταν να απωθήσουν τους υπερασπιστές του τείχους και να υπερκεράσουν το φράκτη, ενώ οι Έλληνες και οι Ιταλοί πάλευαν να τους αποκρούσουν και να περισώσουν αυτό το φράκτη. Κι άλλοτε οι επιτιθέμενοι κατάφερναν, πολεμώντας με πάθος και ορμή αλόγιστη, ν’ ανεβαίνουν στο τείχος και να περνούν το φράκτη, άλλοτε πάλι αποκρούονταν και απομακρύνονταν. Στο μεταξύ, βέβαια, κι ο ίδιος ο σουλτάνος, προσπαθώντας να τους ενθαρρύνει, ακολουθούσε από κοντά και πολεμούσε κι ο ίδιος με γενναιότητα.Τότε έδωσε και στους κανονιέρηδές του το σύνθημα να πυροδοτήσουν τα κανόνια. Κι αυτά, καθώς πήραν φωτιά, εξαπέλυσαν τα λιθάρια τους ενάντια στους υπερασπιστές του τείχους και σκότωσαν αρκετούς άντρες που βρέθηκαν εκεί, κι από τις δύο παρατάξεις.
ΤΡΙΤΗ 29 ΜΑΪΟΥ 1453
«ΧΡΟΝΙΚΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ», του Νέστορος Ισκεντέρη
«Εκεί έπεσε ο ευσεβής καίσαρ Κωνσταντίνος υπέρ των ιερών ναών και της ορθοδοξίας, μήνας Μάιος, την 29η μέρα, αφού εσκότωσε με το χέρι του, όπως έλεγαν όσοι έμειναν ζωντανοί, πάνω από 600 Τούρκους. Κι έτσι αλήθεψε ο χρησμός: «Με Κωνσταντίνο έγινε και πάλι με Κωνσταντίνο θ’ αποθάνει».
Αλίμονο σε σένα, Εφτάλοφη, τώρα που έπεσες στα χέρια των άπιστων, τόση ήταν η δόξα που σου εδώρισε η χάρη του Κυρίου, άλλοτε λαμπρύνοντάς σε και μεγαλύνοντάς σε όσο καμιάν άλλη χώρα, άλλοτε τιμωρώντας σε με μύριες όσες τιμωρίες και νουθετώντας σε με τη δοκιμασία και με περίφημα θαύματα κι άλλοτε πάλι χαρίζοντάς σου ένδοξες νίκες κατά των εχθρών ούτε μια στιγμή δεν έπαψε να σε νουθετεί και να σε καλεί στο δρόμο της σωτηρίας σου και σου εχάρισε κι όλα τα καλά του επίγειου βίου και τα πιο λαμπρά στολίδια.
…………..
Εκεί ένας Σέρβος εβγήκε μπροστά του (στον Μωάμεθ) και του έφερε το κεφάλι του καίσαρα. Αυτός καταχάρηκε κι εφώναξε αμέσως τους άρχοντες και στρατηγούς κι ερώτησε να μάθει αν αλήθεια είναι του καίσαρα το κεφάλι. Εκείνοι κατατρομαγμένοι αποκρίθηκαν: «Είναι το αληθινό κεφάλι του καίσαρα». Τότε αυτός το ασπάστηκε και είπε: «Μα την αλήθεια, ο ίδιος ο Θεός σ’ έφερε στον κόσμο και σ’ έκανε και καίσαρα. Γιατί λοιπόν να πας έτσι άδικα χαμένος»; Κι έστειλε την κεφαλή στον Πατριάρχη να την χρυσώσει και να την ασημώσει και να την φυλάξει καταπώς αυτός γνωρίζει. Ο Πατριάρχης επήρε την κάρα και την εκλείδωσε σε αργυρό και χρυσωμένο σκεύος και την έκρυψε στη μεγάλη εκκλησία κάτω από την αγία τράπεζα. Από άλλους όμως ακούσαμε ότι κάποιοι που εσώθηκαν, από αυτούς που ήταν μαζί με τον καίσαρα στη Χρυσή Πύλη, επήραν κρυφά το σώμα, εκείνη την ίδια νύχτα, και το επήγαν στον Γαλατά και εκεί τον έχουν θαμμένον».
