Η σουσουράδα-παραμύθι
Δες το βίντεο και έπειτα παίξε με τα παιχνίδια που θα βρεις στη διαδραστική αφίσα
Δες το βίντεο και έπειτα παίξε με τα παιχνίδια που θα βρεις στη διαδραστική αφίσα
Ολοκληρώθηκε το 4ο εργαστήριο δεξιοτήτων, που αποσκοπούσε στην αναγνώριση του δάσους ως ένα πολύπλοκο οικοσύστημα και στην ευαισθητοποίηση των παιδιών για την προστασία της ζωής και της φύσης. Η νηπιαγωγός ενεργοποίησε το ενδιαφέρον των πιαδιών για το δάσος μέσα από έναν περίπατο στη Διασπορά για παρατήρηση της φύσης και προχώρησε στην ανίχνευση των αρχικών ιδεών των παιδιών για το θέμα μέσα από συζήτηση που αποτυπώθηκε σε ατομικό ιχνογράφημα. Πραγματοποιήθηκε καταιγισμός ιδεών, όπου η νηπιαγωγός ομαδοποίησε τις διάχυτες ιδέες των παιδιών σε ένα ιστόγραμμα. Τα παιδιά μοιράστηκαν σε 3 ομάδες (μηλιές, έλατα, βελανιδιές), προκειμένου να επεξεργαστούν και να οργανώσουν όλο τον όγκο των πληροφοριών για το δάσος και τέθηκαν και οι σχετικοί κανόνες για να κυλήσει ομαλά η συνεργασία. Δόθηκε πλούσιο υλικό στα παιδιά (βίντεο, βιβλία, φωτογραφίες), τα οποία εστίασαν, κυρίως, στους κινδύνους που απειλούν το δάσος -στόχο τον οποίο επεξεργάστηκαν με τις ρουτίνες σκέψεις “Δημιουργικές συγκρίσεις” και “Βλέπω-σκέφτομαι-αναρωτιέμαι”. Ιδιαίτερα σημαντική υπήρξε η επίσκεψη των παιδιών στο Κέντρο Περιβαλλοντικής Αγωγής Κρεστένων, όπου δόθηκε η ευκαιρία στα παιδιά μέσα από εξερεύνηση στο δάσος και διάφορες παιγνιώδης δραστηριότητες να γνωρίσουν το δάσος ως ένα πολύπλοκο οικοσύστημα και να ευαισθητοπιηθούν για την προστασία του. Μετά την επιστροφή από τα Κρέστενα, τα παιδιά επεξεργάστηκαν τις γνώσεις και τις εμπειρίες τους από την επίσκεψη μέσα από την κατασκευή μιας εντυπωσιακής μακέτας. Επίσης, έφτιαξαν 3 αφίσες (από μια η κάθε ομάδα), ψήφισαν ποιά τους άρεσε περισσότερο και οργάνωσαν τα δεδομένα της ψηφοφορίας σε ραβδόγραμμα.
Η νηπιαγωγός εμπλούτισε τη γωνιά της γραφής και ανάγνωσης με διάφορες εικόνες, δύο βιβλία και αφίσα με θέμα το Παρίσι και παρατήρησε την αλληλεπίδραση των παιδιών με τα υλικά την ώρα των ελεύθερων δραστηριοτήτων.
Στη συνέχεια, στη γωνιά της συζήτησης ζήτησε από τα παιδιά να φέρουν αυτά τα υλικά και τα ενέπλεξε σε σχετική συζήτηση. Ρώτησε τα παιδιά “τί νομίζετε ότι θα κάνουμε με αυτά τα υλικά;” Τα παιδιά εξέφρασαν τις ιδέες τους, τις οποίες κατέγραψε η νηπιαγωγός στον πίνακα:
Στη συνέχεια, η νηπιαγωγός πρότεινε να παίξουν το παιχνίδι «Η πόλη του Παρισιού». Απήγγειλε το ποίημα παραθέτοντας σχετικές εικόνες:
«Η ΠΟΛΗ ΤΟΥ ΠΑΡΙΣΙΟΥ»
Στην πόλη του Παρισιού υπάρχει ένα δρομάκι,
σ’ αυτό το δρομάκι υπάρχει ένα σπιτάκι,
σ’ αυτό το σπιτάκι υπάρχει ένα καμαράκι,
σ’ αυτό το καμαράκι υπάρχει ένα κλουβάκι,
σ’ αυτό το κλουβάκι υπάρχει ένα πουλάκι,
σ’ αυτό το πουλάκι υπάρχει ένα καρδουλάκι,
σ’ αυτό το καρδουλάκι υπάρχει ένα γραμματάκι,
και σ’ αυτό το γραμματάκι υπάρχει κάτι σαν παραμυθάκι.
