Μια φωνή από παλιά για την υπεράσπιση της δημόσιας παιδείας
«Αναμφισβήτητα, καθήκον του νομοθέτη είναι να ασχοληθεί σχολαστικά με την παιδεία των νέων. Γιατί αυτό, αν δεν γίνεται στις πόλεις, φθείρει τα πολιτεύματα. Πράγματι, επιβάλλεται οι νέοι να εκπαιδεύονται σύμφωνα με τη μορφή της διακυβέρνησης (πολίτευμα) στην οποία ζει, διότι η νοοτροπία που καλλιεργεί κάθε πολίτευμα, αποτελεί συνήθως παράγοντα και διατήρησης του, αλλά και αρχικής εγκαθίδρυσης του, όπως για παράδειγμα η δημοκρατική νοοτροπία εγκαθιστά το δημοκρατικό πολίτευμα και η ολιγαρχική την ολιγαρχία. Πάντοτε δε, η ποιοτικά ανώτερη νοοτροπία είναι αίτιο ανώτερου πολιτεύματος….
Και πάλι, για την άσκηση οποιασδήποτε σχολής ή τέχνης απαιτούνται μια προηγούμενη εκπαίδευση και εξοικείωση. Σαφώς ως εκ τούτου ανάλογα ισχύει και για την άσκηση της αρετής.
Και δεδομένου ότι όλη η πόλη έχει ένα σκοπό, είναι πρόδηλο ότι η εκπαίδευση πρέπει να είναι ένα και το ίδιο για όλους, και ότι θα πρέπει να είναι δημόσια, και όχι ιδιωτική — όχι όπως σήμερα, όταν ο καθένας φροντίζει τα παιδιά του χωριστά, και τους δίνει ξεχωριστή διδασκαλία του είδος που νομίζει καλύτερο?
Επειδή όμως ένας είναι ο σκοπός όλης της πόλης, ολοφάνερο ότι και η παιδεία επιβάλεται να είναι μία και η ίδια για όλους και να φροντίζει γι αυτήν το δημόσιο και όχι οι ιδιώτες όπως συμβαίνει σήμερα να φροντίζει τη μόρφωση των παιδιών του ο καθένας ιδιωτικά, διδάσκοντας μαθήματα της δικής του προτίμησης. Η εκπαίδευση σε πράγματα τα οποία είναι κοινού ενδιαφέροντος πρέπει να είναι η ίδια για όλους. Συγχρόνως όμως είναι λάθος κάποιος πολίτης να νομίζει ότι του ανήκει η παιδεία. Αντίθετα, όλοι ανήκουν στην πόλη, γιατί ο καθένας τους είναι μόριο της πόλης και η φροντίδα που από τη φύση δείχνει κάθε μόριο αποβλέπει στην φροντίδα του συνόλου. Σε αυτό συγκεκριμένα, θα άξιζε έπαινος στους Λακεδαιμόνιους, γιατί και ενδιαφέρονται πάρα πολύ για την αγωγή των παιδιών τους και την έχουν θεσπίσει να είναι δημόσια.»
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ ΠΟΛΙΤΙΚΑ, ΒΙΒΛΙΟ VIII, 1337a 0~30