ΠΗΓΗ 9
Γεωργίου Φραντζῆ, Χρονικὸν
Εὐχαριστεῖ στὴν συνέχεια ὁ Βασιλέας τοὺς Ἐνετούς, Λιγουρίτες (Γενουάτες) καὶ λοιποὺς ξένους συμπολεμιστές. Καὶ ἔπειτα ἀπευθύνεται πρὸς ὅλους, προτρέποντάς τους νὰ σταθοῦν στὶς θέσεις τους ὡς ἄξιοι στρατιῶτες.
Μὲ δάκρυα στὰ μάτια ὅλοι ἀπαντοῦν: «ἀποθάνωμεν ὑπὲρ τῆς Χριστοῦ πίστεως καὶ τῆς πατρίδος ἡμῶν». Καὶ ὁ Βασιλέας ἀκούγοντάς τους, μὴν συγκρατώντας οὔτε αὐτὸς πιὰ τὰ δάκρυά του, τοὺς εὐχαριστεῖ. Καὶ οἱ δυστυχεῖς Ρωμαῖοι, γράφει ὁ Φραντζῆς, ἀκούοντες τὸν Βασιλέα, «καρδίαν ὡς λέοντες ἐποίησαν»· καὶ ἀγκαλιάζονταν δακρυσμένοι, συγχωροῦντες ὁ ἕνας τὸν ἄλλον. Ὁ Βασιλέας, ἀκολουθούμενος ἀπὸ ἄλλους πολλοὺς ἐπῆγε στὴν Ἅγια-Σοφιὰ καὶ μετέλαβε τὰ ἄχραντα μυστήρια. Καὶ μετὰ επέρασε ἀπὸ τὰ Ἀνάκτορα, γιὰ νὰ ἀποχαιρετίσει φίλους καὶ συγγενεῖς· «ἐν τῇδε τῇ ὥρᾳ τὶς διηγήσεται τοὺς τότε κλαυθμοὺς καὶ θρήνους τοὺς ἐν τῷ παλατίῳ; Εἰ καὶ ἀπὸ ξύλου ἄνθρωπος ἢ ἐκ πέτρας ἦν, οὐκ ἐδύνατο μὴ θρηνῆσαι», γράφει ὁ Φραντζῆς. «Καὶ ἀναβὰς ἐφ᾿ἵππου ἐξήλθομεν τῶν ἀνακτόρων περιερχόμενοι τὰ τείχη […]»
ΠΗΓΗ 10
“Εάλω η Πόλις…”
Λαόνικος Χαλκοκονδύλης, “Απόδειξις ιστοριών”
…. Οι Έλληνες μόλις διέτρεξε η φήμη πως έπεσε η Πόλη, άλλοι άρχισαν να τρέχουν προς το λιμάνι στα πλοία των Βενετσιάνων και των Γενοβέζων και καθώς ορμούσαν πολλοί πάνω στα πλοία βιαστικά και με ακαταστασία χάνονταν, γιατί βούλιαζαν τα πλοία. Και έγινε εκείνο που συνήθως γίνεται σε τέτοιες καταστάσεις. Με θόρυβο, φωνές και χωρίς καμιά τάξη έτρεχαν να σωθεί ο καθένας μέσα σε σύγχυση…
…. Ένα μεγάλο πλήθος άνδρες και γυναίκες, που όλο και μεγάλωνε από τους κυνηγημένους, στράφηκε προς τον πιο μεγάλο ναό της Πόλης, που ονομάζεται Αγιά Σοφιά. Μαζεύτηκαν εδώ άνδρες, γυναίκες και παιδιά. Σε λίγο όμως πιάστηκαν από τους Τούρκους χωρίς αντίσταση. Πολλοί άνδρες σκοτώθηκαν μέσα στο ναό από τους Τούρκους. Άλλοι πάλι σ’ άλλα μέρη της Πόλης πήραν τους δρόμους χωρίς να ξέρουν για που. Σε λίγο άλλοι σκοτώθηκαν, άλλοι πιάστηκαν και πολλοί όμως από τους Έλληνες φάνηκαν γενναίοι. αντιστάθηκαν και σκοτώθηκαν, για να μη δουν τις γυναίκες και τα παιδιά τους σκλάβους.
Σε όλη την Πόλη τίποτε άλλο δεν έβλεπες παρά αυτούς που σκότωναν και αυτούς που σκοτώνονταν° αυτούς που κυνηγούσαν και κείνους που έφευγαν”.