———————————
Το παραμυθάκι είναι μεσ’ στο γραμματάκι,
Το γραμματάκι είναι μες’ στο καρδουλάκι,
Το καρδουλάκι είναι μέσα στο πουλάκι,
Το πουλάκι είναι μέσα στο κλουβάκι,
Το κλουβάκι είναι μεσ’ στο καμαράκι,
Το καμαράκι είναι μέσα στο σπιτάκι,
Το σπιτάκι είναι μέσα στο δρομάκι,
Το δρομάκι είναι στο Παρίσι, τη μεγάλη πόλη,
Κι η ιστορία εδώ τελειώνει. (Γ. Κρόκος, «Τα τραγούδια του ήλιου»)
Έκανε επίδειξη μια-δυο φορές «ξεχνώντας» τις επίμαχες λέξεις για να προκαλέσει τα παιδιά να εμπλακούν. Πρότεινε στα παιδιά να βάλουν κι εκείνα στη σειρά τις εικόνες ανά ομάδα λέγοντας τις λέξεις.
Στη συνέχεια, παρουσίασε ένα “μαγικό” μολύβι, που είχε κάποια μηνύματα για τα παιδιά. Το μολύβι πυροδότησε μια ενδιαφέρουσα συζήτηση για το αν είναι μαγικό, αν το μήνυμα το έγραψε το ίδιο το μολύβι ή η κυρία ή μήπως ο …σύζυγος της κυρίας. Η κυρία αντέστρεψε τα ερωτήματα των παιδιών: “Τι νομίζετε εσείς; Γιατί; ” “Ότι δεν είναι μαγικό”, απάντησαν. “Υπάρχουν πάρα πολλά τέτοια μολύβια στα βιβλιοπωλεία”. Η κυρία επαίνεσε τα παιδιά για την εξυπνάδα τους και τα ρώτησε αν πιστεύουν ότι μαγικό είναι ένα μολύβι, που βγάζει λαγούς από το καπέλο ή αν είναι μαγικό, επειδή μπορεί να επηρεάζει θετικά τους άλλους. “Τόση ώρα συζητάμε για ένα μολύβι, αυτό δεν είναι μαγεία;” Έπειτα, διάβασε το μήνυμα του μολυβιού, που αφορούσε σε παιχνίδι με τα υποκοριστικά των λέξεων.
Τα παιδιά παρακινήθηκαν από τη νηπιαγωγό να βρουν πώς λέγεται με μια λέξη ο μικρός Γιάννης, η μικρή καρέκλα, η μικρή κοπέλα, ο μικρός άγγελος, ο μικρός βοσκός κ.α. “Η μικρή νύφη είναι η νυφούλα ή η νυφίτσα; Το μικρό καρφί είναι το καρφάκι ή η καρφίτσα; Το μικρό σακί είναι το σακούλι ή το σακάκι; Η μικρή αυλή είναι η αυλίτσα ή το αυλάκι; Η μικρή πλάκα είναι η πλακίτσα ή το πλακάκι;” Ο στόχος ήταν να εξοικειωθούν τα παιδιά με τα υποκοριστικά μορφήματα των λέξεων. Αφού έπαιξαν με τις λέξεις, σειρά είχε το επόμενο μήνυμα του “μαγικού” μολυβιού, που ζητούσε να χορέψουν την πόλη του Παρισιού ανά ομάδα. Χόρευαν στο ρυθμό ενός γαλλικού τραγουδιού και στο stop της μουσικής παρίσταναν τις λέξεις του ποιήματος με τα χέρια (δρομάκι, σπιτάκι, καμαράκι κλπ).
Στο τέλος της δραστηριότητας αυτοαξιολογήθηκαν, επιστρέφοντας στις ιδέες, που είχαν εκφράσει αρχικά για το εποπτικό υλικό. Η κυρία ρώτησε τα παιδιά: “Τί κάνατε τελικά με αυτά τα υλικά, που έφερα στην τάξη; Μαντέψατε σωστά; Τί μάθατε; Πώς το μάθατε;” Είδαν και φωτογραφίες από το κινητικό παιχνίδι και σχολίασαν σχετικά.
