1η μέρα φθινοπώρου…
Ανήκετε σε αυτούς που απεχθάνονται την ευχή “καλό χειμώνα” αμέσως μετά τον 15Αύγουστο ή σε εκείνους που την εύχονται κατά κόρον; Στο βόρειο μισό του κόσμου, η 23η Σεπτεμβρίου 2009 είναι η 1η ημέρα του φθινοπώρου. Οι “καυτές” ημέρες του καλοκαιριού φαντάζουν μακριά, και κάθε ημέρα είναι πιό σύντομη από την τελευταία. Τα δέντρα θα αλλάξουν σύντομα τα λαμπερά χρώματα τους και είναι καιρός να σκεφτόμαστε ζεστές σοκολάτες και να φοράμε πιο ζεστά ρούχα πλέον τα πρωϊνά! Ενώ εκεί στο νότο, πέρα από τον ισημερινό, έχει φθάσει η άνοιξη. Ο κόσμος εκεί γεμίζει με νέα ζωή και νέες ελπίδες, και είναι καιρός να αρχίσουν τα σχέδια των θερινών ταξιδιών τους!
Ο λόγος γι αυτές τις αλλαγές έχει να κάνει με το ετήσιο ταξίδι της Γης γύρω από τον ήλιο. Όταν ο βόρειος πόλος δείχνει προς τον ήλιο, οι ακτίνες του χτυπούν το βόρειο μισό του κόσμου αμεσότερα και είναι καλοκαίρι. Αλλά όταν ο βόρειος πόλος δείχνει μακριά από τον ήλιο, το φως του κατευθύνεται στη Γη σε μια λιγότερο άμεση γωνία, διαδίδοντας τη ζεστασιά του σε μία μεγαλύτερη περιοχή, οπότε και έχουμε χειμώνα.
Αρκετοί άνθρωποι σκέφτονται εσφαλμένα ότι οι εποχές προκαλούνται από το πόσο μακριά η Γη είναι από τον ήλιο. Εντούτοις, η γήινη τροχιά γύρω από τον ήλιο είναι σχεδόν κυκλική και η απόσταση της γης από τον ήλιο διαφέρει μόνο κατά περίπου 3% κατά τη διάρκεια του έτους. Όχι μόνο αυτό, αλλά είμαστε πραγματικά πιό κοντά στον ήλιο περίπου την 2α Ιανουαρίου, και πιο μακριά την 4η Ιουλίου, το αντίθετο του καυτού και κρύου καιρού στο βόρειο ημισφαίριο. Η γωνία στην οποία το φως του ήλιου πέφτει στη Γη είναι ένας πολύ σημαντικός παράγοντας (δείτε ένα σχετικό animation)
Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας είναι ότι το καλοκαίρι είναι ακόμα θερμότερο και ο χειμώνας είναι πιό κρύος λόγω της διάρκειας των ημερών και των νυχτών μας. Το καλοκαίρι, το φως της ημέρας διαρκεί περισσότερο και η νύχτα είναι πιό σύντομη. Το χειμώνα, οι ημέρες είναι πιό σύντομες και οι νύχτες μακρύτερες. Αυτό σημαίνει ότι υπάρχει περισσότερος χρόνος για τον ήλιο να μας ζεστάνει κατά τη διάρκεια των μακριών θερινών ημερών και ότι οι σύντομες χειμερινές ημέρες έχουν πιό κρύες νύχτες.
Η μακρύτερη ημέρα είναι στο μέσο του καλοκαιριού, 21 ή 22 Ιουνίου, βόρεια του ισημερινού. Αυτό αποκαλείται θερινό ηλιοστάσιο. Η πιό σύντομη ημέρα είναι στο μέσο του χειμώνα, 21 ή 22 Δεκεμβρίου, βόρεια του ισημερινού. Αυτό αποκαλείται χειμερινό ηλιοστάσιο. Αλλά ακριβώς μεταξύ του καλοκαιριού και του χειμώνα, αυτό το έτος στις 23 Σεπτεμβρίου, της ημέρας και της νύχτας η διάρκεια είναι ακριβώς 12 ώρες! Αυτό καλείται φθινοπωρινή ισημερία. Είναι η πρώτη ημέρα του φθινοπώρου βόρεια του ισημερινού, και η πρώτη ημέρα της άνοιξης στο νότιο μισό του κόσμου.
Μεταξύ του χειμώνα και του καλοκαιριού υπάρχει μία άλλη ισημερία, γνωστή ως εαρινή. Ακριβώς όπως η φθινοπωρινή ισημερία, η ημέρα και η νύχτα έχουν την ίδια διάρκεια. Μόνο αυτή η αλλαγή είναι η πρώτη ημέρα της άνοιξης βόρεια του ισημερινού, και η έναρξη του φθινοπώρου στο νότο.