ΠΗΓΗ 11
Βαρβερινός κώδικας, κείμενο από το πρωτότυπο
“Η κακή τύχη ηθέλησε και ελαβώθη ο καπετάνιος Γιουστουνιάς [Ιουστινιάνης] με μια σαϊτέα εις τα σαγόνια και έτρεχε το αίμα εισέ όλο του το κορμί, και εσκιάχθη να μην αποθάνη, και δεν εμίλησε λόγον να βάλη άλλον εις τον τόπον του, μόνε άφησε τον πόλεμον και έφυγε κρυφά, δια να μη τζακιστούνε οι σύντροφοί του. Και εμπήκαν οι εχθροί μέσα. Οπού αν ήθελε αφήσει άλλον εις τον τόπον του, δεν ηθέλανε εμπή, οι εχθροί και ήθελε κρατεί τον πόλεμον και δεν ήθελε χάσει την χώραν, τόσο ότι ακόμα αντιστέκανε οι Ρωμαίοι και δεν πολεμούσανε ανδρείως° και εσκλήρυνε πολλά ο πόλεμος. Και ο βασιλεύς ωσάν έμαθε ότι ελαβώθη ο καπετάνιος και έφυγε, τότε επήγαινε με αναστεναγμόν να τον ευρύ, και ερωτά που να τον ευρή. Και οι πολεμιστάδες, οι σύντροφοί του, επολεμούσανε χωρίς καπετάνιο° αμή αρχίσανε και αυτοί και αφήναν τον πόλεμον και εφεύγανε. Τότε επήρανε οι Τούρκοι θάρρος πολύ και οι Ρωμαίοι εδειλιάσανε πολλά. Και ετούτα εγίνησαν διατί έφυγε ο καπετάνιος, οπού έκμνε χρειά να στέκη και να πολεμά έως να αποθάνη εις την τιμήν του, και ήθελε να δίδει θάρρος και των συντρόφων του, διατί όλη η δύναμη του Τούρκου ήτανε εις εκείνην την μερέα. Και οι ελεεινοί Ρωμαίοι αμή ελιγοστεύανε και δεν ημπορούσανε να αντισταθούνε εισέ τόσο πλήθος Τούρκων…”
ΠΗΓΗ 12
Χρονικό Γεωργίου Φρατζή (Μωάμεθ)
“Και να και από μας σκοτωθούν μερικοί, όπως συνήθως γίνεται στους πολέμους, κατά το γραφτό του καθενός, ξέρετε καλά από το Κοράνι μας τι λέει ο προφήτης, ότι αυτός που πεθαίνει σε τέτοια περίπτωση ολόσωμος στον παράδεισο θα πάει και θα πιεί με το Μωάμεθ, και θα αναπαυτεί με παιδία και με γυναίκες ωραίες και παρθένες σε τόπο χλοερό και ευωδιαστό από άνθη, και θα λουστεί σε ωραιότατα λουτρά, και σε εκείνο τον τόπο αυτά θα έχει από τον θεό. Εδώ πάλι από μένα, όλος ο στρατός μου και οι άρχοντες της αυλής μου, αν νικήσουμε, ο μισθός που θα πάρουν από μένα θα είναι, ανάλογα με τον καθένα, διπλάσιος από αυτός που παίρνουν τώρα, και θα αρχίζει από τώρα ως το τέλος της ζωής τους. Κι αν βρείτε και αρπάξετε τίποτε χρυσαφικό ή ασημικό και ρουχισμό, αιχμαλώτους και άντρες και γυναίκες, μικρούς και μεγάλους, κανένας δεν θα μπορεί να σας τους πάρει ή να σας ενοχλήσει σε τίποτε”.