Οι δραστηριότητες για το Παρίσι συνεχίστηκαν και τις επόμενες ημέρες. Διαβάστηκαν τα βιβλία για την πόλη του Παρισιού και είδαν βίντεο με τα αξιοθέατά του. Οργάνωσαν όλο το πλήθος των πληροφοριών για το Παρίσι σύμφωνα με το μοντέλο Frayer (Πεντέρη κ.ά., 2022, a, σ.172), που απεικονίζεται σε σχετική φωτογραφία παρακάτω. Τοποθετήθηκε μια φωτογραφία της πόλης στο κέντρο και στο άνω δεξί τεταρτημόριο ζωγράφισαν τα χαρακτηριστικά του Παρισιού, όπως απεικονίζονταν στη φωτογραφία αλλά και σε άλλες που υπήρχαν στον πίνακα (πύργος, του Άϊφελ, Σηκουάνας, Αψίδα του Θριάμβου, γαλλική σημαία). Στο κάτω δεξί τεταρτημόριο ζωγράφισαν κάποια “παραδείγματα” για την πόλη, δηλ. ό,τι γνώριζαν γι’αυτή, αλλά δεν απεικονίζονταν στη φωτογραφία στο κέντρο ή σε κάποια άλλη φωτογραφία στον πίνακα (τα γαλλικά τυριά ή τα καπέλα, που παρέπεμπαν στη γαλλική κουζίνα και στη μόδα). Στο αριστερό κάτω τεταρτημόριο ζωγράφισαν τα “μη παραδείγματα”, δηλ. ό,τι υπάρχει στη φωτογραφία και δεν αποτελεί διακριτικό χαρακτηριστικό του Παρισιού (ήλιος, σύννεφα, φύλλα των δέντρων). Η νηπιαγωγός πρότεινε στα παιδιά να ζωγραφίσουν το Παρίσι, πράγμα που έκαναν με μεγάλο ενθουσιασμό και τα ιχνογραφήματά τους διακρίνονταν για την αρτιότητα με την οποία αναπαρέστησαν τη γαλλική πρωτεύουσα. Στο τέλος, επιλέχθηκε με λάχνισμα μια ζωγραφιά και τοποθετήθηκε στο άνω αριστερό τεταρτημόριο του γραφικού οργανωτή Frayer ως ο “Ορισμός του Παρισιού”.
Μια αφίσα του Παρισιού, που υπήρχε στον πίνακα αναφοράς, έδωσε το έναυσμα στα παιδιά να συνθέσουν σε μικρές ομάδες από μια αφίσα. Πραγματοποιήθηκε ψηφοφορία για να επιλέξουν την πιο άρτια και τα δεδομένα της ψηφοφορίας αποτυπώθηκαν σε ραβδόγραμμα. Όλες οι αφίσες απεικόνιζαν χαρακτηριστικά αξιοθέτα του Παρισιού όπως: πύργος του Άϊφελ, Σηκουάνας, Παναγία των Παρισίων, καπέλα (ως σύμβολο της βιομηχανίας μόδας), τυριά (ως σύμβολο της γαλλικής κουζίνας), σημαία της Γαλλίας, συντριβάνια, γεφυράκια κ.α.
Την ώρα των ελεύθερων δραστηριοτήτων τα παιδιά έπαιξαν με σχετικά διαδραστικά φύλλα εργασίας και παζλ, που δημιούργησε η νηπιαγωγός και τα ενσωμάτωσε σε διαδραστική αφίσα, που παρατίθεται παρακάτω.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Κρόκου, Γ. (1978). Τα τραγούδια του ήλιου
Μουρούτη-Γκενάκου, Ζ. (1995). Η ελληνική γλώσσα και το μικρό παιδί
Πεντέρη, Ε., Χλαπάνα, Ε., Μέλλιου, Κ., Φιλιππίδη, Α., & Μαρινάτου, Θ. (2022), Οδηγός Νηπιαγωγού – Υποστηρικτικό Υλικό ΠΥΞΙΔΑ Θεωρητικό και Μεθοδολογικό Πλαίσιο – Πρακτικές Εφαρμογές και Διδακτικοί Σχεδιασμοί. Στο πλαίσιο της Πράξης «Αναβάθμιση των Προγραμμάτων Σπουδών και Δημιουργία Εκπαιδευτικού Υλικού Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης» του ΙΕΠ με MIS 5035542.
Πεντέρη, Ε., Χλαπάνα, Ε., Μέλλιου, Κ., Φιλιππίδη, Α., & Μαρινάτου, Θ. (2022). Πρόγραμμα Σπουδών Για την Προσχολική Εκπαίδευση – Διευρυμένη Εκδοχή (2η Έκδοση, 2022 ΙΕΠ). Στο πλαίσιο της Πράξης «Αναβάθμιση των Προγραμμάτων Σπουδών και Δημιουργία Εκπαιδευτικού Υλικού Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης» του ΙΕΠ με MIS 5035542.
