 |
| Late October -Eyvind Earle |
ΟΝΟΜΑΣΙΑ
Ο Οκτώβριος είναι ο δέκατος μήνας του Γρηγοριανού ημερολογίου, με διάρκεια 31 ημερών.Η ονομασία του προέρχεται από τη λατινική λέξη octo(= οκτώ) επειδή στο αρχαίο δεκάμηνο ρωμαϊκό ημερολόγιο ήταν ο όγδοος στη σειρά των μηνών.
Είναι ο δεύτερος μήνας του φθινοπώρου. Ο ελληνικός λαός του έχει δώσει διάφορα ονόματα:
Αϊ-Δημήτρης ή Αϊ-Δημητριάτης, από τη γιορτή του αγίου Δημητρίου στις 26 του μήνα. Η γιορτή αυτή θεωρείται από το λαό μας ορόσημο του χειμώνα.
Βροχάρης, το πιο σημαντικό δώρο του Οκτώβρη στους γεωργούς είναι οι βροχές.
Σποριάτης ή Σποριάς ή Σπαρτός, επειδή οι γεωργοί σπέρνουν.
Παχνιστής (από την πάχνη που πέφτει στους αγρούς).
Ο μήνας «των χειμαδιών» και ο γυρισμός των παραδοσιακών μαστόρων στις οικογενειακές εστίες.
 |
|
October Sunlight από τον ιμπρεσιονιστή Robert Julian Onderdonk -1911 ΕΡΓΑΣΙΕΣ: Όργωμα & σπορά σιτηρών, κριθαριού & βρώμης. Σπορά τριφυλλιού. Ολοκλήρωση τρύγου και παραγωγή κρασιού. Μάζεμα φθινοπωρινών φρούτων & πατάτας. Κάψιμο φυτών, που έδωσαν καρπούς, για να καταστρέψουν τα αυγά των εντόμων. Κατεβαίνουν οι βοσκοί από τα βουνά στους χαμηλούς κάμπους (τα χειμαδιά).
|
 |
| Καρυδιές, ηλιοβασίλεμα πρώτες ημέρες του Οκτωβρίου- Alfred Sisley 1882 |
 |
| Οκτώβριος (Οι κολοκύθες) – Ο Carl Larsson |
 |
| Μηλιές τον Οκτώβριο – Gustave Loiseau 1898 |
ΕΘΙΜΑ-ΠΡΟΛΗΨΕΙΣ:
«Η Τζαμάλα»
Λέξη αραβική που σημαίνει καμήλα, συνηθιζόταν παλαιότερα στην Θράκη, να γίνεται του Αγ. Δημητρίου στις 26/10 ή σε μια άλλη μέρα, ανάλογα με τον χρόνο έναρξης της σποράς (ο οποίος εξαρτάται από τις ιδιαίτερες κλιματολογικές συνθήκες κάθε τόπου).
Το έθιμο αυτό, πότε γεννήθηκε, είναι απροσδιόριστο. Μεταφέρονταν από γενεά σε γενεά. Ήταν κάτι παραπάνω από πολιτιστική εκδήλωση. Τηρούνταν με θρησκευτική ευλάβεια.
Σήμερα το έθιμο συνηθίζεται κυρίως τις Απόκριες.
«Περπερούνα»
Η Περπερούνα είναι ένα πανελλήνιο και πανάρχαιο έθιμο για την αναβροχιά.Όταν δεν έβρεχε σε διάφορες περιοχές της χώρας μας και κινδύνευαν να χαθούν οι σοδειές από την ξηρασία, οι κάτοικοι ή θα πήγαιναν στην εκκλησιά να κάνουν παράκληση ή θα έκαναν μια «Περπερούνα».
Η Περπερούνα ή Περπερού ή Πιρπιρού είναι ένα έθιμο που το κάνουν τα κορίτσια. Διαλέγουν ένα κοριτσάκι 8-10 ετών, και το στολίζουν με λουλούδια και πρασινάδα. Περπερούνα έλεγαν το κοριτσάκι και το έθιμο..
Έπαιρναν και ένα δυο δοχεία με νερό και μια φούντα από χορτάρια και γυρνούσαν στο χωριό τραγουδώντας :
Περπερούνα περπατεί,
το Θεό παρακαλεί
για να βρέξει μια βροχή,
μια βροχή μια σιγανή.
Θέ μου βρέξε μια βροχή,
μια βροχή μια σιγανή,
μια βροχή μια σιγανή,
μια βροχή καλή βροχή.
Μια βροχή καλή βροχή
κι άλλη μια καλύτερη
για να γίνουν τα σιτάρια
και της γης τα χορταράκια.
Να φυτρώσουν και ν’ ανθίσουν
και τον κόσμο να πλουτίσουν
τα σιτάρια, τα μπαμπάκια
και τα δροσερά χορτάρια.
Μπάρες, μπάρες το νερό
και το γέννημα σωρό.
Μπάρες, μπάρες τα νερά
μπάρες, μπάρες τα κρασιά.
ΓΙΟΡΤΕΣ:
ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ (26/10). Η γιορτή αυτή συνδυάζεται με του Αγ.Γεωργίου στις 23 Απριλίου. Στο γεωργικό καλαντάρι οι 2 αυτές γιορτές αποτελούν τις χρονικές τομές που χωρίζουν το έτος σε 2 ίσα μέρη, στο χειμερινό και το θερινό εξάμηνο αντίστοιχα.
26 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ (1912) Η απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης από τους Τούρκους.
12 ΟΚΤΩΒΡΗ (1944). Η απελευθέρωση της Αθήνας από τους Γερμανούς.
28η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ (1940). Η επέτειος του «ΟΧΙ» στο φασισμό.
ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ:
«Οκτώβρη και δεν έσπειρες, οκτώ σακιά δε γέμισες».
«Οκτώβρη και δεν έσπειρες, τρία καλά δεν έκαμες».
«Όποιος σπέρνει τον Οκτώβρη, έχει οκτώ σειρές στ’ αλώνι».
«Τον Σεπτέμβρη τα σταφύλια, τον Οκτώβρη τα κουδούνια».
«Αϊ Δημητράκη μου, Μικρό καλοκαιράκι μου».
«Οκτώβρη και δεν έσπειρες καρπό πολύ δεν παίρνεις».
«Οκτώβρης και δεν έσπειρες, σιτάρι λίγο θα ‘χεις».
«Οκτώβρη και δεν έσπειρες λίγο ψωμί θα πάρεις».
«Οκτώβρης-Οκτωβροχάκης το μικρό καλοκαιράκι».
«Τ’ άη – Δημητριού, τι είσαι ‘σύ και τι ΄μαι εγώ λέει το νιο κρασί στο παλιό».
«Τ’ Αϊ Λουκά σπείρε τα κουκιά».
«Τα σταφύλια τρυγημένα και τα σκόρδα φυτεμένα».
πηγές: * “ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ” Καθημερινής, 2 Σεπτεμβρίου 2001, Συλλογικό (Επιμέλεια: Κωστής Γιούργος), Αφιέρωμα: Σεπτέμβριος,
* Παναγιώτη Βαχτσαβάνη, “Για να μην τα πάρει ο ποταμός”: Λαογραφία Σεπτεμβρίου
*Βικιπαίδεια,
*http://antikleidi.com
*http://frontoffice-mitrousis.dev.edu.uoc.gr/