Θανάσης Β. Κούγκουλος






         Νεοελληνική Φιλολογία, Σημειωτική, Πολιτισμός

Αρχεία για Πρόσφατες εκδηλώσεις

29 Σεπτεμβρίου 2020

Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο: Ελληνική Λαϊκή Τέχνη: Παλιότερες θεματικές και σύγχρονες προσεγγίσεις. Αφιερωμένο στη μνήμη του Λαογράφου Κίτσου Μακρή, Βόλος 25-27 Σεπτεμβρίου 2020

  • Θανάσης Β. Κούγκουλος, «“Εζωγραφίσθη στανικώς”: Ο θρύλος της προσωπογραφίας ενός ληστή στην πεζογραφία του Χριστόφορου Μηλιώνη», Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο: Ελληνική Λαϊκή Τέχνη: Παλιότερες θεματικές και σύγχρονες προσεγγίσεις. Αφιερωμένο στη μνήμη του Λαογράφου Κίτσου Μακρή, Εργαστήριο Λαογραφίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας της Σχολής Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης – Ιερά Μητρόπολη Δημητριάδος & Αλμυρού – «Μαγνήτων Κιβωτός» – «Ακαδημία Λαϊκού Πολιτισμού & Τοπικής Ιστορίας», Βόλος 25-27 Σεπτεμβρίου 2020, υπό δημοσίευση.

Κατεβάστε το ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ και το ΒΙΒΛΙΟ ΠΕΡΙΛΗΨΕΩΝ PDF

28 Οκτωβρίου 2019

Επιστημονική Ημερίδα: “Ελληνοτουρκικοί πολιτισμικοί διάλογοι”, Γενικό Προξενείο της Ελλάδας στην Κωνσταντινούπολη – Εργαστήριο Λαογραφίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας Δ.Π.Θ., Κωνσταντινούπολη 1 Νοεμβρίου 2019

Κατεβάστε το ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ PDF

3 Μαΐου 2019

Διάλεξη: “Η εικόνα των Πομάκων της Ξάνθης στο σύγχρονο ελληνικό μυθιστόρημα”, Φιλοπρόοδη Ένωση Ξάνθης, Λαογραφικό & Ιστορικό Μουσείο Ξάνθης, Τετάρτη 22 Μαΐου 2019, ώρα 20.00

Επιστημονική Ημερίδα: «Ο σύγχρονος ελληνικός λαϊκός πολιτισμός: μεταξύ Λαογραφίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας», Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας Δ.Π.Θ., Κομοτηνή 15 Μαΐου 2019

Την Τετάρτη 15 Μαΐου 2019 θα πραγματοποιηθεί Τελετή Αναγόρευσης του Ομότιμου Καθηγητή του ΕΚΠΑ κ. Μηνά Αλ. Αλεξιάδη σε Επίτιμο Διδάκτορα της Σχολής Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών του Δ.Π.Θ. στο Κεντρικό Αμφιθέατρο Πανεπιστημιούπολης Κομοτηνής και ώρα 19.00. Θα προηγηθεί Ημερίδα προς τιμή του με θέμα: «Ο σύγχρονος ελληνικός λαϊκός πολιτισμός: μεταξύ Λαογραφίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας», που διοργανώνει το Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας του Δ.Π.Θ., στον ίδιο χώρο και ώρα 16.30. Θα χορηγηθεί βεβαίωση παρακολούθησης της ημερίδας.

Κατεβάστε το ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΗΜΕΡΙΔΑΣ ΚΑΙ ΑΝΑΓΟΡΕΥΣΗΣ PDF

10 Απριλίου 2019

Επιστημονική Ημερίδα: “Η Κωνσταντινούπολη και το μυθιστόρημα”, Σισμανόγλειο Μέγαρο, Κωνσταντινούπολη, 11 Απριλίου 2019

Το Maltepe Üniversitesi και το περιοδικό Roman Kahramanları οργανώνουν στο πλαίσιο του IV. Roman Kahramanları İstanbul Edebiyat Festıvali επιστημονική ημερίδα στο Σισμανόγειο Μέγαρο του Ελληνικού Προξενείου στην Κωνσταντινούπολη με θέμα “Η Κωνσταντινούπολη και το μυθιστόρημα” στις 11 Απριλίου 2019. Επιστημονικά Υπεύθυνη της Ημερίδας: Damla Demirözü, Καθηγήτρια στο Τμήμα Νεοελληνικών Σπουδών στο İstanbul Üniversitesi.