Με αφορμή ιχνογραφήματα και συζητήσεις των παιδιών για τα αστέρια, αλλά και την αλλαγή του έτους, που προκάλεσε απορίες, η νηπιαγωγός ενεργοποίησε το ενδιαφέρον των παιδιών για τους πλανήτες εμπλουτίζοντας σχετική γωνιά με παιχνίδι για τους πλανήτες, το beebot (ένα ρομπότ με μορφή μέλισσας), συναφή βιβλία, εντυπωσιακές εικόνες από το διάστημα και σχετικό ψηφιακό υλικό, όπως η εφαρμογή Google Earth. Τα παιδιά επεξεργάστηκαν τις νέες πληροφορίες με πολλούς τρόπους, όπως: παρατήρησαν το σφαιρικό σχήμα της Γης μέσα απο την εφαρμογή Google Earth και συζήτησαν βίντεο και βιβλία για την εναλλαγή μέρας-νύχτας και των εποχών. Αναπαρέστησαν την περιστροφή της γης γύρω από τον εαυτό της με μια υδρόγειο κι ένα φακό, για να κατανοήσουν την εναλλαγή μέρας-νύχτας, την ιχνογράφησαν, παρατήρησαν και κατέγραψαν τις φάσεις της σελήνης, τις οποίες διέταξαν, κατασκεύασαν διαστημόπλοιο, έπαιξαν τους πλανήτες, που περιφέρονταν γύρω από τον ήλιο, κατασκεύασαν το ηλιακό σύστημα τοποθετώντας τους πλανήτες στη σωστή διάταξη (ανάλογα με το αν είναι εσωτερικοί ή εξωτερικοί), έστειλαν το beebot στον πλανήτη, που το καθένα διάλεγε, προγραμματίζοντάς το να κινηθεί ανάλογα σε τετραγωνισμένο δάπεδο, που απεικόνιζε τους πλανήτες. Μερικά στιγμιότυπα των δραστηριοτήτων παρατίθενται εδώ.
Παρακάτω παρουσιάζεται βίντεο, το οποίο συνέθεσαν τα παιδιά προκειμένου να διαχυθεί στην ευρύτερη κοινότητα το δικό τους μήνυμα για την αποδοχή της διαφορετικότητας. Αποτυπώνει τις αντιλήψεις, τις στάσεις και τις αξίες τους, όπως αυτά διαμορφώθηκαν, αφού τελείωσε το 2ο εργαστήριο δεξιοτήτων, που πραγματοποιήθηκε στο νηπιαγωγείο μας. Αξίζει να σημειωθεί ότι η επιλογή, η σύνθεση των ιδεών και η υλοποίηση τους ήταν αποτέλεσμα αβίαστου, πηγαίου διαλόγου ανάμεσα στα παιδιά και στις νηπιαγωγούς, που ενορχήστρωσαν όλη τη διαδικασία, ενώ ο κατευθυνόμενος διάλογος απουσίαζε.
Ξεκίνησε στο νηπιαγωγείο μας εργαστήριο δεξιοτήτων, που αποσκοπεί στην αποδοχή της διαφορετικότητας του εαυτού και των άλλων. Αρχικά, έπαιξαν ένα κινητικό παιχνίδι, όπου χόρευαν στο ρυθμό της μουσικής και στο STOP ακολουθούσαν κάθε φορά την οδηγία της νηπιαγωγού: «πείτε κάτι όμορφο/θετικό για τον εαυτό σας», «πείτε κάτι θετικό που καταφέρνετε», «χαιρετίστε το διπλανό σας και πείτε του τί σας αρέσει σε εκείνον», «χαιρετίστε τον διπλανό σας και πείτε τί θαυμάζετε σε αυτόν».
Στη συνέχεια, τα παιδιά σχεδίασαν το περίγραμμα του χεριού τους, το έκοψαν και ζωγράφισαν μέσα σε αυτό κάτι που τους αρέσει να κάνουν πολύ. Κόλλησαν τις παλάμες σε ένα δεντράκι που είχε ετοιμάσει η νηπιαγωγός ανακοινώνοντας στην ολομέλεια της τάξης το όνομά τους και τί τους αρέσει να κάνουν. Έτσι, είδαν ότι στον καθένα αρέσουν διαφορετικά πράγματα και αυτό κάνει την ομάδα μας πιο ενδιαφέρουσα.