Κωνσταντίνος ΙΑ΄
“Και σεις, ευγενέστατοι άρχοντες και ενδοξότατοι δήμαρχοι και στρατηγοί και γενναιότατοι συστρατιώτες και όλος ο πιστός και τίμιος λαός, ξέρετε καλά πως έφθασε η ώρα και ο εχθρός της πίστης μας θέλει με κάθε τρόπο και μηχανικό μέσο να μας πιέσει σφροδρότερα και να κάνει ορμητικό πόλεμο με μεγάλη συμπλοκή και σύγκρουση από στεριά και θάλασσα με όλες του τις δυνάμεις, για να χύσει σαν φίδι το δηλητήριο και να μας καταβροχθίσει σαν ανήμερο λιοντάρι. Γι αυτό σας λέω και σας παρακαλώ να σταθείτε παλικαρίσια και με γενναία ψυχή, όπως κάνατε πάντοτε ως τώρα, ενάντια στους εχθρούς της πίστης μας. Σας παραδίδω αυτή την ενδοξότατη και περίφημη πόλη και πατρίδα μας και βασίλισσα των πόλεων. Ξέρετε λοιπόν καλά, αδελφοί, ότι για τέσσερα πράγματα έχουμε κοινή υποχρέωση όλοι να προτιμήσουμε να πεθάνουμε παρά να ζούμε° πρώτα για την πίστη και την ευσέβειά μας, δεύτερο για την πατρίδα, τρίτο για τον βασιλιά που έλαβε την εξουσία με χρίσμα και τέταρτο για συγγενείς και φίλους. Λοιπόν, αδελφοί, αν έχουμε καθήκον να αγωνιζόμαστε μέχρι θανάτου για ένα από τα τέσσερα αυτά, πολύ περισσότερο έχουμε για όλα αυτά, όπως καθαρά βλέπετε, και όλα πρόκειται να τα χάσουμε. Αν για τις δικές μου αμαρτίες ο Θεός παραχωρήσει τη νίκη στους ασεβείς, ριχνόμαστε στον κίνδυνο για την πίστη μας την αγία, την οποία ο Χριστός μας χάρισε με το δικό του αίμα° και αυτό είναι το κυριότερο από όλα. Γιατί, αν κερδίσει κανείς τον κόσμο όλο και χάσει την ψυχή του, ποιο είναι το όφελος; Δεύτερο, με τον τρόπο αυτό στερούμαστε περίφημη πατρίδα και τη λευτεριά μας. Τρίτο, η βασιλεία την άλλοτε σπουδαία και τώρα ταπεινωμένη και ντροπιασμένη και εξουθενωμένη θα τη χάσουμε και θα εξουσιάζεται από τύραννο και ασεβή. Τέταρτο, θα στερηθούμε και τα πολυαγαπημένα μας παιδιά και τις γυναίκες και τους συγγενείς μας”.
ΠΗΓΗ 13
Κατά τα τέλη του 19ου αιώνα, ο Αμερικάνος ιστορικός Ε. Α. Γκρόσβενορ αναφέρει ότι στην συνοικία Αμπού Βέφα στην Κωνσταντινούπολη, υπήρχε ένας χαμηλός ανώνυμος τάφος τον οποίο οι Έλληνες τιμούσαν ως τάφο του Κωνσταντίνου και τον χρησιμοποιούσαν κρυφά ως τόπο προσευχής. Όμως η Οθωμανική Κυβέρνηση επενέβη εκείνη την εποχή επιβάλλοντας ποινές και ερημώνοντας το μέρος.
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:
v 2. Στην 12η πηγή παρουσιάζεται ο διάλογος Μωάμεθ- Κωνσταντίνου, δραματοποιήστε τον.
v 3. Σε πίνακα γράψτε το Χρονολόγιο της Άλωσης( συνοπτικά).
v 4.Γιατί η οθωμανική κυβέρνηση επέβαλε ποινές στους Έλληνες σύμφωνα με την 13η πηγή; (φόβος για τόπος λατρείας…)
Ιστορία Β΄Λυκείου-Σχέδιο μαθήματος
Η Ευρώπη στους Νεώτερους χρόνους(150ς-180ς αιώνας)
Φόρμα Μαθήματος:
Γενικά στοιχεία: μΟΥΝΔΡΟΥ ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΠΕ 02 ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ
ΤΙΤΛΟΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ: ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ
Ειδικοί Αντικειμενικοί σκοποί του μαθήματος( δεξιότητες που πρέπει να κατακτήσει ο μαθητής μετά το πέρας του μαθήματος):
- Να μπορεί να προσδιορίσει τις απαρχές της Βιομηχανικής Επανάστασης και τις συνέπειές της για την παγκόσμια οικονομική και κοινωνική εξέλιξη.
- Να προσεγγίζει τις σπουδαιότερες οικονομικές θέσεις του 18ου αιώνα.
Μέθοδοι: α. δημιουργία προϋποθέσεων αυτενεργούς μάθησης.
Β. ανάλυση.