20 Μαρτίου 2019

Επιστημονική Ημερίδα: «Η ελληνική γλώσσα διαχρονικά ως πολιτισμική αξία», Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας Δ.Π.Θ., Κομοτηνή 27 Μαρτίου 2019

Την Τετάρτη 27 Μαρτίου 2019 θα πραγματοποιηθεί Τελετή Αναγόρευσης του Ακαδημαϊκού και ομ. καθηγητή του ΔΠΘ κ. Εμμανουήλ Ε. Γδούτου σε Επίτιμο Διδάκτορα του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του Δ.Π.Θ. στο Κεντρικό Αμφιθέατρο Πανεπιστημιούπολης Κομοτηνής και ώρα 19.00. Θα προηγηθεί Ημερίδα προς τιμή του με θέμα: «Η ελληνική γλώσσα διαχρονικά ως πολιτισμική αξία» στον ίδιο χώρο και ώρα 16.30.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΗΜΕΡΙΔΑΣ

«Η ελληνική γλώσσα διαχρονικά ως πολιτισμική αξία»

 

16.00-16.30 Προσέλευση – Εγγραφές

Πρώτη Συνεδρία

Πρόεδρος: Καθηγήτρια Μαρία Δημάση

16.30 – 16.45: Γρηγόριος Παπαγιάννης: Ήχοι και σημασίες στη γλώσσα της θρησκευτικής βυζαντινής ποίησης: Ρωμανός Μελωδός, Χριστός Πάσχων.

16.45 – 17.00: Μαρία Τζιάτζη: Σημαίνοντα και σημαινόμενα στον Μιχαήλ Χωνιάτη.

17.00 – 17.15: Δημοσθένης Στρατηγόπουλος: Η διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας μέσω της σχεδογραφίας στο Βυζάντιο.

 17.15 – 17.30: Νικόλαος Μαυρέλος: Η αστική ελληνική γλώσσα σε λογοτεχνικά κείμενα του Διαφωτισμού.

Δεύτερη Συνεδρία

Πρόεδρος: Καθηγήτρια Μαρία Τζιάτζη

17.30 – 17.45: Μαρία Δημάση: Η συμβολή της ελληνικής γλώσσας στην προβολή του ελληνικού πολιτισμού  στον παρευξείνιο χώρο: η περίπτωση των εγχειριδίων διδασκαλίας της νέας ελληνικής στη Γεωργία.

17.45 – 18.00: Θανάσης Κούγκουλος: Τα ελληνικά δάνεια στην τουρκική γλώσσα κατά το λεξικό του Τουρκικού Ιδρύματος Γλώσσας (TDK).

18.00 – 18.15: Κατερίνα Σχοινά: Γλωσσικές (αυτό)βιογραφήσεις στη νεότερη ελληνική πεζογραφία.

18.15: Συζήτηση

18.30-19.00: Διάλειμμα

 

Κατεβάστε το  Πρόγραμμα Ημερίδας-Αναγόρευσης PDF

 

3 Μαρτίου 2019

Γ΄ Πανηπειρωτικό Συνέδριο, Εταιρεία Ηπειρωτικών Μελετών – Ίδρυμα Μελετών Ιονίου και Αδριατικού Χώρου, Ιωάννινα 1-3 Μαρτίου 2019

 

Θανάσης Β. Κούγκουλος

Από τα Γιάννινα στην Ιστάνμπουλ:

Μουσουλμάνοι πρόσφυγες στην πεζογραφία

του Χρήστου Χρηστοβασίλη και της Emel İnci

 