Στη συνέχεια, η νηπιαγωγός κατέγραψε σε ένα απλό σχεδιάγραμμα τις αντιλήψεις των παιδιών για το πώς συμπεριφερόμαστε στην ομάδα, ώστε όλοι να αισθάνονται αποδεκτοί. Ενθάρρυνε τα νήπια να ομαδοποιήσουν τις αντιλήψεις τους σε 3 λέξεις (φιλία, σεβασμός, συνεργασία), τις οποίες αντέγραψαν σε συννεφάκια για να τις αξιοποιήσουν αργότερα σε ομαδικό κολλάζ. Πρότεινε στα παιδιά να ζωγραφίσουν σε ένα λουλούδι κάτι που θα ήθελε το καθένα να προσέχουν οι άλλοι στη συμπεριφορά τους, ώστε το καθένα να είναι χαρούμενο στη μικρή ομάδα του νηπιαγωγείου. Έτσι, προέκυψαν κάποιοι καινούριοι κανόνες στην τάξη. Τα συννεφάκια και τα λουλούδια των παιδιών αξιοποιήθηκαν για να συμπληρώσουν το κολλάζ με το δεντράκι και τις παλάμες, που είχαν κάνει προηγουμένως. Έδωσαν (με ψηφοφορία) σε αυτό το απλό κολλάζ τον τίτλο «Η εργασία της αγάπης».
Έπειτα τα παιδιά έπαιξαν ένα παιχνίδι για να αισθανθούν ότι είναι ωραίο που το καθένα είναι μοναδικό: η νηπιαγωγός σκόρπισε στο πάτωμα τόσα χαρτιά όσα και τα παιδιά και έβαλε από πάνω μια μολυβοθήκη. Έβαλε μουσική και τα παιδιά κινούνταν ανάμεσα στα χαρτιά και χωρίς να αγγίζει το ένα το άλλο με διάφορους τρόπους (σκυφτά, με γόνατα τεντωμένα, με τα χέρια στα αυτιά, με μάτια μισόκλειστα κ.α.). Στο STOP της μουσικής η νηπιαγωγός έδειχνε ένα παιδί κι έλεγε στην ομάδα να ακολουθήσουν όλοι τον τρόπο που κινείται αυτό. Στο τέλος της μουσικής κάθε παιδί έπρεπε να σταθεί με το δικό του τρόπο σαν άγαλμα. Ακολούθησε συζήτηση για το πώς ένιωσαν τα παιδιά όταν όλα έπρεπε να κάνουν τις ίδιες κινήσεις, ένιωθαν ελεύθερα; Πότε ένιωθαν πιο άνετα, όταν ακολουθούσαν κάποιον άλλον ή όταν το καθένα κινούνταν με τον τρόπο του και το ρυθμό του; Για να χαλαρώσουν, κάθισαν δίπλα από τη μολυβοθήκη τους και ζωγράφισαν ό,τι τους έρχονταν στο μυαλό για τη διαφορετικότητα. Οι ιδέες τους εξέπληξαν τις νηπιαγωγούς με την ποικιλία τους: «μέρα-νύχτα, άγριο παιδί-ήρεμο παιδί, παιδιά μεγάλα-παιδιά μικρά, παιδιά με χέρια-παιδιά χωρίς χέρια, διαφορετικά παιδιά στο πρόσωπο, παιδάκι παχουλό-παιδάκι λεπτό, παιδάκι σε αναπηρικό καροτσάκι-παιδάκι που περπατά με τα πόδια, σπίτι ψηλό-σπίτι χαμηλό, διαφορετικά λουλούδια, ένας χιονάνθρωπος μικρός και ένας μεγάλος που ο ένας κλαίει και ο άλλος γελάει».
Ενδιαφέρουσα ήταν και η επεξεργασία (με την τεχνική της ρουτίνας σκέψης «δημιουργικές συγκρίσεις») δυο έργων ζωγραφικής με εντελώς διαφορετική αισθητική: ο ένας είναι σύγχρονος, «Τα ανθρωπάκια» του Γ. Γαϊτη και ο άλλος του Αrthur Elsley, που ανήκει στην βικτωριανή εποχή. Τα νήπια περιέγραψαν τα έργα με ιδιαίτερη ακρίβεια και εντόπισαν τις διαφορές, που κατέγραψε η νηπιαγωγός. Διασκέδασαν πολύ με το παιχνίδι μίμησης, όπου παρίσταναν τους ήρωες που απεικονίζονταν στους πίνακες για να φωτογραφηθούν από τη νηπιαγωγό. Συζήτησαν γύρω από το ερώτημα «σε ποιόν πίνακα θα ήθελες να ζεις και γιατί;» Στο τέλος της δραστηριότητας, ιχνογράφησαν τη δική τους εκδοχή των έργων σε φύλλο εργασίας.
Άκουσαν έντεχνη ιστορία με θέμα τη διαφορετικότητα (» Ο Έλμερ και το ουράνιο τόξο», Ντ. Μακ Κι) και αφού τη συζήτησαν, έφτιαξαν μια κούκλα Έλμερ, ώστε να παίζουν όποια σκηνή της ιστορίας θέλουν την ώρα των ελεύθερων δραστηριοτήτων).