Λέξεις κλειδιά: ΙΣΗΜΕΡΙΑ: Ο χρόνος όταν είναι η νύχτα και η ημέρα είναι ίσης διάρκειας σε όλα τα μέρη της γης. Στα Αγγλικά, η λέξη είναι equinox και προέρχεται από τη λατινική λέξη που σημαίνει η “ίση νύχτα”.
Εαρινή ισημερία: η αρχή της άνοιξης (έαρ=άνοιξη). Εμφανίζεται την 20ή ή 21η Μαρτίου.
Φθινοπωρινή ισημερία: η αρχή του φθινοπώρου. Εμφανίζεται 22 ή 23 Σεπτεμβρίου (φέτος στις 23/09).
ΗΛΙΟΣΤΑΣΙΟ: Ο χρόνος του έτους όταν φθάνει ο ήλιος στον απώτατο Βορρά ή τον απώτατο νότο. Στα αγγλικά solstice, λέξη που σημαίνει “στάση ήλιου.”
Θερινό ηλιοστάσιο: Η ημέρα αυτή είναι η μακρύτερη ημέρα του έτους. Είναι η αρχή του καλοκαιριού, 21 ή 22 Ιουνίου.
Χειμερινό ηλιοστάσιο: Η ημέρα αυτή είναι η πιό σύντομη ημέρα του έτους. Είναι η αρχή του χειμώνα, 21 ή 22 Δεκεμβρίου.
ΕΠΟΧΕΣ: Κάθε εποχή — άνοιξη, καλοκαίρι, φθινόπωρο και χειμώνας – διαρκεί περίπου τρεις μήνες και φέρνει τις αλλαγές στη θερμοκρασία, τον καιρό και τη διάρκεια του φωτός της ημέρας. Οι εποχές συνεχίζουν επειδή η κλίση του γήινου άξονα δεν αλλάζει ποτέ ενώ η γη περιστρέφεται γύρω από τον ήλιο.
Γιατί τα φύλλα αλλάζουν τα χρώματα τους;
Το πράσινο χρώμα των φύλλων το καλοκαίρι είναι από τη χλωροφύλλη που βοηθά τα δέντρα ή τα φυτά να μετατρέψουν το φως του ήλιου σε τροφή. Το φθινόπωρο, τα δέντρα και τα φυτά σταματούν την παραγωγή χλωροφύλλης. Κατόπιν, οι άλλες χρωστικές ουσίες στο φύλλο παρουσιάζονται κατευθείαν. Το φύλλο μπορεί έπειτα να παρουσιάσει το κίτρινο χρώμα της ξανθοφύλλης ή πορτοκαλί τόνους της καροτίνης (ναι αυτήν την ουσία που κάνει τα καρότα να δείχνουν πορτοκαλί). Υπάρχει επίσης μια ομάδα κόκκινων και πορφυρών χρωστικών ουσιών αποκαλούμενες ανθοκυάνες. Το χρώμα του φθινοπωρινού φύλλου εξαρτάται από το ποιές χρωστικές ουσίες είναι πιό άφθονες στο φύλλο.
Τι λέτε, μπορείτε με τη βοήθεια των παραπάνω να βρείτε περισσότερα links στο Διαδίκτυο σχετικά με αυτό το θέμα, ή ενδεικτικά τι προκαλεί τις εποχές, το ηλιοβασίλεμα στο Νότιο Πόλο και τις εποχές γενικότερα (από πλευράς φυσικής, μαθηματικών, μουσικής, εικαστικών κι ότι άλλο μπορείτε να σκεφτείτε με τους μαθητές σας) για να στήσετε ένα απλό project και να το υποβάλλετε στο διαγωνισμό;
Άλλες ιδέες: μπορούν οι μαθητές σας να συλλέξουν και να παρουσιάσουν στοιχεία σχετικά με τις 4 εποχές του χρόνου και τις αλλαγές στο κλίμα ανάλογα με τον τόπο που κατοικούν. Κατόπιν να ψάξετε μαζί στο internet και να δουν πως διάφοροι καλλιτέχνες (μουσική, εικαστικά) είδαν τις 4 εποχές και τις αλλαγές στη φύση. Ακόμα καλύτερα να φωτογραφήσουν ή να βιντεοσκοπήσουν με τη βοήθεια σας ή των γονιών τους και να αποτυπώσουν τις εποχές στον τόπο τους. Τέλος, μπορούν να αναζητήσουν συγκεκριμένους μύθους ή και γιορτές.
Πηγή άρθρου: NEW SCIENCE – NASA.
