Γράφει ο Α. Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

Γράφω ετούτες τις σκέψεις με αφορμή τη διόρθωση γραπτών του μαθήματος των Θρησκευτικών της Α΄τάξης Λυκείου στις προαγωγικές εξετάσεις. Σε θέμα που ζητούσε από τους μαθητές να γράψουν ένα σύντομο ορισμό της έννοιας πίστη, μαθήτρια που για πολλούς θεωρείται «δύσκολη», με το γνωστό στερεότυπο «δημιουργεί πρόβλημα στο σχολείο», με θάρρος και ρηξικέλευθο τρόπο η ίδια εξέφρασε την άποψή της. Το θέμα ήταν το εξής: «Κατά τη θεραπεία του παιδιού με το δαιμονικό πνεύμα, ο Ιησούς είπε στον πατέρα του παιδιού τούτο: “εάν μπορείς να πιστέψεις, όλα είναι δυνατά γι’ αυτόν που πιστεύει”. Αμέσως τότε φώναξε δυνατά ο πατέρας του παιδιού και είπε με δάκρυα: “πιστεύω, Κύριε! Αλλά βοήθησέ με, γιατί η πίστη μου δεν είναι δυνατή”, (Μαρκ. 9, 23-24). Λαμβάνοντας υπόψη αυτόν το διάλογο να γράψετε ένα σύντομο ορισμό της έννοιας πίστη που να περιλαμβάνει τις παρακάτω λέξεις: αγάπη, εμπιστοσύνη, ελπίδα, βεβαιότητα». Η παρακάτω απάντηση της μαθήτριας νομίζω πως είναι «γροθιά στο στομάχι», στην περίπτωση, βέβαια, που λέμε ότι το καλύτερο μάθημα Θρησκευτικών είναι μάθημα ελευθερίας, κι όχι στην περίπτωση που βαθμολογούμε με το αν πιστεύει ο μαθητής ή όχι στο Θεό (γιατί δυστυχώς υπάρχουν κι αυτές οι περιπτώσεις αξιολόγησης). Η απάντηση, λοιπόν, είναι η εξής: «Πίστη. Εύκολο είναι για κάποιον να γράψει για την πίστη, αν όντως πιστεύει. Σε κάποιον που αγαπά τον Χριστό και τον εμπιστεύεται. Εγώ, όμως, δεν εμπιστεύομαι ένα ανύπαρκτο πρόσωπο. Δεν πιστεύω καν στο κείμενο που μου δόθηκε. Γιατί η ελπίδα μου είναι επίσης ανύπαρκτη και η βεβαιότητα πουθενά».

Την απάντηση της συγκεκριμένης μαθήτριας πολλοί θα χαρακτήριζαν από εκείνα τα «μαργαριτάρια που γράφουν ιστορία». Προσωπικά, όμως, πιστεύω ακράδαντα ότι όντως πρόκειται για μαργαριτάρι, αλλά από εκείνα τα μαργαριτάρια που έχουν αξία παιδευτική και κάμουν εμάς τους εκπαιδευτικούς να στοχαζόμαστε, πως αυτό που διδάσκουμε στην τάξη έχει κάποια ουσία, μόνον όταν με αυταπάρνηση και θυσία διακινδυνεύουμε να το μοιραζόμαστε με τους μαθητές μας. Έτσι, ίσως, έχει αξία ο πολύτιμος στίχος του ποιητή Τάσου Λειβαδίτη «κι όταν δεν πεθαίνει ο ένας για τον άλλον, είμαστε κιόλας νεκροί».

Καθόλου δύσκολο δεν είναι εδώ να διακρίνει κανείς αυτό που παλαιότερα (1965) έγραφε ο πολύς Paul Evdokimof σε ένα άρθρο του για τη φαινομενολογία του σύγχρονου αθεϊσμού, δημοσιευμένο στο περιοδικό Contact, ότι δηλαδή, «ο σημερινός αθεϊσμός είναι μια πρόσκληση προς τους Χριστιανούς, προς τα μέλη της Εκκλησίας, να επανέλθουν στο κύριο έργο τους». Έστω κι ένας «νεανικός αθεϊσμός», όπως αυτής της μαθήτριας, που όσο κι αν αρνούμαστε να τον βλέπουμε μέσα στη σχολική τάξη, είναι σίγουρο ότι ως αιτία έχει την εξάπλωση του ρεύματος που βρίσκει πρόσφορο έδαφος στον επαγγελματισμό του κλήρου, στην εξασθένιση του ευαγγελικού μηνύματος, στην απουσία γνήσιου θεολογικού λόγου.

Εν κατακλείδι, διορθώνοντας γραπτά στο μάθημα των Θρησκευτικών, έχω την ταπεινή άποψη πως τέτοιες απόψεις συχνά φέρνουν στο προσκήνιο τη συζήτηση για τις «αταξίες» και τις «ακρότητες» των μαθητών μας. Συζήτηση που πάντοτε γίνεται υπό τη λανθάνουσα αντίληψη ότι εμείς οι μεγαλύτεροι είμαστε πιο μυαλωμένοι, άρα κακώς ανεχόμαστε όλες τις «υπερβολές» τους. Έστω κι αν η λογική και ο ρεαλισμός των ώριμων σε ηλικία είναι αξίες απαρασάλευτες, θεωρώ αναγκαίο με έμφαση να υπογραμμίσω πως καθόλου δεν ασπάζομαι τον καθωσπρεπισμό των μεγαλυτέρων, ειδικότερα των δασκάλων και καθηγητών, που όλα νομίζουν πως τα γνωρίζουν. Αξίζει, εδώ, να θυμηθούμε τον Σωκράτη που ομολογούσε αδυναμία να αντισταθεί στην ομορφιά και το θάρρος των νέων. Κι ας μη ξεχνάμε ακόμη ένα σοφό λόγο, εκείνον του αξέχαστου Μανόλη Ανδρόνικου: «είμαστε ΔΑΣΚΑΛΟΙ, που θα πει πως η πρώτη μας έγνοια είναι οι νέοι, αυτοί που μας δίνουν το δικαίωμα να λέμε πως έχει ένα πλήρωμα η ζωή μας. Έγνοια σημαίνει αγάπη αληθινή ή όπως έγραψα κάποτε: στοργική αυστηρότητα. Σε καμιά περίπτωση δεν μπορεί να σημαίνει άκριτη κατάφαση κάθε νεανικής παρόρμησης και στάσης. Το να καταλαβαίνεις τις αιτίες δεν είναι ταυτόσημο με την έγκριση του αποτελέσματος. Πολύ πιο δύσκολο μάλιστα είναι να εγκρίνεις αυτό το αποτέλεσμα όταν σου είναι αδύνατον να κατανοήσεις την αιτία του».

Απόστολος Γεωργίου, Καταπίεση