Παρακολούθησαν την παρακάτω ιστορία για την αποδοχή της διαφορετικότητας και αφού τη συζήτησαν, σκέφτηκαν ένα μήνυμα που θα έλεγε ο ένας ήρωας στον άλλον, το οποίο αντέγραψαν όπως μπορούσαν από τον πίνακα σε φύλλο εργασίας.
Προσεγγίσαμε τα συναισθήματα μέσα από αυτό το εργαστήριο δεξιοτήτων με αφορμή το παιχνίδι που περιγράφεται παρακάτω: η νηπιαγωγός μοίρασε εικόνες έργων του Πικάσο και της Μάργκαρετ Κιν και έδωσε την οδηγία στα παιδιά να κινηθούν στο ρυθμό της μουσικής χωρίς να αγγίζουν το ένα το άλλο. Όταν συναντούσαν ένα συμμαθητή τους έπρεπε να ανταλλάξουν εικόνες. Αφού οι εικόνες πέρασαν από όλα τα παιδιά για να τις δουν, η μουσική σταμάτησε και τα παιδιά συζήτησαν για τα συναισθήματα του κάθε προσώπου που απεικονίζονταν στους πίνακες ζωγραφικής. Παρακινήθηκαν να αναγνωρίσουν τα συναισθήματα των μορφών στους πίνακες αντιστοιχίζοντας τη φατσούλα με το ανάλογο συναίσθημα. Ακολούθησε συζήτηση όπου κατέληξαν ότι αν και όλοι οι άνθρωποι διαφέρουμε έχουμε κάτι κοινό: ΤΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΑ.
Εδώ καταγράφονται οι κυριότερες δραστηριότητες για τη θεματική ενότητα «Συναισθήματα», η οποία αποτελεί επιμέρους στόχο του εργαστηρίου δεξιοτήτων για την αποδοχή της διαφορετικότητας, αλλά και στόχο του σχεδίου δράσης του νηπιαγωγείου για την ανάπτυξη της συνεργασίας μεταξύ των παιδιών. Συζήτησαν το συναίσθημα του φόβου, ιχνογράφησαν το δικό τους φόβο και ένας φίλος τους πρότεινε έναν τρόπο διαχείρισης τον οποίο ιχνογράφησε δίπλα στο δικό τους φόβο. Έπαιξαν κινητικό παιχνίδι διαχείρισης του παράλογου φόβου, όπου έπρεπε να κάνουν μια μικρή διαδρομή με εμπόδια και να πετάξουν το φόβο τους στη φωτιά. Κατασκεύασαν έναν καλόκαρδο δράκο, που «τρώει» το φόβο τους και έπαιξαν με αυτόν στο κουκλοθέατρο-δραστηριότητα που τα βοηθά να εξωτερικεύουν στους άλλους τα συναισθήματά τους. Παρατήρησαν το έργο του Έντβαρντ Μουνκ «Η κραυγή», αναγνώρισαν το συναίσθημα του φόβου και φωτογραφήθηκαν ως πρωταγωνιστές του πίνακα. Επεξεργάστηκαν και το συναίσθημα του θυμού και πώς το διαχειριζόμαστε με το φανάρι του θυμού, που έχει ανάλογες οδηγίες (σταμάτα, σκέψου κάτι που σε ηρεμεί, πράξε με ψυχραιμία). Έφτιαξαν και το «Θ» του θυμού και έπαιξαν με αυτό στο κουκλοθέατρο. Φυσικά, συζητήθηκαν και τα συναισθήματα της λύπης και της χαράς. Έφτιαξαν μάλιστα και «το φάρμακο της λύπης», δηλ. ένα κολλάζ στο οποίο ο καθένας πρότεινε έναν τρόπο διαχείρισης της λύπης.
Σημαντικές δραστηριότητες ήταν και όλες όσες αφορούσαν στους συνανθρώπους με ιδιαιτερότητες. Πώς κινείται κάποιος που δεν έχει όραση, πώς διαβάζει, πώς είναι η καθημερινότητα κάποιου που δεν έχει χέρια ή πόδια, μπορεί να ζωγραφίσει; Τα παιδιά είδαν πλούσιο εποπτικό υλικό και «μπήκαν στο πετσί» αυτού του ρόλου μέσα από διάφορα παιχνίδια: ζωγράφισαν με το στόμα, κινήθηκαν με τα μάτια κλειστά χρησιμοποιώντας το ραβδί αλλά και το σκυλάκι-οδηγό, έμαθαν για τη γραφή Braille και έγραψαν το όνομά τους με την ανάγλυφη γραφή χρησιμοποιώντας φακές.