Γ. αξιολόγηση.
Δ. σύνθεση.
Ε. ομαδοσυνεργατική
Γνωσιακές προϋποθέσεις: οι μαθητές καλό είναι να γνωρίζουν για:
- Τους Φυσιοκράτες Γάλλους που δίνουν προτεραιότητα στη γεωργία και προαναγγέλλουν με τις θέσεις τους τον οικονομικό φιλελευθερισμό του Άνταμ Σμίθ.
- Τις συνέπειες της επικράτησής του, ανάπτυξη του καπιταλισμού, όξυνση του διεθνούς οικονομικού και αποικιακού ανταγωνισμού, πόλεμοι.
- Τον Μερκαντιλισμό που επεδίωκε ,πριν τη Β.Ε. την επίτευξη ενεργητικού εμπορικού ισοζυγίου.[i]
Όργανα και Υλικά:
Η διδασκαλία μπορεί να αφορμηθεί από σχετικά παραθέματα, προβολή ταινίας[ii] , εικόνες,και με τη συνδρομή της αφήγησης οι μαθητές να διαπιστώσουν ότι η Βιομηχανική επανάσταση προήλθε από το συνδυασμό πολλών παραγόντων και ότι εκδηλώθηκε στην Αγγλία λόγω των προϋποθέσεων που πληρούσε αυτή η χώρα:
[i] Αν υπάρχουν εννοιολογικά εμπόδια για την κατανόηση, αφιερώνουμε κάποιο χρόνο ή τα έχουμε ήδη διευκρινίσει.
[ii] Βιομηχανική Επανάσταση-ταινία μου που έχει διασκευαστεί.
(δημογραφική έκρηξη, συσσωρευμένα κεφάλαια, επιστημονικές ανακαλύψεις, μετεξέλιξη της βιοτεχνίας σε βιομηχανία). Επίσης να κατανοήσουν τη σύνδεση οικονομικού παράγοντα και Β.επανάστασης, π.χ. χωρίς την επένδυση κεφαλαίων δεν θα μπορούσαν να αναπτυχθούν οι μεταφορές με τη χρησιμοποίηση της ατμομηχανής.
Μοιράζεται φύλο εργασίας και με τη βοήθειά μας γίνονται οι απαιτούμενες εργασίες.
Φύλο εργασίας:
ομάδα Α
1.Μελετήστε τα κείμενα:
v Η Σημασία της εφεύρεσης της ατμομηχανής
Από όλες τις εφευρέσεις καμιά δεν ήταν περισσότερο χτυπητή όσο η εφεύρεση της ατμομηχανής –μηχανής που ήταν απαραίτητη για να κινήσει τα βαριά μηχανήματα που έμπαιναν στα εργοστάσια και είχε πολύ μεγαλύτερη ελευθερία εγκαταστάσεως και μετακινήσεως από ότι ο υδροτροχός. Πραγματικά , η ατμομηχανή ελευθέρωσε τις μηχανές που κινούσε, από την περιορισμένη ιπποδύναμη που μπορούσαν να αποδώσουν οι υδατοτροχοί, από την αστάθεια των ανεμόμυλων και από την αυθαιρεσία της θέσεως των υδατοπτώσεων που χρειάζονταν για να κινηθούν οι υδατοτροχοί. Ήταν γνωστό στους Αρχαίους ότι ο ατμός μπορούσε να δώσει κίνηση, γιατί υπάρχουν μαρτυρίες που δείχνουν ότι ο Ήρων ο Αλεξανδρινός είχε κατασκευάσει μια σφαίρα που περιστρεφόταν με την αντίδραση του εκτοξευόμενου ατμού. Πολύ λίγο όμως προσέχτηκαν οι ιδιότητες του ατμού και μέχρι το 170 αιώνα δεν είχε γίνει καμιά σοβαρή προσπάθεια για τη χρησιμοποίησή του.[Sh.Clough-R.Rapp,Ευρωπαϊκή Οικονομική Ιστορία, τ.Β΄,σ.406-407].
2.Πληκτρολογήστε τη διεύθυνση www.google.gr/ βιομηχανική επανάσταση ΚΑΙ μετά Βιομηχανική Ωρίμανση slideshare.net.