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

 

            Το προσφυγικό ζήτημα μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή συνιστά κεντρική θεματική της ελληνικής πεζογραφίας και καθιερώνεται από συγγραφείς που βιώνουν άμεσα τα τραγικά γεγονότα. Αντίθετα, η τουρκική λογοτεχνία απεικονίζει το συγκεκριμένο ιστορικό πλαίσιο πολύ αργά. Μόλις από τη δεκαετία του 1990 εμφανίζεται στην Τουρκία μια κατηγορία έργων που είναι γνωστά ως μυθιστορήματα της Ανταλλαγής (mübadele romanları). Οι συγγραφείς τους μεταφέρουν την τεμαχισμένη μνήμη των επιγόνων. Στην ανακοίνωσή μας εξετάζουμε συγκριτολογικά την περίπτωση των μουσουλμάνων προσφύγων από τα Γιάννινα. Η πόλη της Ηπείρου στην οθωμανική εποχή είναι ένα πολυεθνικό κέντρο. Οι λεγόμενοι Τουρκογιαννιώτες συγκροτούν μια κοινότητα ελληνόφωνων μουσουλμάνων που συμβιώνει με τους χριστιανούς έως την ενσωμάτωση της περιοχής στην Ελλάδα (1913) και την Σύμβαση της Ανταλλαγής των πληθυσμών (1923).

            Παρακολουθούμε την πορεία τους όπως αποτυπώνεται από δύο πεζογράφους διαφορετικών εθνικοτήτων, λογοτεχνικών παραδόσεων, γενεών και φύλου.  Από την ελληνική πλευρά επικεντρωνόμαστε στον Χρήστο Χρηστοβασίλη (1862-1937) και στη συλλογή του Γιαννιώτικα Διηγήματα, η οποία περιλαμβάνει κείμενα δημοσιευμένα κατά το χρονικό διάστημα 1898-1935. Ο αφηγητής του Χρηστοβασίλη εκπροσωπεί όχι μόνο την ελληνική οπτική αλλά και τη σύγχρονη με τα συμβάντα λογοτεχνική μαρτυρία. Παρά την έντονη δυσφορία του για την καταπιεστική εξουσία των -κατά την άποψή του- αφελών, ευέξαπτων, φιλοχρήματων, θρησκόληπτων, μωρόπιστων και φαντασιόπληκτων Τουρκογιαννιωτών, αναγνωρίζει θετικούς χαρακτήρες ανάμεσά τους και εκδηλώνει αισθήματα αλληλεγγύης για τον συμπολίτη Άλλο θεωρώντας ως «μαύρη μέρα για την Ελλάδα» την «απαίσια ανταλλαγή». Το μυθιστόρημα Yanya’da Bıraktım Kalbimi [Άφησα την καρδιά μου στα Γιάννινα] της Emel İnci κυκλοφορεί το 2004 (εκδ. Piramit, Ankara) και αποτελεί την τουρκική εκδοχή ενός αναστοχασμού του παρελθόντος. Η γιαγιά Şefku αφηγείται στην εγγονή της Dilek τα χρόνια της ανέμελης ζωής στα Γιάννινα, τον ξεριζωμό στους Βαλκανικούς Πολέμους και την εγκατάσταση στην İstanbul. Οι λεπτεπίλεπτες Τουρκογιαννιώτισσες, που δεν έβγαιναν χωρίς ομπρέλα ούτε στη συννεφιά, χώνονται στις λάσπες για να σωθούν. Η μέθη της νίκης κυριεύει τους Έλληνες και -κατά την ηλικιωμένη αφηγήτρια- «άρχισε να αλλάζει η συμπεριφορά των γειτόνων μας με τους οποίους έως χθες είχαμε φιλικές σχέσεις».[1] Εντούτοις κάποιοι χριστιανοί ήρωες, κυρίως χαμηλών κοινωνικών στρωμάτων, διατηρούν την ανθρωπιά τους.