Στο πλαίσιο αυτού του εργαστηρίου δεξιοτήτων πραγματοποιήθηκαν και δραστηριότητες που καλλιεργούν τη συνεργασία μεταξύ των μαθητών, η οποία αποτελεί και στόχο του σχεδίου δράσης του νηπιαγωγείου. Με αφορμή δυο έντεχνες ιστορίες που αφορούν τη φιλία και τη συνεργασία, τα παιδιά έπαιξαν διάφορα παιχνίδια όπου έπρεπε να συνεργαστούν για να νικήσουν. Παραθέτουμε εδώ τις φωτογραφίες.
Έφτιαξαν κολλάζ με αφορμή την ιστορία «Η σκάλα της αγάπης», μια ιστορία όπου οι ήρωες έπρεπε να συνεργαστούν για να στείλουν ένα πληγωμένο αστεράκι πίσω στον ουρανό. Ο βασικός στόχος ήταν να επιλέξουν ποιές λέξεις-έννοιες ταιριάζουν για να φτιάξουν τα σκαλοπάτια στη σκάλα της αγάπης.
Έπαιξαν παιχνίδι όπου κάθε φορά που σταματούσε η μουσική έπρεπε να γίνουν ζευγάρι με ένα άλλο παιδί και να εντοπίσουν τις ομοιότητες και τις διαφορές τους. Στο τέλος αποτύπωσαν ομοιότητες και διαφορές σε ένα φύλλο εργασίας.
Άκουσαν την ιστορία για τον «Τομ, το αόρατο αγόρι» και, αφού τη συζήτησαν, εντόπισαν και κατονόμασαν με ιδιαίτερη ευκολία τα συναισθήματα του κεντρικού ήρωα, τα οποία η κυρία κατέγραψε στον πίνακα. Στη συνέχεια τα παιδιά ζωγράφισαν μάσκες με τα συναισθήματα του ήρωα και συνέθεσαν τις λέξεις που περιγράφουν τα συναισθήματά του με γράμματα, που ήταν κολλημένα στο σώμα τους.
Το τραγούδι που παραθέτουμε εδώ αποτέλεσε σύνθημα για την έναρξη των δραστηριοτήτων για τη διαφορετικότητα.
Το 1ο εργαστήριο δεξιοτήτων, που αφορούσε στην κυκλοφοριακή αγωγή των παιδιών, ξεκίνησε με αφορμή την εικόνα ενός φαναριού που έδειξε η νηπιαγωγός στην τάξη. Ακολούθησε συζήτηση, όπου αποτυπώθηκαν σε ένα απλό ιστόγραμμα οι αρχικές αντιλήψεις των παιδιών για το πώς κυκλοφορούμε στο δρόμο είτε ως πεζοί είτε ως ποδηλάτες ή επιβάτες αυτοκινήτων. Αυτή η καταγραφή αποτέλεσε τη βάση για το σχεδιασμό των δραστηριοτήτων που ακολούθησαν.
Η νηπιαγωγός παρουσίασε στην ολομέλεια της τάξης διάφορα σήματα του ΚΟΚ και πρότεινε στα παιδιά να παίξουν παιχνίδι ταύτισης και παιχνίδι όπου έπρεπε να βρουν το άλλο μισό των σημάτων. Η παιδαγωγική σκοπιμότητα αυτών των απλών παιχνιδιών ήταν να παρατηρήσουν προσεκτικά τα σήματα και να επικεντρωθεί η συζήτηση γύρω από το νόημα που έχουν οι ομοιότητες και οι διαφορές τους.
Ταξινόμησαν τα σήματα ανάλογα με το σχήμα και το χρώμα τους και συζήτησαν για τη σημασία τους. Το αποτέλεσμα της συζήτησης αποτυπώθηκε σε φύλλο εργασίας. Έγινε συζήτηση για το σήμα του STOP και τη σημασία του, μιας και το σχήμα του ξεχώριζε από τα υπόλοιπα. Το κατασκεύασαν μάλιστα για να μπορούν να παίζουν στην τάξη τα αυτοκίνητα και τους πεζούς.
Φυσικά, συζήτησαν και για τους φωτεινούς σηματοδότες. Τοποθέτησαν τα χρώματα του φαναριού στη σωστή σειρά και το αποτύπωσαν σε ιχνογράφημα.
‘Επαιξαν πολλές φορές παιχνίδια ρόλων, όπου παρίσταναν τους πεζούς και τα αυτοκίνητα, ώστε να αντιληφθούν τί είναι η διάβαση πεζών, πότε και πώς διασχίζουμε το δρόμο.
Κατασκεύασαν διάβαση πεζών με τη φωτογραφία του εαυτού τους για να εμπεδώσουν καλύτερα τους στόχους.