Ε Ρ Ω Τ Η Σ Ε Ι Σ:1. Σχολιάστε τη σημασία της εφεύρεσης της ατμομηχανής για τη Βιομηχανική Επανάσταση. Συμβουλευτείτε και τις σχετικές πληροφορίες που προηγούνται.
2. Το 190 αιώνα η Ευρώπη διακρινόταν σε «Ευρώπη της ατμομηχανής» και σε «Ευρώπη του κάρου». Να εντοπίσετε τη γεωγραφική θέση των περιοχών αυτών στο χάρτη που θα βρείτε στην προτεινόμενη ιστοσελίδα και να εξηγήσετε τους λόγους της διάκρισης.
Ομάδα Β
1.Ανατρέξτε στα: www.google.gr/ Βιομηχανική επανάσταση (www.slideboom.com) .
2.http://www.odyssey.com.cy/main/default.aspx?tabID=147&itemID=2758&mid=1941
3.www.museduc.gr/docs/history, μετά πρώτες σελίδες pdf,κεφ. Ζ για βιομηχανική επανάσταση
Στη συνέχεια απαντήστε στα εξής ερωτήματα:
Άσκηση σωστού –λάθους
- Η Βιομηχανική επανάσταση ξεκίνησε από τις ΗΠΑ.
- Πρωτοπόρος στην ώριμη φάση της αναδείχθηκε η Γερμανία .
Άσκηση σύντομης ανάπτυξης
Γιατί η Αγγλία βρέθηκε στην πρωτοπορία των εξελίξεων;
Ποιες οι κοινωνικές συνέπειες της Βιομηχανικής επανάστασης;
( ηγετική θέση κεφαλαιοκρατών, εργατική τάξη σε άθλια θἐση, νέα αστική τάξη, «σουφραζέτες», εκμετάλλευση παιδιών..).
2.Διαβάστε την παρακάτω πηγή και σχολιάστε το θέμα της παιδικής εργασίας.
v Η παιδική εργασία κατά τον 19ο αιώνα
«Ανάμεσα στα παιδιά που απασχολούνται στα ορυχεία της Αγγλίας υπάρχουν πάντα και παντού μερικά που είναι μικρότερα από έξι ετών. Τα παιδιά μπαίνουν συνήθως στα ορυχεία στις τέσσερις το πρωί μαζί με τους άντρες και μένουν εκεί έντεκα με δώδεκα ώρες. Αυτά τα δυστυχισμένα πλάσματα στερούνται τον καθαρό αέρα, είναι κακοντυμένα και έχουν κακή διατροφή. Χλωμά πρόσωπα, κοκκινισμένα μάτια, πρησμένα κορμιά, βαθουλωμένα μάγουλα, δερματικά εξανθήματα και άσθμα τα διακρίνουν από πλευράς υγείας από άλλα παιδιά της ίδιας κοινωνικής τάξης ».
Lein Weissensteiner, Zeitbilder. Geschichte und Sozialkunde 7 [=Εικόνες Εποχών. Ιστορία και Κοινωνιολογία 7], Βιέννη 1988.
3.Να εξηγήσετε, αφού συμβουλευτείτε και τα παραθέματα, γιατί ο συνδικαλισμός και το γυναικείο κίνημα εμφανίστηκαν παράλληλα με τη Βιομηχανική Επανάσταση.
v Το γυναικείο κίνημα
Η βιομηχανική κοινωνία στην Ευρώπη και την Αμερική χαρακτηρίστηκε από μια έξαρση των λεγόμενων φεμινιστικών κινημάτων. Τα κινήματα αυτά απαιτούσαν τα ίδια δικαιώματα για τις γυναίκες και τους άνδρες. Υποστήριζαν ότι οι γυναίκες καταπιέζονταν από τους άνδρες και ότι αυτή η καταπίεση έπρεπε να σταματήσει. Το πρώτο σημαντικό φεμινιστικό φυλλάδιο ήταν “Η διεκδίκηση των δικαιωμάτων των γυναικών” (1792), το οποίο ανέφερε ότι οι γυναίκες δεν υπήρχαν απλώς για την ανατροφή των παιδιών και για την ευχαρίστηση των ανδρών, αλλά έπρεπε να έχουν τις ίδιες ευκαιρίες με τους άνδρες στην εκπαίδευση, στην εργασία και την πολιτική. Η Elizabeth Cady Stanton συγκάλεσε την πρώτη Συνέλευση για τα Δικαιώματα των Γυναικών στη Νέα Υόρκη, το 1848, για να διακηρύξει μια λίστα δικαιωμάτων για τις γυναίκες. Η Συνέλευση αυτή έδωσε το έναυσμα για το κίνημα που ονομάστηκε “Εθνική Ένωση για το Δικαίωμα ψήφου των Γυναικών” (1869). Στη Βρετανία οι λεγόμενες “σουφραζέτες” προκάλεσαν αναταραχές, συχνά με βίαιο τρόπο, για να διεκδικήσουν την ψήφο για τις γυναίκες. Παράλληλα, οι φεμινίστριες συνέβαλαν σημαντικά στην ανάπτυξη κινημάτων κατά του αλκοολισμού και υπέρ της ποτοαπαγόρευσης στις ΗΠΑ. Ωστόσο, έξω από τις ΗΠΑ και τη Βρετανία, στις Κάτω Χώρες και τη Σκανδιναβία τα φεμινιστικά κινήματα είχαν μικρή επιρροή πριν από το 1945.