[1] “Düne kadar dost ilişkiler içinde bulunduğumuz komşularımızın tavırları değişmeye başlamıştı.” (σ. 58).

 

26 Ιανουαρίου 2019

Ημερίδα του Εργαστηρίου Λαογραφίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του Δ.Π.Θ. στο İstanbul Üniversitesi, 25 Ιανουαρίου 2019, Κωνσταντινούπολη

3 Δεκεμβρίου 2018

Τιμητική Εκδήλωση και Επιστημονική Ημερίδα για την Αγγελική Γιαννακίδου από το Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας του Δ.Π.Θ., Κομοτηνή 12 Δεκεμβρίου 2018

ΤΙΜΗΤΙΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΓΙΑΝΝΑΚΙΔΟΥ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΗΜΕΡΙΔΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΛΑΪΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗΝ ΠΑΡΑΧΩΡΗΣΗ ΤΟΥ “ΕΘΝΟΛΟΓΙΚΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΘΡΑΚΗΣ” ΣΤΟ ΤΜΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΕΘΝΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥ Δ.Π.Θ.

 

Το Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας της Σχολής Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης διοργανώνει Επιστημονική Ημερίδα με θέμα «Ο ΛΑΪΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ ΚΑΙ Η ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ», η οποία αποτελεί τιμητικό αφιέρωμα στην Ιδρύτρια και Πρόεδρο του «Εθνολογικού Μουσείου Θράκης» κυρία ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΓΙΑΝΝΑΚΙΔΟΥ, με αφορμή την παραχώρηση της επιστημονικής διαχείρισης του Μουσείου στο Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας και στο “Εργαστήριο Λαογραφίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας”.

Η ημερίδα θα πραγματοποιηθεί την Τετάρτη, 12 Δεκεμβρίου 2018, και ώρα 19. 15 στο Αμφιθέατρο της Παλιάς Νομικής του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης, στις εγκαταστάσεις του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας, στην Κομοτηνή, και επιστημονικός υπεύθυνος της διοργάνωσης είναι ο Πρόεδρος του Τμήματος και Αντιπρόεδρος της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας Καθηγητής κ. Μ. Γ. Βαρβούνης. Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης θα αποδοθεί και ειδική τιμητική διάκριση στην κυρία ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΓΙΑΝΝΑΚΙΔΟΥ.

Κατεβάστε το ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΗΜΕΡΙΔΑΣ PDF

                                    Οι ομιλητές της Ημερίδας, ο Πρόεδρος του ΤΙΕ, η Κοσμήτορας και ο Πρύτανης του ΔΠΘ με την τιμωμένη

 

Ο Θ. Β. Κούγκουλος με την Merve kızanlık , η οποία εκπονεί υπό την εποπτεία του μεταπτυχιακή διπλωματική εργασία για το Εθνολογικό Μουσείο Θράκης και την Αγγελική Γιανακίδου στο Trakya Üniversitesi

1ο Επιστημονικό Συνέδριο «Ο καπνός στην ιστορία: οικονομικές, κοινωνικές και πολιτισμικές προσεγγίσεις», Ινστιτούτο Κοινωνικών Κινημάτων και Ιστορίας Καπνού, Καβάλα 7-9 Δεκεμβρίου 2018

Θανάσης Β. Κούγκουλος

 

Καπνίζοντας στην Κωνσταντινούπολη του 19ου αιώνα:

Μαρτυρίες από το ελληνικό μυθιστόρημα των «Αποκρύφων»

 

Περίληψη

 