Συζήτησαν και για το “Δ” του “Δρόμου” και του “Δεκεμβρίου” (μιας και βρισκόμασταν στο Δεκέμβριο) και κατασκεύσαν το “Δ” σαν δρόμο για αυτοκινητάκια.
Παρατήρησαν τη φωτογραφία ενός ατυχήματος και την επεξεργάστηκαν με την τεχνικής της ρουτίνας σκέψης “Βλέπω, σκέφτομαι, αναρωτιέμαι”.
Συζήτησαν και ζωγράφισαν τους “4 ΧΡΥΣΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΕΖΟΥΣ” και αποτύπωσαν σε ατομικό ιχνογράφημα έναν βασικό κανόνα για τη συμπεριφορά τους στο αυτοκίνητο.
Μια ακόμα επιτυχημένη δράση στο πλαίσο του εργαστηρίου ήταν και η παρουσίαση έντεχνης ιστορίας συναφούς θεματικής με εισηγήτρια την ίδια τη συγγραφέα, η οποία είναι και αστυνομικός, κα Γιώτα Καλαμαρά. Αφού συζήτησαν την ιστορία, η κα Γιώτα έπαιξε με τα παιδιά παιχνίδι ρόλων, όπου παρίσταναν το σχολικό τροχονόμο, τα αυτοκίνητα και τους μαθητές, που έπρεπε να τηρήσουν το κώδικα οδικής κυκλοφορίας για να φτάσουν με ασφάλεια στο σχολείο.
Ενδιαφέρουσα δραστηριότητα ήταν ο περίπατος στη Διασπορά, όπου τα παιδιά παρατήρησαν τα σήματα στους δρόμους. Μοιράστηκαν σε ομάδες και συνεργάστηκαν, ώστε να χαρτογραφήσουν τη διαδρομή, που έκαναν με τα σήματα ΚΟΚ, έχοντας ως σημείο αναφοράς το νηπιαγωγείο, τη λέσχη των αξιωματικών και τα σπίτια των συμμαθητών τους.
Η κυκλοφοριακή αγωγή έδωσε το έναυσμα για παιχνίδι με το beebot, όπου τα παιδιά κλήθηκαν να προγραμματίσουν το μελισσάκι-ρομπότ να πραγματοποιήσει διάφορες διαδρομές, που τα ίδια επέλεγαν.
Στο τέλος του προγράμματος η νηπιαγωγός κατέγραψε τις αντιλήψεις, όπως διαμορφώθηκαν μετά την όλη εκπαιδευτική διαδικασία και κάλεσε τα παιδιά να συγκρίνουν τις νέες αντιλήψεις τους με αυτές που είχαν στην αρχή του προγράμματος. Μπήκαν δηλ. στη διαδικασία να “αυτοαξιολογηθούν”, γεγονός ιδιαίτερα σημαντικό, αφού αυτό οδηγεί τα παιδιά στην γνώση του εαυτού τους: κρίνουν πώς ήταν ο εαυτός τους πριν και μετά το πρόγραμμα αντί να συγκρίνουν τον εαυτό τους με τους συμμαθητές τους.
Για την επέτειο των γεγονότων του Πολυτεχνείου τα παιδιά είδαν πλούσιο εποπτικό υλικό, άκουσαν τραγούδια της εποχής και συζήτησαν τα μηνύματα ιστορίας σχετικής με την έννοια της ελευθερίας των πολιτών. Έγραψαν το δικό τους μήνυμα σε μια κάρτα και ζωγράφισαν γαρύφαλλα στην πόρτα του Πολυτεχνείου σε σχετικό φύλλο εργασίας για να τιμήσουν τη μνήμη των θυμάτων.
Δείγματα γραφής προνηπίων
Αφού παρακολούθησαν την ιστορία, που παρατίθεται παρακάτω, συζήτησαν γύρω από το ερώτημα “ποιούς ήρωες συνάντησε ο Τομ και με ποιά σειρά;”, το οποίο κατέγραψαν σε φύλλο εργασίας. Στη συνέχεια, κατασκεύασαν σαλιγκάρι με κύκλους διαφορετικών μεγεθών, τους οποίους έπρεπε να διατάξουν από το μεγαλύτερο στο μικρότερο, ώστε “να μοιάζει το καβούκι σαν αληθινό”. Συζήτησαν και για τη σπειροειδή γραμμή του κελύφους του σαλιγκαριού (κοχλίας), την οποία αποτύπωσαν σε ζελατίνα που τοποθετήθηκε πάνω από φωτογραφία σαλιγκαριού. Τέλος, έμαθαν κάποια βασικά στοιχεία για τη ζωή του σαλιγκαριού.