v Το συνδικαλιστικό κίνημα
«Η οργάνωση των συνδικάτων υπήρξε στόχος των αγωνιζόμενων εργατών από τις αρχές του 19ου αιώνα. Ανάμεσα στις πρώτες εργατικές κινητοποιήσεις του αιώνα συμπεριλαμβάνονταν εκείνες οι συχνά βίαιες εξεγέρσεις που οργανώθηκαν αρχικά στην Αγγλία και αργότερα στην ηπειρωτική Ευρώπη εναντίον της εισαγωγής μηχανών στα εργοστάσια. Σε μερικές περιπτώσεις εργοστάσια δέχτηκαν επίθεση από εργάτες και τα μηχανήματα τους καταστράφηκαν, με την πεποίθηση ότι οι μηχανές, αντικαθιστώντας τους ειδικευμένους εργάτες, δημιουργούσαν εκτεταμένη ανεργία. Στην Αγγλία οι εξεγερμένοι ονομάστηκαν “λουντίτες” από το όνομα του θρυλικού ηγέτη του κινήματος τους Λουντ (Ned Ludd) […]. Ωστόσο, πουθενά στην Ευρώπη δεν μπόρεσαν τα συνδικάτα να οργανωθούν σε βαθμό που να γίνουν αποτελεσματικοί διαπραγματευτικοί παράγοντες πριν από το 1850. Στην κατεύθυνση αυτή, οι συνδικαλιστές προχώρησαν περισσότερο στην Αγγλία. Εκεί, τεχνίτες και ειδικευμένοι εργάτες στα μέσα της δεκαετίας του 1820 είχαν ενωθεί για να αποτελέσουν “φιλικές εταιρίες”, οργανισμούς δηλαδή αμοιβαίας βοήθειας και ασφάλισης, και “συνεργατικές” ή συνεταιριστικό καταστήματα, που έριχναν τις τιμές, παραγκωνίζοντας τον μεσάζοντα μεταξύ παραγωγού και καταναλωτή. Μέχρι το 1831 υπήρχαν περίπου 500 συνεργατικές εταιρίες στην Αγγλία, που ο αριθμός των μελών τους έφτανε τις 20 χιλιάδες […]. Το 1834 […] το Μεγάλο Εθνικό Ενοποιημένο Συνδικάτο της Μεγάλης Βρετανίας και της Ιρλανδίας ιδρύθηκε από μια ομάδα τεχνιτών του Λονδίνου. Η ηγεσία του διακήρυξε ότι ο μόνος τρόπος για να αναγκάσουν οι εργάτες την άρχουσα τάξη να τους παραχωρήσει ένα ανεκτό επίπεδο ζωής ήταν να ακινητοποιήσουν τα πάντα στη χώρα με γενική απεργία».
Ε. Burns, Ευρωπαϊκή Ιστορία. Εισαγωγή στην Ιστορία και τον Πολιτισμό της νεότερης Ευρώπης, τ. Β’, επιμέλεια-εισαγωγή Ι.Σ. Κολιόπουλος, μτφρ. Τάσος Δαρβέρης, Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη, χχ, σ. 101-102.
Ομάδα Γ
1.Πληκτρολογήστε :www.google.gr, μετά πατήστε στο Βιομηχανική επανάσταση, Ατμοκίνηση, 1789-1864 ή απευθείας στο www.sfrang.com/historia του καθηγητή Φραγκόπουλου Στ.