Μία κατηγορία ελληνικών μυθιστορημάτων του 19ου αιώνα ορίζεται από τους μελετητές ως μυθιστορία των «Αποκρύφων», καθώς, ακολουθώντας τον Eugène Sue και τον Paul Féval, εστιάζει στα λαϊκά στρώματα, στις υπόλοιπες κοινωνικές τάξεις και στην εγκληματική δραστηριότητα του υπόκοσμου στις μεγάλες πόλεις. Συνήθως φέρει στον τίτλο τον χαρακτηρισμό «απόκρυφα» κατά μετάφραση του γαλλικού όρου mystères ή του αγγλικού mysteries. Στην ανακοίνωσή μας επικεντρωνόμαστε στην εικόνα του καπνού και του καπνίσματος, όπως αποτυπώνεται στα μυθιστορήματα «Αποκρύφων» του 19ου αιώνα που εκδίδονται στην Κωνσταντινούπολη και αναπαριστούν την κοινωνική διαστρωμάτωση της ελληνικής ομογένειας της Κωνσταντινούπολης και της ευρύτερης περιοχής της.

Στα παραπάνω μυθιστορήματα αναφέρονται καπνιστήρια, καπνοπωλεία και καπνοπώλες, καπνοσωλήνες και καπνοσύριγγες, θήκες και κιβώτια καπνού, καπνοθήκες «εξ εσμιλτωμένου αργύρου», απλά τσιγάρα, σιγάρα της Αβάνης, πούρα για τους κόμητες, πίπες και ναργιλέδες. Καπνίζουν φυλακισμένοι, χωρικοί, βοσκοί, νυκτοφύλακες, λωποδύτες, κακούργοι, πειρατές, μέλη συμμοριών, εργάτες, αχθοφόροι, τραπεζίτες και πλούσιοι μεγαλοαστοί. Οι μυθοπλαστικοί χαρακτήρες έχουν μουστάκια κίτρινα από το κάπνισμα, στρίβουν τσιγάρα, αγοράζουν σέρτικο καπνό, καπνίζουν μυρωδάτα και «αρωματικά σιγάρα του ευωδεστέρου καπνού της Γένιτζε» και επιδίδονται στην απολαυστική συνήθειά τους σε εξωτερικούς χώρους και σε δεξιώσεις, χαρτοπαικτικές λέσχες, καφενεία και καπηλειά, όπου λόγω του μετεωριζόμενου καπνού «ου μόνον το να αναπνεύση τις καθίστατο λίαν δύσκολον, αλλά και το να διακρίνη τους άλλους εις απόστασιν ολίγων βημάτων ήτο σχεδόν αδύνατον». Αρειμάνιοι καπνιστές είναι άνδρες κάθε ταξικής προέλευσης, ενώ  σπανίως καπνίζουν γυναίκες, οι οποίες όμως κινούνται στο κοινωνικό περιθώριο και είναι ύποπτης ηθικής.

Τα μυθιστορήματα «Αποκρύφων» της Κωνσταντινούπολης του 19ου αιώνα που αναλύουμε με αυτήν την προοπτική είναι τα εξής:

  • Η Επτάλοφος ή ήθη και έθιμα Κωνσταντινουπόλεως (1855) του Πέτρου Ιωαννίδη του Αγέρωχου
  • Απόκρυφα Κωνσταντινουπόλεως (1868) του Χριστόφορου Σαμαρτζίδη
  • Τα δράματα της Κωνσταντινουπόλεως (1888) του Κωνσταντίνου Δ. Γουσσόπουλου
  • Η απορφανισθείσα κόρη (1889) του Γεωργίου Κ. Κουτσούρη
  • Πέραν απόκρυφα Κωνσταντινουπόλεως (1890) του Επαμεινώνδα Κ. Κυριακίδη
  • Θρακικαί Σκηναί (1891) του Σαράντη Ι. Σαραντίδη
  • Η Υπηρέτρια (1897) του Δημητρίου Μ. Μελισσόπουλου
  • Ο πυροσβέστης (χ.χ.) των Γ. Κ. Πολυχρονιάδη και Δ. Α. Σπαθιώτη.

 

Κατεβάστε το ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ και τις ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ του Συνεδρίου PDF

Επόμενη Σελίδα: »

© 2024 Θανάσης Β. Κούγκουλος   Φιλοξενείται από Blogs.sch.gr

Αλλαγή μεγέθους γραμματοσειράς
Αντίθεση