2.Μελετήστε τα παραθέματα που ακολουθούν:
v Προστατευτισμός ή Μερκαντιλισμός-Κολμπερισμός
Οικονομική πρακτική μάλλον παρά θεωρία, που είχε επικρατήσει στη δυτική Ευρώπη από το 16ο ως το 180, σύμφωνα με την οποία ο πλούτος μιας χώρας βασιζόταν στα αποθέματα σε πολύτιμα μέταλλα που διέθετε. Κατά συνέπεια κάθε κράτος επιδίωκε να έχει ενεργητικό εμπορικό ισοζύγιο, ώστε να εισάγονται πολύτιμα μέταλλα από το πλεόνασμά του. Για την επίτευξη του στόχου αυτού εφάρμοζε κρατικό παρεμβατισμό, ενθαρρύνοντας την εξαγωγή προϊόντων και αποθαρρύνοντας τις εισαγωγές.
Ο κυριότερος εκφραστής του μερκαντιλισμού στη Γαλλία υπήρξε ο Κολμπέρ 1619-1683 ο οποίος, ως υπουργός των Ναυτικών και των οικονομικών της χώρας κατά την περίοδο 1661-1683, προσέδωσε στην οικονομική αυτή πρακτική ολοκληρωμένη μορφή, γνωστή ως κολμπερισμό. [ Κεναί,βιβλ. οικονομικός πίνακας].
v Βασικές θέσεις των Φυσιοκρατών
Ο ηγεμόνας και το έθνος πρέπει πάντοτε να έχουν υπόψη τους ότι η γη είναι η μοναδική πηγή πλούτου και ότι η γεωργία αυξάνει τον πλούτο αυτό. Ένα κράτος που έχει μια μεγάλη καλλιεργήσιμη έκταση και τη δυνατότητα να ασκεί ένα ανθηρό εμπόριο γεωργικών προϊόντων δεν πρέπει να επεκτείνει υπερβολικά τη χρησιμοποίηση χρήματος και ανθρώπων στις βιομηχανίες και στο εμπόριο πολυτελών προϊόντων σε βάρος της εργασίας στη γη και της δαπάνης για τη γεωργία. [ Κεναί, οικονομικός πίνακας].
v Η Βιομηχανική Επανάσταση δεν ήρθε ξαφνικά
Υπήρξε μια πρώιμη Βιομηχανική επανάσταση , συχνά αδιόρατη ή άγνωστη, δηλ. μια συσσώρευση ανακαλύψεων, τεχνικών προόδων, που μερικές τους ήταν θεαματικές και άλλες τους πρέπει να τις ψάχνεις με το μεγεθυντικό φακό :και είναι αυτές, τα διάφορα γρανάζια, τα βαρούλκα, ο στρόφαλος που δημιουργεί την κανονικότητα σε κάθε κίνηση, τα ελάσματα, τα όλο και συνθετότερα μηχανικά συστήματα των ορυχείων. Και τόσες άλλες καινοτομίες: αργαλειοί για πλέξιμο, για να υφαίνουν κορδέλες, χημικές μέθοδοι… Ας έρθει ο ατμός και όλα θα επιταχυνθούν στη Δύση ως διά μαγείας. Όμως αυτή η μαγεία εξηγείται: είχε προετοιμαστεί και είχε καταστεί δυνατή από πριν..[fernand braudel, Υλικός Πολιτισμός, Οικονομία και Καπιταλισμός,τ.Α΄, Μορφωτικό Ινστιτούτο Αγροτικής Τράπεζας, Αθήνα 1995, σελ.399-400].
Τέλος απαντήστε:
1.Να επισημάνετε τον οικονομικό τομέα στον οποίο ο Κεναί δίνει προτεραιότητα και να προσπαθήσετε να ερμηνεύσετε τη θέση αυτή.
2. Να κατατάξετε σε κατηγορίες τις συνέπειες του οικονομικού φιλελευθερισμού. Να επισημάνετε μία αρνητική και μία θετική.
3.ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΗΣΗ
ΣΤΗΛΗ Α ( ονόματα ) | ΣΤΗΛΗ Β ( εφευρέσεις) |
|
I. τηλέφωνο
II. ατμάμαξα III. λαμπτήρας IV. ατμόπλοιο V. κινηματογράφος |